សព្វថ្ងៃ សញ្ញាសម្គាល់របស់ព្រះជាម្ចាស់នៅក្នុងលោកនេះ ដូចជាពិបាករកឃើញ ហើយ​ចំពោះ​អ្នក​ខ្លះ គ្មានសោះតែម្តង។ សន្តប៉ូលសរសេរសម្រាប់ជនជាតិរ៉ូម៉ាំងថា៖ ‌”លក្ខណៈដ៏ប្រសើរបំផុត​របស់​ព្រះ​អង្គ​​ដែល​​មនុស្សមើលពុំឃើញ​ គឺឫទ្ធានុភាពដែលនៅស្ថិត​ស្ថេរអស់កល្បជានិច្ចក្តី ​ឬ​ឋានៈ​របស់​ព្រះ​អង្គ​ជា​ព្រះ​ជាម្ចាស់ក្តី ​ព្រះអង្គបានសម្ដែងឲ្យគេ​ឃើញ​តាំងពីកំណើតពិភពលោកមកម៉្លេះ ​នៅ​ពេលណា​ដែល​​គេ​​រិះគិត​អំពីស្នា​ព្រះហស្ត​របស់​ព្រះ​អង្គ។ ​ដូច្នេះ​គេពុំអាចដោះសាខ្លួនបានឡើយ‌” (រម ១,២០)។ ប៉ុន្តែ គ្មាន​ស្នាព្រះហស្តណារបស់ព្រះជាម្ចាស់ សូម្បីតែមេឃ និងដី បង្ហាញ​ភស្តុតាងច្បាស់លាស់ ​អំពី​វត្តមាន​​របស់​ព្រះ​​អង្គ​ឡើយ។ ពេលនោះ គ្រីស្តបរិស័ទបែរមុខទៅរកព្រះគ្រីស្ត ដែលជា “រូប​តំណាង​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ ដែលយើងមើលពុំឃើញ” (កូឡ ១,១៥) គឺព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស យាង​មក​ក្នុង​លោក​នេះ ក្នុង​អង្គ​​ព្រះគ្រីស្ត។ ប៉ុន្តែ តើព្រះគ្រីស្តនេះហើយ បង្ហាញ​ភស្តុតាង​ច្បាស់​លាស់ ​អំពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ? សន្តប៉ូល បានទទួលស្គាល់ថា៖ “ជនជាតិ​យូដា​សុំ​មើល​ទី​សម្គាល់​ដ៏​អស្ចារ្យ​ ឯ​ជនជាតិ​ក្រិក​រក​ភស្តុ​តាង​​តាម​ប្រាជ្ញា​ រីឯ​យើង​វិញ​ យើង​ប្រកាស​អំពី​ព្រះគ្រីស្ត ​ដែល​សោយទិវង្គត​នៅ​លើ​ឈើឆ្កាង។​ ជនជាតិ​​យូដា​យល់​ឃើញ​ថា​ ពាក្យ​ប្រកាស​នេះ ​រារាំង​គេ​មិន​ឲ្យ​ជឿ​បាន​ ហើយ​ជនជាតិ​ដទៃ​យល់​ឃើញ​ថា​ ជា​រឿង​លេលា” (១ករ ១,២២-២៤)។‌

តើមានព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ? សព្វថ្ងៃ ចំពោះមនុស្សភាគច្រើន សំណួរនេះ ពិតជាពិបាកឆ្លើយមែន ជា​​ពិសេស​អំពើអាក្រក់ទុក្ខលំបាករារាំងគេមិនអាចជឿលើព្រះជាម្ចាស់បានឡើយ គឺបើមានព្រះជាម្ចា​ស់​មែន ហេតុ​អ្វី​​​បានជាមានអំពើអាក្រក់[1]?

យើងជាគ្រីស្តបរិស័ទត្រូវតែ “ប្រុងប្រៀបខ្លួនឆ្លើយតទល់នឹងអស់អ្នក ដែលសាក​សួរ​អំពី​សេចក្ដី​សង្ឃឹម​​​របស់បងប្អូនជានិច្ច” (១ ស ៣,១៥) ដ្បិត​គ្រឹះ​មូល​ដ្ឋាន​នៃ​ជំនឿ​របស់​យើងស្ថិតនៅលើព្រះបន្ទូល ដែល​​មានក្នុង យហ ១,១៨៖ “ពុំដែល​មាន​នរណា​ម្នាក់​ បាន​ឃើញ​ព្រះជា​ម្ចាស់​​​ឡើយ​ មាន​តែ​ព្រះ​បុត្រា​មួយ​​​ព្រះ​​អង្គ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដែល​បាន​នាំ​យើង​ឲ្យ​ស្គាល់​ព្រះអង្គ​ ដ្បិត​ព្រះបុត្រា​មាន​​ព្រះ​ជន្ម​រួម​ជាមួយ​ព្រះបិតា” ទោះ​បី​ជាការអះអាងបែបនេះ អាចនាំអ្នកកាន់សាសនាដ​ទៃជំ​ទាស់​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ។ ប៉ុន្តែ ត្រូវ​ឆ្លើយ​ទៅ​គេដោយទន់ភ្លន់ ដោយ​គោរព និងដោយមានមនសិការល្អ” (១ ស ៣,១៦)។

មាតិកា៖

1. ជំពូកទី១៖ អ្វីទៅជាទេវវិទ្យា?
2. ជំពូកទី២៖ ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃទេវវិទ្យា
3. ជំពូកទី៣៖ ទេវវិទូសំខាន់ៗ
4. ជំពូកទី៤៖ មនុស្សស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់
5. ជំពូកទី៥៖ ព្រះជាម្ចាស់យាងមករកមនុស្ស
6. ជំពូកទី៦៖ ទំនាក់ទំនាងរវាងព្រះគម្ពីរ ការបញ្ជូនបន្ត និងក្រុមមេដឹកនាំព្រះសហគមន៍
7. ជំពូកទី៧៖ មនុស្សឆ្លើយតបនឹងព្រះជាម្ចាស់៖ អ្វីទៅជាជំនឿ?
8. ជំពូកទី៨៖ ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសាសនាដទៃ

[1] សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាតាមព្រះសហគមន៍កាតូលិកពីលេខ២១២៣ដល់លេខ២១២៨

ជំពូកទី១៖
អ្វីទៅជាទេវវិទ្យា?

១) ជំនឿ និងប្រាជ្ញា

ហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គលាក់ព្រះភ័ក្ត្រកុំអោយទូលបង្គំឃើញ? សំណួរនេះ មានក្នុង​ទំនុក​តម្កើង​ជា​ច្រើន។ នៅពេលដែលព្រះអម្ចាស់លាក់ព្រះភ័ក្រ្តរបស់ព្រះអង្គ អ្នកជឿអស់សង្ឃឹម គ្មានទីពឹង ជិត​ស្លាប់។ “ប្រសិនបើព្រះអម្ចាស់មិនគង់ជាមួយទូលបង្គំទេនោះ ទូលបង្គំនឹងភ័យខ្លាចក្រៃលែង” (ទន ៨៨,១៥)។ គ្រប់ពេលវេលា អ្នកជឿបែរមុខទៅរកព្រះអម្ចាស់ ដើម្បីទូលទៅព្រះអង្គថា៖ “ទូលបង្គំស្វែង​រក​​ព្រះ​ភ័ក្រ្តរបស់ព្រះអង្គ” (ទន ៣០,៨)។ តើការស្វែងរកនេះអាចទទួលជោគជ័យបាន ឬទេ? តាមសន្ត​យ៉ូហាន “ពុំដែលមាននរណាម្នាក់បានឃើញព្រះជាម្ចាស់ឡើយ” ប៉ុន្តែ លោកបន្ថែមភ្លាមថា៖ “មាន​តែ​ព្រះ​​​បុត្រា​មួយ​​ព្រះ​អង្គ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដែល​បាន​នាំ​យើង​ឲ្យ​ស្គាល់​ព្រះអង្គ​ ដ្បិត​ព្រះបុត្រា​មាន​​ព្រះ​ជន្ម​រួម​ជាមួយ​ព្រះ​បិតា” (យហ ១,១៨)។ ព្រះយេស៊ូមានព្រះបន្ទូលដដែលចំពោះលោកថូម៉ាស៖ “  បើ​អ្នករាល់​គ្នា​ស្គាល់​​ខ្ញុំ ​អ្នករាល់គ្នាក៏ស្គាល់ព្រះបិតា​របស់ខ្ញុំដែរ។ ​ឥឡូវនេះ​អ្នករាល់គ្នាស្គាល់ព្រះអង្គ​ហើយ​ព្រម​ទាំង​បាន​​ឃើញព្រះអង្គថែមទៀត​ផង” (យហ ១៤,៧)។ លើសពីនេះទៅទៀត ព្រះយេស៊ូមាន​ព្រះបន្ទូល​ថែម​ទៀត​​ថា៖ “​អ្នកណាបានឃើញខ្ញុំ​ក៏បាន​ឃើញព្រះបិតាដែរ” (យហ ១៤,៩) ! ការអះអាងនេះ ជាស្នូលនៃ ជំនឿ​របស់គ្រីស្តបរិស័ទ។

ប៉ុន្តែ ត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីជឿថា ព្រះបន្ទូលនេះ ពិតប្រាកដមែន? តើយើងអាចជឿព្រះយេស៊ូ ឬទេ? ទេវវិទូមានគោលដៅតែមួយ គឺពិនិត្យបញ្ជាក់ព្រះបន្ទូលនេះ។ តាមសន្ត អង់សេលម៍ (Anselme) ទេវវិទ្យាចេញមកពីជំនឿ ដែលស្វែងរកការយល់ដឹង៖ Fides quaerens intellectum គឺ អ្នក​ជឿ​ចង់​យល់​អំពីអ្វីដែលខ្លួនគេជឿ ឬ “ជំនឿចង់បានប្រាជ្ញា” បានសេចក្ដីថា ទេវវិទូមិនព្រមបំបែក ជំនឿ​ចេញ​ពី​ប្រាជ្ញា​ឡើយ (ទោះបីត្រូវតែជឿមុននឹងយល់)។ សន្តអូគូស្តីន (Augustine) មាន​ប្រសាស​ន៍​ថា៖ “បើ​យើង​មិនចេះរិះគិតពិចារណាទេ យើងមិនអាចមានជំនឿពិតប្រាកដបានឡើយ”។ ជំនឿសំខាន់​ជាង​​ប្រាជ្ញា ប៉ុន្តែអ្នកជឿត្រូវយល់ ដើម្បីជឿ។ អ្នកជឿស្វែងរកអំពីហេតុផលនៃជំនឿ ដោយប្រើប្រាជ្ញា ហើយ​នៅ​ពេលដែលគេយល់កាន់តែស៊ីជម្រៅ គេមានជំនឿកាន់តែមាំមួនឡើងៗ។ ប៉ុន្តែ សន្តអូគូស្តីន​បន្ថែម​ទៀត​ថា៖ “កុំស្វែងយល់ ដើម្បីជឿ ប៉ុន្តែ សូម​​ជឿ ដើម្បីយល់”។ ទេវវិទ្យាជា “វិទ្យា​សាស្រ្ត​នៃ​ជំនឿ”។

២) ទេវវិទ្យា និងទស្សនវិទ្យា

ទេវវិទ្យាចាក់ឬសលើបទពិសោធន៍របស់អ្នកជឿ ទេវវិទូចង់យល់ដឹងអំពីបទពិសោធន៍របស់​ខ្លួន។ ដូច្នេះហើយ បានជាទេវិវិទ្យាខុសប្លែកពីទស្សនវិទ្យានៃសាសនា គឺទស្សនវិទូនៃសាសនាស្វែង​រកអំពី​ជំនឿ ដោយអព្យាក្រិត គឺគេមិនព្រមអោយជំនឿប៉ះពាល់នឹងការស្វែងយល់របស់គេឡើយ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ទេវិវិទូជាអ្នកជឿ ដែលរិះគិតអំពីជំនឿរបស់ខ្លួនឯង។​ សម្រាប់សន្តអង់សេលម៍ ទេវវិទូ ត្រូវ​តែ​អធិដ្ឋាន​សិនមុននឹងស្វែងរក។ ឯទស្សនវិទូវិញ គេធ្វើដូចជាគេពុំមានជំនឿឡើយ (ឬមួយគេមិន​មែនជា​អ្នក​ជឿទេ)។ ទេវវិទូជាអ្នកជឿ ដែលចង់ស្វែងយល់អំពីបទពិសោធន៍របស់ខ្លួន។

ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តព្រះសហគមន៍ គ្រីស្តបរិស័តបានពន្យល់​ជំនឿរ​បស់គេតាម​វប្បធម៌​ផ្សេងៗ​។

ឧ. នៅ​សម័យជនជាតិយូដា គ្រីស្តបរិស័ទត្រូវបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី ដែលជនជាតិ​យូដា​កំពុង​​រង់​ចាំ ឯនៅសម័យក្រិក គេត្រូវតែបង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្តជាព្រះប្រាជ្ញាញ្ញាណ ដែលជនជាតិ​ក្រិក​កំពុង​​ស្វែង​រក។​ល។​ នេះគឺជាតួនាទីនៃទេវវិទូ។

ម្យ៉ាងទៀត តាមវប្បធម៌ទាំងអស់នោះ មានមនុស្ស​ជាច្រើន​រិះគិតអំពី​ជំនឿ ដោយខ្លួនគេមិន (ព្រម) ជឿ។ គេប្រើមុខវិជ្ជាជាច្រើន ដូចជាប្រវត្តិ​សាស្រ្ត ចិត្តវិទ្យា សង្គម​វិទ្យា ជាពិសេសទស្សនវិទ្យា[1] ដើម្បី​រិះគិតអំពីជំនឿរបស់គ្រីស្តបរិស័ទ។ ដោយប្រើអំណះ​អំណាង​ពិបាក​ត​ទល់ អ្នក​ទាំង​អស់​នោះ អាច​នាំគ្រីស្តបរិស័ទខ្លះអោយបាត់បង់​ជំនឿ ប៉ុន្តែ តាមការពិត ការរិះគន់បែបនេះ ដូច​​ជា​ឳកាស​អោយ​ទេវវិទូ​គ្រីស្តបរិស័ទរិះគិតកាន់តែជ្រាលជ្រៅអំពីជំនឿវិញ។ ហេតុនេះហើយ បាន​ជា​សន្ត ថូម៉ាស អាគីណាស (Thomas Aquinas) សរសេរាថា៖ “ទស្សនវិទ្យាជាអ្នកបម្រើនៃទេវវិទ្យា” បាន​​​សេចក្ដីថា ដោយ​​រិះគន់អំពីជំនឿ ទស្សនវិទូនាំទេវវិទូអោយរិះគិត និង​យល់​អំពី​ជំនឿ​របស់​គេ​កាន់​តែ​ជ្រាល​ជ្រៅ​ទៅ​​ទៀត។

៣) Fides quae

ជាភាសាឡាតាំង Fides quae មានន័យថា “សេចក្ដីនៃជំនឿ​”។

តើអ្នកជឿត្រូវជឿអ្វីខ្លះ?

អស់រយៈពេលជាច្រើសតវត្ស អ្នកដឹកនាំព្រះសហគមន៍ចាត់ទុកថា ការសម្ដែងជា “លទិ្ធ” មួយ គឺ​សេចក្ដី ដែលត្រូវតែជឿ ដើម្បីទៅជាគ្រីស្តបរិស័ទ។ នៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ អស់លោកអភិបាល បានផ្តល់អត្ថន័យថ្មីដល់ការសម្ដែង គឺជាព្រះយេស៊ូគ្រីស្តផ្ទាល់ខ្លួនតែម្តង៖

“ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ប្រកប​ដោយព្រះហឫទ័យ​សប្បុរស និងដោយព្រះប្រាជ្ញាញាណ ទ្រង់​សព្វ​ព្រះ​ហឫទ័យ​​សម្តែង​ព្រះអង្គ​ផ្ទាល់ និង​សម្តែង​គម្រោង​ការ​ដ៏​អស្ចារ្យ​នៃ​ព្រះ​ហឫទ័យ​របស់​ព្រះ​អង្គ​ឲ្យ​មនុស្ស​លោក​ស្គាល់ (អភ ១, ៩) (DV ២)... ហេតុ​នេះ អ្នក​ដែល​ឃើញ​ព្រះ​គ្រីស្ត ក៏​ឃើញ​ព្រះ​បិតា​ដែរ (យហ ១៤, ៩)។ ពេលព្រះយេស៊ូ​រស់​នៅ​ជា​មួយ​មនុស្ស​លោក ទ្រង់​បង្ហាញ​ព្រះ​អង្គ​ផ្ទាល់​ តាមព្រះ​បន្ទូល ​និង​តាមកិច្ច​ការ តាមទី​សម្គាល់​ និង​តាមការអស្ចារ្យ ហើយជាពិសេសដោយទ្រង់​សោយ​ទិវង្គត ហើយ​ក្រោក ឡើងពីចំណោមមនុស្សស្លាប់ និងមាន​ព្រះ​ជន្ម​ថ្មីដ៏​រុង​រឿង។ នៅ​ទី​បញ្ចប់ ទ្រង់​ចាត់​ព្រះ​វិញ្ញាណ​នៃ​សេចក្តី​ពិត។ ដោយព្រះ​គ្រីស្តប្រព្រឹត្តការទាំងនោះ ព្រះអង្គ​បង្ហើយនិង​បង្រ្គប់​សេចក្តីដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បាន​សម្តែង​អំពីព្រះអង្គផ្ទាល់ ព្រះគ្រីស្ត ក៏​បញ្ជាក់ពីការសម្តែង​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​នេះដែរ។ ព្រះគ្រីស្ត​ក្នុង​ឋានៈជា​ព្រះ​​ជាម្ចាស់​បញ្ជាក់ទៀតថា ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ផ្ទាល់​គង់​នៅ​ជា​មួយ​យើង ដើម្បី​ដក​យើងឲ្យរួចផុតពី​ភាព​ងងឹត​នៃ​អំពើបាប និង​នៃ​សេចក្តី​ស្លាប់ ព្រមទាំង​ទ្រង់ប្រោស​ឲ្យ​យើង​ក្រោកឡើង និងទទួល​ព្រះ​ជន្ម​ដែល​ស្ថិត​នៅ​អស់​កល្ប​ជានិច្ច” (DV ៤)។

សម្រាប់មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ សេចក្ដីនៃជំនឿ គឺព្រះយេស៊ូគ្រីស្តផ្ទាល់ ឯលទ្ធិនៃសាសនា​គ្រាន់​តែជា​ការពន្យល់នៃការសម្ដែងនេះតែប៉ុណ្ណោះ។ “​នៅ​ជំនាន់​ដើម     ព្រះជាម្ចាស់​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​មក​កាន់​​បុព្វ​​បុរស​​យើង​ជា​ច្រើន​លើក​ច្រើន​សា​ ដោយ​​ប្រើ​របៀប​ផ្សេង​ៗ​ជា​ច្រើន‌​តាម​រយៈ​ពួក​ព្យាការី” (ហប ១,១)។ តាម​អត្ថបទ​នេះ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត​ឆ្លុះបញ្ចាំងព្រះភ័ក្រ្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់ (យហ ១,‌១៤) គឺព្រះ​ជា​ម្ចាស់​​មិន​ប្រើ​ព្រះ​បុត្រា ដូចជាឧបករ ដើម្បី​សម្ដែង​ព្រះអង្គទេ ព្រះ​ជាម្ចាស់​ក៏​សម្ដែង​ព្រះ​អង្គ​នៅក្នុង​អង្គ​ព្រះ​បុត្រា។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ផ្ទាល់ស្ថិត​នៅក្នុង​អង្គ​ព្រះ​គ្រីស្ត។ ព្រះបុត្រាជាព្រះបន្ទូលតែមួយនៃព្រះជាម្ចាស់ ព្រះអង្គជា​ការ​​សម្ដែង​តែ​ម្តង។​

ដូច្នេះហើយ បានជាត្រូវបង្រៀនអំពីព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត នាំអ្នកស្វែងរក និង​គ្រីស្ត​បរិស័ទ​អោយ​គេ​ជួប ស្គាល់ និង​ស្រលាញ់​ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ច្រើនជាងបង្រៀនលទ្ធិនៃ​សាសនា។ ព្រះគ្រីស្ត​ជា​ឬស​​គល់​នៃ​ជំនឿ សេចក្ដី​ឯ​ទៀតៗ​នៃជំនឿគ្រាន់តែជាប់នឹងព្រះអង្គ។

៤) Fides qua

ជាភាសាឡាតាំង Fides qua មានន័យថា “អំពើរបស់អ្នកជឿ”។

តើនៅក្នុងជម្រៅចិត្តមនុស្សមានអ្វីខ្លះ បានជាមនុស្សអាចជឿបាន?

សម្រាប់សន្តអូគូស្តីាន ជំនឿមិនមែនជាកិច្ចការរបស់មនុស្សទេ ពីព្រោះជំនឿមកពីព្រះជាម្ចាស់ ជាព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះអង្គ៖ “សិលាអើយ! អ្នក​ដឹង​សេច​ក្តី​នេះ​មិន​មែន​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ទេ​ គឺ​ព្រះ​បិតា​​​របស់ខ្ញុំ​ដែល​គង់​នៅ​ស្ថាន​បរម​សុខ*​បាន​សម្ដែងឲ្យ​អ្នកដឹង” (មថ ១៦,១៦)។ យើងជឿមកពីព្រះជា ម្ចាស់មិនមែនមកពីកម្លាំងខ្លួនឯងឡើយ។

ប៉ុន្តែ តាមការពិតទៅ ជំនឿជាកិច្ចការរបស់មនុស្សផងដែរ គឺមនុស្សត្រូវតែស្តាប់ព្រះសូសៀង របស់ព្រះជាម្ចាស់ និងស្តាប់បង្គាប់ព្រះអង្គ (រម ១,៥ ; ១៦,២៦)។ មនុស្សមិនស្តាប់បង្គាប់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយ​​សារព្រះអង្គមានអំណាចទេ មនុស្សស្តាប់បង្គាប់ព្រះអង្គ ព្រោះមនុស្សបើកចិត្តអោយសេចក្ដីពិត​វិញ។ ការស្តាប់បង្គាប់នេះ ជាការស្តាប់៖ “ព្រះអម្ចាស់មិនចង់បានយញ្ញបូជា... តែព្រះអង្គបើកត្រចៀក ទូល​បង្គំអោយចេះស្តាប់ព្រះអង្គ” (ទន ៤០,៧)។ ផ្ទុយពីលោកអដាំ ព្រះយេស៊ូបានស្តាប់បង្គាប់ព្រះជា​ម្ចាស់ (ហប ១០,៥ ; រម​៥,១៩)។ អ្នកជឿចាប់ផ្តើមស្តាប់៖ “អ៊ីស្រាអែល អើយ! ចូរស្តាប់!” (ទក ៦,៤)។

ម្យ៉ាងទៀត អ្នកស្តាប់អាចជឿបាន ព្រោះតែមនុស្សជា “រូបតំណាង” របស់ព្រះជាម្ចាស់។​ សន្ត អូគូស្តីនមានប្រសាសន៍ថា៖ មនុស្ស capax Dei  គឺមនុស្សអាចជួប និងស្គាល់ព្រះអង្គ ព្រោះគេចូល​រួម​ចំណែក​ក្នុងលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់ព្រះអង្គ។ លោកបន្ថែមទៀតថា៖ “ព្រះអម្ចាស់បាន​បង្កើត​មនុស្ស​លោក​សម្រាប់​ព្រះ​អង្គ ហើយយើងមិនអស់ចិត្ត​ទាល់​តែ​យើង​នៅក្នុង​អង្គ​ព្រះ​អង្គ”។ បើមនុស្ស​ពុំ​មាន​លក្ខណៈ​របស់ព្រះជា​ម្ចាស់​ទេ គេមិនអាចស្តាប់ ជួប និង​ស្គាល់​ព្រះអង្គ​បាន​ឡើយ។ គ្រីស្តបរិស័​ទ​អាច​ជឿ​បាន ព្រោះគេ​ជា​អ្នក​ស្វែង​រកអត្ថន័យនៃជីវិត ដែល​ព្រះជា​ម្ចាស់​សម្ដែង​អោយ​គាត់ស្គាល់។ ខ្ញុំជឿ ព្រោះ​ខ្ញុំ​យល់ថា ការ​សម្ដែង​ទាក់​ទងនឹងជីវិតរបស់ខ្ញុំ។ មនុស្ស និងព្រះជា​ម្ចាស់​ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្នា។

ដូច្នេះហើយ បានជាទេវវិទូមិនគ្រាន់តែត្រូវស្វែងយល់អំពីព្រះជាម្ចាស់ទេ ថែមទាំងគាត់​ត្រូវស្វែង​យល់អំពីលក្ខណៈផ្សេងៗពីគ្នា​ពីមនុស្សម្នាក់ទៅ​មនុស្ស​ម្នាក់​ទៀត ដូចជា​វប្បធម៌ សាសនា ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត ជាដើម ដើម្បីប្រកាសដំណឹងល្អ និងពន្យល់ជំនឿ​អោយ​គេ[2]។ ទេវវិទូត្រូវតែសិក្សាអំពីព្រះជា ម្ចាស់ផង អំពីមនុស្សផងដែរ ព្រោះនៅពេលដែលមនុស្សស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ គឺគេស្គាល់ខ្លួនឯងផងដែរ។ ដើម្បី​ទៅ​ជា​ទេវវិទូមួយរូបយ៉ាងពិតប្រាកដ ត្រូវតែសិក្សាអំពីព្រះជាម្ចាស់ផង សិក្សាអំពីមនុស្សផង និង​ហ៊ាន​ប្រឈម​​មុខអស់អ្នក ដែលប្រឆាំង ឬមិនរវល់នឹងជំនឿ។ ទេវវិទូជា “មនុស្សម្នាក់ ដែលឆ្លើយតប” នឹង​សំណួរ​របស់ខ្លួនឯងផង របស់អ្នកដទៃផងដែរ។ ទេវវិទូជាអ្នកបម្រើនៃជំនឿ សម្រាប់អ្នកដទៃ។​ទោះបី​សេចក្ដី​នៃជំនឿមិនដែលប្រែប្រួលយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពិភពលោក និងចិត្តមនុស្សតែងតែផ្លាស់ ប្តូរជា​និច្ច។ បើគាត់ចង់អោយអ្នកដទៃស្តាប់គាត់ ទេវវិទូត្រូវតែសម្របតាមលក្ខណៈរបស់អ្នកដទៃ (វប្បធម៌...)។

សេចក្ដីបញ្ចប់៖ ទេវវិទ្យាមិនអាចថ្លែងបាន (apophatic)

ទេវវិទូជាអ្នកជឿ ដែលស្វែងយល់អំពីជំនឿរបស់ខ្លួនឯង គឺគាត់សុខិចត្តអោយអ្នកដទៃ (ដែល​មាន​​វប្បធម៌ សាសនា លក្ខណៈប្លែកពីគាត់) រិះគន់អំពីជំនឿនេះ ដើម្បីអោយគាត់រីកចម្រើនក្នុងជំនឿ។​ ទេវវិទូតែងតែចង់ស្វែងយល់អំពីជំនឿ និងរីកចម្រើនក្នុង​ការ​ស្គាល់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ប៉ុន្តែគាត់ដឹងច្បាស់​ថា គាត់មិនអាចយល់អំពីព្រះជាម្ចាស់ទាំងស្រុងបានឡើយ។ ទោះ​បីព្រះជាម្ចាស់​ប្រសូត​ជា​មនុស្ស ដើម្បី​សម្ដែង​​ព្រះអង្គអោយមនុស្សស្គាល់យ៉ាងណាក៏​ដោយ ក៏ទេវវិទូ​យល់​​កាន់​តែ​ច្បាស់ថា ព្រះជាម្ចាស់​ជា​អាថ៌​​កំបាំងដ៏អស្ចារ្យ ដែល​មិន​អាច​យល់​ទាំង​ស្រុង​បាន​ឡើយ។​

តាមមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា៖

“៤០ ដោយសារយើងមិនអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ទាំងស្រុងបានទេ ពាក្យសម្ដីរបស់​យើង​​​អំពី​​ព្រះ​​ជា​ម្ចាស់​ក៏​មាន​ព្រំដែន​ដែរ​​។ ដូច្នេះ យើង​អាច​និយាយអំពីព្រះជាម្ចាស់តាមរយៈ​សត្វ​​លោក និង​តាម​ការ​យល់​ដឹង និង​ការ​គិតពិ​ចារ​ណា​របស់យើង​តែប៉ុណ្ណោះ។

៤១ សត្វលោកទាំងឡាយមានលក្ខណៈម្យ៉ាងដូចព្រះជាម្ចាស់ ជាពិសេសមនុស្ស​ដែល​​​ជា​តំណាង និង​​មានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ។​ លក្ខណៈផ្សេងៗនិងល្អៗនៃសត្វលោក (សេចក្ដីពិត សប្បុរ​ស​ធម៌ និង​សោភណភាព) ឆ្លុះបព្ចាំងអំពីលក្ខណៈដ៏ល្អឥតខ្ចោះឥតព្រំដែនរបស់​ព្រះជាម្ចាស់។​ ដូច្នេះ​ហើយ បាន​​ជា​យើង​អាច​និយាយ​​អំពី​​ព្រះជាម្ចាស់តាមលក្ខណៈល្អៗនៃ​សត្វលោក ដ្បិត “ភាព​ថ្កុំ​ថ្កើង​និង​សម្រស់​​​​របស់​​សត្វ​លោក​នាំមនុស្ស​សញ្ជឹង​​គិត​ដោយ​ការប្រៀបធៀបអំពីព្រះអង្គ ដែល​បាន​បង្កើត​​​សត្វ​លោក​ទាំង​អស់”​ (បា្រញ ១៣,៥)។

៤២ ព្រះជាម្ចាស់ខុសប្លែក និងហួសពីសត្វលោកទាំងអស់។​​ ដូច្នេះ ត្រូវតែបន្សុទ្ធ​ពាក្យ​សម្ដី​របស់​យើង ដែល​មាន​​​​ព្រំដែន​​ ដែលប្រើនិមិត្តរូប និងដែលមិនគ្រប់លក្ខណៈ កុំអោយ​យើង​ច្រឡំ​នឹង​ព្រះ​ដ៏​វិសុ​ទ្ធ​បំផុត “ដែល​យើង​មិន​អាច​​យល់​ ដែលយើងមិនអាចមើលឃើញ ហើយ​ដែល​យើង​មិន​​អាច​គ្រប់​គ្រង​បាន​ឡើយ” (សន្ត យ៉ូហានគ្រីសូស្តូម) ជាមួយនឹងការ​យល់ដឹងរបស់​យើង។ ពាក្យ​សម្ដី​យើង​​តែង​តែ​ស្ថិតនៅក្រោម​អាថ៌កំបាំងរបស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។

៤៣ ទោះបីពាក្យសម្ដីយើងមានព្រំដែនក្ដី ក៏យើងអាចនិយាយ​អំពី​ព្រះជា​ម្ចាស់​ម្យ៉ាង​ដែរ។​ យើង​​អាច​​ប្រៀប​​ធៀប​សត្វលោកនឹងព្រះជាម្ចាស់មែន តែត្រូវរំលឹកថា​ ព្រះជា​ម្ចាស់​មាន​លក្ខណៈ​ខុស​​ពី​សត្វ​លោក​ឆ្ងាយ​ណាស់​ (ឡាត្រង់ទី៤) ហើយ​យើងមិនដែល​អាច​យល់​អំពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ទាំង​ស្រុង​នោះ​​បាន​ទេ (សន្ត ថូម៉ាស អាគីណាស)។”

សំណួរ៖

• ១) អ្វីទៅជាទេវវិទ្យា?
• ២) តើទេវវិទ្យា និងទស្សនវិទ្យាមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងដូចម្ដេច? សូមពន្យល់។
• ៣) អ្វីទៅជាការសម្ដែង (មុន និងក្រោយមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២)?
• ៤) តើ Fides quae / Fides qua ខុសគ្នាត្រង់ចំណុចណាខ្លះ?
• ៥) ហេតុអ្វីត្រូវរៀនអំពីទេវវិទ្យានៅស្រុកខ្មែរសព្វថ្ងៃ?

[1] ទស្សនវិទ្យា គឺជាការរិះគិតអំពីសំណួរខ្លះសំខាន់ៗដូចជា តើមនុស្សជានរណា? តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីបានជីវិត ល្អ​ប្រសើរ? ជាដើម ដោយសំអាងលើអំណះអំណាងចេញពីប្រាជ្ញាតែប៉ុណ្ណោះ។
[2] គំនិតនេះ ផ្ទុយពីគំនិតរបស់លោកកាល បារថ៍ (Karl Barth) ដែលជាទេវវិទូតប្រូតេស្តង់

ជំពូកទី២៖
ប្រវត្ដិសាស្រ្តនៃទេវវិទ្យា

១) អត្ថន័យដើមនៃទេវវិទ្យា

សាសនានីមួយៗមានទេវវិទ្យា គឺជាការដោះសារជំនឿរបស់គេសម្រាប់ខ្លួនឯង និង​​សម្រាប់​អ្នក​ដ​ទៃផង។ អត្ថន័យដើមនៃពាក្យ “ទេវវិទ្យា” មកពីទស្សនាវិទ្យាក្រិក។ ពាក្យ “ទេវវិទ្យា” មាន​អត្ថន័យ​បី គឺ៖

១.១) លទ្ធិនៃទេវកថា៖ សម្រាប់លោកប្រ្លាតុង (Platon) ទេវវិទ្យាពុំមានប្រយោជន៍ ព្រោះ​ជា​រឿង​ប្រឌិតអំពីព្រះផ្សេងៗ ដែលមិនទាក់ទងនឹងជីវិតមនុស្សលោក។

១.២) ទេវវិទ្យានៃសង្គម និងនយោបាយ គឺពិធីផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម ដែលត្រូវតែធ្វើ ដើម្បី​ការ ពា​រ​​ប្រទេសជាតិ។

១.៣) ទេវវិទ្យាធម្មជាតិ ឬទេវវិទ្យានៃទស្សនវិទ្យា៖ សម្រាប់លោកអារីស្តូត (Aristote) គឺជាការ​សិក្សា​អំពីស​ភាវៈដើមដំបូង។

ជាដំបូង គ្រីស្តបរិស័ទមិនសូវចង់ប្រើពាក្យ “ទេវវិទ្យា” ព្រោះតាមអត្ថន័យទីមួយ ទេវវិទ្យាសម្ដៅ ទៅលើរឿងក្លែងក្លាយ តាមអត្ថន័យទីពីរ ទេវវិទ្យាជាប់នឹងប្រពែណី និងទំនៀមទំលាប់ជានិច្ច ហើយ​ប្រាជ្ញា​​មនុស្ស​​អាច​​ពន្យល់អំពីទេវវិទ្យាតាមអត្ថន័យទីបី (សម្រាប់គ្រីស្តបរិស័ទ ជំនឿសំខាន់ជាងប្រាជ្ញា)។

២) នៅសម័យសង្គមគ្រីស្តបរិស័ទ

នៅសតវត្សទី១១ ទេវវិទ្យារីកចម្រើន គឺលោកអាបេលារ (Abelard) ផ្តល់អត្ថន័យថ្មីដល់ពាក្យ “ទេវវិទ្យា” គឺលោកចាប់ផ្តើមពន្យល់ព្រះគម្ពីរ ដោយប្រើប្រាជ្ញា គឺដោយបញ្ចេញអំណះអំណាង ដែល​មាន​ហេតុផលច្បាស់លាស់។ ពីមុន គេធ្លាប់ពន្យល់ព្រះគម្ពីរ ដោយអាងលើយោបល់ និងអំណាច​របស់​បុព្វ​បុរស​នៃ​ព្រះសហគមន៍ (ដូចជាសន្តអូគូស្តីន ជាដើម)។

ទេវវិទ្យាបម្រើអ្នកជឿ បានសេចក្ដីថា៖

២.១) Fides ex auditu (រម ១០,១៤.១៧)៖ យើងជឿមកពីយើងស្តាប់ គឺត្រូវ​តែ​ទទួល​សេចក្ដី​នៃជំនឿទុកជាមុនសិន។ យើងមិនអាចធ្វើទេវវិទ្យាបានឡើយ បើយើងចេញពីវិស័យនៃជំនឿ។

២.២) តាមលោកកាល បារថ៍ ទេវវិទូរិះគិតអំពីខ្លួនឯង គឺអំពីព្រះសហគមន៍ ដែល​ត្រូវ​ទទួល​ការ​រិះគន់នេះ បានសេចក្ដីថា ព្រះសហគមន៍ត្រូវសុខចិត្តចុះក្រោមអំណាចនៃទេវវិទ្យា។

២.៣) តាមសន្តថូម៉ាស អាគីណាស ទេវវិទ្យាជា “វិទ្យសាស្រ្ត” (ទេវវិទ្យាជាលទ្ធិដ៏វិសុទ្ធ) ដែលចុះ ក្រោមអំណាច (scientia subalternata) នៃការសម្ដែង។ ទេវវិទូចូលរួមចំណែកក្នុងចំណេះ​ដឹង​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ផ្ទាល់ ដែលទ្រង់ចែកអោយមនុស្សលោកស្គាល់។ ទេវវិទូទទួលអ្វីដែលព្រះជា​ម្ចាស់​ប្រោស​ប្រទាន​ បានសេចក្ដីថា theos (ព្រះ) គ្រប់គ្រង់លើ logos (ការរិះគិតពិចារណា​លើ​ព្រះ)។

៣) មុខងាររបស់ទេវវិទូ

ទេវវិទូមានមុខងារបីមកពីការផ្លាស់ប្តូរ ដែលកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត៖

៣.១) ការសិក្សារអំពីព្រះគម្ពីរ (exegesis)៖ ទេវវិទូទទួលសេចក្ដីនៃជំនឿ ដែល​មាន​ក្នុង​ព្រះ​គម្ពីរ ហើយ​​ដែលសាក្សីជាច្រើនបានបញ្ជូលមក។ ដោយសារព្រះជាម្ចាស់ប្រសូត​ក្នុង​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​មនុស្ស ទេវវិទូ​​ត្រូវ​តែ​សិក្សាអំពីប្រភពនៃព្រះគម្ពីរ គឺតើអត្ថបទទាំងអស់​នោះពិត​ជាចាក់​ឬស​ក្នុង​ប្រវត្តិ​​​សាស្រ្ត​​​​​មនុស្ស ឬទេ? នៅទីនេះ ទេវវិទូចង់ “យល់” អំពីជំនឿ (subtilitas intelligendi​ )។

៣​.២) ការសិក្សាអំពីគោលការណ៍ និងលទ្ធិនៃជំនឿ (systematic or dogmatic)៖ ទេវវិទូ​ប្រៀប​ដូច​ជាគ្រូ​គណិតវិទ្យា គឺគាត់ស្វែងរកហេតុផលនៃជំនឿ ត្រឹមត្រូវតាម​ប្រាជ្ញា។ ត្រូវតែគោរពអ្វី ដែល​​ព្រះ​សហគមន៍បានបញ្ជូនបន្ត ម្យ៉ាងទៀតត្រូវតែពន្យល់អត្ថន័យថ្មីសម្រាប់សព្វថ្ងៃផងដែរ (ឧ. ព្រះ​គ្រីស្ត​​សោយ​ទីវង្គត... សម្រាប់យើង)។ នៅទីនេះ ទេវវិទូចង់ “ពន្យល់” (subtilitas​​    explicandi )។

៣.៣) ទេវវិទ្យាមូលដ្ឋាន៖ ទេវវិទូត្រូវតែពន្យល់ជំនឿដល់អ្នកដទៃ គឺប្រកាសដំណឹងល្អ។​ មានការអប់រំជំនឿ ការនិយាយសន្ទនាជាមួយអ្នកឥតសាសនា ឬជាមួយអ្នកកាន់សាសនាដទៃ ត្រូវតែរិះ​គិត​​អំពី​របៀប​ប្រកាសដំណឹងល្អក្នុងវប្បធម៌មួយ។ល។ នៅទីនេះ ទេវវិទូចង់ “អនុវត្ត” (subtilitas   applicandi )។

៤) ការផ្លាស់ប្តូរនៃទេវវិទ្យាមូលដ្ឋាន

ទេវវិទ្យាបានផ្លាស់ប្តូរជាច្រើនលើកច្រើនសាតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត។

៤.១) Apologetic ៖ ពាក្យនេះ ដែលមកពី ១ស ៣,១៥ មានន័យថា “ការពារ” “ដោះសារ” ជំនឿ។ សៀវភៅដើមនៃទេវវិទ្យា ភាគច្រើនមានចំណងជើងថា “ប្រឆាំង” គឺគ្រីស្តបរិស័ទដើមត្រូវការពារ ជំនឿប្រឆាំងនឹងខ្មាំសត្រូវផ្សេងៗជាច្រើន ដូចជាសាសន៍ដទៃ ទស្សនវិទូ ជនជាតិយូដា ជាដើម។ សៀវ ភៅទាំងអស់នោះ ដូចជាសុន្ទរកថារបស់មេធាវី ដែលមានបំណងចង់ឈ្នះការកាត់ក្ដី។

ឧ. នៅឆ្នាំ ១៣២ ក្នុង​ “ការនិយាយសន្ទនាជាមួយលោកតទ្រីផង់” (Tryphon) សន្តយ៉ូស្តាំង (Justin) ចង់បង្ហាញ​ចំពោះ​ព្រះ​ចៅអធិរាជរ៉ូម៉ាំងអង់តូនីន (Antonin) ថា ជំនឿរបស់គ្រីស្តបរិស័ទជា “ទស្សន​វិទ្យា​តែមួយ​ច្បាស់​លាស់ ដែលមានប្រយោជន៍”។ លោកព្យាយាមអោយជនជាតិយូដា (លោក​ទ្រីផង់​តំណាងជនជាតិ​យូដា) កែប្រែចិត្តគំនិតផ្ញើជីវិតលើព្រះគ្រីស្ត។ លោកសូមអោយ​ព្រះចៅអ​ធិរាជ​ឈប់​បៀតបៀនគ្រីស្តបរិស័ទផងដែរ។

នៅសម័យនោះ លោកទែរទូលីយ៉ាំង (Tertullian ឆ្នាំ ២០០) ល្បីល្បាញ់ជាងគេ សរសេរសៀវ​ភៅ​ជាច្រើន ដើម្បី​ការ​ពារជំនឿប្រឆាំងនឹងសាសន៍ដទៃ ជាពិសេសលោកបង្ហាញថា ការបៀត​បៀន​គ្រីស្ត​បរិស័ទអ​យុត្តិធម៌ ហើយលោកទាមទារអោយមានសេរីភាពនៃសាសនា។

ទេវវិទ្យាបែបនេះ គ្រោះថ្នាក់ ពីព្រោះយូរៗទៅយើងចង់ឈ្នះខ្មាំងសត្រូវជាជាងបង្ហាញអំពីហេតុ​ផល និងសោភណភាពនៃជំនឿ។ យើងចង់ការពារខ្លួនជាជាងប្រកាសដំណឹងល្អ។ ទីបញ្ចប់ ធ្វើទេវវិទ្យា បែបនេះ បង្ហាញថា ជំនឿយើងទន់ខ្សោយ​ យើងខ្លាចអ្នកដទៃ។

៤.២) ការបញ្ចេញហេតុផលនៃជំនឿ

យូរៗទៅ ទេវវិទ្យាទទួលអត្ថន័យវិជ្ជមាន គឺទេវវិទូចាប់ផ្តើមពន្យល់អំពីហេតុផល និងសេចក្ដី​ពិត​នៃជំនឿ។

ទេវវិទូចង់បង្ហាញថា ជំនឿស្របនឹងប្រាជ្ញា ដែលជាកត្តារួមរបស់មនុស្សទាំងអស់។  សន្ត​អង់សេលម៍មានគោលដៅបង្ហាញថា ការប្រមាទមើលងាយជំនឿយើង គ្មានឫសគល់ត្រឹមត្រូវតាមប្រាជ្ញា​ទាល់​តែ​សោះ។ របៀបប្រសើរជាងគេ ដើម្បីការពារជំនឿ គឺបង្ហាញហេតុផលនៃជំនឿអោយគេយល់ថា ជំនឿស្របតាមប្រាជ្ញា។ ទេវវិទូនោះ ត្រូវមានចិត្តទូលាយ និងចេះស្តាប់ការរិះគន់របស់អ្នកដទៃ ដោយ ចេះដាក់ខ្លួន ហ៊ានប្រឈមមុខនឹងការពិត ហើយត្រូវតែចេះកែប្រែចិត្តគំនិតផងដែរ។

៤.៣) ទេវវិទ្យាមូលដ្ឋាន៖ ការនិយាយសន្ទនា

ជាមួយទេវវិទ្យាមូលដ្ឋាន ទេវវិទូបោះជំហ៊ានមួយទៅមុខទៀត គឺគេមិនប្រឆាំង ឬបញេ្ចញ​អំណះអំណាងទេ ប៉ុន្តែគេនិយាយសន្ទនាជាមួយអ្នកដទៃ ដូចជាអ្នកកាន់សាសនាដទៃ អស់អ្នកដែលពុំ​មានសាសនា មិនជឿលើព្រះជាម្ចាស់ អស់អ្នកដែលមិនរវីរវល់នឹងគ្រីស្តសាសនា ជាដើម។

ទេវវិទូត្រូវតែស្តាប់ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផង សេចក្ដីរង់ចាំ តម្រូវការ និ​ង​សេចក្ដី​សង្ឃឹម​របស់​មនុស្សផងដែរ គឺគេត្រូវតែរួមសាមគ្គីជាមួយមនុស្ស ជាពិសេសអស់អ្នកដែលរងទុក្ខលំបាក។ យើង និយាយអំពី “ទេវវិទ្យាតាមកាលៈទេសៈ”៖ a/b = x/y (a = ហេតុការណ៍ពីអតីតកាល b = កាលៈទេសៈពីអតីតកាល x = ហេតុការណ៍បច្ចុប្បន្នកាល y = កាលៈទេសៈបច្ចុប្បន្នកាល)។

ឧ. ការចាកចេញពីស្រុកអេស៊ីប និងការឆ្លងសមុទ្រក្រហម (a) មានអត្ថន័យសម្រាប់​ជនជាតិ​យូដា ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់​ពួកគេ (b)។ ក្នុងកាលៈទេសៈរបស់យើង (y) យើង​ត្រូវ​ពន្យល់​អំពីហេតុ​ការណ៍​​នោះ (x) សម្រាប់មនុស្ស​សព្វថ្ងៃ គឺព្រះយេស៊ូជាលោកម៉ូសេថ្មី ដែលនាំអោយយើងឆ្លងពីសេចក្ដី ស្លាប់ទៅជីវិតអស់កល្បជានិច្ច។

៥) ការប្រឈមមុខនៃទេវវិទ្យា

ជំនឿមិនដែលប្រែប្រួលឡើយ ប៉ុន្តែកាលៈទេសៈ​ផ្លាស់​ប្តូរ​ជា​និច្ច។ ទេវវិទូ​តែង​តែ​ត្រូវសម្រប​ទេវវិទ្យា​​តាមវប្បធម៌របស់មនុស្ស ដើម្បីអោយគេអាចស្តាប់ដំណឹងល្អ។​ តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ទេវវិទ្យាបាន ប្រឈមមុខនឹងការផ្លាស់ប្តូរប្រាំពីរដង៖

៥.១) “ស្របតាមគម្ពីរ”៖ ជនជាតិយូដា

ជាដំបូង ព្រះសហគមន៍ដើមដំបូងចង់ដោះសារជំនឿសម្រាប់ជនជាតិយូដា។ នៅឆ្នាំ ៧០ សន្ត​ប៉ូល​ចង់​បង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្តយាងមក “ស្របតាមគម្ពីរ” (១ករ ១៥,៣-៤)។ ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ប្រើរបៀប​នេះដែរ (មថ ២១,៤២ ; ២២,២៩ ; ២៦,៥៦)។ ទេវវិទូគ្រីស្តបរិស័ទព្យាយាមបង្ហាញថា សម្ព័ន្ធមេត្រី ថ្មីបំពេញសម័្ពន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះយេស៊ូបង្ហើយសម័្ពន្ធមេត្រី ដែលព្រះជាម្ចាស់បានចាប់ផ្តើមជាមួយលោក​ម៉ូសេ។

ទេវវិទ្យានេះ សំខាន់ណាស់ ប៉ុន្តែមានផលប្រយោជន៍សម្រាប់អ្នកជឿតែប៉ុណ្ណោះ៖ នៅឆ្នាំ ៨៥-១៦០ លោកម៉ារស៊ីអង់ (Marcion) ចង់​លុប​សម័្ពន្ធ​មេត្រី​ចាស់ចោល ព្រោះគាត់និយាយថា ក្នុងសម័្ពន្ធ​មេ​ត្រី​ចាស់ ព្រះជាម្ចាស់ឆាប់ខ្ញាល់ និងសាហាវ ឯក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មីវិញ ព្រះយេស៊ូបង្ហាញថា ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ពោរ​ពេញដោយធម៌មេត្តាករុណា។ សន្តអ៊ីរ៉ែណេ (Irenee) ស្ដីបន្ថោសគាត់ថា គាត់​មិន​ស្គាល់​ព្រះ​គម្ពី​រ​ច្បាស់​លាស់ (ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះជាម្ចាស់ពោរពេញដោយធម៌មេត្តាករុណាដែរ (ហស ២,១៦-២២) ឯ​មាន​ពេលខ្លះ ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី ព្រះជាម្ចាស់ខ្ញាល់ដែរ (មថ ១៨,២១-១៩,១) ឯលោក​ទែរទូលីយ៉ាំង​វិញ លោក​បង្ហាញថា សម័្ពន្ធមេត្រីចាស់ និងសម័្ពន្ធមេត្រីថ្មី​រួមជាមួយ​គ្នា​ជា​ធ្លុង​តែ​មួយ ដូច​ព្រះ​​ជាម្ចាស់​មាន​តែ​មួយ​ដែរ។

គ្រីស្តបរិស័ទបានដេញលោកម៉ារស៊ីអង់អោយចេញពីព្រះសហគមន៍ ប៉ុន្តែ ជនជាតិ​យូដាមិន បាន​​ចាញ់ទេវវិទ្យាបែបនេះ។ លើសពីនេះទៅទៀត យើង​អាច​បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូមិន​បំពេញ​សម្ព័ន្ធ​មេត្រី​​ចាស់ឡើយ។ តាមការពិត ត្រូវតែជឿថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្តសិន ដើម្បីបកស្រាយសម្ព័ន្ធ​មេត្រី​ចាស់ស្របតាមគ្រីស្តសាសនា គឺដោយយល់ថា សម្ព័ន្ធ​មេត្រី​ចាស់ប្រកាសព្រះអង្គទុកជាមុន។ ប្រសិន​​បើយើងមិនជឿសិន យើងមិនអាចយល់ថា សម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ដូចជា “បាំង” សម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី[1]។

៥.២) ប្រកាសដំណឹងល្អសម្រាប់សាសន៍ដទៃ

សាសន៍ដទៃមិនស្គាល់ព្រះគម្ពីរ ដូច្នេះហើយ បានជាគ្រូបាធ្យាយព្រះសហគមន៍​ចង់​បង្ហាញ​អោយ​ពួកគេយល់ថា គ្រីស្តបរិស័ទជាសាក្សីពិតប្រាកដ ដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន (រម ១០,១៤)។ ហេតុការណ៍នៃជំនឿអាងលើអស់អ្នក​ ដែល “បានឃើញ និងបានស្តាប់”។ ព្រះគ្រីស្តបានជ្រើសរើស​សាវ័ក (កក ១,៨) អោយទៅជាសាក្សី (កក ២,៣២ ; ២២,១៥) នៃសេចក្ដីពិត។

តើយើងអាចជឿទុកចិត្តសាក្សីទាំងអស់នោះបាន ឬទេ? នៅក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មីហើយ មានគេមិន​ព្រមជឿក្រុមសាវ័ក ហើយចាត់ទុកព្រះយេស៊ូថា​ជាអ្នកកុហក (មថ ២៧,៦៣)។ លោកអូរីសែន (Origene) ជាពិសេសលោកអើសេប នៅសេសារ៉ែ (Eusebe of Cesaree -ឆ្នាំ ៣៤០) សិក្សាអំពី​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត ដើម្បីអោយសាសន៍ដទៃយល់ថា ពួកគេអាចជឿទុកចិត្តគ្រីស្តបរិស័ទបាន។ ប៉ុន្តែ តើប្រវត្តិ សាស្រ្តជាសេចក្ដីពិត មែន? ព្រះយេស៊ូពិតជាបានរស់នៅស្រុកអ៊ីស្រាអែលមែន ប៉ុន្តែយើងត្រូវតែមាន ជំនឿ ដើម្បីប្រកាសថា លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត។ ទេវវិទ្យាបែបនេះ គ្រាន់តែបង្ហាញថា យើងអាចជឿ​ទុក​ចិត្ត​គ្រីស្តបរិស័ទប៉ុណ្ណោះ[2] ប៉ុន្តែមិនអាចយកចិត្តអ្នក​ដ​ទៃ​អោយជឿបានឡើយ។

៥.៣) ទំនាក់ទំនងជាមួយទស្សនវិទ្យា

ក្នុងកិច្ចការគ្រីស្តទូត សន្តប៉ូលទៅប្រកាសដំណឹងល្អនៅទៅក្រុងអាថែន (កក ១៧,១៦) ជជែក​សន្ទនាជាមួយទស្សនវិទូក្រិក។ ដើម្បីប្រកាសដំណឹងល្អដល់សាសន៍ដទៃ គ្រីស្តបរិស័ទមិនអាចចាប់​ផ្តើម​និយាយអំពី “លោកម៉ូសេ និងពួកព្យាការី” ឡើយ គឺគេត្រូវចាប់ផ្តើមពីការស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ ​ដែល​មនុស្សទាំងអស់មាននៅក្នុងចិត្ត។

ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាសន្តក្លេម៉ង់​ នៅអាឡិចសង់ឌ្រី (Clement of Alexandria) មាន​ប្រសាសន៍ថា ចំពោះជនជាតិក្រិក ទស្សនវិទ្យា ដូចសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ចំពោះជនជាតិយូដាដែរ គឺ​ទស្សនវិទ្យារៀបចំផ្លូវថ្វាយព្រះគ្រីស្ត ដែលទ្រង់បំពេញទស្សនវិទ្យានេះវិញ។

សន្តថូម៉ាស អាគីណាសជាគំរូបញ្ជាក់អំពីគំនិតនេះ។ នៅសតវត្សទី១៣ លោកជាទេវវិទូដ៏​អស្ចារ្យ​បង្ហាញថា ជំនឿស្របតាមប្រាជ្ញា និងបំពេញចិត្តគំនិតរបស់មនុស្ស។ មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ ប្រកាសថា៖ “ទោះបីជំនឿលើប្រាជ្ញាយ៉ាងណាក៏ដោយ​ ក៏ជំនឿមិនអាចប្រឆាំងនឹងប្រាជ្ញាដែរ” ព្រោះ​មាន​ព្រះ​ជាម្ចាស់តែមួយ ដែលបានបង្កើតប្រាជ្ញាមនុស្ស ហើយដែលបានសម្ដែងអាថ៌កំបាំងនៃ​ជំនឿ។ ទំនាក់ ទំនងរវាងជំនឿ និងប្រាជ្ញា មានបីដំណាក់កាល៖

- ប្រាជ្ញាជាpreparatio evangelica គឺប្រាជ្ញារៀបចំផ្លូវថ្វាយជំនឿ។

- ទោះបីជាសេចក្ដីនៃជំនឿលើសប្រាជ្ញាក៏ដោយ ក៏សេចក្ដីទាំងអស់នោះ មិនប្រឆាំង​នឹង​ប្រាជ្ញា​ដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត សេចក្ដីនៃជំនឿបំពេញប្រាជ្ញា ដែលរង់ចាំសេចក្ដីនោះដែរ។

- ជំនឿបានបង្កើតផលប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់មនុស្សលោកគ្រប់វិស័យ ដែលជាហេតុផល មួយទៀតបង្ហាញថា ប្រាជ្ញាមនុស្សអាចជឿទុកចិត្តអ្នកជឿបាន។

ជំនឿ និងប្រាជ្ញាដូចជា “ស្លាបពីរ ដែលនាំ​វិញ្ញាណ​មនុស្សអោយ​ឡើង​ឆ្ពោះទៅ​សេចក្ដី​​ពិត” (Fides et ratio – យ៉ូហានប៉ូលទី២ (John Paul II)) ។

៥.៤)​ ព្រះសហគមន៍ណាពិតប្រាកដ?

តាំងពីសតវត្សទី១៦ គ្រីស្តបរិស័ទតបានប្រឈមមុខនឹងឧបសគ្គមួយទៀត គឺតើព្រះសហគមន៍​ពិត​​ប្រាកដ​ស្ថិតនៅឯណា? ក្រុមប្រូតេស្តង់ប្រឆាំងនឹងអំណាចព្រះសហគមន៍ ពួកគេមិនព្រមថា ព្រះ សហគមន៍ជាព្រះសហគមន៍តែមួយពិតប្រាកដរបស់ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត និងជាព្រះសហគមន៍តែមួយប្រកប ដោយ​មធ្យោបាយនៃការសង្រ្គោះ។ ព្រះសហគមន៍កាតូលិកតែងតែព្យាយាមបង្ហាញភស្តុតាងថា ជាព្រះ សហគមន៍​ពិតប្រាកដ ដែលកាន់ជំនឿពិតប្រាកដផងដែរ។ ព្រះសហគមន៍អាងលើអំណះអំណាងពីរ គឺ៖ ព្រះគម្ពីរបញ្ជាក់ថា ព្រះសហគមន៍កាតូលិកមានប្រភពចេញមកពីព្រះជាម្ចាស់ (ក្រុមប្រូតេស្តង់​ទទួល​ស្គាល់ព្រះគម្ពីរតែប៉ុណ្ណោះ) ហើយស្របតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ព្រះសហគមន៍​សព្វ​ថ្ងៃចេញ​មក​ពី​ព្រះ​សហគមន៍​ដើមដំបូង ដែលមានក្រុមគ្រីស្តទូតជាគ្រឹះ។

តាមការពិត បញ្ហានេះ​ លើកសំណួរសំខាន់ៗបី៖

- តើព្រះសហគមន៍មកពីព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ? ព្រះសហគមន៍កាតូលិកអាងលើអត្ថបទដំណឹងល្អ មថ ១៦,១៣-២០ ; លក ២២,៣១-៣២ ; យហ ២១,១៥-១៧។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់​ក្រុម​ប្រូតេស្តង់ ​សំណួរ​នេះ​មិនសូវសំខាន់ទេ ព្រោះគេធ្លាប់អះអាងថា ព្រះសហគមន៍ពិតប្រាកដ គឺជាសហគមន៍របស់អស់អ្នក ដែល​​ប្រកាស​ថា ព្រះគ្រីស្តយេស៊ូជាឫសគល់នៃជីវិតរបស់គេ (១ករ ៣,‌១១)។

- តើព្រះសហគមន៍ចេញមកពីក្រុមគ្រីស្តទូត ឬទេ? ព្រះសហគមន៍កាតូលិកអះអាងថា ជំនឿ​របស់ខ្លួនពិតប្រាកដ ព្រោះពួកលោកអភិបាលចេញមកពីក្រុមគ្រីស្តទូតតាំងពីដើមដំបូង។ សម្រាប់ក្រុម ប្រូតេស្តង់វិញ ជំនឿពិតប្រាកដមកពីជំនឿនេះស្របតាមការប្រៀនប្រដៅរបស់ក្រុមគ្រីស្តទូត។

- តើព្រះសហគមន៍សព្វថ្ងៃមិនអាចភ័ន្គច្រឡំបាន ឬទេ? សម្រាប់ព្រះសហគមន៍កាតូលិក សម្ដេចប៉ាប ដែលជាអ្នកបន្តមុខងាររបស់លោកសិលា មានព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធមកជួយឧបត្ថម្ភ កុំអោយ ព្រះសហគមន៍វង្វេងក្នុងជំនឿ (មហាសននិបាតវ៉ាទីកង់ទី១)។ សម្រាប់ក្រុមប្រូតេស្តង់វិញ កា​រ​មិន​អាច​ភ័ន្គ​ច្រឡំមិនមែនមកពីអំណាច មេដឹកនាំទេ ប៉ុន្តែ​មក​ពី​ព្រះបន្ទូល​សន្យារ​បស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សម្រាប់​ព្រះ​សហគមន៍​ទាំងមូល។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មនុស្សស្តាប់បង្គាប់ព្រះសហគមន៍​មិនមែន​មកពី​ព្រះ​សហគមន៍​មាន​អំណាច ប៉ុន្តែមក​ពីព្រះសហគមន៍​ជា​សាក្សី​នៃសេចក្ដីពិត។

៥.៥) ការសម្រេចចិត្តពឹងលើខ្លួនឯង (បុគ្គលនិយម)

តាំងពីសម័យទំនើប មនុស្សមានមន្ទីលសង្ស័យលើអ្វីៗទាំងអស់ សម្បីតែ​លើ​ព្រះ​សហគមន៍ ឬលើព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ មានតែ Cogito (ខ្ញុំគិត) របស់លោកដេការថ៍ (Descartes) ជា​អ្នក​​វិនិច្ឆ័យ​អំពី​សេចក្ដី​ពិត គឺត្រូវតែហ៊ានគិតដោយខ្លួនឯង ដោយមិនពឹងផ្អែកលើអំណាចណាមួយទៀតទេ។ ដូច្នេះ  ហើ​យ បានជាទេវវិទូលែងសរសេរសៀវភៅអំពី​ជំនឿ​ពីព្រះជាម្ចាស់ ផ្ទុយទៅវិញ គេ​​ពន្យល់​ជំនឿ​ដោយ​ចាប់​ផ្តើមជាមួយនឹងតម្រូវការរបស់មនុស្ស (ដូចជាសេចក្ដីស្រលាញ់ សេរីភាព សេចក្ដីសុខសាន្ត ជា​ដើម)។

ឧ. នៅសតវត្សទី១៣ សន្តថូម៉ាស អាគីណាស ចាប់ផ្តើមពន្យល់គ្រីស្តសាសនា​ពី​សេចក្ដី​ពិត​នៃ​ព្រះ​ត្រៃឯក (ពីព្រោះចំពោះមនុស្សនៅសម័យនោះ ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកធានាសេចក្ដីពិត) ឯនៅ​សតវត្ស​ទី​២០ លោកកាល រ៉ានើរ (Karl Rahner) ចាប់​ផ្ដើម​ពន្យ​ល់​ជំនឿ​ពីសេចក្ដីរង់ចាំ និង​តម្រូវ​ការ​របស់​មនុស្ស​រហូតមក​ដល់ឡើងឆ្ពោះទៅព្រះជាម្ចាស់ ដែល​ជា​អ្នក​បំពេញ​តម្រូវ​ការ​ទាំង​អស់​នោះ។ (ដើម្បីយល់​ចំណុច​នេះអោយបានច្បាស់លាស់ សូម​អាន​​ជំពូកទី៣)។

៥.៦) ការមិនរវីរវល់នឹងសាសនា

ក្នុងសង្គមទំនើប មនុស្សភាគច្រើនមិនរវីរវល់នឹងសាសនា៖ “មានអ្នកខ្លះ​មិន​ដែល​រិះគិត​អំពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ទេ គេដូចជា​គ្មាន​រវីរវល់​អំពីសាសនាសោះ ហើយ​គិតថាមិនបាច់រវីរវល់នឹង​សាសនា​ណា​ឡើយ” (GS ១៩,២)។ មនុស្សបែបនេះ គិតថា គេមានសុភមង្គលរួចហើយ គេមិនត្រូវការព្រះណាមួយ ឬ​សាសនា​ណាមួយឡើយ ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះ។

ដូច្នេះហើយ បានជាទេវវិទូត្រូវសួរខ្លួនឯងថា៖ តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីប្រកាសដំណឹងល្អ ដល់ អស់អ្នក ដែលមិនត្រូវការដំណឹងល្អណាមួយ?

សេចក្ដីបញ្ចប់៖ កំណត់ព្រំដែននៃទេវវិទ្យា

ទេវវិទូជាច្រើនចង់បង្ហាញថា ជំនឿនៃគ្រីស្តសាសនាលើព្រះជាម្ចាស់ ដែលមានក្នុងព្រះ​សហគមន៍​កាតូលិកជាជំនឿពិតប្រាកដ ដែលមនុស្សទាំងអស់ត្រូវតែជឿ ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះ។ ប៉ុន្តែ ទេវវិទ្យានីមួយៗមានកំណត់ព្រំដែន៖

- Demonstratio religiosa ៖ ទេវវិទូអះអាងថា មនុស្សគ្រប់សម័យ គ្រប់វប្បធម៌ កាន់​សាសនាមួយ មនុស្សជាសាសនាបុគ្គល ទើបអាចជួបព្រះជាម្ចាស់បាន។ ប៉ុន្តែ សព្វថ្ងៃ ការមិន​ព្រម​ជឿ​លើ​ព្រះ​ណាមួយ ឬការមិនរវីរវល់នឹងសាសនាផ្ចាញ់អំណះអំណាងនេះ។

- Demonstratio christiana ៖ គ្រីស្តសាសនាជាសាសនាពិតប្រាកដ ដែលបំពេញសេចក្ដីរង់​ចាំ សេចក្ដីសង្ឃឹម និងតម្រូវការទាំងប៉ុន្មានរបស់មនុស្ស។ ប៉ុន្តែ សព្វថ្ងៃ ​សាសនាដទៃបំពេញ​ចិត្តគំនិត​មនុស្សជាច្រើនផង​ដែរ។

- Demonstratio catholica ៖ គេអះអាងថា ព្រះសហគមន៍កាតូលិកជាព្រះសហគមន៍តែមួយ ពិតប្រាកដ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់មនុស្សលោកសព្វថ្ងៃ ព្រះសហគមន៍កាតូលិក​គ្រាន់តែ​ជាព្រះ​សហគមន៍​មួយ​ក្នុង​ចំណោមព្រះសហគមន៍ជាច្រើនផ្សេងទៀត។

សំណួរ៖

• ១) តើពាក្យ “ទេវវិទ្យា” មកពីណា?
• ២) តើទេវវិទូមានមុខងារអ្វីខ្លះ?
• ៣) ហេតុអ្វីបានជាទេវវិទ្យាបានផ្លាស់ប្តូរក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត?
• ៤) ហេតុអ្វីបានជាទេវវិទ្យាមានកំណត់ព្រំដែន?
• ៥) តើទេវវិទូខ្មែរសព្វថ្ងៃត្រូវប្រឈមមុខនឹងអ្វីខ្លះ?

[1] “គំនិត​របស់​ជនជាតិ​អ៊ីស្រាអែល នៅ​ងងឹត​សូន្យ ដ្បិត​រហូត​មក​ទល់​សព្វថ្ងៃ ពេល​គេ​អាន​គម្ពីរ​សម្ព័ន្ធ​មេត្រី​ចាស់ ស្បៃ​ដដែល​នោះ នៅ​បាំង​គំនិត​របស់​គេ។ ស្បៃ​នៅ​បាំង​គេ​ដដែល លុះ​ដល់​គេ​ចូល​រួម​ជាមួយ​ព្រះគ្រីស្ត ទើប​ស្បែ​នោះ រសាត់​បាត់​ទៅ។ ​មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ពេល​គេ​អាន​គម្ពីរ​របស់​លោក​ម៉ូសេ​មាន​ស្បៃ​មួយ​នៅ​បាំង​ចិត្ត​គេ​មិន​ឲ្យ​យល់ ក៏​ប៉ុន្តែ នៅ​ពេល​គេ​បែរ​ចិត្ត​គំនិត​រក​ព្រះអម្ចាស់ ស្បៃ​នោះ​ចេញ​ពី​គេ​បាត់​ទៅ” (២ករ ៣,១៣-១៦)។
[2] ដែលមានច្រើននាក់សុខចិត្តស្លាប់ដោយសារជំនឿ។

ជំពូកទី៣៖
ទេវវិទូសំខាន់ៗ

 ១) សន្ត ថូម៉ាស​អាគីណាស (Thomas Aquinas)[1]

នៅសតវ្សទី១៣ នៅថ្វីបអើរ៉ូប មានទេវវិទូគ្រីស្តបរិស័ទដ៏លបីល្បាញ់ជាច្រើន (សន្ត បូណាវង់ទូរ៍ (Bonaventure) លោកដូន ស្កូត (Dun Scott) លោកគីយ៉ូម ដូកាម (Guillaume d’Occam)) និពន្ធ​សៀវ​​ភៅ​​ស្ដីអំពី​លទ្ធិ​នៃ​គ្រីស្ត​សាសនា តាម​របៀបថ្មី គឺដោយប្រើទស្សនវិទ្យា និងហេតុផលស្របតាម​ប្រាជ្ញា ហេតុ​នេះហើយ បានជាទេវវិទ្យ​រីក​ចម្រើ​ន​​ជា​ខ្លាំង។

ក្នុងចំណោមអ្នកនិពន្ធទាំងអស់នោះ សន្តថូម៉ាស កើតនៅអាគីណាស នៅប្រទេសអ៊ីតាលី នៅ​ឆ្នាំ១២២៥។ លោកចូលបួសក្នុងក្រុមគ្រួសារបព្វជិតដូមីនីកូ នៅឆ្នាំ១២៤៤។ លោកចូលរៀននៅ​មហា​វិទ្យាល័យ​ នៅទីក្រុងប៉ារីស ​ជាមួយ​នឹងសន្ត អាលបេរ៍ ដ៏ប្រសើរ (Albert the Great) ជាគ្រូបង្រៀន ហើយ​លោកថូម៉ាស​បាន​សញ្ញាប័ត្រ​ទេវវិទ្យានៅឆ្នាំ១២៥៦។ លោកថូម៉ាសបង្រៀនគ្រប់កន្លែងនៅអើរ៉ូប មុននឹង​ទទួលមរណភាព នៅឆ្នាំ១២៧៤ នៅតាមផ្លូវទៅសន្និបាតទីក្រុងលីយ៉ូង់ (ប្រទេសបារាំង)។

ស្នាដៃរបស់លោកថូម៉ាសមានឈ្មោះថា “Summa Theologiae” មាន៣វគ្គ។ ការ​ធ្វើ​សំយោគ​រវាង​លទ្ធិនៃគ្រីស្តសាសនា ដែលទទួលពីជំនាន់ដើម និងវប្បធម៌សម័យលោក ដោយ​យក​ទស្សន​វិទ្យា​របស់​លោកអារីស្តូត និងលោកប្លាតុង (Platon) មករិះគិត។

លោកតែងតែចាត់ទុកខ្លួនឯងជាទេវវិទូ ហើយមិនចង់ប៉ះពាល់នឹងទស្សនវិទ្យា[2] លើក​លែង​តែ​ដើម្បី​ពង្រឹងទេវវិទ្យាអោយបានស្របតាមប្រាជ្ញា។ ​ ដូច​សន្ត អង់សេលម៍ លោកថូម៉ាស​មាន​បំណង​ចង់​ស្វែង​​យល់ជំនឿ (Fides quaerens intellectum )។ ទេវវិទូមានមុខងារពន្យល់សេច​ក្ដី​ពិត​ទាំង​អស់​នៃ​ជំនឿ ដោយប្រើទស្សនវិទ្យា ដូចជា​ឧបករណ៍ម្យ៉ាង៖ ទស្សនវិទ្យាជា​អ្នក​បម្រើ​របស់​ទេវវិទ្យា។ ជា​ពិសេស នៅ​សតវត្ស​ទី១៣នោះ គេរកឃើញ និងអានឡើងវិញ​ទស្សនវិទ្យ​របស់​លោក​អារីស្តូត (Aristo te) ជា​ទស្សនវិទូ​ក្រិកពីសម័យដើម។ លោកថូម៉ាសប្រើរបៀបទស្សនវិទ្យានេះ គឺលោកប​ញ្ចេញ​អំណះ​​អំណាង​ដ៏​​ត្រឹមត្រូវ ដែលមានហេតុផលច្បាស់លាស់ ស្របតាមប្រាជ្ញា (ដែល​ជា​កត្តា​រួម​របស់​មនុស្ស​ទាំងអស់) ដើម្បី​ពន្យល់​សេចក្ដី​ទាំង​ប៉ុន្មាន​​ទាក់​ទង​នឹង​ជំនឿ។ គេហៅ​របៀប​​រិះគិតបែបនេះថា ទេវវិទ្យា​​ស្កូឡាស្ទីក។ ទេវវិទ្យានេះ មិន​សូវ​ប្រើ​ព្រះ​​គម្ពីរ និង​ហេតុ​ផលរបស់​គ្រូ​បា​ធ្យាយ​ដូចកាល​ពី​មុន​ឡើយ។ សម្រាប់លោក ទេវវិទ្យា​ជា​វិទ្យាសស្រ្តនៃជំនឿ ប៉ុន្តែ វិទ្យាសាស្រ្តនេះ ជា​វិទ្យា​សាស្រ្តដ៏​សក្ការៈ ដែល​គោល​ការណ៍​ទាំង​ប៉ុន្មាន ​ចុះក្រោមអំណាចនៃសេចក្ដី ដែលព្រះជាម្ចាស់​បាន​សម្ដែង​​អោយ​យើង​ស្គាល់។ ដូច្នេះ​ហើយ បានជា​ទេវវិទ្យា​​ជាវិទ្យសាស្រ្តសំខាន់ជាងគេ ដែលចេញ​ម​ក​ពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ហើយ​ដែល​​​ប្រើ​ទស្សនវិទ្យា (ប្រាជ្ញា) ដើម្បី​ពន្យល់ជំនឿកុំអោយអ្នកជឿវង្វេង ឬភ័ន្ត​ឡំ​ឡើយ។

លោក​ថូម៉ាស​ដូច​ជាបែកចែកសេចក្ដី ដែល​ប្រាជ្ញា​មនុស្សលោកអាចស្គាល់ដោយខ្លួនឯង នឹង​សេចក្ដី​​​ហួស​ប្រាជ្ញា​ គឺ​សេចក្ដី ដែលព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សម្ដែង​អោយ​មនុស្សលោកស្គាល់។ ធ្វើដូច្នោះ មានគេ​ស្ដី​​លោកថា លោក​ដូច​ជា​បែកមនុស្សជាពីរផ្នែកម្យ៉ាង។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់លោកថូម៉ាស ទេវវិទ្យា (ជំនឿ) និង​​ទស្សនវិទ្យា (ប្រាជ្ញា) ប្រៀប​​ធៀប​ដូច​ជា​ស្លាបទាំង​ពីរ​នៃ​សេចក្ដី​ពិត ដែលមិនអាច​ប្រឆាំងនឹង​គ្នា​បាន​ឡើយ ព្រោះ​សេចក្ដី​ពិត​មាន​​តែ​មួយ ដែលចេញ​មកពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ជាព្រះតែមួយគត់ដែរ (Fides et ratio)៖ “ព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសមិនប្រឆាំងនឹងធម្មជាតិមនុស្សទេ ប៉ុន្តែបំពេញធម្មជាតិនេះវិញ”។

២) លោកការល បារថ៍ (Karl Barth)[3]

នៅសតវត្សទី១៦ លោកលូថេរ៍ (Luther) ជាបូជាចារ្យបព្វជិតកាតូលិកម្នាក់ បែកចេញពីព្រះ​សហគមន៍កាតូលិក និងបង្កើតក្រុមនិកាយថ្មីមួយទៀត ដែលគេហៅខ្លួនថា “ប្រូតេស្តង់”។ ពាក្យនេះ មកពីភាសាបារាំង ដែលគេបកប្រែថា “អ្នកតវ៉ា ឬអ្នកប្រឆាំង”។

នៅពេលជាមួយគ្នានេះ លោកលូថេរ៍​ប្រឆាំងនឹងទេវវិទ្យាស្កូឡាស្ទីក ដែលបានក្លាយទៅ​ជាប្រព័ន្ធ​ដ៏​អរូបិយ​ ដែលពឹងផ្អែកលើប្រាជ្ញា និងទស្សនវិទ្យាតែប៉ុណ្ណោះ ដាច់ពីប្រភពនៃជំនឿ គឺព្រះគម្ពីរ។ ពួក​គេ​ស្ដី​ថា ទេវវិទ្យាបែបនេះ មិនទាក់ទងនឹងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់គ្រីស្តបរិស័ទឡើយ។ លោកសូម​អោយ​ប្រើ​ព្រះគម្ពីរតែប៉ុណ្ណោះ (Sola Scriptura) ដើម្បីស្វែងយល់ជំនឿ។ ព្រះ​សហគមន៍​កាតូលិក​បាន​ឆ្លើយ​តប​នឹងលោកក្នុងមហាសន្និបាតនៅទីក្រុងត្រង់ (១៨៤៦)៖ (សូមអាន​ជំពូកស្ដី​អំពី “ទំ​​​​នាក់​​ទំនង​រវាង​ព្រះ​គម្ពីរ ការបញ្ជូនបន្ត នឹងក្រុមមេដឹកនាំព្រះសហគមន៍”)។

ដូចលោកលូថេរ៍ រួមជាមួយលោករូដូល បូល្តម៉ាន (Rudolph Bultmann) យ៉ូរគែន មូល្តម៉ាន (Jürgen Moltmann) និង លោក​ប៉ូល ទីលីច (Paul Tillitch) លោកកាល បារថ៍ (១៨៨៦-១៩៦៨) ជា​ទេវវិទូ ​និងជា​គ្រូ​គង្វាល​ប្រូតេស្តង់​​ដ៏​ល្បី​ល្បាញ់​ម្នាក់។ គំនិត​ថ្មីរបស់លោកបាន​ជួយយើង​ជា​គ្រីស្ត​បរិស័ទ​កាតូលិកអោយ​រៀបចំមហាសន្និ​បាត​វ៉ាទីកង់​ទី​២។

លោកកាល បារថ៍អះអាងថា “មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលមានព្រះបន្ទូលត្រឹម​ត្រូវ​អំពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់” គឺលោកប្រឆាំងនឹងអស់អ្នក (សម្បីតែទេវវិទូក្ដី) ដែលមានបំណងចង់ប្រើព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីជា​ប្រយោធ​ន៍​ផ្ទាល់ គឺ​ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ខុសប្លែកពីមនុស្សលោក ដែលមានសេរីភាព​ពេញ​លេញ។ ហេតុនេះហើយ បានជាទេវវិទូពិតប្រាកដជាទេវវិទូ ដែលប្រឈមមុខនឹងព្រះគម្ពីរ និង​ហ៊ាន​កែ​ទេវវិទ្យា​ ​តាមព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ គេហៅទេវវិទ្យានេះ ទេវវិទ្យានៃ​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ឬទេវវិទ្យាបដិសំយោគ (dialectic) ឬទេវវិទ្យានៃវិបត្ត (Krisis)។

សម្រាប់លោក បារថ៍ ការសម្ដែង គឺជា​មនុស្សម្នាក់ ព្រះ​យេស៊ូគ្រីស្តផ្ទាល់ ដែល​នាំយើងអោយ “រិះ​គិត​ពិចារណា​អំពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ប្រឆាំង​នឹង​គំនិត (ក្លែង​ក្លាយ​របស់​មនុស្ស) អំពីព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ព្រះ​យេស៊ូ​​ជា​ការ “យល់ព្រម” ជានិច្ចលើសពីការ “មិន​យល់ព្រម” ទាំង​អស់​របស់មនុស្សលោក ដែលសុទ្ធតែ​ជា​អ្នក​​បាប។ តាមការពិត លោកកាល បារថ៍ចង់បញ្ជាក់យ៉ាងខ្លាំងថា ព្រះ​ជាម្ចាស់​ជា​ព្រះ​ដ៏​ខ្ពង់​ខ្ពស់​បំផុត​ខុស​​ប្លែក​​ពីមនុស្សឆ្ងាយណាស់។ លោកចង់បង្ហាញអំពីសិរីរុរឿង និងឯករាជ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ទើប​លោក​​ចោល​អ្វីៗទាំងអស់​ ដែលមកពីមនុស្ស ដូចជាការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ តាមធម្មជាតិ (តាមប្រាជ្ញា) (តាម​​ទស្សនវិទ្យា) គឺមនុស្សមិនអាចថ្លែងអំពីព្រះជាម្ចាស់បានឡើយ (“មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែល​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ត្រឹម​ត្រូវ​អំពីព្រះអង្គ”) គឺមនុស្សគ្រាន់តែត្រូវស្តាប់ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះអង្គប៉ុណ្ណោះ។ លោក​បារថ៍​ខ្លាចថា ព្រះជាម្ចាស់ និង​មនុស្សលោកដូចជាលាយនឹងគ្នា។

​ទោះបីព្រះជាម្ចាស់ប្រោសយើងអោយទៅជាសុចរិតយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គសព្វព្រះ​ហឬទ័យ​​​​អោយយើងចូលរួមក្នុងការសង្រ្គោះដែរ៖ “មនុស្ស​អាច​ចូលរួនមចំណែកបាន មកពីព្រះ​ហឬទ័យ​ប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដែរ ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនធ្វើ​អ្វីៗទាំងអស់ឡើយ” (មហា​សន្និ​បាត​ទី​ក្រុង​​ត្រង់) (សូមអានជំពូកស្តីអំពីអ្វីទៅជាជំនឿ?)។

៣) លោកកាល រ៉ានើរ (Karl Rahner)[4]

លោកកាល រ៉ានើរ (១៩០៤-១៩៨៤) ជាទេវវិទូកាតូលិកជនជាតិអល្លឺមង់ម្នាក់ ជាសមាជិក​បព្វជិត​សហាជីវិន ដែលមានបំណងចង់ប្រកាដដំណឹងល្អ អោយមនុស្សលោកទាំងអស់ស្គាល់។ លោក​កាល រ៉ានើរនិពន្ធសៀវភៅមួយ ដែលមានជំណងជើងថា “ក្បួនមូលដ្ឋាននៃជំនឿ” ។ ក្នុង​សៀវ​ភៅនេះ លោករ៉ានើរស្ដីបន្ថោសទេវវិទ្យាស្កូឡាស្ទីកថា ទេវវិទ្យាបែបនេះ បែកមនុស្សជាពីរផ្នែក៖ ផ្នែក​ធម្មជាតិ និង​​ផ្នែក​​ហួស​ធម្មជាតិ (ការប្រណីសន្តោស)​ ហើយទេវវិទ្យានេះ ដូចជាមិនទាក់​ទង​​​​​នឹង​ការ​រស់​​នៅ​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​របស់​មនុស្សលោកសព្វថ្ងៃ។ ក្នុង៩ដំណាក់កាល លោកព្យាយាម​បង្ហាញថា គ្រីស្ត​សាស​នា​បំពេញ​ជម្រៅចិត្ត​មនុស្ស​អោយ​បាន​ពេញលក្ខណៈ។

ក្នុងដំណាក់កាលទាំង៣ដំបូង លោក​ចាប់​ផ្តើម​ពី​មនុស្ស ដែលតែងតែរកព្រះជាម្ចាស់។ តើ​រចនា​សម្ព័ន្ធ​របស់មនុស្សជាអ្វី បាន​ជាគេអាច​ទទួល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់? តើមនុស្សត្រូវទៅជាយ៉ាងណា បាន​ជា​គេ​អាច​ទទួលព្រះបន្ទូលរបស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បាន? គឺលោក​ចង់​បង្ហាញថា ក្នុងទីជម្រៅចិត្តមនុស្ស មានអ្វី​មួយ​ម្យ៉ាង ដែលធ្វើអោយគេអាចស្តាប់ និង​យល់​​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះជាម្ចាស់។ មនុស្សមានសភាវៈហួស ធម្មជាតិ (Supernatural Existential) (ដូចជាឧបការណ៍ក្នុងចិត្ត ដើម្បីអោយគេអាចមានទំនាក់ទំនង​ជា​មួយព្រះជាម្ចាស់)។​ ដូច្នេះ ដើម្បី​ធ្វើ​ទេវវិទ្យា​យ៉ាង​ត្រឹមត្រូវត្រូវតែធ្វើទស្សនវិទ្យាផងដែរ។ បើ​យើង​ចង់​និយាយ​អំពីព្រះជាម្ចាស់ យើងក៏ត្រូវនិយាយអំពី​មនុស្ស​ផង​ដែរ។​ សម្រាប់​​លោក​កាល​ រ៉ានើរ មនុស្ស​តែង​តែ​ស្វែង​រកគោលដៅនៃជីវិត មានបំណង​ឥត​ឈប់​​ឈរ​​ទៅ​រក​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ជា​អ្នក​​រង់​ចាំ​ព្រះអង្គ​ជា​និច្ច ទាល់​តែបានអស់ចិត្ត។ ចាប់ពីដំណាក់កាលទី៤ លោកបង្ហាញថា ព្រះជាម្ចាស់យាងមករកមនុស្ស ស្វែង​រក​មនុស្ស ហើយព្រះអង្គគង់នៅក្នុងជម្រៅចិត្ត មនុស្ស។ គឺលោកចង់បង្ហាញថា ការ​ប្រណី​សន្តោស​ស្ថិត​ក្នុង​ធម្មជាតិមនុស្សតែម្តង។ សភាវៈហួសធម្មជាតិនេះ ជាព្រះអំណោយទាននៃ​ការប្រណីសន្តោស​រួស​ស្រេច​ទៅហើយ។ ហេតុនេះ ហើយ បានជាលោកសរសេរថា មនុស្សភាគច្រើនដូចជាគ្រីស្តបរិស័ទ ដែល​មិនដឹងខ្លួនថា គេជាគ្រីស្តបរិស័ទ​អនាមិក (“Anonymous Christians”) គឺអស់អ្នក ដែល​ស្វែង​រក​ព្រះ​ជាម្ចាស់ ដោយមានឆន្ទះល្អ និង​ប្រព្រឹត្ត​​អំពើ​ល្អ។

មានគេស្ដីលោកថា លោកយល់ច្រឡំការសម្ដែងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដែលមាន​តែ​គ្រីស្តបរិស័ទទទួល និងស្គាល់ ជាមួយនឹងការប្រណីសន្តោស ដែល​ព្រះជាម្ចាស់​ប្រោស​ប្រទាន​អោយ​មនុស្ស​ទាំងអស់ ដើម្បីសង្រ្គោះគេ។ សម្រាប់លោករ៉ានើរ ហាកដូចជាមិនចាំបាច់អោយព្រះគ្រីស្តសម្ដែង ព្រះជាម្ចាស់ឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកកាល រ៉ានើរ​ បានជួយរៀបចំមហាសន្និបាត វ៉ាទីកង់ទី២ ដោយជួយបំភ្លឺចិត្តគំនិតគ្រិស្តបរិស័ទនៅសម័យនោះ អោយយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់គង់ នៅក្នុងចិត្តមនុស្សទាំងអស់ ជួយសង្រ្គោះពួកគេទាំងអស់គ្នា តាមព្រះ​ហឬទ័យ​ប្រណី​សន្តោស​របស់​ព្រះ​អង្គ។ លើសពីនេះទៅទៀត លោកបានជួយយើងអោយមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសាសនាដទៃ ដែល​ជា “រស្មីនៃសេចក្ដីពិត” (សូមអានជំពូកស្ដីអំពីសាសនាដទៃ)។

៤) លោក ហានស៍ អឺរស៍ វុន បាលថាសារ៍ (Hans Urs von Balthasar)

លោកកើតនៅប្រទេសស្វីស នៅឆ្នាំ ១៩០៥ ។ លោកបានចូលសិក្សានៅវិទ្យាល័យរបស់ក្រុម​សហ​ជីវិត​ព្រះយេស៊ូ ។ បន្ទាប់មក លោកបានទទួលបរិញ្ញាប័ត្របណ្ឌិតផ្នែកអក្សរសាស្រ្តអាល្លឺម៉ង់។ ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩២៩ លោកបានចូលក្រុមសហជីវិតព្រះយេស៊ូនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ហើយលោកទទួលការតែង​តាំង​ជាបូជាចារ្យឆ្នាំ ១៩២៦។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤០ ដោយមានរបបណាស៊ីបៀត​បៀន​លើ​សេរីភាព​នៃ​កាសែត​កាតូលិក លោកបានចាកចេញពីអាល្លឺម៉ង់។ នៅឆ្នាំ ១៩៤០ លោក​បាលថាសារ៍​បាន​ទទួល​អ្នក​ស្រី Adrienne von Speyr ធ្វើជាសហការី។ បន្ទាប់មក លោក​ចាក​ចេញ​ពី​ក្រុម​សហជីវិត​ព្រះ​​យេស៊ូ ហើយ​ត្រូវបានទទួលជាបូជាចារ្យភូមិភាគនៃភូមិភាគឆឺរ៍​ (Chur)។

សម្ដេចប៉ាបមិនបាន​អញ្ជើញលោក​អោយ​ចូលរួមមហាសន្និបាត​វ៉ាទីកង់​ទី​២​ឡើយ។  ទោះជា​យ៉ាង​ក៏ដោយ ក៏ច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក កេរ្ត៍ឈ្មោះរបស់​លោក​ក្នុង​ឋានៈ​ជាទេវវិទូបាន​ល្បីល្បាញ់​ឡើង។   នៅ​ឆ្នាំ ១៩៦៩ សម្តេចប៉ាប ប៉ូល​ទី​៦ ​បានតែងតាំងលោកអោយ​ធ្វើ​ការ​ក្នុងគណៈ​កម្មការ​ទេវវិទ្យា​អន្តរជាតិ។ បន្តិចម្តងៗ កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​របស់​លោកបានល្បីល្បាញ់ ហើយសម្តេចប៉ាប យ៉ូហាន ប៉ូល ទី២ ដាក់​ឈ្មោះលោកជាការឌីណាលនៅឆ្នាំ ១៩៨៨។ ជាអកុសល លោក​ទទូល​មរណៈ​ភាពពីរ​ថ្ងៃ​មុន​ពិធី​តែង​តាំងនោះ។

លោករិះគន់ទេវវិទ្យារបស់គ្រូបាធ្យាយ និងទេវវិទ្យា​របស់សម័យទំនើប ជាពិសេសរបស់លោក​កាល រ៉ានើរ គឺតាមគ្រូប្រាធ្យាយគ្រីស្តសាសនាបំពេញអត្ថន័យនៃសកលលោក ឯតាមទេវវិទ្យាទំនើប គ្រីស្តសាសនាបំពេញជម្រៅចិត្តមនុស្ស ទើបគ្រីស្តសាសនាជាសេចក្ដីពិត។ សម្រាប់លោកបាលថាសារ៍ ទេវវិទ្យានោះ បន្ទាបគ្រីស្តសាសនា តាមការពិត គ្រីស្តសាសនាមិនត្រូវដោះសារខ្លួនឯងសោះ។ ដោយ​សារ​​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ស្រលាញ់មនុស្សលោករហូតដល់បូជាព្រះជន្មនៅលើឈើឆ្កាង យើងអាច​សន្និដ្ឋា​ន​​ថា គ្រីស្ត​​សាសនា​ជា​សេចក្ដីពិតតែម្ដង មិនចាំបាច់យកសកលលោក ឬជម្រៅចិត្តមនុស្សធ្វើជាទីពឹងនៃគ្រីស្ត​សាសនា​នេះឡើយ។ យើងមិនត្រូវការ​ដោះ​សារ​សេចក្ដី​ស្រលាញ់ទេ គ្រាន់តែដកពិសោធន៍ បាន​ហើយ។  យើងជឿមក​ពីសោភណភាព​នៃ​សេចក្ដី​ស្រលាញ់ និងសោភណភាពនៃសេចក្ដីពិតតែម្ដង។

លោកបាលថាសារ៍បាននិពន្ធសៀវភៅជាច្រើន ប៉ុន្តែស្នាដៃសំខាន់ៗរបស់លោក (ត្រៃវិទ្យា) ស្រប​តាម​អត្ថបទ​​ដំណឹង​ល្អ​របស់សន្តយ៉ូហាន ហើយចែកជាបីផ្នែក៖

១) សិរីរុងរឿង និងឈើឆ្កាង ជាផ្លូវចូលក្នុងស្នាដៃរបស់លោក៖ សោភណភាព​នៃ​ឈើឆ្កាង​ធ្វើ​អោយ​យើង​​ផ្ញើ​ជី​វិតទៅលើព្រះជាម្ចាស់។ សិរី​រុង​រឿង​របស់ព្រះគ្រីស្ត​ គឺព្រះអង្គបូជាព្រះជន្ម​នៅ​លើ​ឈើ​ឆ្កាង គឺ​ជា​​សិរីរុង​រឿង​ផ្ទុយនឹងសិរីរុងរឿងខាង​លោកីយ៍។ សេចក្ដី​ស្រលាញ់​របស់​ព្រះ​​ជា​​ម្ចាស់​ហួស​ពី​ការ​ស្មាន​​របស់​យើង យើងក៏ត្រូវ​តែលត់ជង្គង់។

២) វិនាដកម្មរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ជាស្នូលនៃស្នាដៃរបស់លោក គឺថា សេចក្ដីស្រលាញ់ និងព្រះ​ហឫទ័យ​​ប្រណី​​​សន្ដោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់យាងមកជួបប្រទះនឹងសេរីភាពរបស់មនុស្ស ហើយ​វិនិច្ឆ័យ​គេ។ ទោះ​បី​ជា​មនុស្សពុំដឹងខ្លួនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេជាតួក្នុងវិនាដកម្មនេះរួចស្រេចទៅហើយ។

៣) ហេតុផលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ស្ដីអំពីព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ ដែលជួយណែនាំមនុស្ស​អោយ​ទទួលកា​រ​​​សង្រ្គោះ។ ក្នុងវគ្គនេះ លោករិះគិតអំពីស្ថានរកដែរ។

លោកបាលថាសារ៍ចង់ពន្យល់ការសម្ដែងដោយប្រើពាក្យតែមួយ គឺសោភណភាព។ ព្រះគ្រីស្ត​ដូចជាទាក់ទាញអារម្មណ៍យើង ដោយសារព្រះអង្គល្អឥតខ្ចោះ ជាសេចក្ដីពិត និង​ជា​សប្បុរស ធ​ម៌​​ ដែលគ្មានព្រំដែន។ ព្រះសហគមន៍ក៏ត្រូវ​ឆ្លុះបញ្ចាំងសោភណភាពនេះ។

សំណួរ៖

• ១) សូមពន្យល់ទេវវិទ្យារបស់សន្តថូម៉ាសអាគីណាស
• ២) ហេតុអ្វីបានជាលោកកាលបារថ៍ប្រឆាំងនឹងទេវវិទ្យាស្កូឡាស្ទីក?
• ៣) សូមពន្យល់ទេវវិទ្យារបស់លោកកាលរ៉ានើរ
• ៤) តើលោកបារថ៍ និងលោករ៉ានើរបានជួយរៀបចំមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២យ៉ាងដូចម្ដេច?
• ៥) តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីធ្វើទេវវិទ្យានៅស្រុកខ្មែរ?

[1] សូមអានសៀវភៅ “ព្រះអំណោយទាន” របស់លោកឪពុកអស្លេ (Ashley)
[2] នៅសម័យនោះ ដែលជាសង្គមគ្រីស្តបរិស័ទ ពាក្យ “ទស្សនវិទ្យា”​ មានអត្ថន័យ អវិជ្ជមាន គឺសម្ដៅ​ទៅ​លើ​អស់​អ្នក​ដែល​មិនជឿ។
[3] សូមអានសៀវភៅគ្រូអប់រំជំនឿ “ស្នា​ព្រះ​ហស្ត​ទី១ និងប្រវិត្តសាស្រ្តព្រះសហគមន៍ជំពូកទី៩​និងទី១០
[4] សូមអានសៀវភៅ “ព្រះអំណោយទាន” របស់លោកឪពុកអស្លេ (Ashley)

ជំពូកទី៤៖
មនុស្សស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់[1]

តាំងពីប៉ុន្មានសតវត្យសមកហើយ ទស្សនវិទូខ្លះ ដែលមិនជឿលើព្រះណាមួយ ​តែង​តែអះ​អាង​ថា គ្មាន​នរណា​ម្នាក់រវីរវល់នឹងព្រះជាម្ចាស់ទៀតទេ។ គេធ្លាប់និយាយថា “ព្រះជាម្ចាស់សោយទីវង្គត”។ តើសេចក្ដីនេះត្រឹមត្រូវ ឬទេ? ទោះបីជានៅក្នុងសង្គមទំនើប ការ​អះ​អាង​នេះ​ហាក់ដូច​ជាត្រឹ​ម​ត្រូវ​មែន​យ៉ាង​​ណា​​ក៏​ដិោយ ក៏នៅ​ក្នុងពិភពលោកទាំងមូល យើង​យល់​ឃើញ​ថា សាសនានីមួយៗរីកចម្រើនជា​ខ្លាំង ទើបបង្ហាញ​​ថា​ តាមការពិត មនុស្សត្រូវការ និងស្វែង​រក​ព្រះ​ជាម្ចាស់ជានិច្ចដដែល។

នៅក្នុងជំពូកនេះ យើងនឹងរិះគិតពិចារណាអំពីទេវវិទ្យា ដែលចាប់ផ្តើមពីបទពិសោធន៍របស់​មនុស្សអំពីព្រះជាម្ចាស់។ ផ្លូវរបស់យើងចាប់ផ្តើមពីមនុស្សឆ្ពោះទៅព្រះជាម្ចាស់៖ តើមនុស្សអាចទៅរក ព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ? តើគេអាចជួបព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងដូចម្ដេច? តើនៅក្នុងជម្រៅចិត្តមនុស្ស មានអ្វីខ្លះ បានជាគេអាចមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់? ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សមានគំនិត​អំ​ពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដូច្នេះ?

យើងនឹងប្រតិបត្តិតាមបីដំណាក់កាល៖

• មនុស្សចាំបាច់ត្រូវការព្រះជាម្ចាស់ ទើបគេដើរតាមបីមាគ៌ា ដែលគេហៅថា “ភស្តុតាងថា មាន​ព្រះ​​ជាម្ចាស់មែន” ដើម្បីទៅរកព្រះជាម្ចាស់។
• ទេវវិទូ និងទស្សនទូបដិសេធមិនព្រមទទួលស្គាល់មាគ៌ាទាំងបីនោះ ដោយអះអាងថា មនុស្ស​មិន​អាចស្គាល់ព្រះជា​ម្ចាស់ដោយពឹងលើខ្លួនឯងបានឡើយ។
• តើការស្វែងរករបស់មនុស្សឆ្ពោះទៅព្រះជាម្ចាស់មានអត្ថន័យយ៉ាងដូចម្ដេច? តើ​ការ​ស្វែង​រក​បែប​នេះ បង្ហាញអ្វីខ្លះអំពីមនុស្សផង អំពីព្រះជាម្ចាស់ផង? ហេតុអ្វីបានជាមនុស្ស​ស្វែង​រក​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដូច្នេះ?

យើងនឹងយល់ឃើញថា ទោះបីជាមនុស្សបរាជ័យមិនអាចជួបព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯងបាន​យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ការស្វែងរកនេះ បង្ហាញថា មានព្រះជាម្ចាស់មែន។ ប៉ុន្តែ មនុស្សត្រូវរង់​ចាំអោយ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយគេស្គាល់ (ជំពូកទី៥)។

១) តើគំនិតអំពីព្រះជាម្ចាស់ចេញមកពីណា?

មនុស្សស្វែងរកអត្ថន័យនៃជីវិត ចង់ដឹងថា តើមានព្រះជាម្ចាស់មែន ឬទេ? តើមនុស្ស​អាច​ស្គាល់​ព្រះ​អង្គបាន ឬទេ? តាំងពីដើមរៀងមក មនុស្សស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់តាមរយៈផ្សេងៗពីគ្នា។ ព្រះ សហគមន៍កាតូលិកអះអាងថា ប្រាជ្ញា​មនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន ប៉ុន្តែ​ដោយសារមនុស្សជាប់​បាប គេអាវង្វេងភ័ន្តច្រឡំ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះជាម្ចាស់ត្រូវសម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សស្គាល់ព្រះ អង្គអោយបានគ្រប់លក្ខណៈ។

១.១) មនុស្សស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់៖ “ភស្តុតាង” របស់លោកថូម៉ាសអាគីណាស

តើមានព្រះជាម្ចាស់​​ ឬទេ​ ?

គេឃើញមានសេចក្តីអាក្រក់ បើមានព្រះជាម្ចាស់ ហេតុអ្វីនៅតែមានអំពើអាក្រក់ ពីព្រោះព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ជាសភាវៈល្អ។ ប៉ុន្តែ បើយោងតាម​កណ្ឌគម្ពីរសេរីភាព ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះបន្ទូល​មក​លោក​ម៉ូសេ​ថា៖ «យើងជាព្រះជាម្ចាស់ ដែលមានព្រះជន្មគង់នៅ» ។ ដូច្នេះ​​ បើយោងតាមលោកថូម៉ាស មានអំណះ​អំណាង​៥​ដូចនៅខាងក្រោម៖

១) អំណៈអំណាងដែលទាញចេញពីចលនា​។ ចលនាមានភាពច្បាស់លាស់ និងជាភស្តុ​តាងសម្រាប់ញ្ញាណរបស់យើង។​​ លោកថូម៉ាសពិនិត្យឃើញថា ពេលមានចលនា លុះត្រាតែមាន​ម្នាក់​ជំរុញ​​ឲ្យមានចលនា ។​ បើមានចលនា ត្រូវចាប់ផ្តើមពីទីតាំងរបស់ខ្លួនឆ្ពោះទៅទីតាំងដែលត្រូវទៅ។

ឧ. ភ្លើងក្តៅកំដៅនេះធ្វើឲ្យឈើក្តៅ ហើយឈេះឈើប្តូរទៅជាផេះ។ ភ្លើងដែលនៅ នឹងទៅជាក្តៅជាង ឬត្រជាក់ជាង។​ មានចលនាទី១ ទៅទី២ ត្រូវមានបុព្វហេតុដែលជំរុញឲ្យមានចលនា​។

ឧ. ដំបូង៖ ដៃកាន់ដំបងអាចធ្វើឲ្យមានចលាន ដោយរូបកាយប្រើដៃរហូតដល់ចុងក្រោយ​ ជាបុព្វ​ហេតុ​ដែល​អត់ត្រូវការជំរុញ នោះគឺ «ព្រះជាម្ចាស់»។

២) អត្ថិភាពព្រះជាម្ចាស់ចេញមកពីបុព្វហេតុមានប្រសិទ្ធភាព។​ បុព្វហេតុប្រសិទ្ធ​ភាពតាម​លំ​ដាប់​លំដោយ មានរបៀបរៀបរយក្នុងសណ្តាប់ធ្នាប់។ បុព្វហេតុដំបូងគឺជា បុព្វហេតុនៃបុព្វហេតុ   កណ្តាល ហើយបុព្វកណ្តាល ជាបុព្វហេតុនៃបុព្វហេតុក្រោយគេ​។

ឧ. ម្នាក់អង្គុយលើកង់ ​​ ហើយធាក់កង់។ ប៉ុន្តែ បើមិនធាក់កង់ វាមិនទៅមុខទេ។ បើអត់មាន​បុព្វ​ហេតុ​ប្រសិទ្ធ​ភាពដើម ក៏អត់មានប្រសិទ្ធភាពចុងក្រោយដែរ។ បុព្វប្រសិទ្ធភាពដើម គឺជា«ព្រះជាម្ចាស់» ។

៣) អត្ថិភាពរបស់ព្រះជាម្ចាស់ មានអត្ថិភាពទាញចេញពីភាពចាំបាច់ និងលទ្ធិភាព ​ដែល​អាច​ធ្វើ​បាន។​

ឧ. ដើម្បីដាំដើមផ្កាបាន ត្រូវតែមានដី។ យើងឃើញនៅក្នុងធម្មជាតិ ចំពោះវត្ថុមានលទ្ធិភាពនៅ និ​ង​មាន​លទ្ធិ​ភាពមិន​អាចនៅ។ ពួកវាមានកើតឡើង នឹងត្រូវរលួយបាត់ទៅវិញ។ ពេលណាអ្វីមួយមានអត្ថិភាព តែ​ពេល​ណាមួយទៀតអ្វីមួយនោះអត់មានអត្ថិភាព។

ឧ. មនុស្សមុនកើត និងក្រោយពីកើត។ នោះយើងឃើញថា​ មានពេលណាមួយអត់មានអ្វីទាំងអស់ ជា​អត្ថិភាព ហើយឥឡូវនេះ មានអ្វីៗ​មានអត្ថិភាព។ ដូច្នេះត្រូវតែទទួលស្គាល់អ្វីដែលមានអត្ថិភាពដំបូង ដែល​​នាំឲ្យមានអត្ថិភាព បន្តបន្ទាប់នោះ គឺជា«ព្រះជាម្ចាស់ »។

៤) អត្ថិភាពរបស់ព្រះជាម្ចាស់ត្រូវបានបង្ហាញចេញពីភាពជាប់ជាលំដាប់លំ ឬការមាន​កំរិត ដែល​ត្រូវ​រកឃើញក្នុងអ្វីៗទាំងអស់។​ ភាវៈទាំងអស់មានខ្លះដែលល្អ​ច្រើនជាង​​ ខ្លះល្អតិច​ជាង មនុស្ស​ខ្លះ​ឆ្លាត​ជាង​ មនុស្សខ្លះល្ងង់​ នោះយើងដឹងច្បាស់ ថាពិតជាមានអ្វីដែលខ្ពស់ជាង និងអ្វីដែលទាបជាង​។

ឧ. ការយល់ដឹងរបស់លោកថូម៉ាសខុសពីការយល់ដឹងរបស់់យើង។

ឧ. ព្រះអាទិត្យក្តៅ ពេលកំដៅមកដល់ផែនដី កំដៅត្រូវកាត់បន្ថយ។

បើយើងខិតទៅទីតាំងខ្ពស់ ល្អ​ ស្អាត នោះយើងកាន់តែមានសភាវៈខ្ពស់់ ខិតទៅជិតគំរូ។ គំរូនៃ​ផ្នៃក​ណាមួយដែលខ្ពស់ជាងគេ ពិតជាមានកំរិតទាបជាងក្នុងនោះ។

ឧ.បើសោភណ្ឌភាពខ្ពស់ជាងគេ​​ នោះពិតជាមានលោភណ្ឌភាពខាងក្រោម។

គូរូនៃសេចក្តីពិត វត្ថុមានកំរិតនៃសេចក្តីពិត ពេលរៀននោះខិតទៅជិតសេចក្តីពិត ។ គំរូនេះ គឺជា​«ព្រះ​ជាម្ចាស់» ។

៥) ការបង្ហាញអត្ថិភាពព្រះជាម្ចាស់ គឺចេញពីការគ្រប់គ្រងពិភពលោកតាមក្រិតក្រម។ យើង​ឃើញ​វត្ថុ ដែលខ្វះចំណេះដឹង ជាអង្គធាតុធម្មជាតិរស់នៅតាមសភាវៈ តែធ្វើចលនា​តាមគោលដៅ រឿង​នេះ​​ចេញ​មកពីហេតុថា វត្ថុតែងតែដំណើរការ ដើម្បីឆ្ពោះទិស​កាន់គោលដៅ មិនជារឿងចៃដន្យ​​​​​ទេ។ សត្វ​​អត់មានបញ្ញា វាធ្វើអ្វីមានដដែលៗ តែមានប្រយោជន៍សម្រាប់ពួកវា។

ឧ. សត្វធ្វើសំបុក ទោះបីជាសតវត្សរ៍មុន ឬសតវត្សរ៍នេះ។

យើងអាចសន្និដ្ឋានថា បើវត្ថុធម្មជាតិទាំងអស់អត់មានប្រាជ្ញា ធ្វើដដែលរហូត នោះត្រូវមាន​សភាវៈ ដែលប្រកបដោយ​ប្រាជ្ញាញ្ញាណ​ ផ្តល់ទិសដៅដល់វត្ថុធម្មជាតិទាំងអស់ឲ្យ​ឈាន​ទៅរក​គោល​ដៅ​របស់​ខ្លួន ឲ្យមានសណ្តាប់ធ្លាប់ ក្នុងភាពស្រុះស្រួល។ សភាវៈនោះ ហៅថា «ព្រះជាម្ចាស់»។

១.២) មនុស្សទៅរកព្រះជាម្ចាស់៖ បីផ្លូវឆ្ពោះទៅព្រះជាម្ចាស់[2]

• ជាដំបូង មនុស្សមានទំនាក់ទនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់មកពីវប្បធម៌របស់ខ្លួន គឺការរស់នៅក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ​ ជាពិសេសក្នុងបស្ចិមប្រទេស។ យើងហាក់ដូចជាទទួលមរតកនៃគ្រីស្តសាសនា ដែល​មាតា​បិតា បងប្អូន និងសង្គមទូទៅបញ្ជូនបន្ត។ ប៉ុន្តែ តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីអោយជំនឿរបស់បុព្វបុរស យើងទៅជាជំនឿរបស់យើងផ្ទាល់?
• ពិភពលោកជាផ្លូវទីពីរ ដែលអាចនាំយើងទៅរកព្រះជាម្ចាស់។ នៅពេលដែលយើងសម្លឹងមើល ធម្មជាតិ សោភណភាពនៃអ្វីៗទាំងអស់នៅលើផែនដីនេះ ដែលមានក្នុ​ង​លោក​នេះ យើងអាចបែរមុខទៅ​រក​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ជា​ប្រភពនៃ​អ្វីៗសព្វសារពើដ៏អស្ចារ្យនោះ។
• ផ្លូវទីបីឆ្ពោះទៅព្រះជាម្ចាស់ គឺខ្លួនឯងផ្ទាល់ គឺនៅពេលដែលយើងរិះគិតអំពីសេចក្ដីស្រលាញ់ សេចក្ដីពិត សប្បុរសធម៌... យើងអាចយល់ឃើញថា អ្វីៗទាំងអស់ ដែលមានក្នុងខ្លួនមនុស្ស មានព្រះជា ម្ចាស់ជាប្រភព។

១.៣) តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីអោយដឹងច្បាស់ថា មានព្រះជាម្ចាស់មែន ឬមិនមែន?

ទោះបីជាផ្លូវទាំងបីនោះសំខាន់ណាស់ អាចណែនាំយើងទៅរកព្រះជាម្ចាស់បានយ៉ាងណាក៏​ដោយ ក៏ផ្លូវទាំងបីនោះមិនមែនជាភស្តុតាងបង្ហាញថា មានព្រះជាម្ចាស់មែនដែរ។ ផ្លូវទាំងបីនោះ គ្រាន់​តែ​ជាសញ្ញាសម្គាល់អំពីវត្តមានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ប៉ុណ្ណោះ។ តាមការពិត អាស្រ័យទៅលើការ​បកស្រាយ​របស់​បុគ្គលម្នាក់ៗ។

ម្យ៉ាងទៀត មានគេនិយាយថា មនុស្សដូចជាបង្កើតព្រះជាម្ចាស់ ព្រោះគេជាចាំបាច់ត្រូវការព្រះ​មួយ​អង្គ ដើម្បី​លួងលោមចិត្តគេក្នុងគ្រាលំបាក គឺមនុស្សស្រមើស្រមៃថា មានព្រះមួយអង្គពោរពេញ​ដោយសេចក្ដី​​ស្រលាញ់ ដែលនឹងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់អស់អ្នក ដែលត្រូវគេសង្កត់ជិះជាន់។ ដោយ​សារ​មនុស្ស មិន​អាច​យល់អំពីដំណើការនៃពិភពលោក គេប្រឌិតព្រះមួយអង្គ ជាប្រភពនៃពិភពលោកនោះ។

២) ការរិះគន់ការស្វែងរករបស់មនុស្ស

ទាំងទេវវិទូ ទាំងទស្សនទូរិះគន់គំនិតថា មនុស្សអាចទៅរក ជួប និងស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន។ ពួកគេរិះគន់អំពីបីចំណុច៖

២.១) ការរិះគន់អំពីចិត្តគំនិតមនុស្ស

• ទស្សនវិទូខ្លះ ដូចជាលោក និច្ចឹ (Nietzshe) រិះគន់ថា ប្រាជ្ញាមនុស្សខ្សោយពេក មិនអាច​ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន។ មនុស្សចង់​យល់អំពីអត្ថន័យនៃជីវិត ហើយបង្កើតព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីបាន​អស់​ចិត្ត។ ផ្លូវទាំងបីនោះ បង្ហាញបញ្ជាក់​ថា មនុស្សត្រូវការទីពឹងមួយ និងជាចាំបាច់ត្រូវការស្គាល់​អត្ថន័យ​នៃ​ជីវិត។ ប៉ុន្តែ ប្រាជ្ញា​មនុស្សពុំ​មាន​អំណាចអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បានឡើយ (លោក កាន់្ត)។
• ចំពោះទេវវិទូវិញ ដូចជាលោកកាល បារថ៍ មនុស្សស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ ក្រៅពីអ្វីដែលព្រះអង្គ បានសម្ដែងអោយគេស្គាល់ បង្ហាញថា​ មនុស្សនៅតែជាអ្នកបាប មិនព្រមចុះចាញ់ព្រះហឫទ័យប្រោស ប្រណីរបស់ព្រះជាម្ចាស់ នៅតែចង់បានឯករាជ្យចង់ពឹងលើខ្លួនឯងជានិច្ច។

២.២) ការរិះគន់អំពីផ្លូវទាំងបី

• ទស្សនវិទូរិះគន់ផ្លូវទាំងបី (វប្បធម៌ ពិភពលោក ខ្លួនមនុស្ស) ដោយអះអាងថា ផ្លូវទាំងបីនោះ គ្រាន់តែជាសញ្ញាសម្គាល់នៃវត្តមានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ មិនអាចបង្ហាញភស្តុតាងអំពីព្រះអង្គបានឡើយ គឺ អាស្រ័យល់ការបកស្រាយរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។
• ចំពោះលោកកាល បារថ៍ លោកនិយាយថា “យើងស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយសារតែព្រះអង្គ” គឺ យើងអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ព្រោះតែព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យមានព្រះបន្ទូលមកមនុស្ស មិនមែនមកពី​បទពិសោធន៍ ប្រាជ្ញា ចំណេះដឹង ចិត្តគំនិតរបស់មនុស្សទេ។ យើងជឿមិនមែនមកពីអំណាចរបស់យើង ប៉ុន្តែមកពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្ដោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

២.៣) ការរិះគន់អំពីព្រះ

ទាំងទេវវិទូ ទាំងទស្សនទូរិះគន់ថា ព្រះដែល មនុស្សស្វែងរក ជាព្រះក្លែងក្លាយ ដែលចេញពីការ ស្រមើស្រមៃរបស់គេ។ ព្រះនេះជារូបតំណាងរបស់មនុស្ស មិនអាចទៅជាព្រះដ៏ពិតប្រាកដទេ។ មនុស្ស ដូចជាផលិតព្រះមួយអង្គស្របតាមតម្រូវការរបស់គេ ហើយដែលចុះក្រោមអំណាចរបស់គេ។ ម្យ៉ាង​ទៀត លោក ប្រ៉ាស្កាល (Pascal) បន្ថែមទៀតថា ការស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ពុំមានប្រយោជន៍ ព្រោះ​មនុស្ស​​មិន​​អាច​ទៅ​រកព្រះណាមួយដូចព្រះរបស់ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ដែលជាព្រះដ៏អស្ចារ្យជាទីបំផុតលើស​ពី​ការស្មាន​របស់មនុស្ស។

សេចក្ដីសង្ខេប៖

៣) មនុស្សស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ - ឧទាហរណ៍៖ “កិច្ចការ” របស់លោកម៉ូរីស ប្លង់ដេល

លោកម៉ូសរីស​ប្លង់ដេល (១៨៦១-១៩៤៩) ជាទស្សនវិទូ កើតមកក្នុងក្រុមគ្រួសារកាតូលិក នៅ​ប្រទេស​​បារាំង។ ដោយសារវិទ្យាសាស្រ្តរីកចម្រើនជាខ្លាំង សម័យនោះ ជាសម័យប្រាជ្ញានិយម គឺជន​ជាតិ​​បារាំង​ជាច្រើនលែងកាន់សាសនាកាតូលិកទៀតទេ ដ្បិតពួកគេអះអាងថា ជំនឿគ្មានហេតុ​ផល​ស្រប​តាម​​ប្រាជ្ញា​​ឡើយ។ សម្រាប់ពួកគេ ជំនឿប្រឆាំងនឹងសាសនា។ លោកប្លង់ដេល​រំលឹក​ឡើង​វិញ​ថ្ងៃ​ចូល​រៀន​​នៅ​​មហា​វិទ្យាល័យអក្សរសិលបារាំង។ លោកសរសេរថា៖ “ខ្ញុំនឹងចងចាំជានិច្ចពាក្យសម្ដី​របស់​មិត្ត​រួម​​ថ្នាក់​ម្នាក់ នៅពេលដែលខ្ញុំបានណែនាំខ្លួនថា ខ្ញុំជាគ្រីស្តបរិស័ទកាតូលិក។ គាត់ឆ្លើយតបខ្ញុំថា៖ “តើ​បុរស​ម្នាក់នេះ ដែលដូច​ជាមានប្រាជ្ញាឈ្លាសវៃ អាចទៅជាគ្រីស្តបរិស័ទយ៉ាងដូចម្ដេចបាន?””។ ចាប់​ពី​ពេល​នោះ លោកប្លង់ដេលសម្រេចចិត្តបង្ហាញថា ជំនឿរបស់គ្រីស្តបរិស័ទមិនប្រឆាំងនឹងប្រាជ្ញា។

នៅឆ្នាំ១៨៩៣ លោកសរសេរ “កិច្ចការ” ជានិកេ្ខបបទខាងទស្សនវិទ្យា ដោយ​មាន​គោលបំណង បង្ហាញ​ថា តើមនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយ​ពឹងតែលើប្រាជ្ញារបស់ខ្លួនឯងបាន ឬទេ? តើប្រាជ្ញា​មនុស្ស​អាច​ស្គាល់​អ្វីខ្លះអំពីព្រះជាម្ចាស់ ដោយមិនចាំបាច់អោយព្រះអង្គសម្ដែងព្រះអង្គអោយយើង​ស្គាល់?

លោកចាប់ផ្ដើមសួរសំណួរថា៖ “តើជីវិតយើងមានទិសដៅ ឬទេ? អ្វីទៅជាគោលដៅនៃ ការ​រស់​នៅ​របស់​យើង? ខ្ញុំរស់ ដោយមិនបានសម្រេចចិត្តមានជីវិតឡើយ។ ខ្ញុំមិនដឹងថា ខ្ញុំមកពីណា និង​ទៅ​ណា​ទេ។ តើជីវិតខ្ញុំមានអត្ថន័យអ្វីខ្លះ?”។ លោកចង់បង្ហាញថា គ្មាននរណាម្នាក់អាចគេចផុតពី​សំណួរ​នេះ​បានឡើយ។ មនុស្សទាំងអស់ តែងតែប្រឈមមុខនឹងសួរសំណួរនេះ។ លោកសន្និដ្ឋានថា ចាំ​​បាច់​ត្រូវ​​តែឆ្លើយតបនឹងសំណួរនេះ។

បន្ទាប់មក លោកបង្ហាញថា យើងចាំបាច់ចង់បានសុភមង្គល ហើយបំណងនេះ គ្មាន​កំណត់​ព្រំដែន​​ឡើយ។ សូម្បីតែនៅពេលដែលគេអះ​អាងថា គេមិនចង់បានអ្វី ឬគេមិនរវីរវល់នឹងអត្ថន័យជីវិត ឬទោះបី​គេ​ចង់​​​ស្លាប់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មនុស្សស្វះស្វែងរកសុភមង្គលដែរ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលជាមួយ​គ្នា​នេះ លោក​ប្លង់​ដេល​​​បង្ហាញ​ថា យើងមិនអាចទៅដល់សុភមង្គលនេះបានឡើយ គឺយើងចង់​បាន​​សុភមង្គល​ ប៉ុន្តែ យើងមិន​ដែល​ស្កប់ចិត្តឡើយ។ លោកបន្ថែមទៀតថា ទោះបីយើងស្មានថា យើងបាន​សុភមង្គលរួចស្រេចហើយក៏ដោយ ក៏​តាមការពិត សុភមង្គលនេះ ជាសុភមង្គលក្លែងក្លាយ ដែលមិនអាច​បំ​​ពេញ​​ចិត្តយើងអោយបានពេញ​លេញបានឡើយ។ យើងមិនអាចទៅដល់សុភមង្គលបានឡើយ ប៉ុន្តែ​ចិត្ត​​យើង​ចង់បានសុភមង្គលជានិច្ច។ ដូច្នេះ សម្រាប់លោក មនុស្ស​ត្រូវ​តែជ្រើស​រើស​រវាង​ចម្លើយ​បី​យ៉ាង គឺ៖

• យើងអាចឆ្លើយថា ជីវិតគ្មានន័យ គឺនៅពេលស្លាប់ហើយ យើងសាបសូន្យគ្មានសល់។ ប៉ុន្តែ ហេតុ​អ្វីបានជាមានបំណងចង់បានសុភមង្គល ដែលគ្មានព្រំដែននេះ ស្ថិតក្នុងជម្រៅចិត្តយើង​ដូច្នេះ?
• ឬមួយយើងសុខចិត្តទទួលនឹងអ្វីដែលខ្លួនគេមាន គឺជាអ្វីដែលមានកំណត់ព្រំដែន មិនអាច​បំពេញ​ចិត្តអោយបានពេញលក្ខណៈបានឡើយ។
• ឬមួយទៀត គឺជីវិតមានអត្ថន័យហួសធម្មជាតិ ដែលយើងមិនអាចទៅដល់ដោយខ្លួនឯងបាន​ឡើយ។ ដូច្នេះ ត្រូវតែរង់ចាំ ទទួលសុភមង្គលដ៏គ្មានកំណត់ព្រំដែនពីអ្វីមួយ ឬម្នាក់ផ្សេងទៀត ដែល​យើង​មិនស្គាល់ ហើយដែល​លោកប្លង់ដេល​ហៅថា៖​ “X”។

យើងមិនអាចផ្តល់សុភមង្គលអោយខ្លួនឯងបានឡើយ។ ប៉ុន្តែ សុភមង្គលនេះ ចាំបាច់​សម្រាប់​យើង។ តើយើងត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច? គឺត្រូវរង់ចាំសុភមង្គលនេះ ពី “X” (អ្វីមួយ ឬម្នាក់ ដែលយើងមិន ស្គាល់)។ តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីរកឃើញ “X”? ដោយសារយើងមិនដឹងថា “X” ស្ថិតនៅឯណា យើង​មិនអាចទៅរក “X” បានឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ត្រូវតែស្វែងរក “X” នៅក្នុងចិត្តគំនិតយើងតែម្តង ដ្បិត “X” ចេញមកពីចិត្តគំនិតយើង។ លោកប្លង់ដេលសន្និដ្ឋានថា “X” ជាព្រះជាម្ចាស់។ ​ដល់​ពេល​ដំណាក់​កាល​នេះ យើងត្រូវតែជ្រើសរើសម្តងទៀតថា៖

• យើងមិនព្រមទទួលព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ បើយើងធ្វើដូច្នេះ យើងប្រព្រឹត្ត ខុសនឹងបំណងប្រាថ្នាដ៏គ្មានកំណត់ព្រំដែនរបស់យើង។
• យើងទទួលស្គាល់ថា យើងត្រូវការ “X” យកព្រះជាម្ចាស់ធ្វើជាទីពឹង ដោយចោលសុភមង្គល ក្លែងក្លាយឯទៀតៗ។ ដូច្នេះហើយ បានជា​សម្រាប់លោកប្លង់ដេល ទស្សនវិទ្យា ឬប្រាជ្ញា​ត្រូវ​តែ​ទទួល​ជំនឿ ដើម្បីបានពេញ​លក្ខណៈ
• ទាំងទស្សនវិទូ ទាំងទេវវិទូបានរិះគន់លោកប្លង់ដេលថា លោកមិនគោរពព្រំដែនរវាងប្រាជ្ញា និង​ជំនឿ៖
• ទស្សនវិទូរិះគន់លោកប្លង់ដេលថា “លោក​អះ​អាងថា យើងមិនអាចស្កប់ចិត្ត​នឹង​អ្វី​ដែល​យើង​មាន​ក្នុងលោកនេះ គឺយើងមានលក្ខណៈ​ហួស​ធម្មជាតិ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនអាចបង្ហាញ​ភស្តុតាង​អំពី​លក្ខណៈ​ហួសធម្មជាតិរបស់មនុស្សនេះបានឡើយ។ ការស្រេច​ទឹក​មិនបង្ហាញភស្តុតាងថា មានប្រភព​ទឹក​ឡើយ។ ម្យ៉ាង​ទៀត គេរិះគន់លោកប្លង់ដេលទៀតថា ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា “X” ទៅជា​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់? គឺមកពីលោកកាន់គ្រីស្តសាសនារួចស្រេចទៅ​ហើយ”។
• ទេវវិទូរីះគន់លោកប្លង់ដេលថា តាមលោក ប្រាជ្ញាដូចជាបង្ខិតបង្ខំព្រះ​ជា​ម្ចាស់អោយ​សម្ដែង​ព្រះ​អង្គ ដើម្បី​បំពេញការរង់ចាំ និងតម្រូវការរបស់​មនុស្ស។ បើដូច្នេះមែន ព្រះអង្គគ្មាន​សេរីភាព​សម្ដែង​ព្រះ​អង្គ​​ឡើយ។

អស់មួយជីវិត លោកប្លង់ដេលចង់សម្រុះសម្រួលប្រាជ្ញា និងជំនឿ។ ប្រាជ្ញាត្រូវតែមានឯករាជ្យ​ចេញ​ពី​ជំនឿ ឯ​ជំនឿវិញ ត្រូវតែដាច់ដោយឡែកពីតម្រូវការនៃប្រាជ្ញារបស់មនុស្ស។ លោកចង់បង្ហាញថា ទោះបីមនុស្សមានលក្ខណៈហួសធម្មជាតិយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះជាម្ចាស់នៅតែមានសេរីភាព​សម្ដែង​ព្រះ​អង្គដែរ។ លោកមិនចង់អោយទស្សនវិទ្យាចេញពីជំនឿ ប៉ុន្តែ លោកចង់បង្ហាញថា ប្រាជ្ញាអាចណែនាំ មនុស្សទៅដល់ផ្លូវចូលនៃជំនឿជាគ្រីស្តបរិស័ទ។ បញ្ហារបស់លោក គឺនៅសម័យនោះ ទស្សនវិទូ​ប្រកាន់​ជំ​នឿខ្លាំងពេគ (ប្រាជ្ញានិយម) ឯទេវវិទូមានចិត្តចង្អៀតចង្អល់ពេកដែរ។​

៤) តើមនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯងបាន ឬទេ[3]?

តើ “ការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯង” មានអត្ថន័យអ្វីខ្លះ?

គេហៅការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯងថា “ការស្គាល់តាមធម្មជាតិ”។ ប៉ុន្តែ ការស្គាល់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់តាមធម្មជាតិខុសប្លែកពី “ទេវវិទ្យាខាងធម្មជាតិ”។ ទេវវិទ្យាខាងធម្មជាតិប្រឆាំងនឹង “លទ្ធិ​នៃ​ទេវកថា” (ជារឿងប្រៃឌិតអំពីព្រះ) និង “ទេវវិទ្យាខាងនយោបាយ” (ជាពិធីផ្សេងៗ ដែល​រដ្ឋ​អំណាច​ត្រូវ​តែ​ប្រព្រឹត្ត ដើម្បីគោរពព្រះផ្សេងៗនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន)។ ទស្សនទូខាងធម្មជាតិ គឺជាអស់អ្នក ដែល​ស្វែង​រក​លក្ខណៈដ៏ពិតប្រាកដរបស់ព្រះ ដោយគ្មានរឿងប្រឌិត ឬរឿងខាងនយោបាយ មកប៉ះពាល់​នឹង​លក្ខណៈ​ពិតប្រាកដរបស់ព្រះនោះ។ ទស្សនទូរិះគន់ទេវកថា និងទេវវិទ្យានៃសង្គម ហើយស្វែងរក​សេចក្ដី​​ពិ​ត​អំពី​​ព្រះជាម្ចាស់។

យោងតាមអត្ថន័យនេះ គ្រីស្តបរិស័ទដើមដំបូងអះអាងថា ព្រះ ដែលព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត​បាន​សម្ដែង​អោយ​​ស្គាល់ គឺជាព្រះដ៏ពិតប្រាកដ ស្របតាមលក្ខណៈ ដែលទស្សនទូបានស្វែងរកតាំងពីយូរមកហើយ ដោយ​រក​មិន​ទាន់​ឃើញ។ ហេតុនេះហើយ បានជាសន្តប៉ូលសរសេរថា៖ “ព្រះរបស់គេ (សាសន៍ដទៃ) មិន​មែន​ជា​ព្រះ​ពិត​ប្រាកដ” (កាឡ ៤,៨) ប៉ុន្តែ ព្រះរបស់គ្រីស្តបរិស័ទជាព្រះតែមួយ ដែលបំពេញ​លក្ខណៈ​ពិត​ប្រាកដ​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់[4]។

ប៉ុន្តែ នៅសតវត្យទី១៣ “ការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់តាមធម្មជាតិ” ទទួលអត្ថន័យថ្មី គឺ “ធម្មជាតិ”​ នេះ លែងមានអត្ថន័យថា “ស្របតាមលក្ខណៈ (ធម្មជាតិ) របស់ព្រះ” ហើយទទួលអត្ថន័យថ្មីថា “ស្រប តាមធម្មជាតិរបស់មនុស្ស” វិញ។ នៅពេលនោះ ទេវវិទូតខាងធម្មជាតិចង់និយាយថា ប្រាជ្ញារបស់មនុស្ស អាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯងបាន (គេ​អាចយល់ឃើញថា មានព្រះជាម្ចាស់មែន) ប៉ុន្តែ ព្រះជា​ម្ចាស់​ត្រូវតែសម្ដែងព្រះអង្គ ដើម្បីអោយមនុស្ស​ស្គាល់​​​ព្រះ​​អង្គអោយ​បាន​គ្រប់លក្ខណៈ (ការស្គាល់ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ហួសធម្មជាតិ)។ ការស្គាល់ព្រះ​ជាម្ចាស់​តាម​ធម្មជាតិ​ដូចជា “សេចក្ដី​ផ្តើម” ម្យ៉ាង (praeambula fidei ) មុននឹងព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ។

តាមលទ្ធិព្រះសហគមន៍កាតូលិក មនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯងបាន មកពី រម ១,១៩​ ប៉ុន្តែ ចំពោះលោកកាល បារថ៍ សន្តប៉ូលចង់និយាយថា ការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់នេះ មិនមែនមកពី​កម្លាំង​មនុស្សទេ គឺមកពីព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឫទ័យអោយគេស្គាល់ព្រះអង្គ។ ដូច្នេះហើយ បានជា​ក្រុម​​ប្រូតេស្តង់មិនព្រមឯកភាពជាមួយនឹងមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ (១៨៧០) ដែលអះអាងថា ប្រាជ្ញា​​មនុស្សអាចយល់ឃើញថា មានព្រះជាម្ចាស់ជាដើមកំណើត និង​ទីចុងក្រោយនៃអ្វីៗទាំងអស់។ ចំពោះ​លោកកាល បារថ៍ “មានតែព្រះជាម្ចាស់ ដែលអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន”។

សព្វថ្ងៃ វ៉ាទីកង់ទីពីរបានពន្យល់ថា តាមការពិតទៅ នៅពេលដែលព្រះសហគមន៍​កាតូលិក​អះ​អាង​​ថា ប្រាជ្ញាមនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន គឺមិនមែនមកពីកម្លាំងមនុស្សតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ​មក​ពី​ព្រះជាម្ចាស់ជាប្រភពនែការស្គាល់ព្រះអង្គនេះ។ ចាប់ពីកំណើតនៃពិភព​លោក (រម ១,២០) ព្រះជា​ម្ចាស់​បានសម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់ មុននឹងព្រះយេស៊ូគ្រីស្តចាប់កំណើត​ជា​មនុស្ស​ទៅ​ទៀត។ គេហៅការស្គាល់នេះថា “ការស្គាល់តាមធម្មជាតិ” មិនមែនមកពី​មនុស្ស​ឯករាជ្យ​ពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ទេ ប៉ុន្តែមកពីព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសប្រទានធម្មជាតិមនុស្សអោយស្គាល់ព្រះអង្គតាំងពីដើមរៀងមក។ ធម្មជាតិ​មនុស្សមានលក្ខណៈអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន។ បើមិនដូច្នេះ​ទេ មនុស្ស​​មិន​អាច​ទទួល​ការ​សម្ដែង ដែលមកពីព្រះគ្រីស្តបាន។

សំណរ៖

1. តើការស្វែងរករបស់មនុស្សអំពីព្រះជាម្ចាស់បង្ហាញអ្វីខ្លះចំពោះមនុស្ស?
2. តើមានផ្លូវអ្វីខ្លះ ដែលនាំមនុស្សអាចរកព្រះជាម្ចាស់ឃើញ?
3. សូមរិះគន់ផ្លូវទាំងអស់នោះ។
4. តើមនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯងបាន ឬទេ? ហេតុអ្វី?
5. ធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីនាំពុទ្ធបរិស័ទអោយយល់ឃើញថា មានព្រះជាម្ចាស់មែន?

[1] សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាពីលេខ២៧ដល់លេខ៣០ សូមអានសេចក្ដីផ្សេងៗអំពីទេវវិទ្យារបស់លោកកាល រ៉ានើរ (ជំពូកទី៣)
[2] សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាពីលេខ៣១ដល់លេខ៣៥
[3] សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាពីលេខ៣៦ដល់លេខ៣៨
[4] ដូច្នេះហើយ បានជាចំពោះគ្រីស្តបរិស័ទ ការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់តាមធម្មជាតិស្របតាមទេវវិទ្យា​ខាង​ធម្មជាតិ​ផងដែរ។ ឧ. សន្តអូគូស្តីនសរសើរលោក ប្លាតុង ដែលបានយល់ឃើញថា ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ជា​ព្រះ​ត្រៃ​ឯក។ ប៉ុន្តែ ចំពោះសន្តអូគូស្តីន ការ​ស្គាល់​​ព្រះជាម្ចាស់តាមធម្មជាតិនេះ មកពីព្រះ​អង្គ​ផង ដែល​សព្វ​ព្រះ​ហឫទ័យ​សម្ដែងអោយលោកប្លាតុងស្គាល់។

ជំពូកទី៥៖
ព្រះជាម្ចាស់យាងមករកមនុស្ស

តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា៖

៥០     “ដោយសារប្រាជ្ញារបស់គេ មនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងច្បាស់លាស់ ពេលនឹក​សញ្ជឹង​​អំពី​ស្នា​ព្រះ​ហស្ត​​របស់​ព្រះអង្គ។ ​ប៉ុន្តែ​ មនុស្ស​មិន​អាច​ស្គាល់​ព្រះដ៏​ពិត​បា្រក​ដ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​បាន​ទេ គឺគេ​ត្រូវ​ការអោយ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​​សម្ដែង​ព្រះ​អង្គ (មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ Dei Filius)។​ ព្រះជា​ម្ចាស់​សម្ដែង​​ព្រះអង្គអោយមនុស្សស្គាល់​ដោយ​​​គ្មានអ្វី​ឬគ្មាន​​នរណា​បង្ខិត​បង្ខំ។  ​ ព្រះ​ជាម្ចាស់​​សម្ដែង​អាថ៌​កំ​បាំង​​របស់​ព្រះ​អង្គ​​      និង​គម្រោងការដ៏សប្បុរស ​ដែល​​​​​​ទ្រង់​​​​បាន​​រៀបចំទុកជាមុន ក្នុងអង្គ​ព្រះ​​គ្រីស្ត​ចំពោះ​​​​​​មនុស្ស​លោក​ទាំងអស់។ ព្រះ​អង្គ​សម្ដែង​គម្រោង​ការដោយ​ចាត់​ព្រះ​បុត្រា​​ដ៏​ជា​ទី​ស្រលាញ់​របស់​ព្រះ​​​អង្គ​អោយ​​យាង​​មក គឺព្រះអម្ចាស់​យេស៊ូ​គ្រីស្ត​ ហើយ​ដោយ​​ចាត់ព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​​អោយ​យាង​មក​ផង​​ដែរ”។

ក្នុងជំពូកទីបី យើងបានសិក្សាអំពីការស្វែងរករបស់មនុស្សឆ្ពោះទៅព្រះជាម្ចាស់។ យើងបាន​សន្និដ្ឋាន​ថា ប្រាជ្ញាមនុស្សអាចយល់ឃើញថា មានព្រះជាម្ចាស់មែន ប៉ុន្តែ យើង​មិនអាចស្គាល់​លក្ខណៈ​​យ៉ាង​ពិតប្រាកដរបស់ព្រះអង្គបាន ហើយជាធម្មតា ក្នុងការស្វែងរកនេះ មនុស្សបង្កើតព្រះក្លែងក្លាយ ស្រប​តាមការ​ស្រមើ​ស្រមៃ​របស់គេ។ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះជា​ម្ចាស់ត្រូវតែសម្ដែង​ព្រះអង្គ​អោយ​មនុស្ស​ស្គាល់​អោយ​បាន​គ្រប់​លក្ខណៈ។ ក្នុងជំពូកនេះ យើងចាប់ផ្តើមពីព្រះជាម្ចាស់ឆ្ពោះទៅមនុស្ស។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​យាង​មក​រក​មនុស្ស ដែល​ត្រូវ​ឆ្លើយ​តបនឹងព្រះអង្គវិញ គឺមនុស្សត្រូវសម្រេចចិត្ត​ដើរតាម​ព្រះ​អង្គ ឫទេ។ ដូចសន្ត អ៊ីរ៉ែណេ ធ្លាប់បង្រៀន យើងមិនអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បាន លើកលែងតែ​ព្រះអង្គ​ប្រៀន​​ប្រ​ដៅយើង​។ បើ​​ព្រះជា​ម្ចាស់​មិនសព្វព្រះហឫទ័យសម្ដែងព្រះអង្គទេ យើងក៏មិនអាចស្គាល់​ព្រះ​អង្គ​បានឡើយ។

 ១) ហេតុអ្វីបានជាព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់?

អ្វីទៅជាការសម្ដែង? អ្វីទៅជាអត្ថន័យដើមនៃពាក្យ “សម្ដែង”? តាម ២ករ ៣,១៤-១៦ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សម្ដែងអត្ថន័យគម្ពីរលោកម៉ូសេ គឺព្រះអង្គលើកស្បៃមួយ ដែលនៅរារាំងជនជាតិយូដាមិន​អោយ​យល់​​អំពី​អត្ថន័យពិតប្រាកដ​នៃគម្ពីរនោះ។ ការសម្ដែង = ការមើលឃើញអោយច្បាស់។

តាមការពិត យើងមិនត្រូវភ្លេចថា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គក្នុងបីសាសនា៖ ក្នុងសាសនាយូដា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាមរយៈកិច្ចការផ្សេងៗក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល ក្នុង​អ៊ីស្លាម​សាសនា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គក្នុងសៀវភៅមួយ (ដែលគេហៅថា កូរ៉ាន) ឯក្នុងគ្រីស្តសាសនា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គផ្ទាល់ គឺនៅក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូនៅភូមិណាសារ៉ែត។ តុនេះហើយ បានជា​លោក​រ៉ានើរសរសេរថា គ្រីស្តសាសនាប្លែកពីសាសនាឯទៀតៗទាំងអស់។ លទិ្ធនៃគ្រីស្តសាសនាមិន​មែនជាសេចក្ដីណាមួយទេ ប៉ុន្តែជាព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់តែម្តង។

១.១) ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ ដើម្បីជួយអប់រំមនុស្សលោក

ចំពោះសន្តថូម៉ាស អាគីណាស មានមូលហេតុពីរពន្យល់ថា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ គឺ​ដើម្បី​ជួយ​សង្រ្គោះមនុស្ស ហើយ​ដើម្បីជួយបំភ្លឺប្រាជ្ញាមនុស្ស កុំអោយគេ​ប្រព្រឹត្ត​ខុស​ខាង​សីលធម៌​ត​ទៅ​ទៀត។ មូលហេតុទីមួយសំខាន់ជាងគេ។

ផ្ទុយទៅវិញ ចំពោះលោក​ កាន្ត់ (Kant) ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ គឺព្រះអង្គសម្ដែងលទ្ធិ​ខាង​សីលធម៌ ដើម្បីជួយបំភ្លឺប្រាជ្ញាមនុស្ស។ លោកបន្ថែមទៀតថា ទោះបីព្រះជាម្ចាស់មិនបានសម្ដែង​លទ្ធិ​ទាំង​អស់​នោះក៏ដោយ ក៏យូរៗទៅប្រាជ្ញាមនុស្សនឹងបានរកឃើញវិន័យខាងសីលធម៌ដោយខ្លួនឯង។ ចំពោះ​​លោក ព្រះយេស៊ូគ្រាន់តែជាគ្រូខាងសីលធម៌ ការសម្ដែងជាលទ្ធិខាងសីលធម៌មួយឋ ហើយ​ប្រាជ្ញា​​លើស​អ្វីៗ​​ទាំងអស់ គឺសេចក្ដីពិតមកពីមនុស្សផ្ទាល់តែម្តង។ មនុស្សទទួលការសង្រ្គោះដោយ​សារ​ចំណេះ​ដឹង​របស់​គេ។

១.២) ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ ដោយសារព្រះអង្គស្រលាញ់មនុស្សលោក

• “ព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់មនុស្សលោកខ្លាំងណាស់ ហេតុនេះហើយ​បានជាព្រះអង្គប្រទាន​ព្រះ​បុត្រា​តែមួយមក” (យហ ៣,១៦)៖ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សយល់ឃើញថា ព្រះអង្គ​ស្រលាញ់គេខ្លាំងណាស់។ សន្តអូគូស្តីន និងសន្តថូម៉ាស អាគីណាសពន្យល់ថា ដោយគ្មាននរណាបង្ខំ ព្រះ​ជាម្ចាស់សព្វព្រះហឫទ័យសម្ដែងសេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គសម្រាប់មនុស្ស។
• “ខ្ញុំមក ដើម្បីអោយមនុស្សលោកមានជីវិត ហើយអោយគេមានជីវិតពេញបរិបូណ៍” (យហ ១០,១០)៖ សន្តអូគូស្តីនប្រៀបធៀបព្រះយេស៊ូដូចជាគ្រូពេទ្យ ដែលជួយព្យាបាលមនុស្ស។ ប៉ុន្តែ យើង​អាច​សួរ​ថា បើមនុស្សមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបដើម តើព្រះជាម្ចាស់នឹងបានសម្ដែងព្រះអង្គ ឬទេ?

២) តើព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គយ៉ាងដូចម្ដេច?

២.១) ព្រះគ្រីស្តម្ដែងព្រះជាម្ចាស់អោយបានពេញលក្ខណៈ

សន្តអ៊ីរ៉ែណេពន្យល់ថា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សស្គាល់ នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត។ ព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់ជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ “ជាផ្លូវ ជាសេចក្ដីពិត និងជាជីវិត” (យហ ១៤,៦)។ នៅពេលព្រះអង្គរស់នៅលើផែនដីនេះ ព្រះយេស៊ូប្រកាសដំណឹងល្អ សព្វថ្ងៃ ដោយសារ​ព្រះ​យេស៊ូ​មាន​ព្រះ​ជន្មថ្មី (សូមអាន ១ករ ១៥,១៤) ដំណឹងល្អ គឺព្រះយេស៊ូគ្រីស្តផ្ទាល់។ ការមានព្រះជន្មថ្មីជាគន្លឹះ ដើម្បី​យល់ថា ព្រះជា​ម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្តយេស៊ូ។

មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរពន្យល់ថា៖ “ព្រះអង្គសម្តែង​ព្រះអង្គ ដោយ​សារ​ព្រឹត្តិ​ការណ៍ និង​ព្រះ​បន្ទូល ​ដែល​ភ្ជាប់​ជា​មួយ​គ្នា​យ៉ាង​ជិត​ស្និទ្ធ... របៀបព្រះ​ជាម្ចាស់​សម្តែង​ព្រះ​អង្គ​នេះ គឺបង្ហាញសេចក្តី​ពិត​ដ៏​ជ្រាល​​ជ្រៅ​អំពី​ព្រះ​ជាម្ចាស់ និង​អំពី​ការ​សង្រោ្គះ​របស់​មនុស្ស។ សេចក្តី​ពិត​ចាំងពន្លឺ​ក្នុង​អង្គព្រះ​គ្រីស្ត​សម្រាប់​យើង គឺ​ព្រះ​គ្រីស្ត​ជា​ស្ពាន​មេត្រី​ផង និង​បំពេញ​សេចក្តី​ទាំង​អស់ ​ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សម្តែងឲ្យ​បាន​ពេញលក្ខណៈ” (DV ២)។

មុនព្រះយេស៊ូសោយទីវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី ព្រះយេស៊ូសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់តាមរយៈ កាយវិការ ព្រះ​បន្ទូល និងដោយត្រាស់ហៅមនុស្សអោយដើរតាមព្រះអង្គ។

ជាដំបូង ព្រះយេស៊ូសម្ដែងព្រះភ័ក្រ្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលព្រះអង្គឆ្លុះបញ្ចាំង ដោយសារ​កាយ​វិការ​របស់​ព្រះអង្គ គឺការអស្ចារ្យទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះអង្គ និងទម្លាប់របស់ព្រះអង្គផង។ ព្រះអង្គប្រព្រឹត្ត​កិច្ចការ ធ្វើ​ដែល​អោយគេងឿងឆ្ងល់។ ភ្លាមៗនោះ កិច្ចការរបស់ព្រះអង្គ​ដូចជាបំពានធម៌វិន័យ​នៃ​សាសនា​យូដា អំពី​ការ​តម​អាហារ (មក ២,១៨-២២) ការគោរពថ្ងៃសប្ប័ទ (មក ២,២៣...) ឬអំពី​ទំនៀម​ទម្លាប់បរិសុទ្ធ (មក ៧,១...)។ ព្រះអង្គធ្លាប់បរិភោគជាមួយនឹងអ្នកបាប និង​លើកលែង​ទោស​អោយ​គេ (លក ១៥)។ ព្រះអង្គ​ប្រព្រឹត្ត​ដូចជាព្រះអង្គជាព្រះជាម្ចាស់។

ម្យ៉ាងទៀត ព្រះយេស៊ូសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់តាមរយៈព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះអង្គ ជាពិសេស​ដោយ​និទាន​​រឿងជាពាក្យប្រស្នា។ ព្រះយេស៊ូបង្រៀនប្រកបដោយអំណាច (មក ១,២២ ; ២៧)។ ព្រះអង្គ​អះ​អាង​​ថា អំណាចនេះ ជា​អំណាចរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ (មក ២,១០ ; លក ៤,២១)។ ព្រះ​យេស៊ូ​មិន​គ្រាន់​​តែបំពេញធម៌វិន័យទេ ថែម​ទាំងបង្រៀនវិន័យថ្មីដែរ (មថ ៥)។

ទីបញ្ចប់ ព្រះយេស៊ូបង្ហាញថា ព្រះអង្គមានអំណាច ដោយត្រាស់ហៅមនុស្សអោយដើរតាមព្រះអង្គ (មក ១,១៧)។ ព្រះយេស៊ូមិនគ្រាន់តែអញ្ចើញ ប៉ុន្តែព្រះអង្គបញ្ជាអោយមនុស្សសម្រេចដើរតាមព្រះ​អង្គ។ ត្រូវលះបង់អ្វីៗទាំងអស់ (មក ១០,២៨)។ ការសម្រេចចិត្តនេះ សំខាន់ដល់ជីវិត (មក ៨,៣៤-៣៥)។

ដូច្នេះហើយ បានជាមុនព្រះយេស៊ូសោយទីវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មីទៅទៀត សាវ័ករបស់ព្រះអង្គ ចាប់ផ្ដើមយល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូគង់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងស្និតស្នាល ហើយព្រះអង្គលើសពី​ព្យាការីឯទៀតៗ (មថ ១២,៤១-៤២)។ តើព្រះយេស៊ូជានរណា? សូមអាន មថ ៣,១៧។ ក្រោយពីព្រះ អង្គបានសោយទីវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី សាវ័កយល់ច្បាស់ថា ព្រះយេស៊ូពិតជាព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជា មនុស្ស (យហ ២០,២៨)។

២.២) ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាំងពីកំណើតពិភពលោក

ទោះបីព្រះយេស៊ូគ្រីស្តសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់អោយបានពេញលក្ខណៈយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មហា​ សន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ពន្យល់ថា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គមុនព្រះយេស៊ូប្រសូត គឺ៖ “តាំងពីដើម” “ក្រោយពីលោកអាដាំបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបដើម”​ និង “នៅពេលកំណត់” (DV ៣)។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះ​ជា​ម្ចាស់មានព្រះបន្ទូលតាមរយៈពួកព្យាការី ដែលបានរៀបចំប្រជាជនអ៊ីស្រអែលអោយរង់ចាំព្រះមេស្ស៊ី (ហប ១,២)។ ព្រះជាម្ចាស់មិន​ដែលបានលាក់ព្រះភ័ក្រ្តរបស់ព្រះអង្គឡើយ។

សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាតាមព្រះសហគមន៍កាតូលិកពីលេខ៥១ដល់លេខ៧៣។

២.២.១) ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាមរយៈកិច្ចការក្នុងប្រវិត្តសាស្រ្ត៖ លោកបាណេនប៊េរ (Pannenberg)

សម្រាប់លោកបាណេនប៊េរ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គក្នុងប្រវិត្តសាស្រ្តមនុស្សលោក គឺមិន​គ្រាន់តែក្នុងព្រះបន្ទូល (លោកបាណេនប៊េរ រិះគន់លោកកាល បារថ៍)។

• ព្រះជាម្ចាស់មិនសម្ដែងព្រះអង្គតែម្តងទេ គឺព្រះអង្គសម្ដែងព្រះអង្គតាមរយៈកិច្ចការដ៏អស្ចារ្យ របស់ទ្រង់ គឺដូចជានៅពេលដែលប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលចេញពីស្រុកអេស៊ីប។​ នៅពេលនោះ ជនជាតិ អ៊ីស្រាអែលយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះ ដែលរំដោះ អស់អ្នក ដែលត្រូវគេសង្កត់សង្កិន។
• ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយបានពេញលក្ខណៈនៅទីចុងក្រោយនៃប្រវិត្តសាស្រ្ត (មិន​មែននៅដើមដំបូងនៃប្រវិត្តសាស្រ្ត)។ ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់បន្តិចម្តងៗរហូតដល់អវសា នកាលនៃពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ លោកបន្ថែមទៀតថា ព្រះគ្រីស្តធ្វើអោយប្រវិត្តសាស្រ្តមកដល់ទីចុង​ក្រោយទុកជាមុន។
• ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សទាំងអស់ស្គាល់ គឺការសម្ដែងមិនមែនជារឿងលាក់​កំបាំង ឯកជន ឬសម្ងាត់ឡើយ ទើងយើងអាចជឿទុកចិត្តបាន។
• ព្រះគ្រីស្តជាគន្លឹះនៃប្រវិត្តសាស្រ្ត បំពេញប្រវិត្តសាស្រ្តនៃជនជាតិអ៊ីស្រាអែល។ ដូច្នេះ យើង មិនត្រូងរង់ចាំអោយព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គម្តងទៀត។

២.២.២) ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គក្នុងជម្រៅចិត្តមនុស្សលោក៖ លោកកាល រ៉ានើរ

លោកការល រ៉ានើរ ពន្យល់ថា តាំងពីកំណើតពិភពលោក ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះបន្ទូលមកមនុស្ស គឺដោយបង្កើតមនុស្សតែម្តង។​ មនុស្សជាស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ជារូបតំណាងរបស់ព្រះអង្គ។ មនុស្សមានលក្ខណៈអាចមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់បាន។ នៅក្នុងជម្រៅចិត្តមនុស្ស មាន​អ្វី​ម្យ៉ាង ធ្វើអោយមនុស្សអាចទទួលព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះអង្គ គឺមនុស្សស្វែងរកសេចក្ដីពិត និងអត្ថន័យនៃ ជីវិត មានសេចក្ដីរង់ចាំ និងសេចក្ដីសង្ឃឹមផងដែរ។

ដូច្នេះហើយ បានជាទោះបីមនុស្សមិនអាចស្គាល់ព្រះសហគមន៍ ឬព្រះយេស៊ូគ្រីស្តយ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ក៏គេអាចទទួលព្រះហឬទ័យប្រណីសន្ដោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ និងប្រព្រឹត្តតាមដែរ។ នៅពេល​នោះ លោកកាល រ៉ានើរនិយាយអំពីគ្រីស្តបរិស័ទ “អនាមិក”។

ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គនៅក្នុងប្រវិត្តសាស្រ្ត ក្នុងវប្បធម៌ សូម្បីតែក្នុងសាសនាមនុស្សផងដែរ ទើបលោកចាក់ឬស ដើម្បីអោយមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសាសនាដទៃ។

លោក រ៉ានើរមានបំណងចង់ប្រកាសការសង្រ្គោះសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់។ ប៉ុន្តែ ចំណុច ខ្សោយ​​របស់លោក គឺលោកមិនសូវនិយាយអោយត្រង់ៗថា មនុស្សយើងត្រូវតែសម្រេចចិត្តផ្ញើជីវិតទាំង ស្រុងទៅលើព្រះជាម្ចាស់ និងដើរតាមព្រះគ្រីស្ត ដើម្បីបានទទួលការសង្រ្គោះនេះពិតប្រាកដមែន។

៣) បទពិសោធន៍ខាងក្នុង និងសេចក្ដីពិត

សព្វថ្ងៃ មនុស្សជាច្រើនអះអាងថា បទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនអំពីទង្វើណាមួយសម្ដែងនូវសេចក្ដីពិត នៃទង្វើនេះ។ ឧ. ពេលយល់សប្តិឃើញអំពីជាតិមុន មនុស្សភាគច្រើនសន្និដ្ឋានថា គេពិតជាបានចាប់​ជាតិ។ សម្រាប់អ្នកទាំងអស់នោះ បទពិសោធន៍ជាលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យសេចក្ដីពិត។ អារម្មណ៍សំខាន់ ជាង​ប្រាជ្ញា ការរំភើបចិត្តសំខាន់ជាងការរិះគិតពិចារណា។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅពេលដែលយើងមិន (ទាន់) ដក ពិសោធន៍អំពីហេតុការណ៍ណាមួយ យើងនៅតែសួរខ្លួនឯងថា​ តើហេតុការណ៍នេះពិតប្រាកដ ទេឬ?

តើត្រូវដកពិសោធន៍អំពីព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីជឿជាក់ថា ពិតជាមានព្រះជាម្ចាស់មែន ឬទេ? តើ យើងអាចដកពិសោធន៍អំពីព្រះអង្គបាន ឬទេ? តើបទពិសោធន៍នេះ សម្ដែងសេចក្ដីពិត ឬបទពិសោធន៍​នេះ​ចេញមកពីការស្រមើស្រមៃរបស់យើង? តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីដឹងថា បទពិសោធន៍ខាងវិញ្ញាណ​របស់យើងពិតប្រាកដ ឬទេ? តើ “បទពិសោធន៍”​ មានអត្ថន័យអ្វីខ្លះ?

​ក្នុងលិខិតFides et ratio (ជំនឿ និងប្រាជ្ញា) សម្ដេចប៉ាប យ៉ូហាន ប៉ូលទី២ សូមយើងកុំ​អោយ​ច្រឡំអារម្មណ៍ជាមួយនឹងសេចក្ដីពិត។ បើជំនឿអាងតែលើបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ជំនឿ​នេះមិនអាចទៅជាជំនឿរបស់មនុស្សទាំងអស់ទេ។ បើជំនឿនៃគ្រីស្ត​សាសនា​អាង​លើ​បទ​ពិសោធន៍​ផ្ទាល់​របស់មនុស្សម្នាក់ៗតែប៉ុណ្ណោះ តើយើង​អាច​និយាយថា ជំនឿនេះ​ស្រប​តាមសេចក្ដីពិត ឬទេ? តើ​បទ​ពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បី​អះ​អាងថា យើងមានសេចក្ដី​ពិត ឬទេ? ផ្ទុយទៅវិញ បើ​យើង​មិន​អាច​ដកពិសោធន៍អំពីព្រះជាម្ចាស់ តើ​គ្រីស្ត​សាស​នាសម្ដែង​សេចក្ដី​ពិត ឬទេ?

ជាទូទៅ បទពិសោធន័ដូចជាចម្លងម្យ៉ាង គឺដោយសារបទពិសោធន៍របស់ខ្លួន មនុស្សម្នាក់ទៅជា ម្នាក់ផ្សេងទៀត គឺគេរីកចម្រើន ទៅជាអ្នកជំនាញក្នុងវិស័យណាមួយ ឬមានលក្ខណៈសម្បត្តិ ចិរត ឥរិយាបទ​ប្លែកៗពីមុន។ ជាភាសាអាល្លឺមង់ ពាក្យ “បទពិសោធន៍” មានអត្ថន័យបីយ៉ាង៖

• បទពិសោធន៍ខាងវិទ្យាសាស្រ្ត (Experiment) ៖ សព្វថ្ងៃ មនុស្សភាគច្រើនជឿអ្វី ដែលមកពី​វិទ្យាសា​ស្រ្ត គឺអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចបង្ហាញភស្តុតាង​ច្បាស់លាស់ ដែលមិនអាចភ័ន្តច្រឡំអំពី​ការ​អះអាង​របស់​គេ។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងអាចបង្ហាញភស្តុតាងថា ព្រះយេស៊ូពិតជាបានរស់នៅលើផែនដី នេះអស់រយៈពេលប្រមាណ៣០ឆ្នាំ ព្រះយេស៊ូពិតជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងប្រវិត្តសាស្រ្តមនុស្ស ព្រះអង្គក៏មិន​មែនជាតួប្រឌិត ប៉ុន្តែយើងមិនអាចបង្ហាញភស្តុតាងខាងវិទ្យាសាស្រ្តថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះជាម្ចាស់​ឡើយ។
• បទពោសិធន៍ក្នុងជម្រៅចិត្ត (Erlebnis)៖ បទពោសោធន៍នេះ មកពីអារម្មណ៍របស់មនុស្ស​ម្នាក់ៗ ដែលដឹងខ្លួនអំពីវត្តមានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ក្នុងចិត្តគំនិតរបស់គេ។ មនុស្សជាច្រើនកែប្រែចិត្ត​គំនិត ក្រោយពីបានអធិដ្ឋានយ៉ាងសប្បាយៗ លង់ស្មារតី យល់ឃើញក្នុងចិត្តគំនិតថា មានព្រះជាម្ចាស់​មែន។ ប៉ុន្តែ ធ្វើ​ដូចម្ដេច ដើម្បីអោយដឹងច្បាស់ថា បទពោសោធន៍ខាងវិញ្ញាណនេះ ពិតជាមក​ពីព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ឬមកពីការស្រមើស្រមៃរបស់ខ្លួន?
• បទពិសោធន៍រួម (Erfahrung)៖ នៅទីនេះ មនុស្សម្នាក់ដកពិសោធន៍ផ្ទាល់អំពីព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ​ បទពិសោធន៍ជម្រុញអោយគេជួបអ្នកផ្សេងទៀត ដែលមានមុខងារពិនិត្យមើលថា តើបទ​ពិសោធន៍​នេះ ពិតជាមកពីព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ?

ឧ. កក ៩ រៀបរាប់អំពីលោកប៉ូលកែប្រែចិត្តគំនិត នៅ​តាមផ្លូវទៅទីក្រុងដាម៉ាស។ ពេលនោះ “ស្រាប់តែ​មាន​ពន្លឺ​មួយ​ចាំង​ពី​ផ្ទៃ​មេឃ​មក​ជុំវិញ​គាត់” (កក ៩,៣) ហើយគាត់​ឮ​សូរ​សម្លេងមួយ។ “អស់​អ្នក​ដែល​ធ្វើ​ដំណើរ​ជាមួយ​លោក​​នាំគ្នា​ឈប់‌​ គេ​នៅ​ស្ងៀម​រក​និយាយ​​អ្វី​មិន​កើត ​ព្រោះ​គេ​បាន​ឮ​សម្លេង​ តែ​​ពុំ​ឃើញ​មាន​នរណា​ឡើយ”។ តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីដឹងថា លោក​ប៉ូល​កំពុងតែមាន​បទ​ពិសោធន៍​ពិត​ប្រាកដអំពីព្រះជាម្ចាស់ ឬលោកកំពុងតែស្រម់ស្រមៃថា ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះបន្ទូលមកគាត់? ពេល​នោះ សូរសម្លេងប្រាប់លោកអោយទៅជួបមនុស្សម្នាក់ផ្សេងទៀត ជាសាវ័ករបស់ព្រះយេស៊ូ ដែល​មាន​ឈ្មោះថា អណាញ៉ាស។ លោកអណាញ៉ាសបាននិមិត្យ​ឃើញព្រះជាម្ចាស់ និងបាន​ឮសម្លេងមួយដែរ។ ដោយ​សារលោកទាំងពីរបានជួបជាមួយគ្នា លោកប៉ូលអាច “ភ្លឺឡើងវិញ” គឺគាត់កែប្រែចិត្ត​គំនិត​យ៉ាង​ពិត​ប្រាកដ។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងអាចសន្និដ្ឋានថា ត្រូវតែមានមនុស្សម្នាក់ (គ្រីស្តបរិស័ទ) ដើម្បី​ពិនិត្យមើលថា តើបទពិសោធន៍ខាងវិញ្ញាណរបស់ម្នាក់ ជាបទពិសោធន៍ពិតប្រាកដអំពីព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ។

សេចក្ដីបញ្ចប់៖

ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកសម្រេចព្រះហឫទ័យថា​នឹងសម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់ គឺមិន មែនមនុស្សទេ ដែលជាអ្នកសម្រេចចិត្តឡើយ។ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាំងពីកំណើតពិភពលោក​មកម្ល៉េះ គឺនៅក្នុងជម្រៅចិត្តមនុស្ស មានអ្វីមួយម្យ៉ាង ដែលជម្រុញគេអោយស្គាល់ព្រះអង្គ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្ស (អ៊ីស្រាអែល)  និងអោយបានគ្រប់លក្ខណៈ​នៅ​ក្នុង​អង្គព្រះយេស៊ូនៅភូមិណាសារ៉ែត (ព្រះជាម្ចាស់មិនគ្រាន់តែសម្ដែងសេចក្ដីផ្សេងៗនៅក្នុង​ជម្រៅ​ចិត្ត​មនុស្ស​​ប៉ុណ្ណោះទេ ហើយព្រះអង្គក៏មិនសម្ដែងព្រះអង្គពីខាងក្រៅតែប៉ុណ្ណោះផងដែរ)។ ព្រះជាម្ចាស់​យាង​មកជួបមនុស្សម្នាក់ៗ នៅក្នុងវប្បធម៌ និង​ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួន ដែល​ត្រូវតែឆ្លើយតបនឹងព្រះអង្គ ដោយ​សារជំនឿ ពិធីផ្សេងៗ និងកិច្ចការ ខាង​សីលធម៌ គឺដោយសារ​ជីវិត​ទាំងស្រុងរបស់គេ។

សំណួរ៖

1. ហេតុអ្វីបានជាព្រះជាម្ចាស់យាងមករកមនុស្ស?
2. តើព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់តាមរបៀបណាខ្លះ?
3. តើគ្រីស្តសាសនាខុសគ្នាត្រង់ណានឹងសាសនាឯទៀតៗ?
4. តើឃ្លា “ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាំងពីកំណើតពិភពលោក”​ មានអត្ថន័យយ៉ាងដូចម្ដេច?
5. តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីដឹងថា យើងដកពិសោធន៍ពិតប្រាកដអំពីព្រះជាម្ចាស់?

ជំពូកទី៦៖
ទំនាក់ទំនងរវាងព្រះគម្ពីរ ការបញ្ជូនបន្ត និងក្រុមណែនាំព្រះសហគមន៍[1]

ទេវវិទូជាអ្នកបម្រើព្រះបន្ទូល ដែលជួយពន្យល់ព្រះបន្ទូលនេះ ដល់អស់អ្នកស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ (១ ពត្រ ៣,១៥)។ ប៉ុន្តែ ទេវវិទូត្រូវតែគោរពគោលការណ៍ផ្សេងៗ ជាពិសេសគេត្រូវគោរពជំនឿពិត ប្រាកដរបស់ព្រះសហគមន៍កាតូលិក។ ពួកលោកអភិបាលនៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរបានរំលឹកថា ព្រះគម្ពីរ ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ជូនបន្ត សំខាន់ជាងគេ។ ក្រុមអ្នកដឹកនាំព្រះសហគមន៍ រួមជាមួយ​ប្រ​ជា​ជនរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ​មាន​មុខ​ងារ​​បម្រើព្រះបន្ទូល។ ទីបញ្ចប់ ពួកលោកសូមអោយយើងចាប់​អារម្មណ៍អំពីទីសម្គាល់ទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលមានក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក។ ចំណុច​ទាំង​បួននោះ (ព្រះគម្ពីរ ប្រជាជនរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ក្រុមមេដឹកនាំ ប្រវត្តិសាស្រ្តុមនុស្សលោក) ត្រូវតែ​ទាក់​ទង​នឹង​គ្នា ដើម្បីអោយជំនឿបានត្រឹមត្រូវ។

១) ការសម្ដែង

១.១) DV ១

នៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ ពួកលោកអភិបាលបានសង្កត់យ៉ាងធ្ងន់ថា ត្រូវតែជឿ​សេចក្ដី​ទាំង​ប៉ុន្មាន​នៃជំនឿ ដោយសារអំណាចរបស់ព្រះសហគមន៍។ នៅទីនេះ នៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ មុន​ដំបូង ពួកលោកអភិបាលប្រកាសថា ពួកលោកសម្រេចចិត្តស្តាប់ព្រះបន្ទូលព្រះជាម្ចាស់ និង​ប្រតិបត្តិ​តាម គឺពួកមេដឹកនាំសុខចិត្តចុះចូលក្រោមអំណាចព្រះបន្ទូល ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់។ ម្យ៉ាងទៀត តាម​អត្ថបទ​នេះ ព្រះជាម្ចាស់មិនគ្រាន់តែសម្ដែងសេចក្ដីផ្សេងៗទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គប្រោសប្រទានព្រះអង្គផ្ទាល់ គឺត្រូវតែផ្ញើជីវិតទាំងស្រុងទៅលើព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ដើម្បីបាន “ជីវិតអស់កល្បជានិច្ច” (១យហ ១,២-៣)។

១.២) DV ២

មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២បញ្ជាក់ថា ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គដោយព្រះគ្រីស្ត នៅក្នុងអង្គ ព្រះ​​វិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ គឺពួកលោកអភិបាលតាមលោកកាល បារថ៍៖ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែង “គម្រោងការ​ដ៏​អស្ចារ្យ" (sacramentum) របស់ព្រះអង្គ ព្រះគ្រីស្តជាអគ្គសញ្ញារបស់ព្រះជាម្ចាស់។ អ្នក​ជឿ​ត្រូ​វ​តែ​មាន​ទំនាក់​ទំនងជាមួយនឹងព្រះយេស៊ូ មិនគ្រាន់តែជឿសេចក្ដីផ្សេងៗនៃជំនឿឡើយ។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់មាន​គោល​​ដៅប្រោសប្រទានអោយមនុស្សលោកចូល “រួមចំណែក” នៅក្នុងអង្គព្រះត្រៃឯក។

ព្រះជាម្ចាស់ “សន្ទនា” ជាមួយមនុស្សលោក ដែលជា​ “មិត្តសម្លាញ់” របស់ព្រះអង្គ។ ពួកលោក​អភិបាល​លែងប្រើ​ពាក្យ “អំណាច” ឬ “ស្តាប់បង្គាប់” ទៀតទេ ពួកលោក​ពុំ​មាន​គោល​បំណង​ការ​ពារ​ជំនឿ​ប្រឆាំង​នឹងសង្គម ពួក​លោកគ្រាន់តែបង្ហាញអំពីគ្រីស្តសាសនា និងស្នើសុំ​អោយ​មនុស្ស​លោក​ផ្ញើជីវិត​ទៅ​​លើ​ព្រះជាម្ចាស់។

ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាម “ព្រឹត្តការណ៍ និងព្រះបន្ទូល” ដែលភ្ជាប់នឹងគ្នា គឺដូចនៅក្នុងអគ្គ សញ្ញាទាំងប៉ុន្មាន កាយវិការបញ្ជាក់ពាក្យសម្ដី ហើយពាក្យសម្ដីពន្យល់អត្ថន័យនៃកាយវិការ។ នៅទីនេះ ព្រះគ្រីស្តជាអគ្គសញ្ញាដើមដំបូងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលសម្ដែងព្រះអង្គ កាយវិការជាព្រឹត្តការណ៍ដ៏​អស្ចារ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ចំពោះប្រជារាស្រ្តព្រះអង្គ នៅក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ជាការរស់នៅ កិច្ចការ ការ សោយទីវង្គត និងការមានព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្ត ដែលសម្ដែងសេចក្ដីពិត ឯព្រះបន្ទូលស័ក្តិសិទ្ធិ ជា​កិច្ចការមួយ ដែលសម្ដែង និងសម្រេចកិច្ចសង្រ្គោះតែម្តង។ ការសម្ដែងនេះ កើតឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រវិត្ត​សាស្រ្ត ហើយតាមរយៈកាយវិការ និងពាក្យសម្ដីរបស់​មនុស្ស។ កាលពីមុន យើងធ្លាប់និយាយ​អំពី​ការ​សម្ដែង​តាមធម្មជាតិ និងការសម្ដែងហួសធម្មជាតិ ប៉ុន្តែការគិតបែបនេះដូចជាបែកចែកការសម្ដែង និង​មនុស្ស​​ជាពីរផ្នែក ដែលពិបាកទាក់ទងនឹងគ្នា។

ព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់ជា “ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់” ជាកំពូលនៃការសម្ដែង ជាអ្នកសម្ដែង ជាស្ពាន​មេត្រី ជាអ្នកនាំសារ និងជាសារតែម្តង។ ក្នុងចំណោមសាសនាឯទៀតៗ មានតែគ្រីស្តសាសនា​ទេ ដែល​ស្នើ​សុំអោយផ្ញើជីវិតលើមនុស្សម្នាក់។ ដូច្នេះហើយ បានជាការសម្ដែងមិនគ្រាន់តែជាសេចក្ដី ផ្សេងៗ​ដែល​មនុស្សលោកត្រូវតែជឿ។

១.៣) DV ៣

ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គនៅក្នុងប្រវិត្តសាស្រ្តរបស់មនុស្សលោក តាមដំណាក់កាលផ្សេងៗ។

១) ជាដំបូង ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាមដំណាក់កាលមួយ ដែលជា​គ្រឹះ​នៃ​ដំណាក់​កាល​ឯ​ទៀតៗ គឺព្រះអង្គសម្ដែងព្រះអង្គក្នុងការបង្កើតពិភពលោក ដោយមានព្រះហឫទ័យស្រលាញ់។ ព្រះជា​ម្ចាស់​សម្ដែងព្រះអង្គតាមរយៈស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គ (មនុស្ស និងធម្មជាតិ) (រម ១,១៩-២០)។

ពួកលោកអភិបាលមិនសម្រេចចិត្តថា អត្ថបទគម្ពីរកំណើតពិភពលោកទាក់ទងនឹងប្រវិត្តសាស្រ្ត ឬទេ។​ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គជាអចិន្ត្រៃយ៍ តាំងពីដើមដំបូងរហូត​មកដល់​ឥឡូវនេះ។ តាំងពីដើម ព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យអោយមនុស្សលោករួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គមិនបង្កើតមនុស្សលោក “តាម​ធម្មជាតិ” មុននឹង “លើកមនុស្សអោយទទួលការសង្រ្គោះ” ឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែង ព្រះអង្គមុននឹងមនុស្សធ្លាក់ខ្លួនជាអ្នកបាប បានសេចក្ដីថា ដោយសារព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស គេ ត្រូវការអោយព្រះអង្គសង្រ្គោះគេ ដោយមិនអាចសង្រ្គោះខ្លួនឯងបានឡើយ (supernae)។

២) ក្នុងដំណាក់កាលទីពីរ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គតាំងពីកំណើតពិភពលោករហូតដល់​លោកអប្រាហាំ។ ក្រោយពីបានធ្លាក់ខ្លួនជាអ្នកបាប ព្រះជាម្ចាស់នៅតែថែរក្សាមនុស្សលោក (កណ ៣,‌១៥) “ដោយមិនឈប់ឈរ” ដើម្បីប្រទានជីវិតអស់កល្បជានិច្ចដល់អស់អ្នកស្វែងរកព្រះអង្គ។  ទោះបី មនុស្សបានប្រព្រឹត្តបាបយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះជាម្ចាស់នៅតែសង្រ្គោះអស់អ្នក ដែលព្យាយាមប្រព្រឹត្ត​អំពើល្អ តាមមនសិការរបស់ខ្លួន (រម ២,៧)។ ពួកលោកអភិបាលសម្ដៅទៅលើប្រជាជាតិទាំង ប៉ុន្មាន ដែល​​មិនទាន់ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់នៅឡើយ។

៣) ដំណាក់កាលទីបី មានពីលោកអប្រាហាំរហូតដល់ដំណឹងល្អ គឺព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ​តាមរយៈពួកបុព្វបុរស លោកម៉ូសេ និងពួកព្យាការី។ ព្រះជាម្ចាស់ជ្រើសរើសប្រជាជនមួយ ដាច់ដោយ ឡែកពីប្រជាជាតិឯទៀតៗ ដើម្បីបំពេញបេសកកម្មផ្តល់សក្ខីភាពអំពីព្រះអង្គ។ ដំណាក់កាលនេះ រៀបចំ ផ្លូវថ្វាយព្រះគ្រីស្ត។

១.៤) DV ៤

ហប ១,១ បំពេញដំណាក់កាលទាំងបីដំបូង ដោយមានព្រះគ្រីស្តសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់តាមរបៀប ថ្មី។ ឥឡូវនេះ ព្រះគ្រីស្ត “ជំនួស” ព្រះជាម្ចាស់ម្យ៉ាង។ ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់ ដោយព្រះអង្គ “នៅ​ជា​មួយ” តាមរយៈ “ព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការ” របស់ព្រះអង្គ។ គ្រីស្តសាសនាមិនមែនជាកម្មវិធីណាមួយទេ ប៉ុន្តែជាមនុស្សម្នាក់ ជាព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់។ ការរស់នៅទាំងស្រុងរបស់ព្រះអង្គផ្តល់សក្ខីភាពអំពីព្រះជា​ម្ចាស់។ “ទីសម្គាល់ និងការអស្ចារ្យ” ពន្យល់បញ្ជាក់អំពីកិច្ចការរបស់ព្រះអង្គ។ “ជាពិសេសដោយទ្រង់​សោយ​​ទិវង្គត ហើយ​ក្រោកឡើងពីចំណោមមនុស្សស្លាប់ និងមាន​ព្រះ​ជន្ម​ថ្មី” ព្រះគ្រីស្តសម្ដែង ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ការមានព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះជាម្ចាស់ បង្ហាញថា ព្រះអង្គគង់​នៅ​ជា​​មួយយើង ហើយទ្រង់បានឈ្នះអំពើបាប និងសេចក្ដីស្លាប់។ ពួកលោកអភិបាលមិនថ្លែងអំពីព្រះ​សហគមន៍ដូចកាលពីមុនទេ ព្រោះព្រះសហគមន៍ទាក់ទងនឹងការបញ្ជូនបន្តការសម្ដែង (ជំពូក​ទី​២)។

១.៥) DV ៥

ដូចកាលពីមុន មនុស្សត្រូវ “ស្តាប់បង្គាប់” ព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែដោយ “ផ្ញើជីវិតទាំងស្រុង” ទៅលើ​ព្រះអង្គ គឺព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្ស “សន្ទាន” ជាមួយគ្នា។ មនុស្សមិនស្តាប់បង្គាប់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយ​សារ “អំណាច” (វ៉ាទីកង់ទី១) របស់ព្រះអង្គឡើយ។ ជំនឿជាការផ្ញើជីតិដោយជឿទុកចិត្តទៅលើព្រះជា ម្ចាស់ មិនគ្រាន់តែជាការជឿជាក់សេចក្ដីផ្សេងៗ។ មុនដំបូង យើងជាប់ចិត្តនឹងព្រះគ្រីស្ត បន្ទាប់មក យើង ចង់ស្វែងយល់ជំនឿ ដោយមានព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺយើងពីខាងក្នុង។

១.៦) DV ៦

មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២អះអាងថា មនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ “ដោយសារប្រាជ្ញារបស់​ខ្លួន” ប៉ុន្តែ មនុស្សត្រូវការអោយព្រះអង្គសម្ដែងសេចក្ដីនៃជំនឿលើសប្រាជ្ញាមនុស្ស។ មហាន្និបាតមិន ប្រើពាក្យ “ធម្មជាតិ” និង “ហួសធ្មជាតិ”​ ដូចក្នុងមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ឡើយ ដ្បិតពួកអ​ភីបាលចង់​បញ្ជាក់​ថា ព្រះជាម្ចាស់មានសេរីភាពសម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់ មិនអាស្រ័យ​ទៅ​លើ​​ធម្មជាតិមនុស្សទេ ហើយគោលដៅចុងក្រោយរបស់មនុស្សមកពី​ព្រះ​ហឫទ័យ​ស្រលាញ់របស់ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ មិនមែនមកពីធម្មជាតិរបស់គេឡើយ។

១.៧) សរុបសេចក្ដី

វ៉ាទីកង់ទី១ចង់ការពារជំនឿ ប្រើពាក្យ “ហួសធម្មជាតិ” ប្រឆាំងនឹងពួកប្រាជ្ញានិយម សង្កត់​ទៅ​លើ​ការស្តាប់បង្គាប់របស់មនុស្ស ដែលត្រូវតែជឿសេចក្ដីផ្សេងៗនៃជំនឿ ដោយសារអំណាច​របស់​ព្រះ​សហគមន៍។

នៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២វិញ ពួកលោកអភិបាលស្នើសុំអោយមនុស្សលោកផ្ញើជីវិតទៅលើ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តជាការសម្ដែងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់។ អ្នកជឿព្រមផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះអង្គ មិនមែនមកពី អំណាចរបស់ព្រះអង្គទេ គឺមកពីព្រះអង្គស្រលាញ់គេ “សន្ទនា” ជាមួយគេ។

២) ការ​បញ្ជូន​បន្តសេចក្ដី​ដែល​ព្រះជាម្ចាស់​បាន​សម្ដែង​ឲ្យ​មនុស្ស​លោក​ស្គាល់

២.‌១) ព្រះគម្ពីរ

២.១.១) តើព្រះគម្ពីរមកពីណា? ការបញ្ជូនបន្ត (DV ៧​ និង​ ៨)

សន្តប៉ូលសរសេរជូនទៅគ្រីស្តបរិស័ទនៅទៅក្រុងកូរីនថូសថា៖ “រីឯខ្ញុំ ខ្ញុំបានជម្រាបបងប្អូននូវ សេចក្ដី ដែលខ្ញុំបានទទួលពីព្រះអម្ចាស់មក...” (១ករ ១១,២៣)។ មុននឹងលោកប៉ូលប្រកាសដំណឹងល្អ មានហេតុការណ៍មួយ ដែលលោកផ្តល់សក្ខីភាព។ អ្វីដែលលោកបានទទួល លោកក៏បញ្ជូនបន្តទៅដល់ អ្នកដទៃ។

មុនដំបូង មានព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលក្រុមគ្រីស្តទូតបានបញ្ជូនបន្តអោយយើងស្គាល់ ដោយផ្ទាល់មាត់ ដោយសារអគ្គសញ្ញា កិច្ចការផ្សេងៗ ពិធីបុណ្យ រចនសម្ព័ន្ធព្រះសហគមន៍ ជាដើម។ បន្ទាប់​មក គេសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរព្រះបន្ទូលនេះ គឺព្រះគម្ពីរ។ សព្វថ្ងៃ នៅ​ពេល​ដែល​យើងចង់ស្គាល់អំពីហេតុការណ៍ដើមនៃគ្រីស្តសាសនា យើងត្រូវ​ដើរ​តាម​ផ្លូវ​​បញ្រ្ចាស់ គឺពីព្រះ​គម្ពីរ​ដល់​ព្រះបន្ទូលដើម ដែលពួកគ្រីស្តទូតបានបញ្ជូនបន្ត។ ព្រះគម្ពីរមកពីការបញ្ជូនបន្ត ប៉ុន្តែការបញ្ជូនបន្ត មិនមែនមកពីព្រះគម្ពីរទេ។

នៅសតវត្សទី១៦ ក្រុមប្រូតេស្តង់អះអាងថា មានតែព្រះគម្ពីរទេ (sola scriptura)  ដែល​អាច​នាំ​យើង​អោយស្គាល់ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ផ្ទុយទៅវិញ គ្រីស្តបរិស័ទ​កាតូលិកអះអាង​ថា ព្រះគម្ពីរ និងការបញ្ជូនបន្ត ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្នា។  រហូត​ដល់​វ៉ាទីកង់​ទីពីរ យើងធ្លាប់និយាយថា[2] ព្រះគម្ពីរ និង​ការ​បញ្ជូន​បន្តជាប្រភពពីរ​នៃសេចក្ដី​ពិត ដែលព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សម្ដែងអោយស្គាល់។ តាមការពិត នៅ​មហា​សន្និ​បាត​នៃទីក្រុងត្រង់ ពួកលោកអភិបាលមិនព្រមអះអាងថា ព្រះគម្ពីរ និងការបញ្ជូនបន្តជាពីរប្រភព​ឡើយ។ សម្រាប់ពួកលោក ដំណឹងល្អជាប្រភពតែមួយនៃសេចក្ដីពិត ដែលនាំ​អោយ​ទទួលការសង្រ្គោះ និង​​ធម្មវិន័យ​ខាងសីលធម៌ ប៉ុន្តែមានតែនៅក្នុងព្រះសហគមន៍ ដែលយើងអាច បកស្រាយ​ព្រះ​គម្ពី​រ​យ៉ាង​ត្រឹម​ត្រូវ។ ពួកលោកអភិបាលខ្លាចគ្រីស្តបរិស័ទវង្វងក្នុងជំនឿ ដោយសារ​លោក​​លូថែរ៍ ដែលអះអាងថា គ្រីស្ត​បរិស័ទម្នាក់ៗ​អាចបកស្រាយ​ព្រះគម្ពីរ​តាម​ចិត្តរៀងៗខ្លួន (ឬ​តាម​ព្រះ​​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​ជួយបំភ្លឺ)។

នៅសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរ ពួកលោកអភិបាលមិននិយាយអំពី “ប្រភពពីរ” ឡើយ។ ពួកលោកអះ​អាងថា ព្រះគម្ពីរ និងការបញ្ជូនបន្តជា “ផ្លូវ” ពីរ ដែលនាំអោយស្គាល់ “ប្រភព” តែមួយ គឺដំណឹងល្អ។ ហេតុនេះហើយ បានជាDei Verbum រំលឹកមហាសន្និបាតទីក្រុងត្រង់ឡើងវិញ៖

“ការ​បញ្ជូន​បន្តដ៏​វិសុទ្ធ និង​ព្រះ​គម្ពីរជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​គ្នានិង​មាន​ទំនាក់​ទំនង​យ៉ាង​ស្និទ្ធ​ស្នាល​ជា​មួយ​គ្នា។ ការ​បញ្ជូនបន្ត ​និង​ព្រះ​គម្ពីរផុស​ចេញ​មក​ពី​ប្រភព​តែ​មួយ ពោលគឺពីព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ព្រះ​គម្ពីរ ​និង​ការបញ្ជូនបន្តក៏ហាក់​ដូច​ជា​រួម​ជា​ធ្លុងតែ​មួយនិង​មាន​ទិសដៅ​តែ​មួយ​ដែរ។ ព្រះគម្ពីរ​ជា​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​​ជា​ម្ចាស់ ដែលកត់​ត្រា​ទុក​ជា​លាយ​លក្ខណ៍​អក្សរ ដោយព្រះ​វិញ្ញាណ​បំ​ភ្លឺចិត្តគំនិតអ្នកនិពន្ធ។ រីឯ​ការ​បញ្ជូន​បន្តដ៏​វិសុទ្ធវិញ ក៏​នាំ​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ដែល​ព្រះគ្រីស្ត​ជា​អម្ចាស់​និង​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​បាន​​​ផ្ញើ​ទុក​ឲ្យ​ក្រុម​គ្រីស្ត​ទូត រួច​បញ្ជូន​បន្ត​គ្រប់​សេចក្តី​ទាំងអស់​ដល់​អ្នក​បន្ត​មុខងារ​ពីអស់​លោក។ ពេល​អស់​លោក ដែលបន្តមុខងារ​របស់​គ្រីស្ត​ទូត​ទាំង​ឡាយនោះ​ ប្រកាសព្រះបន្ទូល​អស់​លោ​ក​រក្សា​ទុកបក​ស្រាយ និងផ្សព្វ​ផ្សាយ​ព្រះ​បន្ទូល​នោះយ៉ាងស្មោះ ដោយ​ព្រះ​វិញ្ញាណ​នៃ​សេចក្តី​ពិតបំភ្លឺ​ចិត្តគំ​និត​គេ។ ហេតុ​​នេះ​ហើយ បាន​ជា​ព្រះ​សហគមន៍មានជំនឿ​យ៉ាង​ជាក់​ច្បាស់​ទៅ​លើ​សេចក្តី​ទាំង​ប៉ុន្មាន​ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បានសម្តែងមកនោះ ពុំ​មែនដោយ​សំអាង​តែ​លើ​ព្រះ​គម្ពីរ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ...” (DV៩)។

ទីបញ្ចប់ សព្វថ្ងៃ ព្រះគម្ពីរជាផ្លូវតែមួយអោយព្រះសហគមន៍ស្គាល់ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះសហគមន៍ “តែងតែ​គោរពប្រណិប័តន៍ព្រះ​គម្ពីរ​ជា​និច្ច ដូច​ព្រះ​សហគមន៍​ធ្លាប់​​​គោរពប្រណិប័តន៍​ព្រះ​កាយ​ផ្ទាល់​របស់​ព្រះ​អម្ចាស់​ដែរ” (DV ២១)។ ព្រះគម្ពីរដូចជាព្រះបន្ទូលរបស់ ព្រះជាម្ចាស់ ទើបមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់គ្រីស្តបរិស័ទ។ ប៉ុន្តែ​ យើងមិនអាចបែកចែកព្រះគម្ពីរ ពីការបញ្ជូនបន្តបានឡើយ។ សន្តអ៊ីរ៉ែណេធ្លាប់និយាយថា៖ “យើងមិនស្គាលើលទ្ធិនៃការសង្រ្គោះ ក្រៅពី អស់អ្នក ដែលបានបញ្ជូនបន្តដំណឹងល្អមកយើង ដោយប្រកាសដំណឹងល្អនេះសិន រួចសឹមដោយ​សរសេរដំណឹងល្អនេះជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ”។

២.១.២) តើនរណាបានសរសេរព្រះគម្ពីរ?

នៅក្នុង DV ១១ ពួកលោកអភិបាលនិយាយអំពីការ​បំ​ភ្លឺចិត្តគំនិត​អ្នក​និពន្ធ។ តាម ២ធម ៣,១៦   “‌​គ្រប់​​អត្ថបទ​គម្ពីរ​ សុទ្ធតែ​ព្រះជាម្ចាស់​ប្រទាន​ព្រះវិញ្ញាណ​មក​បំភ្លឺ​ឲ្យ​តែង​ និង​មាន​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​បង្រៀន‌​ រក​ខុសត្រូវ​ កែ​តម្រង់​ និង​អប់រំ​ឲ្យ​រស់នៅ​តាម​សេចក្ដី​សុចរិត”។ ដោយសារព្រះវិញ្ញាណបំភ្លឺអ្នក និពន្ធ ព្រះគម្ពីរជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

“ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​បាន​បំ​ភ្លឺ​ចិត្តគំនិតអ្នកនិពន្ធឲ្យ​កត់​ត្រា​ទុក​ជា​លាយ​លក្ខណ៍​អក្សរ នូវ​សេចក្តី​ពិត ដែល​​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បាន​សម្តែងមក ហើយ​ដែល​មាន​រៀប​រាប់​ក្នុង​ក័ណ្ឌទាំងប៉ុន្មាននៃ​ព្រះ​គម្ពីរ។ ព្រះ​សហគមន៍​​កាតូលិកជា​មាតា​របស់យើង សំអាង​ទៅ​លើ​ជំនឿ​របស់​ក្រុម​គ្រីស្ត​ទូតជាគ្រឹះ ហើយចាត់​គ្រប់​ផ្នែក​នៃ​ក័ណ្ឌ​ទាំង​ប៉ុន្មានក្នុងគម្ពីរ​សម្ពន្ធ​មេត្រីចាស់​ក្តី សម្ពន្ធ​មេត្រី​ថ្មីក្តី ទុកជា​សក្ការៈ​និងទុកជាសាសន​បញ្ញត្តិ​របស់ខ្លួន ព្រោះ​ព្រះ​វិញ្ញាណ​បំភ្លឺ​ចិត្ត​គំនិត​អ្នក​និពន្ធឲ្យសរសេរ គឺព្រះជាម្ចាស់បាន​និពន្ធ​ក័ណ្ឌ​ទាំង​នោះ ហើយព្រះ​សហគមន៍​ក៏​បាន​ទទួល​ក័ណ្ឌ​គម្ពីរ​ទាំង​នោះ​ដោយ​យល់​ដូច្នោះ​ដែរ។ ព្រះជាម្ចាស់​បាន​ជ្រើស​រើស​មនុស្សខ្លះ ដើម្បី​និពន្ធ​ក័ណ្ឌ​ព្រះ​គម្ពីរ​ទាំង​នោះ គឺព្រះ​អង្គ​ឲ្យអ្នកទាំងនោះប្រើ​ចំណេះប្រាជ្ញា ទេពកោសល្យ និង​បច្ចេកទេស​របស់​ខ្លួនយ៉ាងពិតប្រាកដ ហើយ​ទ្រង់​មាន​សកម្មភាព​ក្នុង​អ្នក​ទាំង​នោះ និង​​​ដោយ​សារ​អ្នក​ទាំង​នោះ ព្រះអង្គឲ្យ​គេ​កត់​ត្រា​ទុក​ជា​លាយ​លក្ខណ៍​អក្សរ នូវ​សេចក្តី​ទាំងប៉ុន្មានដែល​ព្រះ​អង្គ​​សព្វ​ព្រះ​ហឫទ័យ ឲ្យគេ​សរសេរ គឺសរសេរតែសេចក្តីណា ដែលព្រះអង្គ​សព្វ​ព្រះហឫទ័​យ​ប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះគេ​ជា​អ្នក​និពន្ធ​យ៉ាងពិត​ប្រាកដ” (DV ១១)។

• ដោយសារព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺអ្នកនិពន្ធ ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកនិពន្ធនៃព្រះគម្ពីរដ៏វិសុទ្ធ។ ព្រះគម្ពីរជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ខុសប្លែកពីសៀវភៅឯទៀតៗទាំងអស់។
• ប៉ុន្តែ មហាសន្និបាតទទួលស្គាល់ថា ព្រះគម្ពីរមានមនុស្សជាអ្នកនិពន្ធផងដែរ។ មនុស្សបាន​សរសេរព្រះគម្ពីរ ដោយ “ប្រើ​ចំណេះប្រាជ្ញា ទេពកោសល្យ និង​បច្ចេកទេស​របស់​ខ្លួនយ៉ាងពិតប្រាកដ”។ មនុស្សមិនមែនជាឧបការ ឬមធ្យោបាយ ដែលព្រះជាម្ចាស់ប្រើប្រាស់ទេ ប៉ុន្តែពួកគេជាអ្នកនិពន្ធ “ពិត​ប្រាកដ” ដែលមានសេរីភាពពេញលេញ។ ព្រហជាម្ចាស់មានសកម្មភាព “​ក្នុង​អ្នក​ទាំង​នោះ និង​​​ដោយ​សារ​​អ្នក​ទាំង​នោះ” (សូមអាន ហប ១,២) ដូចព្រះបិតាមានសកម្មភាព “ក្នុងអង្គព្រះបុត្រា និងដោយសារ ព្រះបុត្រា” ដែរ បានសេចក្ដីថា ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺអ្នកនិពន្ធទាំងអស់នោះ ដោយគោរពសេរី​ភាពរបស់ពួកគេអោយបានពេញលេញ។

២.១.៣) តើព្រះគម្ពីរនិយាយអំពីសេចក្ដីពិតឬ?

បើព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺអ្នកនិពន្ធ ហេតុអ្វីបានជា មានពេលខ្លះ ព្រះគម្ពីរខុសនឹងវិទ្យា​សាស្រ្ត (ឧ. កណ ១-៣)? ចំពោះសន្តអូគូស្តីន និងសន្តថូម៉ាស អាគីណាស ព្រះគម្ពីរមិនបង្រៀនសេចក្ដីពិតបែប វិទ្យាសាស្រ្តទេ ប៉ុន្តែព្រះគម្ពីតបង្រៀនសេចក្ដីពិតដ៏ចាំបាច់ ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះ។ លោកកាលីលេ (Galilée) ធ្លាប់ពន្យល់ថា ព្រះគម្ពីរមិនបង្រៀនយើងអោយយល់ថា អ្វីទៅជាស្ថានលើ ប៉ុន្តែព្រះគម្ពីរ​បង្រៀនយើងអោយយល់ថា តើយើងត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីឡើងទៅស្ថានលើវិញ។ តាមមហាសន្និ​បាត​វ៉ាទីកង់ទីពីរ៖ “ហេតុនេះហើយ បានជាត្រូវ​រាប់​សេចក្តី​ទាំង​អស់​ដែល​អ្នក​និពន្ធ និង​អ្នក​តំណាលរឿង​និទាន​​បាន​កត់​ត្រា​នោះ ទុក​ជា​សេចក្តីដែល​ព្រះ​វិញ្ញាណ​បាន​បញ្ជាក់ ព្រោះព្រះវិញ្ញាណ​បានបំភ្លឺចិត្ត​គំនិត​អ្នក​និពន្ធ។ យើងក៏​ត្រូវ​តែ​ប្រកាស​ថា ក្នុង​ក័ណ្ឌ​គម្ពីរ​មាន​បង្រៀន​យ៉ាង​ប្រាកដប្រជា យ៉ាង​ត្រឹម​ត្រូវ ដោយ​គ្មាន​​កំហុសនូវ​សេចក្តីពិត​ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់ សព្វ​ព្រះហឫទ័យឲ្យ​គេ​កត់​ត្រាទុក​ជា​លាយ​លក្ខណ៍​អក្សរ​ក្នុង​ព្រះគម្ពីរ​ សម្រាប់​សង្រោ្គះ​យើង” (DV១១)។

២.១.៤) តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីបកស្រាយព្រះគម្ពីរយ៉ាងត្រឹមត្រូវ?

ដោយសារមនុស្សជាអ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរ មហាសន្និបាត​ពន្យល់​អំពី​របៀប​បក​ស្រាយ​ព្រះគម្ពីរ ដែល​ជា​ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

“ក្នុង​ព្រះ​គម្ពីរ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ពិត​ជា​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​តាម​រយៈមនុស្ស និងបានប្រើពាក្យ​សម្តី​របស់​មនុស្ស។ ហេតុនេះ អ្នក​បក​ស្រាយព្រះ​គម្ពីរ​ត្រូវ​ស្វែង​រក​ដោយ​ពិនិត្យ​ពិច័យ នូវ​សេចក្តី​ដែល​អ្នក​និពន្ធ​ទាំង​នោះ​មាន​បំណង​និយាយ​ប្រាប់ និង​សេចក្តី​ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សព្វ​ព្រះ​ហឫទ័យ​សម្តែងតាម​រយៈ​ពាក្យ​​​​របស់​គេ” (DV ១២)។

ដើម្បីបកស្រាយព្រះគ្បីរយ៉ាងត្រឹមត្រូវ មហាសន្និបាតរំលឹកថា ត្រូវចាប់អារម្មណ៍អំពីរបៀប​សរសេរអត្ថបទព្រះគម្ពីរ គឺត្រូវចាប់អារម្មណ៍អំពីវប្បធម៌ និងគោលដៅរបស់អ្នកនិពន្ធ។ អត្ថបទខាង ប្រវត្តិសាស្រ្តប្លែកពីរឿងប្រឌិត ឬពីពាក្យកំណាព្យ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សមានកំណត់ព្រំដែន ធ្វើអោយព្រះ ជាម្ចាស់សម្របព្រះបន្ទូលព្រះអង្គតាមលក្ខណៈរបស់មនុស្ស៖ “ហេតុនេះ ទោះ​បី​យើងត្រូវ​តែ​គោរព​សេចក្តី​​ពិត និង​លក្ខណៈ​ដ៏​វិសុទ្ធ​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ជានិច្ចក្តី ក៏ក្នុង​ព្រះ​គម្ពីរ ព្រះអង្គសម្តែង​ព្រះ​ហឫទ័យ​មេត្តា​​ករុណា​យ៉ាង​អស្ចារ្យ​នៃ​ព្រះ​ប្រាជ្ញា​ញាណដែល​ស្ថិត​នៅ​អស់​កល្ប​ជា​និច្ច “ដើម្បី​ឲ្យ​យើង​ស្គាល់​ព្រះ​ហឫទ័យ​សប្បុរសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដែលរក​ថ្លែង​ពុំបាន និង​ដឹង​ថា​ព្រះ​អង្គមាន​ព្រះ​បន្ទូល ស្រប​តាម​របៀប​​មនុស្ស​យើង​និយាយ ព្រោះ​ព្រះ​អង្គ​ណែនាំនិងថែទាំមនុស្សជាតិយើង​ជា​មុន"” (DV ១៣)។

ម្យ៉ាងទៀត ត្រូវតែបកស្រាយព្រះគម្ពីរតាមការបញ្ជូនបន្តដ៏រស់រវើកនៃព្រះសហគមន៍​ គឺសម្រាប់អ្នក ជឿ អត្ថបទព្រះគម្ពីរទាំងអស់នោះ មិនមែនជាអត្ថបទខាងវិទ្យាសាស្រ្តទេ ប៉ុន្តែអត្ថបទនោះ សម្ដែងអំពី ជំនឿ និងបទពិសោធន៍របស់អ្នកនិពន្ធ រួមជាមួយសហគមន៍ ដែលចែករំលែកអំពី​ទំនាក់​ទំនង​របស់​គេ​ជា​មួយ​នឹង​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។

ទីបញ្ចប់ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តជាគន្លឹះជួយបកស្រាយព្រះគម្ពីរ (លក ២៤,២៧ ; កក ៨,២៦)។ ព្រះ​គ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មីដ៏រុងរឿង បំពេញអត្ថន័យនៃព្រះគម្ពីរទាំងមូល។

២.២) ក្រុមមេដឹកនាំព្រះសហគមន៍ និងប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់

អ្វីទៅជាក្រុមមេដឹកនាំ? តើក្រុមមេដឹកនាំមានមុខងារអ្វី?

= ក្រុមមេដឹកនាំចុះក្រោមអំណាចព្រះបន្ទូលព្រះជាម្ចាស់ ហើយរួមជាមួយប្រជារាស្រ្ត​ព្រះអង្គក្នុង​ការ​បក​ស្រាយព្រះគម្ពីរយ៉ាងត្រឹមត្រូវ[3]៖

តាមអត្ថន័យដើម ពាក្យ “មេដឹកនាំ” គឺព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធតែម្តង ដែលជួយឧបត្ថម្ភ​ព្រះ​សហគមន៍ក្នុងការធ្វើដំណើរក្នុងលោកនេះ។ ដោយសារក្រុមប្រូតេស្តង់នៅសតវត្សទី១៦ ពាក្យ “មេ​ដឹក​នាំ” នោះ ទទួលអត្ថន័យថ្មី រហូតដល់មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីមួយ ដែលនិយាយថា មាន​តែ​ក្រុម​មេ​ដឹក​នាំ​ព្រះសហគមន៍ទេ (គឺអស់ពួកគង្វាល) ដែល​អាចបកស្រាយព្រះគម្ពីរយ៉ាងពិតប្រាកដ ស្របតាម​ការ​បញ្ជូន​បន្ត ដោយមិនភ័ន្តច្រឡំបានឡើយ។

មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរបានកែតម្រង់អត្ថន័យនេះ ដោយពន្យល់ថា ក្រុមមេដឹកនាំមិន​ស្ថិត​នៅ​លើ​ព្រះបន្ទូលព្រះជាម្ចាស់ទេ ប៉ុន្តែ​ក្រុមមេដឹកនាំមាន​​មុខ​ងារ​បម្រើ​ប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់​វិញ៖ “ការ​បញ្ជូន​បន្តដ៏​វិសុទ្ធ ​និង​ព្រះ​គម្ពីរជាបញ្ញើ​ដ៏​សក្ការៈតែមួយនៃ​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ដែលផ្ញើ​ទុក​ឲ្យ​ព្រះ​សហគមន៍... ព្រះ​ជាម្ចាស់បាន​ផ្ញើ​បន្ទុក​បក​ស្រាយ​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​អង្គ​យ៉ាង​ពិត​ប្រាកដ ទោះ​បី​ជា​ព្រះ​បន្ទូលកត់​ត្រា​ទុក​ជាលាយ​លក្ខណ៍​អក្សរ​ក្តី ឬបញ្ជូន​បន្តមក​ក្តី  ឲ្យការណែ​នាំដែលមាន​ជីវិតក្នុង​ព្រះ​សហគមន៍ អាច​បក​ស្រាយ​បាន។ មានតែការណែនាំនោះប៉ុណ្ណោះដែលមានអំណាចបកស្រាយ​ក្នុង​ព្រះ​នាម​​ព្រះ​យេស៊ូ​គ្រីស្ត។ ប៉ុន្តែការណែ​នាំ​នេះ គ្មានអំណាចលើស​ពីព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ទេ តែ​បម្រើ​​ព្រះ​បន្ទូល​ទៅ​វិញ។ ការណែនាំក៏​បង្រៀន​តែ​សេចក្តី ដែល​គេបាន​ទទួល​ត​មក...” (DV ១០)។

“ហេតុ​នេះ​ហើយ បាន​ជាអស់គង្វាលនិង​អស់អ្នក​ជឿ រួម​គ្នា​ជាចិត្ត​គំនិត​តែ​មួយ​យ៉ាង​ស្អិត​រមួតក្នុង​កិច្ច​រក្សាជំនឿ​ដែលគេបានទទួល ក្នុងកិច្ចរប្រតិបត្តិតាមជំនឿ និងក្នុងការ​ប្រកាស​ជំនឿ​ដែល​គេ​ទទួល​តមក” (DV ១០)។ ដូច្នេះហើយ បានជាយើងអាចយល់ឃើញថា ទាំងប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់ផង ទាំង ក្រុមមេដឹកនាំព្រះសហគមន៍ផង ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ក្រុមមេដឹកនាំ ដោយរួមជាមួយប្រជារាស្រ្ត គ្រាន់តែមានមុខងារបកស្រាយព្រះគម្ពីរប៉ុណ្ណោះ។

ក្រុមប្រូតេស្តង់ ដែលធ្លាប់និយាយថា sola scriptura (មានតែព្រះគម្ពីរ) ចង់សង្កត់ធ្ងន់ថា ព្រះគម្ពីរ សំខាន់ជាងគេជាទីបំផុត ប៉ុន្តែគេទទួលស្គាល់ថា ត្រូវតែមានក្រុមជួយបកស្រាយព្រះគម្ពីរ កុំអោយ​នរណាម្នាក់បកស្រាយព្រះគម្ពីរតាមចិត្តរៀងៗខ្លួន។ នេះគឺជាមុខងាររបស់ទេវិទូប្រូតេស្តង់។ ឯព្រះ សហគមន៍កាតូលិកវិញ ចង់បញ្ជាក់ថា ព្រះគម្ពីរ ប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់ និងក្រុមមេដឹកនាំរួមជាមួយគ្នា ក្នុងការបកស្រាយជំនឿយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ ក្រុមដឹកនាំគ្រាន់តែជាអ្នកបម្រើប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បី​អោយប្រជារាស្រ្តនេះរួមគ្នាជាធ្លុងតែមួយ ដោយមានជំនឿតែមួយ និងស្របតាមការប្រៀនប្រដៅរបស់ ក្រុមគ្រីស្តទូរ៖ ក្រុមមេដឹកនាំមានមុខងារបម្រើសេចក្ដីពិត និងឯកភាព ដោយរួមជាមួយប្រជារាស្រ្តព្រះ ជា​ម្ចាស់។

ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកលូថ៉ែរ៍ ធ្លាប់អះអាងថា មានតែប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលអាច​បកស្រាយព្រះគម្ពីរយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ នៅសម័យនោះ លោកលូថ៉ែរ៍ប្រឆាំងនឹង​ក្រុមមេដឹក​នាំ​ព្រះ​សហគមន៍ ដែលទាមទារអោយមានអំណាចគ្រប់យ៉ាង។ លោកសំអាងលើអត្ថបទព្រះគម្ពីរខ្លះ ដូច​ជា យហ ១០,៤ មថ ៧,១៤ ១ថស ៥,២១ មថ ២៤,៤ ជាដើម ដើម្បីបញ្ជាក់ថា គ្រីស្តបរិស័ទ​ធម្មតាមិនអាចភ័ន្តច្រឡំបានទេ ក្នុងការបកស្រាយព្រះគម្ពីរ តាមជំនឿត្រឹមត្រូវ ដែលមកពីក្រុមគ្រីស្ត​ទូត។ តាមមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរ ទាំងសម្ដេចប៉ាប ទាំងក្រុមអភិបាល ទាំងប្រជារាស្រ្តព្រះជាម្ចាស់ “មិន​អាច​វង្វេង​ជំនឿ​បាន​ឡើយ” (LG ១២ ; ២៥) ប៉ុន្តែ ត្រូវតែព្យាយាមរួមគ្នាក្នុងការស្វែងរកសេចក្ដី​ពិត ទោះបីជាមានពេលខ្លះ ក្រុមមេដឹកនាំ និងគ្រីស្តបរិស័ទធម្មតាពិបាកឯកភាពយ៉ាងណាក៏ដោយ (សូម​រិះ​គិត​អំ​ពីលិខិតរបស់សម្ដេចប៉ាបប៉ូលទី៦ Humanae vitae ១៩៦៨ ដែលគ្រីស្តបរិស័ទភាគ​ច្រើន​មិន​ព្រម​ទទួល)។

២.៣) ព្រះបន្ទូលព្រះជាម្ចាស់ជ្រាបចូលក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក

ក្នុងFides et ratio (ជំនឿ និងប្រាជ្ញា) សម្ដេចយូហាន ប៉ូលទី២សរសេរថា យើង​អាច​យល់​ឃើញ​ថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រព្រឹត្តកិច្ចការសម្រាប់មនុស្សលោក ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ ព្រះជាម្ចាស់មិនគ្រាន់តែមាន​ព្រះបន្ទូល​ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តទេ ថែមទាំងព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលតាមរយៈប្រវត្តិសាស្រ្តដែរ។ តាម មថ ១៦,៣ មហាសន្និបាតប្រើពាក្យសម្ដី “ទីសម្គាល់នៃសម័យនេះ” ក្នុងធម្មនុញ្ញណែនាំ​អំពី​ព្រះ​សហគមន៍​ក្នុង​ពិភពលោកនាបច្ចុប្បន្នកាល Gaudium et spes (អំណរ និងសេចក្តីសង្ឃឹម) លេខ៤ ដើម្បីបញ្ជាក់​ថា ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធធ្វើការក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក៖ “ព្រះសហគមន៍មានភារកិច្ច​ពិនិត្យ​មើល​សញ្ញា​សម្គាល់នៃពេលវេលាជានិច្ច និងបកស្រាយអត្ថន័យ​នៃសញ្ញា​សម្គាល់​ទាំង​នោះ តាម​ពន្លឺ​នៃដំណឹង​ល្អ​​របស់ព្រះគ្រីស្ត ដើម្បីអាចបំពេញមុខងារនេះបាន។ ធ្វើដូច្នេះ ព្រះ​សហគមន៍​អាច​តបឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​ដែលមនុស្ស​ចេះតែចោទជានិច្ចជាកាល ឲ្យបានស្របនឹងជំនាន់នីមួយៗ...”។

ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រទានទីសម្គាល់ខ្លះ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក ដែលព្រះសហគមន៍ត្រូវ បកស្រាយក្រោមពន្លឺនៃព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់៖ “ប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់​ខិតខំ​ពិនិត្យ​មើល​ព្រឹត្តិការណ៍ ដើម្បីរកឃើញនូវអ្វីៗដែលមនុស្ស​សម័យឥឡូវ​ទាមទារ និង​ចង់​បាន​ជាចំបាច់ ព្រម​ទាំង​រក​ឃើញ​អ្វីៗ ដែលជាសញ្ញាសម្គាល់ដ៏ពិត​ប្រាកដ​អំពីវត្តមាន​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ និងអំពី​គម្រោង​ការ​ព្រះ​អង្គ​ផង... មុនដំបូង មហាស្និបាតមានបំណងចង់យកជំនឿនេះ មករិះគិតពិចារណាអំពីអ្វីៗ ដែលមនុស្ស​សម័យ​​ឥឡូវ​យល់​ឃើញថា មានតម្លៃថ្លៃ​ជាង​គេ និងភ្ជាប់អ្វីៗដែលមានតម្លៃជាងគេទាំងនោះ ទៅនឹង​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ជា​ប្រភព។ ដោយអ្វីៗដែល​មនុស្ស​សម័យ​ឥឡូវយល់ឃើញ​ថាមានតម្លៃ ហូរ​ចេញពី​ប្រាជ្ញា​ញាណ​​របស់​មនុស្ស គឺ​អ្វីៗ​ទាំងនោះពិតជាល្អណាស់ ព្រោះ​ជា​ព្រះអំណោយទាន​របស់ព្រះ​ជាម្ចាស់។ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារកិលេស​តណ្ហា មនុស្សបង្វែរអ្វីៗដ៏ល្អដែល​មាន​តម្លៃទាំង​នោះ ​ឆ្ងាយ​ពី​របៀប​រៀប​រយ​ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់រៀបចំទុក។ ហេតុនេះ​ហើយ ត្រូវជម្រះអ្វីៗទាំងនោះជា​ចំា​បាច់” (GS ១១)។

សេចក្ដីបញ្ចប់៖

ដោយសារព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ព្រះជាម្ចាស់បានសម្ដែងព្រះអង្គក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បានសម្ដែងអ្វីទាំងអស់ និងជាស្ថាពរ គ្មានអ្វីត្រូវតែសម្ដែងសាជាថ្មីឡើយ។ ប៉ុន្តែ ដោយសារព្រះ ជាម្ចាស់ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត មនុស្សលោកតែងតែត្រូវស្វែងរកព្រះអង្គជានិច្ច និងចូលក្នុងអាថ៌កំបាំងព្រះអង្គ កាន់តែជ្រៅទៅៗ គឺយើងមិនដែលស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់អោយបានពេញលក្ខណៈ។ ក្នុងការស្វែងរក​សេចក្ដីពិតគ្រប់ជំពូកនេះ ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺព្រះសហគមន៍ គឺការបញ្ជូនបន្ត ព្រះគម្ពីរ ក្រុមមេ ដឹកនាំត្រូវតែរួមគ្នា (ដូចព្រះបិតា ព្រះបុត្រា និងព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធរួមជាមួយគ្នាដែរ) ដើម្បីបាន​ជំនឿ​ត្រឹម​ត្រូវ ដោយយល់ថា ការទាំងបីនោះ ចុះក្រោមអំណាចនៃព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

សំណួរ៖

1. ហេតុអ្វីបានជាសម្រាប់ព្រះសហគមន៍កាតូលិក ការបញ្ជូនបន្តព្រះសហគមន៍មិនអាចបែកចេញ ពីព្រះគម្ពីរបានឡើយ?
2. នរណាជាអ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរ? បើព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកនិពន្ធ ហេតុអ្វីបានជាមានពេលខ្លះ ព្រះគម្ពីរ ខុសខាងវិទ្យាសាស្រ្ត?
3. តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីបកស្រាយព្រះគម្ពីរអោយបានត្រឹមត្រូវ? នរណាអាចបកស្រាយព្រះ​គម្ពីរ​អោយបានត្រឹមត្រូវ? ហេតុអ្វី?
4. តើក្រុមមេដឹកនាំ ប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ការបញ្ជូនបន្ត និងព្រះ​គម្ពីរ​រួម​ជា​មួយ​គ្នា​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេច ក្នុងការស្វែងរកសេចក្ដី​ពិត?
5. ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត (ជាពិសេសនៅស្រុកខ្មែរ) តើមានទីសម្គាល់អ្វីខ្លះ បង្ហាញបញ្ជាក់ថា ព្រះ​វិញ្ញាណ​​ដ៏វិសុទ្ធណែនាំ​មនុស្សលោក? សូមលើកឧទាហរណ៍ណាមួយ។

[1] សូមអាន Dei Verbum  (ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់) - មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរ
[2] តាមលោកបេឡាមាំង (Bellarmin)។​
[3] កាលពីមុន គេធ្លា់អះអាងថា មានតែក្រុមមេដឹកនាំប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចកស្រាយព្រះគម្ពីរ។

ជំពូកទី៧៖
មនុស្សឆ្លើយតបនឹងព្រះជាម្ចាស់៖
អ្វីទៅជាជំនឿ?

អ្វីទៅជាជំនឿ? យើងបានយល់ឃើញថា នៅពេលដែលព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្ស​លោកស្គាល់ គេត្រូវតែសម្រេចចិត្តថា តើគេយល់ព្រមដើរតាមព្រះអង្គ ឬទេ? ជំនឿជាចម្លើយ​របស់​មនុស្ស​​ចំពោះព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះបន្ទូលព្រះជាម្ចាស់ជម្រុញមនុស្សអោយសម្រេចចិត្តផ្ញើជីវិតទៅលើ​ព្រះ អង្គ ឬទេ។

ដើម្បីនិយាយអំពីជំនឿ ព្រះគម្ពីរប្រើពាក្យaman  គឺ “ភ្ជាប់ចិត្តនឹង” “ផ្ញើជីវិតទាំងស្រុង” (អស ៧,៩) batach, hasah ៖ ពឹងផ្អែក យកជាទីពឹង ទុកចិត្ត... ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី សន្តប៉ូលប្រើពាក្យPistis (កាឡ ១,២៣ ; ២,១៦)សម្ដៅទៅលើអ្វី ដែលត្រឹមត្រូវ ពិតប្រាកដ (Amen ) - យហ ២,២២ ; ៨,៤៥។

១) មូលហេតុផ្សេងៗ ដែលនាំមនុស្សអោយមានជំនឿ

ហេតុអ្វីបានជាយើងជឿ? យើងជឿមកពីមូលហេតុអ្វីខ្លះ? លោកនីកូលាស ដូណាស (Nicolas Dunas) បានរៀបចំមូលហេតុផ្សេងៗ ដែលនាំអោយមនុស្សមានជំនឿ ដូចតទៅ៖

• ការមើលឃើញសកម្មភាព និងទង្វើរបស់អ្នកជឿ ជាពិសេស​របស់ព្រះសហគមន៍
• ការអស្ចារ្យផ្សេងៗដូចជាការប្រោសអ្នកជម្ងឺអោយបានជា ជាដើម
• មរណៈសក្សី គឺគ្រីស្តបរិស័ទ ដែលបូជាជីវិតដោយសារជំនឿ
• លទ្ធិនៃគ្រីស្តសាសនា ដែលមាសហេតុផលច្បាស់លាស់ និងស្របតាមសេចក្ដីពិត
• ការបំពេញតម្រូវការ សេចក្ដីសង្ឃឹម និងការរង់ចាំរបស់មនុស្ស

ប៉ុន្តែ ត្រូវតែទទួលស្គាល់ថា មូលហេតុទាំងអស់នោះ មិនអាចបង្ហាញភស្តុតាងអំពីព្រះជាម្ចាស់​ឡើយ៖ ឧ. មរណៈសក្សីផ្តល់សក្ខីភាពអំពីជំនឿរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ តើជំនឿនេះ ពិតជាត្រឹមត្រូវ ឬទេ? ទោះ​បី​​មរណៈសក្សីបូជាជីវិតយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពួកគាត់អាចភ័ន្តច្រឡំបានដែរ! ឧ. អំពីការអស្ចារ្យ៖ សូម​អាន ​យហ ៩៖ ទោះបីព្រះយេស៊ូប្រោសមនុស្សខ្វាក់តាំងពីកំណើតអោយភ្លឺយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពួក​ផា​រី​ស៊ី​មិន​ព្រម​ជឿ​ទាល់​តែសោះ។ ការអស្ចារ្យទាំងប៉ុន្មាន ដែលព្រះយេស៊ូប្រព្រឹត្តបំភ្លឺអ្នកខ្លះ ធ្វើ​អោយ​អ្នក​ផ្សេង​បាន​ទៅ​ជា​មនុស្សខ្វាស់វិញ។​ ដូច្នេះហើយ បានជាមូលហេតុផ្សេងៗ ដែលនាំមនុស្ស​អោយ​មាន​ជំនឿ​ គ្រាន់​តែ​ជា​សញ្ញាសម្គាល់ផ្សេងៗ ដើម្បីជួយពង្រឹងជំនឿរបស់អស់អ្នក ដែលមានជំនឿរួចហើយ!

២) ការវិវត្តពីមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ដល់មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២

តាមលិខិតDei Filius របស់មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ “ដោយសារជំនឿ ​យើង​ចាំ​បាច់​ត្រូវតែ​យក​ប្រាជ្ញា ​និង​បំណង​ទាំង​ស្រុង​របស់​ខ្លួន មក​គោរព​ប្រណិប័តន៍ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែល​សម្តែង​ព្រះ​អង្គ។ ជំនឿនេះ ជាគុណធម៌ហួសធម្ម​ជាតិ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសប្រណីអោយយើង​ជឿជាក់​នឹង​សេចក្ដី​ផ្សេងៗ ដែលព្រះអង្គបាន​សម្ដែង​អោយយើងស្គាល់។ យើងជឿជាក់សេចក្ដីទាំងអស់នោះ មិនមែនមក​ពី​ពន្លឺ​នៃប្រាជ្ញាទេ ប៉ុន្តែមក​ពីអំណាចរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលទ្រង់មិនអាច និងពុំ​មានព្រះ​ហឫទ័យអោយ​យើង​​ច្រឡំបានឡើយ (...)។ ទោះ​ជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ដើម្បីអោយជំនឿយើងស្របតាមប្រាជ្ញា ព្រះ​ជា​​ម្ចាស់​​​សព្វ​​ព្រះហឫទ័យអោយការអស្ចារ្យផ្សេងៗ និងព្យាការណ៍ផ្សេងៗ​ជួយ​កំដរ​ពន្លឺពី​ខាង​ក្នុងនៃ​ព្រះ​វិញ្ញាណ​​ដ៏វិសុទ្ធ (...)។ ការអស្ចារ្យទាំងអស់នោះ ដែលបង្ហាញឫទ្ធានុភាព និងព្រះ​ប្រាជ្ញាញ្ញាណ​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ដែលគ្មានកំណត់ព្រំដែន ពិតជាទីសម្គាល់ច្បាស់លាស់នៃការសម្ដែង ស្រប​តាម​ប្រាជ្ញា​របស់​មនុស្ស​ទាំងអស់។ ហេតុនេះហើយ បានជាលោកម៉ូសេ ពួកព្យាការី ជាពិសេស​ព្រះគ្រីស្ត​ជា​អម្ចាស់​នៃ​យើង​បានប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យជាច្រើន និងបានព្យាការផងដែរ (...)។ គ្មាននរណាម្នាក់អាចជឿ ដោយ​គ្មាន​ការ​បំភ្លឺនៃព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ ដែល​ប្រោសប្រទានអោយមនុស្សទាំងអស់ជាប់ និងជឿ​ជាក់​នឹង​សេចក្ដី​ពិត។ ហេតុនេះហើយ បានជាជំនឿជួយសង្រ្គោះមនុស្ស ដោយគោរពប្រណិប័តន៍ព្រះជាម្ចាស់ និង​រួម​សហការ​ជាមួយនឹងព្រះហឫទ័យប្រណី​សន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ (...)។​ មានតែក្នុងព្រះសហគមន៍​កាតូលិក​ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលព្រះជាម្ចាស់បាន​សម្ដែង​ទីសម្គាល់ទាំងប៉ុន្មាន ដើម្បីជួយអោយយល់ថា ជំនឿ​គ្រីស្ត​សាសនាពិតជាពិតប្រាកដមែន។ លើស​ពីនេះទៅទៀត ដោយសារ​ព្រះ​សហគមន៍​កាតូលិក​ពិត​ជា​វិសុទ្ធ បង្កើតផលល្អៗ និងរួមឯកភាពជាធ្លុងតែមួយ ព្រះសហគមន៍កាតូលិកនេះជាហេតុផ្ទាល់ដ៏ប្រសើរ និង​ជានិច្ចនិរនិ៍្តផ្តល់សក្ខីភាពថា ត្រូវតែជឿ”។

ឯតាមលិខិតDei Verbum របស់មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២វិញ៖ “ហេតុ​នេះ អ្នក​ដែល​ឃើញ​ព្រះ​គ្រីស្តក៏​ឃើញ​ព្រះ​បិតា​ដែរ (យហ ១៤, ៩)។ ពេលព្រះយេស៊ូ​រស់​នៅ​ជា​មួយ​មនុស្ស​លោក ទ្រង់​បង្ហាញ​ព្រះ​អង្គ​​ផ្ទាល់​តាមព្រះ​បន្ទូល​និង​តាមកិច្ច​ការ តាមទី​សម្គាល់​និង​តាមការអស្ចារ្យ ហើយជាពិ​សេស​ដោយ​ទ្រង់​​សោយ​ទិវង្គត ហើយ​ក្រោកឡើងពីចំណោមមនុស្សស្លាប់ និងមាន​ព្រះ​ជន្ម​ថ្មីដ៏​រុង​រឿង។ នៅ​ទី​បញ្ចប់ ទ្រង់​​ចាត់​ព្រះ​វិញ្ញាណ​នៃ​សេចក្តី​ពិត។ ដោយព្រះ​គ្រីស្តប្រព្រឹត្តការទាំងនោះ ព្រះអង្គ​បង្ហើយនិង​បង្រ្គប់​សេច​ក្តីដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បាន​សម្តែងអំពីព្រះអង្គផ្ទាល់ ព្រះគ្រីស្តក៏​បញ្ជាក់ពីការសម្តែង​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​នេះ​ដែរ (...) មនុស្ស​យើង​ត្រូវ​តែ “គោរព​ប្រណិប័តន៍​ព្រះ​ជាម្ចាស់ដោយផ្ញើជីវិតលើព្រះអង្គ" ដែល​សម្តែង​ព្រះ​អង្គ (រម ១៦, ២៦ ; រម ១, ៥; ២ករ ១០, ៥-៦)។ ដោយ​សារ​ជំនឿ មនុស្សផ្ញើ​ជីវិត​ទាំង​ស្រុង និង​ដោយ​សេរីទៅ​លើ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ គឺគេ “យកប្រាជ្ញា ​និង​បំណង​ទាំង​ស្រុង​របស់​ខ្លួន មក​គោរព​ប្រណិប័តន៍ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែល​សម្តែង​ព្រះ​អង្គ" (វ៉ាទីកង់ទី១)។ អ្នក​ជឿ​ក៏​សម្រេច​ចិត្ត​ទទួល​សេចក្តី​ដែល​ព្រះ​អង្គ​​សម្តែង​នោះថែម​ទៀត​ផង។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ត្រូវ​តែ​ប្រណី​សន្តោសគេ ជួយ​បំភ្លឺ​ចិត្តមនុស្ស​ជា​មុនសិន ទើប​គេអាចផ្ញើជីវិតលើព្រះអង្គបាន ព្រមទាំងដឹងថា ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏វិសុទ្ធ​ជួយ​គេ​ពី​ខាង​ក្នុង គឺ​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ប្រោស​ឲ្យគេរំភើបចិត្ត និងប្រែ​ចិត្ត​គេទៅ​រក​ព្រះ​ជាម្ចាស់ ព្រះវិញ្ញាណក៏បើក​ភ្នែក​នៃ​វិញ្ញាណ​របស់គេ និង​ប្រទាន​​ឲ្យ “អស់​អ្នក​ជឿ​មានចិត្តកក់ក្តៅ ដោយ​យល់ស្របនិងសុខ​ចិត្ត​ជឿ​សេចក្តី​ពិត "។ ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ នៅ​តែប្រោសឲ្យ​ជំនឿ​នេះបានកាន់​តែ​ប្រសើរ​ឡើងៗ ដោយព្រះអង្គប្រទាន​ព្រះ​អំណោយទាន​ផ្សេងៗ ដើម្បី​ឲ្យ​គេ​យល់​កាន់​តែ​ជ្រៅនូវ​សេចក្តី​ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បាន​សម្តែង​មក​នោះ”។

ដោយប្រៀបធៀបអត្ថបទទាំងពីរនោះ យើងអាចយល់ឃើញថា អត្ថបទទាំងពីរស្រដៀងគ្នា៖  ក្នុង​ករណីទាំងពីរ “ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធដែលជួយបំភ្លឺពីខាងក្នុង”។ ប៉ុន្តែ អត្ថបទទាំងពីរប្លែកពីគ្នាអំពី​មូល​ហេតុ​ផ្សេងៗដែលនាំមនុស្សអោយមានជំនឿ៖

សម្រាបវ៉ាទីកង់ទី១ យើងជឿមកពីព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺពីខាងក្នុង និងដោយសារការ អស្ចារ្យ និងការព្យាការផ្សេងៗ ហើយដោយសារព្រះសហគមន៍កាតូលិកទៀតផង។ ការទាំងអស់នោះ ជម្រុញ​មនុស្សអោយមានជំនឿ ហើយជំនឿនេះ មកពីប្រាជ្ញាមក​គោរព​ប្រណិប័តន៍​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ​ដែល​មាន​អំណាច។ តាមការពិត វ៉ាទីកង់ទី១សរសេរអត្ថបទនេះ ប្រឆាំង​នឹង​ក្រុម​ប្រូតេស្តង់ និងពួក​ប្រាជ្ញា​និយម។ សម្រាបពួកប្រូតេស្តង់ យើងជឿមកពីយើងម្នាក់ៗមានបទ​ពិសោធន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន​អំពី​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ពួកអភិបាលនៅវ៉ាទីកង់ទី១ ក្រៅពីបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន​នៃព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​ មាន​មូលហេតុផ្សេងៗដែលនាំអោយមានជំនឿ ស្របតាមប្រាជ្ញារបស់មនុស្ស។ បើមិនដូច្នោះទេ មនុស្ស​អាចវង្វេងក្នុងជំនឿបាន។ ឯសម្រាបពួកប្រាជ្ញានិយមវិញ ពួកអភិបាលអះអាងថា ប្រាជ្ញា​ត្រូវ​តែ​ចុះ​ក្រោម​អំណាច​នៃព្រះ​ហឫទ័យសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ជំនឿស្របតាមប្រាជ្ញា ប៉ុន្តែជំនឿលើសប្រាជ្ញា។

សម្រាបវ៉ាទីកង់ទី២ មូលហេតុសំខាន់ៗដែលនាំមនុស្សអោយមានជំនឿ មិនមែនមកពីការអស្ចារ្យ និងការព្យាការផ្សេងៗទេ ប៉ុន្តែ មកពីព្រះគ្រីស្ត ដែលបានសោយទីវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី។ ជំនឿមកពី សេចក្ដីពិតនៃហេតុការណ៍នេះ ដោយមានព្រះវិញ្ញាណជួយបំភ្លឺពីខាងក្នុង មិនចាំបាច់បន្ថែមមូល​ហេតុ​ផ្សេងៗទេ។ តាមការពិត នៅសម័យវ៉ាទីកង់ទី២ មនុស្សភាគច្រើនមិនរវីរវល់នឹងជំនឿ ឬព្រះជាម្ចាស់​ទេ។ ហេតុនេះហើយ បានជាពួកលោកអភិបាលចង់បង្ហាញថា យើងជឿមិនមែនមកពីមូលហេតុផ្សេងៗ ដែលមិនអាចទាក់ទាញចិត្តមនុស្សទេ យើងជឿមកពីព្រះគ្រីស្តសម្ដែងព្រះអង្គ។ ពួកលោកចង់បញ្ជាក់ថា យើងជឿមកពីយើងម្នាក់ៗទទួលព្រះអំណោយទាននៃការសម្ដែង មិនមែនមក​ពីអំណាច​របស់ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ឬសក្ខីភាពរបស់ព្រះសហគមន៍ទេ (តាម យហ ៤ ជនជាតិសាម៉ារីជឿមិនមែនមកពីស្រ្តីសាម៉ារី (តំណាងព្រះ​សហគមន៍) បានប្រកាសថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី តែមកពីគេបានជួបព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់)។

៣) ជំនឿមកពីសេរីភាពមនុស្សផង និងពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផង

យើងទើបយល់ឃើញថា មូលហេតុផ្សេងៗ ដែលនាំមនុស្សអោយមានជំនឿ ដូចជាការអស្ចារ្យ ឬ​ការ​​ព្យាការ​ផ្សេងៗ អំណាចរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ឬសក្ខីភាពរបស់ព្រះសហគមន៍ ​អាចរារាំ​ង​មិនអោយ​ជឿ​បាន​​ឡើយ គឺមនុស្សសម្រេចចិត្តផ្ញើជីវិតទាំងស្រុងទៅលើព្រះជាម្ចាស់តាមព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយ​បំភ្លឺ​គេ​​ពី​ខាង​ក្នុង “ក្នុងទីស្ងាត់កំបាំងនៃជម្រៅចិត្តមនុស្ស”។ និយាយអំពី រម ១០,១៦ សន្តថូម៉ាស អាគីណាស បង្ហាញថា ទោះបីមានគេប្រកាសដំណឹងល្អយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មានមនុស្សមួយចំនួន​មិន​ព្រម​ជឿដែរ។ ​គ្រីស្តទូតប៉ូលសរសេរ រម ១០,១៦ ដូច្នេះ ដើម្បីបង្ហាញថា បើមនុស្សមិន​បើក​ចិត្ត​អោយ​ទូលាយ ការប្រកាសដំណឹងល្អនេះ (ទោះជាអស្ចារ្យក្ដី) មិនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីនាំមនុស្ស​អោយ​ផ្ញើ​ជី​វិត​ទៅ​លើ​ព្រះជាម្ចាស់ (យហ ៦,៤៥)។  ការ​បើកចិត្តអោយទូលាយនេះ មិនមែនមកពីមនុស្សទេ ប៉ុន្តែមក​ពី​ព្រះ​ហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលគង់ក្នុងជម្រៅចិត្តមនុស្សទុកជាមុន។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ ក៏មនុស្សត្រូវតែចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការទទួលព្រះអំណោយ​ទាននៃជំនឿដែរ។ ជំនឿ​មក​ពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផង មកពីមនុស្សស្ម័គ្រចិត្តផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះអង្គ​ផង​ដែរ។ ជំនឿជាកិច្ចការរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផង ជាកិច្ចការរបស់មនុស្សផងដែរ។ មនុស្ស​ត្រូវ​តែ​រួម​សហការ​ជាមួយព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយគ្មាននរណាម្នាក់បង្គំ។

៣.១) ជំនឿមកពីព្រះជាម្ចាស់

តាមវ៉ាទីកង់ទី២ ជំនឿជាកិច្ចការរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ជាព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះអង្គ (donum Dei ) ដែលមកពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះអង្គទុកជាមុន។ ពួកលោកអភិបាលនិយាយអំពី “ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺមនុស្សពីខាងក្នុង”។ យើងអាចអាន ទន ៣៦,១០ “យើងខ្ញុំមើលឃើញពន្លឺ ដោយសារពន្លឺរបស់ព្រះជាម្ចាស់” ឬ មថ ១៦,១៧ “ព្រះ​យេស៊ូ​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​តប​ទៅ​គាត់​វិញ​ថា៖​ ‌«ស៊ីម៉ូន‌​​កូន​លោក​យ៉ូណាស​អើយ‌ ​‌អ្នក​ពិតជា​មាន​សុភមង្គល​មែន​ អ្នក​ដឹង​សេច​ក្តី​នេះ​មិន​មែន​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ទេ​ គឺ​ព្រះបិតា​របស់ខ្ញុំ​ដែល​គង់​នៅ​ស្ថាន​បរម​សុខ​បាន​សម្ដែងឲ្យ​អ្នកដឹង” ឬ យហ ៦,៤៤ “ប្រសិន​បើ​ព្រះបិតា ​ដែល​ចាត់​ខ្ញុំឲ្យ​មក ​មិន​ទាក់​ទាញ​ចិត្ត​គេ​ទេ​ ‌​គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​អាច​មក​រកខ្ញុំ​បាន​ឡើយ”។ បើព្រះ វិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធមិនប្រោសប្រទានអោយមនុស្សមានជំនឿទេ មនុស្សក៏ពុំអាចផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះជាម្ចាស់ បានឡើយ។

ចំពោះលោក ពេឡាគីយូស (Pelagius) ដែលអះអាងថា មនុស្សមានជំនឿមកពីខ្លួនឯង  សន្ត​អូគូស្ទីន តែងតែឆ្លើយតបថា សូម្បីតែកំណើតនៃជំនឿមកពីព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ ឯសន្តថូម៉ាស អាគីណាសវិញ លោកអះអាងថា ព្រះជាម្ចាស់មិនគ្រាន់តែជាប្រភពនៃសេចក្ដីនៃជំនឿ ថែមទាំងព្រះអង្គ ជាប្រភពនៃកិច្ចការនៃជំនឿផ្ទាល់តែម្តង ដ្បិតកិច្ចការនេះ ហួសសមត្ថភាពរបស់មនុស្ស។

តាមវ៉ាទីកង់ទី២ ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ៖

• បើកជម្រៅចិត្តគំនិតរបស់មនុស្សបែរឆ្ពោះទៅរកព្រះជាម្ចាស់៖ កក ១៦,១៤ ;  រម ១០,៩-១០។ តាមព្រះគម្ពីរចិត្តគំនើតស្មើរនឹងប្រាជ្ញា៖ ១យហ ៥,២០ ; អស ១១,១៩ ; ៣៦,២៦ ; យរ ៣១,៣៣។ មនុស្ស​សម្រេចចិត្តជឿ ឬមិនជឿក្នុងទីជម្រៅចិត្តរបស់ខ្លួន ហើយគឺនៅទីនោះហើយ ដែល​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធប្រព្រឹត្តកិច្ចការ។
• ប្រែចិត្តគំនិតមនុស្ស៖ ព្រះវិញ្ញាណបង្កើតមនុស្សសាជាថ្មីម្តងទៀត (មក ១,១៥ ; ១០,២៧)។ បើគ្មានព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយណែនាំទេ មនុស្សក៏ពុំអាចកែប្រែចិត្តគំនិត ដោយខ្លួន​ឯងបានឡើយ។
• ​ប្រោសជំនឿរបស់មនុស្សអោយកាន់តែល្អប្រសើរ៖ ព្រះវិញ្ញាណប្រោសអ្នកជឿអោយយល់កាន់​តែ​ច្បាស់ និងកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីការសម្ដែង៖ អស ១១,២ (ព្រះអំណោយទានទាំងប្រាំពីរនៃព្រះ​វិញ្ញាណ)។ នៅវ៉ាទីកង់ទី២ ពួកលោកអភិបាលលែងនិយាយអំពី “ការស្តាប់បង្គាប់ដោយមិនយល់” (វ៉ាទីកង់ទី១) ប៉ុន្តែ ពួកលោកនិយាយថា អ្នកជឿ “យល់អំពីការសម្ដែងកាន់តែជ្រៅ” បានសេចក្ដីថា យើង​ជឿមកពីការសម្ដែងមានហេតុផលច្បាស់លាស់។

ដូចសន្តអូគូស្ទីនធ្លាប់និយាយ ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជម្រុញមនុស្សអោយជឿ និងអោយកែប្រែចិត្ត​គំនិត។​ព្រះអង្គ​មាន​សកម្ម​ភាព​ក្នុង​ជម្រៅចិត្តមនុស្ស ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់គង់នៅក្នុងចិត្តមនុស្ស។ ម្យ៉ាង​ទៀត ត្រូវតែ “ជឿ ដើម្បីយល់” គឺអ្នកជឿចង់យល់អំពីជំនឿកាន់តែច្រើនៗ៖ “ឳព្រះអម្ចាស់អើយ សូម ព្រះអង្គជួយអោយខ្ញុំយល់ជំនឿ ក្រែងលោខ្ញុំលែងស្វែងរកព្រះអង្គ”។

៣.២) ជំនឿមកពីមនុស្ស

ព្រះគ្រីស្ត ដែលជួយសង្រ្គោះមនុស្ស សូមអោយគេសម្រេចចិត្តទទួលការសង្រ្គោះ ឬទេ៖ រម ១៣,១១។ ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសអោយមនុស្សបើកចិត្តគំនិត ដើម្បីជឿ និងផ្ញើ ជីវិតទៅលើព្រះអង្គ។ ជំនឿជាកិច្ចការរបស់មនុស្សផងដែរ។

មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២និយាយអំពីជំនឿ ដោយប្រើពាក្យ “ផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះជាម្ចាស់”។​ ម្យ៉ាង ទៀត យោងតាមវ៉ាទីកង់ទី១ អ្នកជឿត្រូវយកប្រាជ្ញា និងបំណងប្រាថ្នាគោរពប្រណិប័តន៍ព្រះជាម្ចាស់ (រម ១៦,២៦)។

• អ្នកស្វែងយល់ប្រើប្រាជ្ញា ដើម្បីជឿ។ អ្នកស្វែងយល់ស្វែងរកហេតុផលនៃជំនឿ មុននឹង​ផ្ញើជីវិ​ត​ទៅ​លើព្រះជា​ម្ចាស់។ អ្នកស្វែងរករិះគិតពិចារណា មុននឹងសុខចិត្តដើរតាមព្រះជាម្ចាស់។ សន្ត​ប៉ូល​និយាយ​អំពីការស្គាល់ ព្រះគ្រីស្ត ឬការស្គាល់សេចក្ដីពិត (១ករ ១៣,៩-១២ ; ភល ៣,៧-១១ ; ២ករ ៤,៦)។
• បន្ទាប់មក អ្នកស្វែងរកត្រូវសម្រេចចិត្តផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះជាម្ចាស់។ ទោះបីអ្នកស្វែងយល់មិន​អាចយល់អ្វីៗទាំងអស់ក៏ដោយ ក៏គេមានបំណងចង់ចាប់ផ្តើមមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់ ដោយ​សុខចិត្ត​ជឿ​ទុកចិត្តព្រះអង្គ។​
• ទីបញ្ចប់ វ៉ាទីកង់ទី២និយាយថា អ្នកស្វែងយល់ផ្ញើជីវិតទាំងស្រុងទៅលើព្រះជាម្ចាស់។ មនុស្ស​មិន​គ្រាន់តែប្រើប្រាជ្ញាប៉ុណ្ណោះទេ (អ្នកជឿមិនគ្រាន់តែជឿសេចក្ដីផ្សេងៗ) ឬគេមិនគ្រាន់តែមានបំណង​សុខ​ចិត្តដើរតាមព្រះជាម្ចាស់ទេ (អ្នកជឿមិនគ្រាន់តែធ្វើតាមព្រះបញ្ជាព្រះអង្គ) គឺគេប្រថុយជីវិតតែម្តង៖ លក ៩,២៤។ ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ អ្នកជឿផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះជាម្ចាស់មកពីគេជឿជាក់ថា ព្រះអង្គ​នឹង​គោរព​ព្រះបន្ទូលសន្យារបស់ព្រះអង្គចំពោះគេ ហើយក្នុងសម័្ពន្ធមេត្រីថ្មី អ្នកជឿផ្ញើជីវិតទៅ​លើព្រះ​ជា​ម្ចាស់​​មកពីគេជាប់ចិត្តនឹងព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ដែលបានសោយទីវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី។

៣.៣) តើត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីយល់ថា ជំនឿមកពីព្រះជាម្ចាស់ផង មកពីមនុស្សផងដែរ?

បើយើងនិយាយថា ជំនឿមកពីព្រះជាម្ចាស់តែប៉ុណ្ណោះ នោះមនុស្សគ្មានសេរីភាព ឬសកម្មភាព​សោះ (fideism)។ ផ្ទុយ​ទៅវិញ បើយើងអះអាងថា ជំនឿមកពីមនុស្សតែប៉ុណ្ណោះ នោះមនុស្ស​ពឹង​ផ្អែក​ទាំង​ស្រុ​ង​ទៅលើខ្លួនឯង (pelagianism)។

តាមក្រុមប្រូតេស្តង់ ជំនឿជាកិច្ចការរបស់ព្រះជាម្ចាស់តែប៉ុណ្ណោះ៖ sola gratia, sola fides, sola scriptura។ សម្រាបលោក​​លូថែរ៍ មនុស្សទទួលការសង្រ្គោះដោយសារតែព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស របស់ព្រះជាម្ចាស់ប៉ុណ្ណោះ គេមិនចូលរួមក្នុងការសង្រ្គោះខ្លួនឯងទាល់តែសោះ។ មនុស្ស​ទទួល​ការ​សង្រ្គោះ មកពីការប្រោសប្រណីរបស់ព្រះជាម្ចាស់តែប៉ុណ្ណោះ ទោះបីគេប្រព្រឹត្តកិច្ចការនៃសេចក្ដី​ស្រលាញ់ ឬទេយ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ។ សម្រាប់លោកលូថែរ៍ មនុស្ស​ទៅជា​មនុស្ស​សុចរិត​ដោយ​សាព្រះ​ហឫទ័យ​សន្តោស​របស់ព្រះជាម្ចាស់តែប៉ុណ្ណោះ សូម្បីតែជំនឿមកពីព្រះអង្គដែរ។

តាមព្រះសហគមន៍កាតូលិក មនុស្ស “សុខចិត្តរួមសហការនឹងព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស​របស់​ព្រះ​​ជា​ម្ចាស់” (មហាសន្និបាតត្រង់ - មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១)។ វ៉ាទីកង់ទី២និយាយ (អំពីព្រះ​នាងម៉ារី) ថា “នាងម៉ារីមិនគ្រាន់តែមានរូបកាយ ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់ផ្ទុកផ្តាក់ប៉ុណ្ណោះ​នោះ​ទេ តែ​នាង​ម៉ារី រួម​សហការ​ក្នុងការនាំការ​សង្គ្រោះដល់​មនុស្ស​​លោក ដោយ​សារនាងមានសេរីភាព គឺផ្ញើជីវិតលើ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ និង​សុខចិត្ត​ធ្វើតាម​ព្រះ​បញ្ជា​របស់​ព្រះអង្គ” (LG ៥៦)។

តើព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្សមកពីនាងម៉ារីសុខចិត្តធ្វើតាមព្រះអង្គ ឬតើនាងម៉ារីសុខចិត្តធ្វើតាម​ព្រះ​អង្គមកពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះអង្គទុកជាមុន?

តើ “រួមសហការ” មានអត្ថន័យយ៉ាងណា?

ទោះបីគេទទួលស្គាល់ថា មនុស្សចូលរួមចំណែកក្នុងការសង្រ្គោះខ្លួនឯងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ក្រុម​ប្រូតេ​ស្តង់មិនព្រមប្រើពាក្យនេះ ព្រោះគេខ្លាចថា ជំនឿក្លាយទៅជាបុណ្យកុសល ហើយមនុស្សពឹងលើ​ខ្លួន​ឯង​ច្រើជាងលើព្រះជាម្ចាស់។ ឯព្រះសហគមន៍កាតូលិក​ប្រើពាក្យនេះ ដើម្បីការពារ​សេរីភាព​ និង​សកម្ម​ភាព​របស់មនុស្ស។

ទីបញ្ជប់ សព្វថ្ងៃ ព្រះសហគមន៍កាតូលិក និងក្រុមប្រូតេស្តង់រួមឯកភាព ដោយអះអាងថា៖ អ្វីៗ​ទាំង​​អស់មកពីព្រះជាម្ចាស់ សូម្បីតែសេរីភាពរបស់យើង។ ប៉ុន្តែ នៅ​ពេលជាមួយគ្នានេះ មនុស្ស​មិន​មែន​អសកម្ម​ក្នុងការសង្រ្គោះខ្លួនឯងទេ គឺព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសរបស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ជម្រុញ​សេរីភាព​របស់​​មនុស្សអោយផ្ញើជីវិតទាំងស្រុងទៅលើព្រះអង្គ។

សេចក្ដីបញ្ចប់៖

ជំនឿជាព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផង និងជាកិច្ចការរបស់មនុស្សផងដែរ ទាំងដឹងច្បាស់​ថា មនុស្សផ្ទាល់ជាព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់៖​ “អ្វីៗ​ដែល​អ្នក​មាន ​គឺ​សុទ្ធតែ​បាន​ទទួល​ពី​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ទេ​តើ!” (១ករ ៤,៧)។

សំណួរ៖

1. តើយើងជឿមកពីអ្វីខ្លះ?
2.  ... តាមវ៉ាទីកង់ទី១?
3.  ... តាមវ៉ាទីកង់ទី២?
4. តើជំនឿមកពីព្រះជាម្ចាស់ ឬមកពីមនុស្ស? សូមពន្យល់។
5. តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីដឹងថា អ្នកស្វែងយល់ម្នាក់មានជំនឿ ឬទេ? តើមិត្តអ្នកអានសន្និដ្ឋានអ្វី​ខ្លះ (អំពីជំនឿ និងការប្រព្រឹត្តកិច្ចការ) ?

ជំពូកទី៨៖
ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសាសនាដទៃ[1]

នៅក្នុងជំពូកមុនៗ យើងបានព្យាយាមពន្យល់ហេតុផលនៃជំនឿតាមគ្រីស្តសាសនាចំពោះអ្នកដ ទៃ ដោយគោរពសេរីភាពរបស់ពួកគេ។ តាមរយៈព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយ មនុស្សលោកស្គាល់ ហើយគេត្រូវតែសម្រេចចិត្ត (ដោយគ្មាននរណាបង្គំ) ផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះអង្គ ឬទេ។ ក្នុងជំពូកនេះ យើងនឹងសួរខ្លួនឯងអំពីសេចក្ដីពិត ដែលមាននៅក្នុងសាសនាដទៃ៖ ក្រៅពីគ្រីស្តសាសនា តើ​មនុស្សលោកអាចទទួលការសង្រ្គោះយ៉ាងដូចម្ដេច? តើអ្នក ដែលមិនផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះយេស៊ូ​ អាច​ទទួលការសង្រ្គោះបាន ឬទេ? តើសាសនានីមួយៗជាផ្លូវផ្សេងៗ ដែល​អាចនាំ​មនុស្ស​លោក​អោយ​ទទួល​ការ​​​សង្រ្គោះ ឬទេ?  តើព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឫទ័យអោយសាសនាដទៃ​អាច​សង្រ្គោះអ្នកដទៃ ឬទេ? តាម​​ការពិត ត្រូវតែទទួលស្គាល់ថា អ្នកកាន់សាសនាដទៃអះអាងថា សាសនា​របស់ខ្លួនជាផ្លូវតែមួយ ដើម្បី​​ទទួលការសង្រ្គោះ។ បើដូច្នេះមែន តើត្រូវគិតយ៉ាងដូចម្ដេចអំពី កក ៤,១២៖ “ ក្រៅពី​ព្រះ​​យេស៊ូ​ គ្មាន​​​​នរណា​ម្នាក់​អាច​សង្គ្រោះ​មនុស្ស​បាន​ទាល់​តែ​សោះ​ ដ្បិត​នៅ​ក្រោម​មេឃ​នេះ​ ព្រះជា​ម្ចាស់​​​ពុំបាន​ប្រទាន​​​​នាម​ណា​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​មក​មនុស្ស​ ដើម្បី​សង្គ្រោះ​យើង​នោះ​ឡើយ” (ឬ យហ ១៤,៦ ; មថ ១៦,១៦ ;  ១ធម ២,៤)?

១) ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឫទ័យសង្រ្គោះមនុស្សទាំងអស់

តាម មក ១៦,១៦​៖ “អ្នក​ណា​ជឿ​ ហើយ​ទទួល​ពិធី​ជ្រមុជ​ទឹក​ ព្រះ​ជាម្ចាស់​នឹង​សង្គ្រោះ​អ្នក​នោះ​ រីឯ​អ្នក​ដែល​មិន​ជឿ​នឹង​ត្រូវ​ទទួល​ទោស” គឺក្រៅពីបានផ្ញើជីវិតទៅលើ​ព្រះគ្រីស្ត​ ហាក់​ដូច​ជា​គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​អាចទទួលការសង្រ្គោះបានឡើយ។ ប៉ុន្តែ តាម កក ១០,៣៤-៣៥៖ “ឥឡូវនេះ​ ខ្ញុំ​បាន​យល់​យ៉ាង​ច្បាស់​ហើយ​ថា​ ព្រះជា​ម្ចាស់​រាប់​រក​មនុស្ស​ទួទៅ​ឥត​រើស​មុខ​ឡើយ​ ក្នុង​ចំណោម​ជាតិ​សាសន៍​ទាំង​ប៉ុន្មាន​អ្នក​ណា​ក៏ដោយ​ឲ្យ​តែ​គោរព​កោត​ខ្លាច​ព្រះអង្គ​ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​សុចរិត ព្រះអង្គ​មុខ​ជា​គាប់​ព្រះ​ហឫ​ទ័យ​​​​នឹង​​អ្នក​នោះ​មិន​ខាន” គឺព្រះជាម្ចាស់មានព្រះហឫទ័យសង្រ្គោះមនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍ សូម្បីតែអ្នក ណា​មិនជឿលើព្រះគ្រីស្តដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត តាម ១ធម ២,៤-៥៖ “ព្រះជាម្ចាស់សព្វ​ព្រះហឫទ័យ​ឲ្យ​មនុស្ស​ទាំងអស់​បាន​ទទួល​ការ​សង្គ្រោះ​ និង​បាន​ស្គាល់​សេចក្ដី​ពិត​យ៉ាង​ច្បាស់។ ​មាន​ព្រះជាម្ចាស់​តែ​មួយ​ មាន​ស្ពាន​មេត្រី​តែមួយ​រវាង​ព្រះជាម្ចាស់​និង​‌  មនុស្ស​លោក​ ជា​មនុស្ស​ម្នាក់ គឺ​ព្រះគ្រីស្ត​យេស៊ូ”។ តើ ត្រូវ​ធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីយល់ថា

• បើយើងមិនជឿលើព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត យើងមិនអាចទទួលការសង្រ្គោះបាន​ឡើយ ហើយនៅពេលជាមួយគ្នានេះ
• ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះហឫទ័យសង្រ្គោះមនុស្សទាំងអស់?

១.១) តើការសង្រ្គោះមានអត្ថន័យអ្វីខ្លះ?

តាមចំណុចអវិជ្ជមាន នរណាទទួលការសង្រ្គោះ នៅពេលដែលគេរួចផុតពីគ្រោះកាច ជម្ងឺ ឬ​បរាជ័យ។ តាមចំណុចវិជ្ជមាន នរណាទទួលការសង្រ្គោះ នៅពេលដែលគេបានសុខសាន្ត និង​សុភមង្គល។ ក្នុងព្រះគ្ពីរ គេបកប្រែការសង្រ្គោះ ដោយប្រើពាក្យapoluo ដែលមានន័យថា ស្រាយ រំដោះ លើកលែង (ចំណុចអវិជ្ជមាន)។ ក្នុងគម្ពីរ អ្នកជឿមានបទពិសោធន៍ថា បានរួចពីខ្មាំងសត្រូវ ជា​ពិសេសពីភាពជាទាសករនៅស្រុកអេស៊ីប។ សម្រាប់គ្រីស្តបរិស័ទ គេទទួលការសង្រ្គោះ នៅពេលគេ​លែងវង្វេងទៀតហើយ៖ “​សេចក្តី​ពិត​នឹង​រំដោះ​អ្នក​រាល់គ្នា​ឲ្យ​មាន​សេរីភាព” (យហ ៨,៣២)។ លើសពី​នេះទៅទៀត ការសង្រ្គោះ គឺនៅពេលដែលយើងរួចពីសេចក្ដីស្លាប់។ សន្តប៉ូលសរសេរថា៖ “ ព្រះ​គ្រីស្ត​បាន​រំដោះ​យើង​ឲ្យ​មាន​សេរីភាព​ពិត​ប្រាកដ​” (កាឡ ៥,១)។ ពាក្យsoteria បកប្រែចំណុចវិជ្ជមាន ដូចជា នៅពេលដែលប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលចូលក្នុងទឹកដីសន្យា។​ក្នុងអត្ថបទដំណឹងល្អ មនុស្សមានសេចក្ដីសុខ​សាន្តដ៏ពេញលេញនៅពេលដែលគេរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ (១ពត្រ ១,៤)។

គ្រីស្តសាសមានលក្ខណៈពិសេស គឺយើងទទួលការសង្រ្គោះ ដោយសារតែព្រះហឫទ័យប្រណី សន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ “ព្រះជាម្ចាស់​បាន​សង្គ្រោះ​បងប្អូន​‌‌ មកពី​ព្រះអង្គ​មាន​ព្រះហឫទ័យ​ប្រោស​ប្រណី” (អភ ២,៥)។ លុះចាប់ផ្តើមប្រកាសដំណឹងល្អ ព្រះយេស៊ូមានគម្រោងការណ៍សង្រ្គោះមនុស្ស (លក ៤,១៤-៣០)៖ ប្រកាសដំណឹងល្អដល់ជនក្រីក្រ រំដោះអ្នកជាប់ជាឈ្លើយ ប្រោសអ្នកខ្វាស់អោយ​ភ្លឺ... ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គមិនគ្រាន់តែប្រកាសការសង្រ្គោះ ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់ទេ គឺព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ជាព្រះ សង្រ្គោះ (ហប ៥,៩) ហើយព្រះអង្គប្រគល់អំណាចនេះដល់ព្រះសហគមន៍ថែមទៀតផង៖ “ខ្ញុំ​បាន​ទទួល​គ្រប់​អំណាច​ ទាំង​នៅ​ស្ថាន​បរម​សុខ ទាំង​នៅ​លើ​ផែន​ដី។​ ​ដូច្នេះ​ចូរ​ចេញ​ទៅ​...” (មថ ២៨,១៨-១៩)។

១.២) លក្ខណៈពិសេសនៃគ្រីស្តសាសនា

មនុស្សគ្រប់ៗរូបដកពិសធន៍នៃទុក្ខលំបាក។ តើទុក្ខវេទនានេះមកពីណា? តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បី​បានរួចពីទុក្ខវេទនាទាំងអស់នោះ? តាមពុទ្ធសាសនា ទុក្ខវេទនាមកពីព្រហ្មលិខិត ហើយម្នាក់ៗ​អាច​​រំដោះពីទុក្ខលំបាកដោយខ្លួនឯង។ យើងមិនត្រូវរង់ចាំការសង្រ្គោះពីម្នាក់ផ្សេងទៀតឡើយ។ ឯតាម​គ្រីស្ត​សាសនាវិញ ទុក្ខវេទនាមកពីសេរីភាពមនុស្ស (លោកអដាំ) ហើយការសង្រ្គោះមកពីព្រះជាម្ចាស់ ប្រោសប្រណី។ សន្តប៉ូលយល់ឃើញថា ទាំងជនជាតិយូដា ទាំងសាសន៍ដទៃជាប់ជាឈ្លើយនៃអំពើបាប ហើយមិនអាចទទួលការសង្រ្គោះដោយខ្លួនេងបានឡើយ។ មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលអាចជួយ​សង្រ្គោះគេ ​(រម ៥,១២-១៨)៖

“‌តាមរយៈមនុស្សតែម្នាក់ ​បាបបានចូលមក​ក្នុងពិភពលោក ​ហើយតាមរយៈបាប​ សេចក្ដីស្លាប់​ក៏ចូលមកដែរ។‌ ​ហេតុនេះហើយ បានជាសេចក្ដី​ស្លាប់រាលដាលដល់មនុស្សគ្រប់ៗរូប ​ព្រោះគ្រប់គ្នា​សុទ្ធ​តែ​បានប្រព្រឹត្តអំពើបាប (...)   ប៉ុន្តែ‌​កំហុសរបស់លោកអដំា ​និង​ព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ​មាន​លទ្ធផល​ខុសគ្នាទាំងស្រុង។ ​មនុស្សទូទៅត្រូវស្លាប់ ​ព្រោះ​តែកំហុសរបស់មនុស្សម្នាក់យ៉ាងណា‌​ ព្រះ​ហឫទ័យ​ប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ​និង​ព្រះអំណោយ​ទាននៃការប្រណីសន្តោស​ក៏បាន​ហូរ​មក​លើ​មនុស្ស​ទាំងអស់រឹតតែបរិបូណ៌ ​តាមរយៈមនុស្សម្នាក់​‌  គឺ​ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តយ៉ាងនោះដែរ។   រីឯព្រះ​អំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ​និង​អំពើបាបរបស់​មនុស្សតែម្នាក់វិញ ​ក៏មានលទ្ធផលខុសគ្នាទាំង​ស្រុង​ដែរ​ ​គឺដោយសារទោសរបស់មនុស្សតែម្នាក់ ​មនុស្សទាំងអស់ត្រូវជាប់ទោស។​ រីឯព្រះអំណោយ​ទានវិញ‌‌‌​ធ្វើ​ឲ្យមនុស្សបានសុចរិត‌‌ ​ទោះបីគេ​ប្រព្រឹត្តខុសជាច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ។​ ‌ព្រោះ​តែមនុស្ស​ម្នាក់​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ខុស ​ហើយដោយសារ​មនុស្ស​តែម្នាក់នេះ‌ ​មច្ចុរាជបានសោយរាជ្យ ​ចំណង់​បើ​តាម​រយៈ​ព្រះ​យេស៊ូ​គ្រីស្ត​​តែ​មួយ​ព្រះអង្គ​វិញ‌ ​អស់​អ្នក​ដែល​បាន​ទទួល​ការ​ប្រណី​សន្តោស​ដ៏​បរិ​បូណ៌លើសលប់‌​ ព្រមទាំង​បាន​សុចរិត​ដោយសារ​ព្រះអំណោយទាន​នឹងរឹតតែបានសោយរាជ្យ នៅ​ក្នុងជីវិតថែមទៀតជាពុំខាន។​  សរុប​​មក‌​ ដោយសារកំហុសរបស់មនុស្សតែ​ម្នាក់ ​មនុស្សទាំងអស់ត្រូវជាប់ទោសយ៉ាងណា​ ដោយ​សារ​អំពើ​សុចរិតរបស់មនុស្សតែម្នាក់ ​មនុស្ស​ទាំងអស់ក៏បានសុចរិត ​និង​បានទទួលជីវិតយ៉ាង​នោះដែរ”។

ក្នុងអត្ថបទនេះ ព្រះគ្រីស្តជាស្ពានមេត្រីតែមួយ ដែលប្រោសមនុស្សអោយបានសុចរិត និងរំដោះគេ អោយរួចពីទោស ដែលលោកអដាំ (មនុស្ស) បានប្រព្រឹត្ត ហើយដែលប្រោសមនុស្សអោយមានជីវិតដ៏ ពេញលេញ។ ទោះបីជាប្រាជ្ញាញ្ញាណមនុស្ស និងសាសនាជាច្រើនជម្រុញមនុស្សអោយរំដោះខ្លួនឯង ដោយខ្លួនឯង គ្រីស្តសាសនាអញ្ជើញគេអោយទទួលព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស ដែលមកពីព្រះជា​ម្ចាស់។

១.៣) របៀបនៃការសង្រ្គោះក្នុងគ្រីស្តសាសនា

តាមគ្រីស្តសាសនា និងតាមព្រះគម្ពីរ ការសង្រ្គោះមានផ្លូវពីរ៖ ព្រះគ្រីស្ត ដែលជាព្រះជាម្ចាស់ប្រសូត ជាមនុស្ស យាងចុះទៅរកមនុស្ស ដើម្បីសង្រ្គោះគេ ហើយព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សដូចយើងបេះបិត ដែល សង្រ្គោះមនុស្ស ដោយព្រះអង្គរងទុក្ខលំបាក និងបូជាព្រះជន្មជំនួសមនុស្ស។ គេហៅផ្លូវទីមួយ (ដែល​ចាប់​​ផ្តើម​ពី​ព្រះ​​ជាម្ចាស់ទៅដល់មនុស្ស) ថា ការប្រោសអោយបានជា គឺព្រះគ្រីស្តប្រៀបធៀបដូចជា​លោកគ្រូពេទ្យម្នាក់ (លក ១៩,១០) ដែលយាងមកប្រសូតជាមនុស្ស ដើម្បីប្រោសមនុស្សអោយបាន​ជា។ គេហៅផ្លូវទីពីរថា ការប្រោសអោយបានទៅជាព្រះ គឺព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស ដើម្បីអោយ​យើងទៅជាបុត្រធិតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ (សន្ត អាថាណាស - Athanase - សន្តអ៊ីរ៉ែណេ សន្តអូគូស្ទីន)។

២) “ក្រៅពីព្រះសហគមន៍ គ្មានការសង្រ្គោះទេ”

គ្រូបាធ្យាយ[2]ធ្លាប់និយាយជាញឹកញាប់ថា៖ “ក្រៅពីព្រះសហគមន៍ គ្មានការសង្រ្គោះទេ”។ តើត្រូវ​យល់​ការអះអាងនេះយ៉ាងដូចម្ដេច? ហាក់ដូចជាមនាតែអ្នករស់នៅក្នុងព្រះសហគមន៍ ដែលអាចទទួល​ការសង្រ្គោះបាន។ តាមការពិត គ្រូបាធ្យាយប្រើឃ្លានេះ មិនមែនដើម្បីសាសន៍ដទៃទេ ប៉ុន្តែ ពួកលោក​សម្ដៅ​ទៅលើគ្រីស្តបរិស័ទ ដែលបានចាកចេញពីព្រះសហគមន៍។ ចំពោះគ្រីស្តបរិស័ទ ដែល​បាន​លះ​បង់​ជំនឿចោល ឬដែលវង្វេងក្នុងនិកាយផ្សេងៗ សន្តស៊ីព្រីយ៉ាំងធ្លាប់និយាយាថា ពួកគេមិនអាចទទួល​ការសង្រ្គោះអោយបានពេញលេញទេ។ ប៉ុន្តែ យូរៗទៅ មេដឹកនាំព្រះសហគមន៍ប្រើសេចក្ដីនេះ សម្ដៅ​ទៅលើមនុស្សទាំងអស់ ដែលមិនជាប់នឹងព្រះសហគមន៍ គ្រីស្តបរិស័ទក្ដី សាសនាដទៃក្ដី។ នៅមហា​សន្និ​បាតនៃទីក្រុងហ្វ្លូរង់ (Florence) នៅឆ្នាំ១៤៤២ ពួកលោកអភិបាលសរសេរថា “ក្រៅ​ពីបងប្អូន ដែល​រស់​នៅក្នុងព្រះសហគមន៍កាតូលិក គ្មាននរណាម្នាក់អាចចូលរួមចំណែកក្នុងជីវិតអស់កល្បជានិច្ច​បាន​​ឡើយ”!

២.១) ការបកស្រាយផ្សេងៗនៃសេចក្ដីនេះ

ដោយសារមនុស្សទូទៅយល់ខុសថា នរណាមិនជាប់នឹងព្រះសហគមន៍កាតូលិកមិនអាចទទយល​ការ​​សង្រ្គោះបានឡើយ នៅឆ្នាំ១៨៥៤ ព្រះសហគមន៍បន្ថែមថា “គ្មានការសង្រ្គោះ សម្រាប់អស់អ្នក​ដែល​បានប្រព្រឹត្តខុស”។ ប៉ុន្តែ សេចក្ដីនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំចិត្តចង្អៀតចង្អល់របស់មេដឹកនាំព្រះសហគមន៍ ហើយនាំអោយមនុស្សជាច្រើនចាកចេញពីព្រះសហគមន៍ ឬមិនអាចចូលបានឡើយ។ ឧ. តាមហេតុ​ផលនៃសេចក្ដីនេះ កូនក្មេង ដែលស្លាប់ ដោយមិនបានទទួលពិធីជ្រមុជទឹក ត្រូវតែធ្លាក់ឋាននរក។

ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សភាគច្រើន មិនស្គាល់ព្រះសហគមន៍ ហើយមិនទទួលពិធីជ្រមុជទឹក៖ តើអ្នក​ទាំង​អស់​នោះ មិនអាចទទួលការសង្រ្គោះ ឬ? ពួកទេវវិទូធ្លាប់និយាយថា ក្នុងករណីនេះ ព្រះជាម្ចា​ស់​នឹង​សង្រ្គោះ​គេ​ ដោយចាត់ទេវទូតមួយរូប ឬសាសនទូតម្នាក់ ឬដោយប្រោសគេអោយបានភ្លឺពីខាងក្នុង! គឺ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ត្រូវប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យជានិច្ច! បន្ទាប់មក ពួកអភិបាលធ្លាប់និយាយថា បើគេពិតជាមិនអាច​ស្គាល់​​សាសនា​​ពិតប្រាកដមែនទែន ដោយមិនបានប្រព្រឹត្តខុស មនុស្សអាចទទួលការសង្រ្គោះបាន។ បន្ទាប់​​​មកទៀត ពួកលោកធ្លាប់និយាយថា បើគេចង់ចូលក្នុងព្រះសហគមន៍មែន មនុស្សអាចទទួលការ​សង្រ្គោះ (ទោះបីបំណងចង់នេះនៅតែស្ថិតក្នុងជម្រៅចិត្តគេក៏ដោយ)។ នៅឆ្នាំ១៩៤៣ សម្ដេចប៉ាប ពីយ៉ូស (Pius) ទី១២ និយាយអំពីព្រះសហគមន៍ ដែលមើលពុំឃើញ គឺមានមនុស្សជាច្រើនចូលក្នុង ព្រះ​សហគមន៍ដ៏អាឋ៌កំបាំង ដែលមានតែព្រះគ្រីស្តស្គាល់នោះ។ ទីបញ្ចប់ លោក ឌឺ លូបាក (de Lubac) បកស្រាយសេចក្ដីនេះ ដោយសេសេរថា សេចក្ដីនេះ មានន័យថា មានតែព្រះសហគមន៍ទេ ដែល​អាចផ្តល់ការសង្រ្គោះ (តាមលោក ឌឺ លូបាក សេចក្ដីនេះ មិនមែនមានន័យថា ក្រៅពីព្រះ​សហគមន៍ មនុស្សទាំងអស់ធ្លាក់នរកទេ)។

២.២) មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២

សម្រាប់អស់លោកអភិបាល នៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ មនុស្សទាំងអស់អាចទទួលការសង្រ្គោះ អោយពេញលេញបាន ទោះបីជាពួកគេកាន់សាសនាដទៃយ៉ាងណាក៏ដោយ។

ក្រៅពីព្រះគ្រីស្ត គ្មានការសង្រ្គោះឡើយ។ ប៉ុន្តែ ព្រះគ្រីស្តបានសោយទី​វង្គត​សម្រាប់​មនុស្ស​ទាំង​អស់ មិនគ្រាន់តែសម្រាប់គ្រីស្តបរិស័ទប៉ុណ្ណោះទេ៖ “ដោយព្រះគ្រីស្តសោយទិវង្គតដើម្បីមនុស្សទាំងអស់ និង​ដោយ​ព្រះជាម្ចាស់កំណត់ទី​ដៅតែមួ​យឲ្យ​ជីវិត​​​​មនុស្ស​យ៉ាងពិតមែននោះ ពោលគឺឲ្យរួមរស់​ជា​មួយ​ព្រះ​អង្គ យើង​ត្រូវ​តែ​យល់ថា ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​​ប្រោស​ឲ្យមនុស្សទាំងអស់ ​អាច​រួម​ជា​មួយ​ព្រះ​គ្រីស្ត​ដែល​សោយ​ទិវង្គត និង​មាន​ព្រះជន្មថ្មី តាម​របៀប​ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ស្គាល់” (GS ២២,៥)។ ព្រះវិញ្ញាណ ដ៏វិសុទ្ធជាអ្នកនាំមនុស្សទាំងអស់អោយចូលរួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត ប៉ុន្តែយើងមិនដឹងថាតាមរបៀបណាខ្លះ​ទេ។

ម្យ៉ាងទៀត “អស់អ្នកដែលមិន​ស្គាល់ដំណឹងល្អរបស់ព្រះ​គ្រីស្ត និង​មិន​ស្គាល់ព្រះសហគមន៍​របស់​ព្រះ​អង្គ ដោយគេគ្មានកំហុសអ្វី តែស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់​ដោយចិត្តស្មោះ និង​ខិត​ខំ​ប្រព្រឹត្តតាម​ព្រះ​ហ​ឫទ័យ​​ព្រះអង្គ ស្របតាមមនសិការ​បង្ហាញ និងបញ្ជា​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្តនោះ អ្នកទាំង​នោះ ក៏​អាច​ឈាន​ទៅ​ដល់​ការសង្គ្រោះអស់​កល្ប​ជា​និច្ច” (LG ១៦)។ ដូច្នេះ មនុស្សអាចទទួលការសង្រ្គោះ ដោយធ្វើតាម​មនសិការរបស់ខ្លួន ទោះបីជាគេមិនជឿលើព្រះជាម្ចាស់ក៏ដោយ (រម ២,១៤-១៦)។

តើត្រូវបំភ្លេចសេចក្ដីថា “ក្រៅពីព្រះសហគមន៍ គ្មានការសង្រ្គោះទេ” ឬទេ?

សម្រាប់គណៈកម្មធិការទេវវិទ្យាអន្តរជាតិ ពាក្យ “ព្រះសហគមន៍” សម្ដៅទៅលើប្រជាជន​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ដែលធំ​ជាងព្រះសហគមន៍កាតូលិក គឺអស់អ្នកដែលព្យាយាមប្រព្រឹត្តអំពើល្អ តាម មថ ២៥។ ប៉ុន្តែ តាមវ៉ាទីកង់ទី២៖ “ព្រះសហគមន៍​បែប​នេះ (ព្រះសហគមន៍ដ៏អាឋ៌កំបាំង) តែង​តាំង​ទុក​ជា​សង្គម​ម៉្យាង ក្នុងលោកនេះ ដោយមានរបៀបរៀបរយ គឺពិតជា (subsistit in) ព្រះសហគមន៍កាតូលិក ដែល​មាន​​អភិបាល​ព្រះសហគមន៍ក្រុងរ៉ូមគ្រប់គ្រងក្នុងឋានៈជាអ្នកបន្តមុខងារពីគ្រីស្តទូតសិលាមក និង​ដែល​មាន​​អស់​លោក​អភិបាល​គ្រប់គ្រងរួបរួមជាមួយលោកដែរ។ ទោះបីនៅខាងក្រៅរចនាសម្ពន្ធនៃ​ព្រះ​សហគមន៍​​​​​​មាន​កត្តា​ជាច្រើន​អាច​នាំឲ្យមនុស្សបានវិសុទ្ធ និងឲ្យស្គាល់សេចក្តី​ពិត​ក្តីក៏កត្តាទាំងនោះ ជា​កម្មសិទ្ធិ​​នៃព្រះសហគមន៍​របស់​ព្រះ​គ្រីស្ត តាមព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ កត្តាទាំងនោះ​ដាស់​តឿន​មនុស្សលោកឲ្យរួបរួម​គ្នា​ជា​ធ្លុង​តែ​មួយ​ក្នុង​ព្រះសហគមន៍កាតូលិក” (LG ៨)។

តើsubsistit មានអត្ថន័យអ្វីខ្លះ? សម្រាប់អ្នកខ្លះ ពាក្យនេះ សម្ដៅទៅលើព្រះសហគមន៍កាតូលិកតែ ប៉ុណ្ណោះ គឺព្រះសហគមន៍កាតូលិកជាព្រះសហគមន៍តែមួយយ៉ាងពិតប្រាកដរបស់ព្រះគ្រីស្ត ដែលមាន​គ្រប់មធ្យោបាយនៃការសង្រ្គោះដ៏ពេញលេញ។ ក្រៅពីព្រះសហគមន៍នេះ មនុស្សអាចទទួលការ​សង្រ្គោះ ប៉ុន្តែការសង្រ្គោះនេះ មិនគ្រប់លក្ខណៈទេ។ សម្រាប់អ្នកខ្លះផ្សេងទៀត ​ពាក្យ​subsistit មាន​ន័យ​ថា ព្រះសហគមន៍របស់ព្រះគ្រីស្តមានព្រះសហគមន៍កាតូលិកផង ព្រះសហគមន៍ដ៏អាឋ៌កំបាំង​ដែលមើលពុំឃើញផងដែរ បានសេចក្ដីថា មនុស្សទាំងអស់អាចទទួលការសង្រ្គោះអោយបានពេញ​លក្ខណៈក្រៅពីព្រះសហគមន៍កាតូលិក។

សរុបសេចក្ដី ត្រូវតែយល់សេចក្ដីថា “ក្រៅពីព្រះសហគមន៍ គ្មានការសង្រ្គោះទេ” ស្របតាមសេចក្ដី​ផ្សេងទៀត ដែលមានក្នុងសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ ដូចជា “ព្រះសហគមន៍ (...) មាន​សារៈសំខាន់​ជា​ចាំ​បាច់ ដើម្បីឲ្យមនុស្ស​លោកទទួលការសង្រោ្គះ” (LG ១៤) “ព្រះសហគមន៍​ជាមធ្យោបាយ​សកលនៃ​ការ​សង្គ្រោះ​ (UR ៣) ព្រះសហគមន៍ “ជាមធ្យោបាយ ដើម្បី​រំដោះ​មនុស្ស​ទាំង​អស់” (LG ៩) “​ព្រះ​សហគមន៍ជា​អគ្គ​សញ្ញា​នៃការសង្គ្រោះរបស់មនុស្សទាំងអស់” (LG ៤៨) “ព្រះ​សហគមន៍​ក៏​ជា​សញ្ញា​សម្គាល់ និងជាមធ្យោបាយនាំឲ្យមនុស្សជាតិទាំងមូលរួមគ្នា​ជា​ធ្លុង​តែ​មួយ​ដែរ” (LG ១) គឺព្រះសហគមន៍ មានតួនាទីដ៏សកម្មក្នុងការសង្រ្គោះ ប៉ុន្តែមនុស្សទាំងអស់ ដែលខិតខំធ្វើតាមមនសិការរបស់ខ្លួន និង​ប្រព្រឹត្តអំពើល្អរួមគ្នាក្នុងព្រះសហគមន៍ដ៏អាឋ៌កំបាំងរបស់ព្រះគ្រីស្តដែរ។ ដូច្នេះហើយ បានជាត្រូវតែ​យល់ពាក្យ “ព្រះសហគមន៍” ក្នុងសេចក្ដី “ក្រៅពីព្រះសហគមន៍ គ្មានការសង្រ្គោះទេ” ដូចជាព្រះ​សហគមន៍ដ៏អាឋ៌កំបាំងរបស់ព្រះគ្រីស្ត មិនគ្រាន់តែព្រះសហគមន៍កាតូលិកទេ។

៣) តើសាសនាដទៃជាផ្លូវដ៏ពិតប្រាកដ ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះឬទេ?

ទោះបីជាក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលប្រកាន់សាសន៍ដទៃ កុំអោយជនជាតិ​អ៊ីស្រា​អែល​​បោះបង់ជំនឿចោលយ៉ាងណាក៏ដោយ (“ ពួកយើងកម្ទេចពួកគេថ្វាយផ្តាច់​ដល់ព្រះអម្ចាស់  ​(...)​គឺពួកយើង​កម្ទេចអ្នកក្រុងទាំងនោះ​ ទាំងប្រុស  ទាំងស្រី ​និង​កូនក្មេង  ថ្វាយផ្តាច់ដល់ព្រះអម្ចាស់” (ទក ៣,៦)) ក៏ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលបានយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះរបស់មនុស្សទាំងអស់ដែរ (“ ព្រះ​អ​ម្ចាស់​នៃពិភពទាំងមូល​នឹងប្រទានពរដល់ពួកគេថា  ”សូមអោយអេស៊ីប​ជាប្រជាជនរបស់យើង ​ព្រមទាំង​អាស្ស៊ីរី​ ដែល​យើងបានបង្កើតមក ​និង​អ៊ីស្រាអែល ជាចំណែក​មត៌ករបស់យើង  បានទទួលពរ” (អស ១៩,២៥))។ ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី គ្រីស្តបរិស័ទយល់ថា អ្នកជឿទទួលការសង្រ្គោះរួចហើយ ប៉ុន្តែព្រះជា ម្ចាស់មិនបោះបង់ចោលអ្នកដទៃឡើយ៖ “​យើង​សង្ឃឹម​លើ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដ៏​មាន​ព្រះជន្ម​គង់នៅ​ ‌ព្រះអង្គ​ជា​ព្រះ​​សង្គ្រោះ​របស់​មនុស្ស​លោក​ទាំងអស់​ ជា​ពិសេស​របស់​អ្នក​ជឿ” (១ធម ៤,១០)។

តាំងពីមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ គ្រីស្តបរិស័ទយល់ឃើញច្បាស់ថា ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឫទ័យ សង្រ្គោះមនុស្សទាំងអស់ ទោះបីជាពួកគេកាន់សាសនាដទៃក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែ តើយើងអាចនិយាយថា សាសនាដ​ទៃជាផ្លូវដ៏ពិតប្រាកដ ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះ ឬទេ?

យើងមិនត្រូវច្រឡំសំណួរនេះ ជាមួយនឹងសំណួរថា តើមនុស្សទាំងអស់អាចទទួលការសង្រ្គោះ ក្រៅ ពីព្រះសហគមន៍ គឺនៅទីនេះ យើងសួរថា តើសាសនាដទៃមានតួនាទីសង្រ្គោះមនុស្សតាមគម្រោងការ របស់ព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ? បើសាសនាដទៃមានតួនាទីសង្រ្គោះអ្នកសមាជិករបស់ខ្លួនមែន (ដូចលោក កាល រ៉ានើរ ធ្លាប់និយាយ) យើងត្រូវតែសួរថា តើការសង្រ្គោះ ដែលសាសនាទាំងអស់នោះ ផ្តល់អោយ ជាការសង្រ្គោះដ៏ពេញលក្ខណៈ ឬទេ?

៣.១) ព្រះគ្រីស្តជាដើមកំណើតនៃការសង្រ្គោះរបស់មនុស្សទាំងអស់ (LG ១៧)

ព្រះគ្រីស្តជាស្ពានមេត្រីតែមួយគត់៖ “ ក្រៅពី​ព្រះ​​យេស៊ូ​ គ្មាន​​​នរណា​ម្នាក់​អាច​សង្គ្រោះ​មនុស្ស​បាន​ទាល់​តែ​សោះ” (កក ៤,១២)។ តាមNostra aetate “ព្រះ​សហគមន៍​កាតូលិក​មិន​ទាត់​ចោល​អ្វី​ៗដ៏​ពិត​ប្រាកដ និង​អ្វី​ៗដ៏​វិសុទ្ធ​ដែល​មាន​កប់​ទុកក្នុង​សាសនា​ (ដទៃ)” ប៉ន្តែ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ “​ព្រះ​សហគមន៍​ប្រកាសព្រះ​គ្រីស្ត​ ហើយមានភារកិច្ច​ប្រកាស​ព្រះគ្រីស្តដោយ​ឥត​ឈប់​ឈរ ព្រោះព្រះអង្គពិត​ជា “មាគ៌ា ជាសេចក្តី​ពិត និង​ជា​ជីវិត” (យហ ១៤,៦)។ មនុស្ស​ទាំង​អស់​មុខជានឹងរកឃើញ​​ជីវិត​ខាង​សាសនាយ៉ាង​ពេញ​​លក្ខណៈ​ក្នុងអង្គព្រះ​​​គ្រីស្ត ព្រោះ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​បានសម្រុះ​សម្រួល​សត្វ​លោក​ទាំង​អស់​​ឲ្យ​ជា​នា​នឹង​ព្រះ​អង្គ​ក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្តនេះឯង (២ករ ៥,១៨-១៩)​” (NA ២) បានសេចក្ដីថា​មហា​សន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២អះអាងថា សាសនាដទៃជារស្មីនៃសេចក្ដីពិត ប៉ុន្តែព្រះគ្រីស្តជាសេចក្ដីពិតដ៏ពេញ​លេញ។

តើត្រូវគិតយ៉ាងដូចម្ដេច?

សម្រាប់លោកកាល បារថ៍ ត្រូវតែបោះចោលសាសនាដទៃ ដែលរារាំង មនុស្ស​មិន​អាច​ឈាន​ចូល​ទៅ​កាន់ព្រះបិតា។ សម្រាប់លោក សាសនានីមួយៗជាការខិតខំរបស់មនុស្ស ទៅរកព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ ព្រះ​ជាម្ចាស់ ដែលសម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់ ធ្វើអោយការខិតខំ ទាំង​ប៉ុន្មាន​របស់​មនុស្ស​រលាយ​សាបសូន្យតែម្តង។ ដោយសារព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ សាសនានី​មួយៗ​គ្មានតម្លៃ​ទាល់​តែ​សោះ។​ លើសពីនេះទៅទៀត លោកចាត់ទុកថា សាសនា​ដ​ទៃ ព្រមទាំង​គ្រីស្ត​សាសនា នាំមនុស្ស​អោយ​គោរពព្រះក្លែងក្លាយទៅទៀត៖ sola gratia គឺមានតែព្រះហឫទ័យ​ប្រណី​សន្តោស​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ដែលសង្រ្គោះមនុស្សលោក។ ប៉ុន្តែ បើយើងតាមលោកបារថ៍ ធ្វើយ៉ាងដូច ម្ដេច ដើម្បី​អោយ​មាន​ទំនាក់​ទំនងជាមួយសាសនាដទៃបាន? សព្វថ្ងៃ មានតែក្រុមប្រូតេស្តង់ជ្រុលនិយមខ្លះ ដែល​ធ្វើ​តាម​លោក​កាល បារថ៍។

សម្រាប់ទេវិវទូកាតូលិកភាគច្រើន ហើយយោងតាមមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ គ្រីស្តបរិស័ទ​ទទួល​ស្គាល់​ថា សាសនដទៃមានតម្លៃពិតប្រាកដមែន ប៉ុន្តែ សាសនាទាំងអស់នោះ គ្រាន់តែ “រៀប​ចំ​ផ្លូវថ្វាយ​ដំណឹង​​ល្អ” របស់ព្រះគ្រីស្ត សាសនាទាំងអស់នោះមកពី “គរុកោសល្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់” ជា “គ្រាប់​ពូជ​នៃ​ព្រះបន្ទូល”។ ព្រះគ្រីស្តមិនប្រឆាំងនឹងសាសនាដទៃទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គ​គង់​យ៉ាង​ស្ងាត់​កំបាំង​នៅក្នុង​សាសនា​ដទៃ ហើយព្រះអង្គបំពេញសាសនាទាំងអស់នោះដែរ។ ព្រះគ្រីស្ត​យាង​មក​ប្រែ​សាសនា​ដ​ទៃ​អោយ​បានពេញលក្ខណៈ។

៣.២) តួនាទីរបស់ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ

យើងបានយល់ឃើញថា ១. ព្រះគ្រីស្តជាស្ពានមេត្រីតែមួយ ដែលសង្រ្គោះមនុស្សទាំងអស់ ២. សាសនាដទៃមានតម្លៃដ៏ពិតប្រាកដ សាសនាទាំងអស់នោះរៀបចាំផ្លូវឆ្ពោះទៅការសង្រ្គោះដែរ។ តើត្រូវ​ធ្វើ​​​យ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីអោយការអះអាងទាំងពីនោះស្របនឹងគ្នា?

តាមមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ “ព្រះ​សហគមន៍ធ្វើ​ឲ្យ​ព្រះគ្រីស្តមានវត្តមាន​​​ក្នុង​​​ពិភព​​​លោក​​​នេះហើយ គឺព្រះ​​​គ្រីស្ត ​​​ដែល​សម្រេច​ការ​សង្គ្រោះ​។ ព្រះ​ជាម្ចាស់​បានសាបព្រោះអ្វីៗដ៏ពិត​ប្រាកដ និងអ្វីៗ​ដែល​​​សម្តែង​​​​ព្រះហឫទ័យ​​​ប្រណី​​​​សន្តោស​របស់​ព្រះ​​អង្គ កប់​ទុក​ក្នុងចំណោមសាសន៍ដទៃ ​ហាក់ដូច​​​ជា​វត្តមាន​ម៉្យាង​​​​ដ៏​​​ស្ងាត់​​​កំបាំង​​​របស់​​​ព្រះអង្គ​​​ក្នុង​​​សាសន៍ទាំង​នោះ។ ព្រះសហគមន៍​រំដោះ​អ្វីទាំងនោះ​​​ឲ្យ​​​រួច​​​​ពី​ចំណង​អាក្រក់ និងលើក​​​ទៅថ្វាយ​​​សងព្រះ​គ្រីស្ត​​​ ដែលបានបង្កើតអ្វីៗ​ទាំង​នោះ​វិញ” (AG ៩)។ ព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​ដូចជាខ្យល់ គឺព្រះអង្គបក់ទៅទីណាក៏បាន (យហ ៣,៨)។ តាម​ពួកលោកអភិបាល គឺព្រះវិញ្ញាណ​នេះ​ទេតើ ដែល “​​ប្រោស​ឲ្យមនុស្សទាំងអស់ ​អាច​រួម​ជា​មួយ​ព្រះ​គ្រីស្ត​ដែល​សោយ​ទិវង្គត និង​មាន​ព្រះ​ជន្ម​ថ្មី” (GS ២២,៥) ដោយយល់ច្បាស់ថា “មនុស្សទាំងអស់” សម្ដៅ​ទៅលើ “សាសនាទាំងឡាយ” ដែរ។ ព្រះវិញ្ញាណគង់នៅសកលលោកទាំងមូល (AG ៤) ហើយព្រះអង្គ នាំមនុស្ស​ទាំង​អស់​ទៅ​រក​ព្រះ​គ្រីស្ត ដោយសារគ្រាប់ពួជនៃព្រះបន្ទូល និងការប្រកាសដំណឹងល្អ (AG ១៥)។ ព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​មិន​គ្រាន់​តែប្រព្រឹត្តកិច្ចការក្នុងជីវិតមនុស្សម្នាក់ៗទេ ថែមទាំងព្រះអង្គ​ប្រតិបត្តិ​តាម​វប្បធម៌ និងសាសនា​ផង​ដែរ។​តាមសម្ដេចប៉ាបយ៉ូហាន ប៉ូលទី២​៖ ព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ​គង់​ក្នុង​ជម្រៅចិត្តមនុស្ស​ម្នាក់ៗ ហើយ​ព្រះ​អង្គ​គង់នៅក្នុងសង្គម ប្រវិត្តសាស្រ្ត ប្រជាជាតិនានា វប្បធម៌ និងសាសនា។ ប៉ុន្តែ ព្រះ​វិញ្ញាណ​ណែ​មិន​ជំនួស​ព្រះគ្រីស្តទេ គ្រាន់តែរៀបចំផ្លូវថ្វាយព្រះគ្រីស្ត (RM ២៨)។

៣.៣) ព្រះសហគមន៍ជាអគ្គសញ្ញានៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្តសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់

បើព្រះគ្រីស្តជាស្ពានមេត្រីតែមួយ សាសនាដទៃរៀបចាំផ្លូវអោយនាំមនុស្សលោក​អោយ​ទទួល​ការ​សង្រ្គោះ ហើយបើព្រះវិញ្ញដ៏វិសុទ្ធនាំមនុស្សទាំងអស់អោយចូលរួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត ដែលបាន​សោយ​ទី​វង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី តើព្រះសហគមន៍មានតួនាទីអ្វីខ្លះ ក្នុងការសង្រ្គោះ?

“ព្រះសហគមន៍រួម​ក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត​​ជា​អគ្គ​សញ្ញា គឺជាសញ្ញា​សម្គាល់​បង្ហាញ​ព្រះជា​ម្ចាស់ និង​ជាមធ្យោបាយ​នាំឲ្យមនុស្ស​អាច​រួម​រស់​យ៉ាង​ជិត​ស្និទ្ធ​ជាមួយ​ព្រះអង្គ​បាន។ ព្រះសហគមន៍​ក៏​ជា​សញ្ញា​សម្គាល់ និងជាមធ្យោបាយនាំឲ្យមនុស្សជាតិទាំងមូល រួមគ្នា​ជា​ធ្លុង​តែ​មួយ​ដែរ” (LG ១)។ “ព្រះ សហគមន៍ជាអគ្គសញ្ញាសកលនៃការសង្រ្គោះ” (LG ៤៨) បានសេចក្ដីថា ព្រះសហគមន៍​មិន​មែន​ជា​ព្រះ​រាជ្យ​របស់ព្រះជាម្ចាស់ផងដែរ។ ព្រះសហគមន៍ក្នុងឋានៈជាអគ្គសញ្ញាដូចជាអ្នកកណ្តាលរវាងព្រះគ្រីស្ត ដែលព្រះសហគមន៍ទទួលអ្វីៗទាំងអស់ពីព្រះអង្គ និងមនុស្សលោក ដែលព្រះជាម្ចាស់បានចាត់ព្រះ សហគមន៍នេះអោយទៅ។ ព្រះសហគមន៍នៅក្នុងលោក ដោយមិនភ្ជាប់នឹងលោកីយ៍ឡើយ (យហ ១៧,១៥)។ ទោះបីព្រះសហគមន៍មិនត្រូវជាប់ជំពាក់រឿងលោកីយ៍ក៏ដោយ ក៏ព្រះសហគមន៍ត្រូវតែនៅ ក្នុងលោកនេះ ដើម្បីធ្វើជាទីសម្គាល់របស់ព្រះគ្រីស្ត និងផ្តល់សក្ខីភាពអំពីព្រះអង្គ (យហ ១៧,២៣)។ ព្រះសហគមន៍មានបេសកកម្មណែនាំមនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍អោយចូលក្នុងព្រះរាជ្យព្រះជាម្ចាស់ (ព្រះ សហគមន៍ពុំមានបេសកកម្មណែនាំមនុស្សលោកអោយចូលក្នុងព្រះសហគមន៍ទេ)។ ព្រះសហគមន៍នៅ ក្នុងលោក ដើម្បីបម្រើព្រះរាជ្យព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះសហគមន៍មិនមែនជាគោលដៅរបស់ខ្លួនទេ ប៉ុន្តែ គោលដៅរបស់ព្រះសហគមន៍ គឺព្រះរាជ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់វិញ។

សេចក្ដីបញ្ចប់៖

ក្នុងឯកសារNostra aetate នៃមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ ពួកលោកអភិបាលសង្កេតឃើញថា ទោះ បីជាមនុស្សកាន់សាសនាផ្សេងៗយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែមានសំណួរដដែល៖ “មនុស្ស​ផង​ទាំង​ពួង​តែង​តែ​បារម្ភ​យ៉ាង​​​ខ្លាំង​​​ក្នុង​​​​ចិត្ត និងសួរ​ខ្លួន​ឯង​ថា៖ តើ​អ្វីទៅមនុស្ស? តើ​ជីវិត​មនុស្ស​យើង​មាន​អត្ថន័យ​យ៉ាង​ណា? តើ​ជីវិត​មនុស្សយើង​មាន​ទិស​​​​​​​ដៅ​​​​ទៅ​ណាដែរ? តើ​អ្វីទៅ​បុណ្យ អ្វីទៅបាប? តើ​ទុក្ខ​វេទនា​កើត​ពី​ប្រភព​ណា​មក ហើយ​មាន​ទិស​ដៅ​យ៉ាង​ណា? តើ​មាន​មាគ៌ាណា​អាច​នាំ​មនុស្ស​យើង​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​សុភមង្គល​ដ៏​ពិត​ប្រាកដបាន? តើ​អ្វី​ជា​សេចក្តី​ស្លាប់? ក្រោយពី​ស្លាប់ តើមាន​វិនិច្ឆ័យកាត់ទោស និងទទួលរង្វាន់ឬយ៉ាងណា? តើ​អ្វីជាកា​រ​អាថ៌កំបាំងដ៏​អស្ចារ្យ​ចុងក្រោយបំផុតនៃ​ជីវិត​​​មនុស្ស​ដែលរកថ្លែងពុំបាន? កា​រ​អាថ៌កំបាំង​ដ៏​អស្ចារ្យនេះ​ជាប្រភព​នៃ​ជីវិត​យើងឬទេ? តើយើងកំពុង​តម្រង់​ទៅរក​​​ការអាថ៌​​​កំបាំង​​​​​​នោះ​​​ទៀតដែរឬ?” (NA ១)។

សាសនានីមួយៗមានចម្លើយប្លែកពីគ្នា។ មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ទទួលស្គាល់សេចក្ដីពិត ដែល មានទុកក្នុងសាសនាដទៃ ហើយឆ្លើយនឹងសំណួរទាំងអស់នោះតាមគ្រីស្តសាសនា៖ “តើអ្វីទៅមនុស្ស? (...)ព្រះសហគមន៍ជឿថា ព្រះគ្រីស្តដែលសោយទិវង្គតនិងមានព្រះជន្មថ្មីដ៏រុងរឿងដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់មនុស្សទាំងអស់ (២ករ ៥,១៥) ព្រះអង្គប្រទានពន្លឺនិងកម្លាំងឲ្យមនុស្ស ដោយសារព្រះ​វិញ្ញាណ​ព្រះអង្គ ដើម្បីឲ្យ​មនុស្សអាចតបឆ្លើយស្របតាមទិសដៅដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ខ្លួន គឺតាម​ព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅ។ ព្រះ​សហគមន៍​ជឿ​ថា នៅ​ក្រោម​មេឃ​នេះក្រៅពីព្រះគ្រីស្តយេស៊ូ ព្រះជា​ម្ចាស់​ពុំបាន​ប្រទាន​នាម​ណា​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​មក​មនុស្សដើម្បី​សង្គ្រោះ​យើង​នោះ​ឡើយ (កក ៤, ១២)។ ព្រះសហគមន៍ក៏ជឿថា អត្ថន័យ​ដ៏​សំខាន់ និងទិសដៅ​នៃ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ទាំងមូលរបស់មនុស្ស ស្ថិតនៅ​ក្នុងអង្គព្រះអម្ចាស់ និង​ព្រះបរម​គ្រូ​របស់​ខ្លួន។ (...) ហេតុនេះហើយបានជា​មហា​សន្និបាត ក្រោមពន្លឺរបស់​ព្រះ​គ្រីស្តជា​រូប​តំណាង​^​‌​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ដែល​យើង​មើល​ពុំ​ឃើញជា​រៀម​ច្បង​នៃ​សត្វលោកទាំង​អស់​ដែល​ព្រះជាម្ចាស់​បាន​បង្កើត​​មក (កូឡ​១,១៥) មានបំណង​និយាយ​សន្ទនា​ជាមួយមនុស្ស​ទាំងអស់ ដើម្បី​បំភ្លឺការ​អាថ៌​កំបាំង​របស់មនុស្ស និងជួយមនុស្សជាតិ​ឲ្យរក​ដំណោះស្រាយ​ចំពោះ​បញ្ហា​ដ៏​សំខាន់ៗ​នាបច្ចុប្បន្ននេះ (GS ១០)។

ព្រះសហគមន៍ចាត់ទុកថា សាសនាដទៃរួមជាមួយគ្រីស្តសាសនានៅតាមផ្លូវនៃការសង្រ្គោះ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ មហាសន្និបាតអះអាងថា ដោយសារព្រះគ្រីស្ត ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គ អោយបានពេញលក្ខណៈ ហើយសម្ដែងមនុស្សអោយបានពេញលេញផងដែរ។ ក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយ នឹងសាសនាដទៃ ព្រះសហគមន៍ពុំមានតួនាទីលើកតម្កើងខ្លួនអោយបានលើសសាសនាដទៃទេ ប៉ុន្តែ ព្រះសហគមន៍ត្រូវផ្ដល់សក្ខីភាពអំពីព្រះគ្រីស្ត ដោយគោរពអ្វីដែលស្ថិត “ក្នុងចិត្តមនុស្ស” (យហ ២,២៥) និងដោយគោរពកិច្ចការនៃព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ ដែល “បក់ទៅទីណាក៏បាន” (យហ ៣,៨) គឺព្រះអង្គប្រតិ បត្តិក្នុងចិត្តគំនិតមនុស្សផង ក្នុងសាសនានីមួយៗផងដែរ។ ដុច្នេះហើយ បានជាព្រះសហគមន៍រំលឹក​យើងថា ត្រូវជឿទុកចិត្តលើព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ។

សំណួរ៖

1. សូមបកស្រាយ ១ធម ២,៤៖ តើសេចក្ដីនេះលើកបញ្ហាអ្វីខ្លះ?
2. តាមគ្រីស្តសាសនា តើមនុស្សទាំងអស់អាចទទួលការសង្រ្គោះយ៉ាងដូចម្ដេច?
3. សូមបកស្រាយ “ក្រៅពីព្រះសហគមន៍ គ្មានការសង្រ្គោះទេ”។
4. តើសាសនាដទៃជាផ្លូវដ៏ពិតប្រាកដ អាចនាំមនុស្សលោកអោយទទួលការសង្រ្គោះបាន ឬទេ? ហេតុអ្វី? ដូច្នេះ តើអ្នកយល់យ៉ាងដូចម្ដេចអំពីតួនាទីរបស់ព្រះសហគមន៍?
5. នៅពេលអ្នកមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងពុទ្ធសាសនា តើចំណុចសំខាន់អ្វីខ្លះ ដែលអ្នកត្រូវចាប់ អារម្មណ៍?

[1] សូមអាន Nostra Aetate (នៅសម័យយើងនេះ) - មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទីពីរ
[2] សន្តស៊ីព្រីយ៉ាំង (Cyprian)