សេចក្ដីផ្តើម៖
អ្វីទៅជាព្រះគ្រីស្តវិទ្យា?

អ្នកណាស្រលាញ់ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត អ្នកនោះចង់ស្គាល់ព្រះអង្គកាន់តែច្បាស់ទៅៗ...

លទ្ធិ ៤២៦      “ចំណុចសំខាន់ៗនៃការអប់រំជំនឿ គឺមនុស្សម្នាក់ ព្រះយេស៊ូពីភូមិណាសារ៉ែត ព្រះបុត្រាតែមួយរបស់ព្រះបិតា ​(...) ដែលបានរងទុក្ខលំបាក និងសោយទិវង្គតសម្រាប់យើង ហើយដែលមានព្រះជន្មថ្មី និងគង់នៅ​ជាមួយយើង ឥឡូវនេះ និងតរៀងទៅ (...)។ ពេលយើងអប់រំជំនឿ (...) យើងសម្ដែងគម្រោងការអស់​កល្ប​ជានិច្ចរបស់ព្រះជាម្ចាស់ នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត។ យើងស្វែងយល់នូវអត្ថន័យនៃកិច្ចការ ព្រះបន្ទូល និង​ទី​សម្គាល់​របស់ព្រះគ្រីស្ត”។ ពេលយើងអប់រំជំនឿ យើងមានគោលដៅតែមួយ គឺ៖ “នាំអោយអ្នកស្វែង​រក​រួម​រស់ជាមួយព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ដ្បិតមានតែព្រះអង្គទេ ដែលអាចណែនាំយើងទៅកាន់សេចក្ដីស្រលាញ់របស់​ព្រះ​បិតា នៅក្នុងអង្គព្រះវិញ្ញាណ ហើយនាំអោយយើងចូលរួមចំណែកនៅក្នុងជីវិតនៃព្រះត្រៃឯកដ៏វិសុទ្ធ”។

១. “លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត”  (កក ១៨,៥ ; ១យហ ២,២២) “លោកជាព្រះគ្រីស្ត ជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ដ៏មានព្រះជន្មគង់នៅ” (មថ​១៦,១៦) “លោកយេស៊ូនេះ ដែលបងប្អូនបានឆ្កាង ព្រះជាម្ចាស់បានតែងតាំងលោកឡើងជាព្រះអម្ចាស់ និងជាព្រះគ្រីស្តហើយ” (កក ២,៣៦)៖ ការប្រកាសជំនឿទាំងអស់នោះ ដែលមកពីព្រះសហគមន៍ដើមដំបូង ជាស្នូល និងជាគ្រឹះមូលដ្ឋាននៃព្រះគ្រីស្តវិទ្យា។

ក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី ព្រះយេស៊ូបានទទួលងារជាច្រើន ប៉ុន្តែ ព្រះគ្រីស្តបានទៅជាងារដ៏សំខាន់ជាងគេ រហូតដល់បានទៅជាព្រះនាមទីពីររបស់ព្រះយេស៊ូ។ ពាក្យសម្ដីព្រះយេស៊ូគ្រីស្តសង្ខេបធម៌ជឿថា លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត។​ ម្យ៉ាងទៀត គេបានដាក់ឈ្មោះ “គ្រីស្តបរិស័ទ” ដល់អស់អ្នកជឿដំបូង នៅទីក្រុងអង់ទីយ៉ូក (កក ១១,២៦) ឯសន្ត អ៊ីញាសនៃអង់ទីយ៉ូក (Ignace of Antioch) នឹងបង្កើតពាក្យ “គ្រីស្តសាសនា”។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងប្រើពាក្យ “ព្រះគ្រីស្តវិទ្យា” សម្ដៅទៅលើការសិក្សាតាមបែបវិទ្យសាស្រ្តអំពីព្រះយេស៊ូ។

លោកយេស៊ូ៖ យេស៊ូជាឈ្មោះរបស់មនុស្សម្នាក់ ដែលកើតមកក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក។ យេស៊ូបានកើតនៅប្រទេសអ៊ីស្រាអែល នៅភូមិណាសារ៉ែត ២០០០ឆ្នាំមុន។ យេស៊ូមានន័យថា ព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះ និងសម្ដៅទៅលើបេសកកម្មរបស់លោកនេះ។ ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់លោកនេះ សំខាន់ណាស់ ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់លោកយេស៊ូបង្ហាញថា រឿងព្រះយេស៊ូមិនមែនជារឿងប្រឌិត ឬរឿងក្លែងក្លាយ ដែលសាវ័ករបស់ព្រះអង្គបានបង្កើតឡើយ (សូមអាន លទ្ធិ ៤៣០-៤៣៥)។

ព្រះគ្រីស្ត៖ ងារនេះ សម្ដៅទៅលើធម៌ប្រកាសជំនឿថា ព្រះគ្រីស្តជាព្រះសង្រ្គោះរបស់មនុស្សលោក ហើយដែលជនជាតិអ៊ីស្រាអែលទន្ទឹងរង់ចាំ។ ព្រះគ្រីស្តជាពាក្យក្រិក ដែលបកប្រែពាក្យហេប្រឺ “ព្រះមេស្ស៊ី”។ ក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះមេស្ស៊ីជាមនុស្សម្នាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានចាក់ប្រេងអភិសាកតែងតាំងជាស្ដេច ដើម្បីរំដោះប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គអោយរួចពីខ្មាំងសត្រូវ។ គ្រីស្តបរិស័ទប្រកាសជំនឿថា លោកយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី ប៉ុន្តែ តាមអត្ថន័យផ្សេងទៀត (សូមអាន លទ្ធិ ៤៣៦-៤៤០)។

លោកយេស៊ូ ជា ព្រះគ្រីស្ត៖ បើយើងប្រកាសថា លោកយេស៊ូជា ព្រះគ្រីស្ត យើងក៏ជឿថា មនុស្សម្នាក់ ដែលជាមនុស្សដូចយើងបេះបិត ជាព្រះសង្រ្គោះរបស់មនុស្សលោក។ ម្យ៉ងទៀត យើងប្រកាសថា ព្រះជាម្ចាស់បានធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សយើង។ ហេតុនេះហើយ បានជាមានតែអ្នកជឿប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចប្រកាសថា លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត។ ការមានព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះយេស៊ូបង្ហាញបញ្ជាក់ថា លោកយេស៊ូពិតជាព្រះគ្រីស្តមែន។ យើងជឿសេចក្ដីនេះ មកពីមានគ្រីស្តបរិស័ទសព្វថ្ងៃ គឺមកពីព្រះសហគមន៍ ជាសហគមន៍របស់អស់អ្នកជឿ ជាទីសម្គាល់អំពីព្រះយេស៊ូ ដែលមានព្រះជន្មគង់នៅ។ តាមលោក កាសព៉ែរ (Kasper) “ការប្រកាសជំនឿថា លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត ជាសេក្ដីសង្ខេបនៃជំនឿរបស់គ្រីស្តបរិស័ទ ហើយព្រះគ្រីស្តវិទ្យាគ្រាន់តែជាការបកស្រាយយ៉ាងមោះមុតនៃការប្រកាសជំនឿនេះ”។

លទ្ធិ ៤២៣     យើងជឿ និងប្រកាសថា លោកយេស៊ូពីភូមិណាសារ៉ែត ជាជនជាតិយូដា កើតមកពីស្រី្តជនជាតិ​អ៊ីស្រាអែល​​ម្នាក់ នៅភូមិបេថ្លេហិម ​នៅសម័យព្រះបាទហេរ៉ូដ និងព្រះចៅអធិរាជរ៉ូម៉ាំងព្រះនាមអូគូស្ត។ លោក​ប្រកបអាជីវកម្មជាជាងឈើ ត្រូវបានគេឆ្កាងនៅជំនាន់លោកទេសាភិបាលប៉ុនពីឡាត នៅជំនាន់ព្រះចៅអធិរាជ  ទីបែរសោយរាជ្យ។ លោកនេះហើយជាព្រះបុត្រាអស់កល្បជានិច្ចរបស់ព្រះជាម្ចាស់ប្រូសតជាមនុស្ស ដែល “យាងមកពីព្រះជាម្ចាស់”​

(យហ ១៣,៣) “យាងចុះពីស្ថានបរមសុខ” (យហ ៣,១៣ ; ៦,៣៣) “យាងមកកើតជាមនុស្ស” (១យហ ៤,២) ​ដ្បិត “ព្រះបន្ទូល​​កើតមកជាមនុស្ស​ ហើយគង់នៅក្នុងចំណោមយើងរាល់គ្នា យើងបានឃើញសិរីរុងរឿងរបស់ព្រះ​អង្គ​ជាសិរីរុងរឿងនៃព្រះបុត្រាតែមួយគត់ ដែលមកពីព្រះបិតា។ ព្រះអង្គពោរពេញទៅដោយព្រះហឫទ័យ​​ប្រណី​សន្ដោស និងសេចក្ដីពិត (...) យើងទាំងអស់គ្នាបានទទួលពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្ដោស មិនចេះអស់មិនចេះ​ហើយ ពីគ្រប់លក្ខណសម្បត្តិរបស់ព្រះអង្គ” (យហ ១,១៤.១៦)។

២. ព្រះគ្រីស្តវិទ្យាជាផ្នែកមួយនៃទេវវិទ្យា គឺជាការសិក្សាតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្ត។ “ជនជាតិ​យូដា​យល់​ឃើញ​ថា​ ពាក្យ​ប្រកាស​នេះ​រារាំង​គេ​មិនអោយ​ជឿ​បាន​ ហើយ​ជនជាតិ​ដទៃ​យល់​ឃើញ​ថា​ ជា​រឿង​លេលា” (១ករ ១,២៣)។‌ តាម ១ ស ៣,១៥ ត្រូវតែពន្យល់អោយអ្នកដទៃយល់អំពីជំនឿរបស់យើង គឺអ្នកជឿបង្ហាញអំពីហេតុផលនៃជំនឿតាមប្រាជ្ញា។ អ្នកជឿប្រើប្រាជ្ញា ដើម្បីពន្យល់អំពីជំនឿរបស់ខ្លួនឯងដល់អ្នកដទៃ និងដើម្បីអោយមានជំនឿកាន់តែរឹងមាំៗ។​ ជំនឿមិនមែនជាអំពើលេលាទេ តែមានមានហេតុផលស្របតាមប្រាជ្ញា។ ព្រះគ្រីស្តវិទ្យាមិនពឹងលើអារម្មណ៍របស់យើងឡើយ។

ក្នុងការសិក្សាបែបនេះ មានបញ្ហាផ្សេងៗជាច្រើន ដែលកើតឡើង ដូចជា៖

• តើព្រះជាម្ចាស់អាចប្រសូតជាមនុស្សយ៉ាងដូចម្ដេច? នៅពេលនោះ តើព្រះជាម្ចាស់នៅតែជាព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ? តើមនុស្សនៅតែជាមនុស្ស ឬទេ? តើព្រះជាម្ចាស់សោយទីវង្គតពេលព្រះអង្គប្រសូតជាមនុស្ស ឬទេ? តើមនុស្សរំលាយនៅក្នុងអង្គព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ? ពេលលោកយេស៊ូស្លាប់នៅលើឈើឆ្កាង តើព្រះជាម្ចាស់អាចសោយទីសង្គតយ៉ាងដូចម្ដេចកើត?
• ធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីអះអាងថា លោកយេស៊ូជាព្រះសង្រ្គោះរបស់មនុស្សទាំងអស់? តាម កក ៤,១២៖ “ក្រៅពី​ព្រះ​យេស៊ូ​ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​អាច​សង្គ្រោះ​មនុស្ស​បាន​ទាល់​តែ​សោះ​ ដ្បិត​នៅ​ក្រោម​មេឃ​នេះ​ ព្រះជា​ម្ចាស់​ពុំបាន​ប្រទាន​នាម​ណា​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​មក​មនុស្ស​ ដើម្បី​សង្គ្រោះ​យើង​នោះ​ឡើយ”។ តើសាសនាដទៃមិនជួយសង្រ្គោះមនុស្សលោក ឬទេ? តើអស់អ្នក ដែលកាន់សាសនាដទៃ ដែលនៅក្រៅពីព្រះសហគមន៍ អាចទទួលការសង្រ្គោះយ៉ាងដូចម្ដេចកើតបាន?[1]
• ក្នុងសង្គមពុទ្ធបរិស័ទ ដែលគេមិនជឿថា មានព្រះជាម្ចាស់ ហើយនៅក្នុងសង្គមទំនើប ដែលគេយកទ្រព្យសម្បត្តិធ្វើជាព្រះ ធ្វើដូចម្ដេចដើម្បីអោយគេចាប់អារម្មណ៍ និងយល់អំពីសេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់?

៣. យើងនឹងចែកមេរៀនរបស់យើងជាបីជំពូក គឺ៖

- ក្នុងជំពូកទីមួយ យើងនឹងសិក្សាអំពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រវត្តិសាស្រ្ត និងជំនឿ៖ តើអត្ថបទដំណឹងល្អជារឿងប្រឌិត ឬទេ? តើយើងអាចជឿអ្នកនិពន្ធអត្ថបទទាំងអស់នោះដល់ត្រង់ណា?

- ក្នុងជំពូកទីពីរ យើងនឹងសិក្សាអំពីធម៌ប្រកាសជំនឿទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះសហគមន៍ដើម ដែលអះអាងថា លោកយេស៊ូនេះ ជាព្រះគ្រីស្ត គឺជាព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស៖ តើការស្គាល់ព្រះយេស៊ូមានប្រយោជន៍អ្វីសម្រាប់យើង?

- ក្នុងជំពូកទីបី យើងនឹងសិក្សាអំពីស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះគ្រីស្ត គឺការសង្រ្គោះ៖ តើព្រះយេស៊ូសង្រ្គោះយើងយ៉ាងដូចម្ដេច?​

---

[1] តាម GS ២២,៥៖ “សេចក្តីនេះ មិនគ្រាន់តែសម្ដៅទៅដល់អ្នក ដែលផ្ញើជីវិតលើព្រះគ្រីស្តប៉ុណ្ណោះទេ តែសម្ដៅទៅដល់មនុស្ស​ទាំង​អស់ ​ដែល​មាន​ឆន្ទៈល្អ ដោយមានព្រះហឫទ័យប្រោសប្រណីរបស់ព្រះជាម្ចាស់បំពេញសកម្មភាពក្នុងគេ​ដោយ​មើល​មិនឃើញ (...) យើង​ត្រូវ​តែ​យល់ថា ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏វិសុទ្ធ​ប្រោស​ឲ្យមនុស្ស ទាំងអស់​អាចរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តដែលសោយ​ទិវង្គត និង​មាន​ព្រះជន្មថ្មីដ៏​រុងរឿង តាមរបៀបដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ស្គាល់”។

ជំពូកទី១៖ លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត៖
ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក

មនុស្សជាច្រើនប្រកាសថា លោកយេស៊ូពីភូមិណាសារ៉ែត ជាមនុស្សម្នាក់ផង ជាព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោកផង លោកនេះ ជាព្រះគ្រីស្ត ជាព្រះអម្ចាស់ ជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់។ យើងស្គាល់លោកនេះ តាមរយៈព្រះគម្ពីរ។ តើអត្ថបទទាំងអស់នោះ មានតម្លៃអ្វីខ្លះ? តើយើងអាចជឿអត្ថបទនោះយ៉ាងដូចម្ដេច?

១. តើអត្ថបទដំណឹងល្អពិតប្រាកដ ឬទេ?

អ្នកជឿត្រូវតែស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្រ្ត ដើម្បីដឹងច្បាស់ថា រឿងព្រះយេស៊ូពិតប្រាកដ ឬទេ ដ្បិតជំនឿមិនអាចអាងលើរឿងប្រឌិតបានឡើយ។ នៅសតវត្សទី២ និងទី៣ លោក សេល្ស៍ (Celse) និងលោក ភូរភីរ៍ (Porphyre) អះអាងថា កិច្ចការ និងសម្ដីទាំងប៉ុន្មានក្នុងគម្ពីរដំណឹងល្អប្រឆាំងនឹងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ ពួកលោកជាបុព្វបុរសរបស់លោក វូលទែរ (Voltaire) និងលោក រេម៉ារូស (Reimarus) (សតវត្សទី១៧-១៨)។

នៅសតវត្សទី១៨ នៅស្រុកបារាំង យើងចាប់ផ្តើមសិក្សាអំពីព្រះគម្ពីរ ដោយប្រើវិទ្យាសាស្រ្តសម័យទំនើប គឺយើងយល់ឃើញថា ទោះបីលោកយេស៊ូពិតប្រាកដបានរស់នៅលើផែនដីនេះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អ្នកដែលគ្រីស្តបរិស័ទហៅថា ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តមិនបានរស់នៅទេ ហើយបើព្រះគ្រីស្តមិនបានរស់នៅទេ គ្រីស្តសាសនាជាសាសនាក្លែងក្លាយតែម្តង។ អ្នកស្រាវជ្រាវទាំងអស់នោះ អះអាងថា ពួកសាវ័ករបស់លោកយេស៊ូបានបង្កើតរឿងប្រឌិត ពីក្រុមគ្រីស្តទូតរហូតដល់ធម៌ប្រកាសជំនឿរបស់មហាសន្និបាតសកល នៅនិសេ / កុងស្ដង់ទីណូប ឆ្នាំ៣២៥​ និង​ ៣៨១ និងពីមហាសន្និបាតនោះ រហូតដល់សាលារៀនសេរីនិយម (Liberal school) នៅសតវត្សទី១៩។ ពួកសេរីនិយមអះអាងថា ពួកសាវ័កលោកយេស៊ូបានបោកបញ្ជោតអ្នកជឿទាំងអស់។

១.១. ពួកសេរីនិយម (Liberal School)

១. នៅសតវត្សទី១៨ លោក លេសីង (Lessing) បោះពុម្ពផ្សាយ Fragmente eines Wolfenbüttelschen ជាអត្ថបទអះអាងថា ពួកសាវ័ករបស់លោកយេស៊ូបានបង្កើតរឿងប្រឌិត ព្រោះតែពួកគេខុសចិត្តថា លោកយេស៊ូមិនបានឡើងសោយរាជ្យធ្វើជាស្ដេច។ គំនិតបែបនេះ បានកើតមកនៅប្រទេស អាឡឹមង់ ក្នុងចំណោមពួកប្រតេស្តង់នៃសាលារៀនសេរីនិយម (Leben-Jesu-Forschung)។

២. បន្ទាប់មក លោក ហូលស្តម៉ាន (Holtzmann) លោក ជ្លេយែរម៉ាយើរ (Schleiermacher) និងលោក ហារណាច (Harnach) បានសរសេរអត្ថបទដំណឹងល្អឡើងវិញ ដោយលុបបំបាត់សេចក្ដីទាំងប៉ុន្មាន ដែលហាក់ដូចជាប្រឆាំងនឹងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដូចជាការអស្ចារ្យ និងការរស់ឡើងវិញរបស់ព្រះយេស៊ូ (OLD QUEST)។ ពួកគេស្វែងរកកិច្ចការ និងព្រះបន្ទូលពិតប្រាកដរបស់ព្រះយេស៊ូ (ប្រវត្តិសាស្រ្តនិយម)។

៣. នៅឆ្នាំ១៩០៦ លោក អាឡប៉ែរ សេតស៉ែរ (Albert Schweitzer) បង្ហាញថា ជីវៈប្រវត្តទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះយេស៊ូទាំងអស់នោះ គ្រាន់តែឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីបុគ្គលភាព និងសម័យពួកអ្នកនិពន្ធ។ តាមអត្ថបទទាំងអស់នោះ ព្រះយេស៊ូដូចជាគ្រូបង្រៀនសីលធម៌ អ្នកប្រាជ្ញម្នាក់ ឬអ្នកបដិវត្តម្នាក់។ លោកសេតស៉ែរយល់ថា ព្រះយេស៊ូឆ្លុះបញ្ចាំងចិត្តគំនិត និងអារម្មណ៍របស់អ្នកនិពន្ធម្នាក់ៗ។

១.២. លោកបូល្តម៉ាន (Bultmann)

លោក បូល្តម៉ាន (១៨៨៤-១៩៧៦) ដែលជាលោកគ្រូខាងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី នៅប្រទេសអាឡឹមង់ សិក្សាអំពីប្រវត្តព្រះយេស៊ូតាមរបៀបផ្ទុយនឹងពួកសេរីនិយម៖

១. លោកអះអាងថា យើងមិនអាចស្គាល់អ្វីអំពីព្រះយេស៊ូបានឡើយ ដ្បិតសេចក្ដីទាំងប៉ុន្មានអំពីព្រះយេស៊ូមកពីសហគមន៍គ្រីស្តបរិស័ទតែប៉ុណ្ណោះ (NO QUEST)។ យើងមិនអាចស្គាល់ព្រះយេស៊ូតាម “សាច់ឈាម” របស់ព្រះអង្គទេ។

២. ដូចលោក​ លូធ៉ែរ (Luther) លោកបូល្តម៉ានមិនព្រមទទួលសេចក្តីទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះយេស៊ូ ដែលមានកើតមានឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺលោកទទួលតែសេចក្ដី ដែលមានអត្ថន័យសម្រាប់ជំនឿតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកមិនចាប់អារម្មណ៍អំពីព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ គឺលោកចាប់អារម្មណ៍អំពីសេចក្ដីទាំងប៉ុន្មាន ដែលអាចជួយពង្រឹងជំនឿរបស់លោកប៉ុណ្ណោះ។ “ខ្ញុំមិនរវីរវល់ថា ព្រះយេស៊ូបានលើកលែងទោសអោយលោកសាខេនោះឡើយ សំខាន់ គឺព្រះយេស៊ូលើកលែងទោសអោយខ្ញុំ” = ជំនឿនិយម។

តើលោកយេស៊ូ និងព្រះគ្រីស្តទាក់ទងនឹងគ្នាយ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះ? តាមព្រះសមគមន៍ គឺជាមនុស្សតែម្នាក់គត់ ប៉ុន្តែ តាមលោកបូល្តម៉ាន ឯកភាពនេះ គ្មានប្រយោជន៍សម្រាប់អ្នកជឿពិតប្រាកដនោះទេ។ ពួកអ្នកជឿបានបង្កើតធម៌ជឿរបស់ពួកគេលើលោកម្នាក់ ដែលយើងមិនអាចដឹងច្បាស់ថា លោកពិតជាបានរស់នៅលើផែនដីនេះ ឬទេ។ សម្រាប់លោកបូល្តម៉ាន សំខាន់ គឺធម៌ជឿរបស់សមគមន៍ពួកអ្នកជឿប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនពឹងលើសេចក្ដីពិតខាងប្រវត្តិសាស្រ្តឡើយ។

១.៣. លោកកាសម៉ាន (Käsemann)[1]

នៅឆ្នាំ១៩៥៣ សាវ័កម្នាក់របស់លោកបូល្តម៉ាន គឺលោក កាសម៉ាន បើកសន្និសីទ Die neue Jesus-Frage ដោយអះអាងថា ទោះបីយើងមិនអាចបង្ហាញភស្តុតាងខាងវិទ្យសាស្រ្តថា អត្ថបទសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីពិតប្រាកដ ឬទេ យ៉ាងណាក៏ដោយ​ ក៏អត្ថបទទាំងអស់នោះជាការនឹករលឹកអំពីលោកយេស៊ូ ដែលបានរស់នៅលើផែនដីនេះដែរ។ ធម៌ជឿចាក់គ្រឹះក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត (NEW QUEST) គឺយើងជឿទុកចិត្តលើអត្ថបទដំណឹងល្អឡើងវិញ ទាំងដឹងថា អត្ថបទនោះ មិនមែនជាអត្ថបទខាងវិទ្យាសាស្រ្តសម័យទំនើបទេ ប៉ុន្តែ អ្នកនិពន្ធអត្ថបទនោះ មានគម្រោងការណ៍ខាងទេវវិទ្យា។

“ហេតុការណ៍នៃបុណ្យចម្លងជាស្ពានរវាងលោកយេស៊ូ និងព្រះគ្រីស្ត គឺសហគមន៍ដំបូងបានយល់ឃើញច្បាស់ថា យើងមិនអាចយល់លោកយេស៊ូ ដែលបានរស់នៅលើផែនដីនេះ ដោយលុបបំបាត់បុណ្យចម្លង ហើយបើយើងលុបបំបាត់សេចក្ដីទាំងប៉ុន្មានអំពីលោកយេស៊ូខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត យើងក៏មិនអាចយល់ព្រះយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្តយ៉ាងត្រឹមត្រូវបានឡើយ”។

 ២. ការស៊ើបអង្កេតខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត

ក្រុមសាវ័កមិនបានយល់ភ្លាមៗថា លោកយេស៊ូជាព្រះជាម្ចាស់ទេ គឺពួកគេបានយល់សេចក្ដីនេះ បន្តិចម្តងៗ។ តាមអត្ថបទដំណឹងល្អនីមួយៗ (ជាពិសេសដំណឹងល្អរបស់សន្តម៉ាកុស) យើងអាចយល់ឃើញអំពីដំណើរជំនឿរបស់ពួកសាវ័ក គឺដំបូងពួកគេឆ្ងល់ និងចាប់ផ្តើមសួរថា៖ តើលោកនេះ ជានរណា បានជាលោកដេញខ្មោចអោយចេញពីមនុស្ស (មក ១,២១-២៨) លោកប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យ (មក ១,៤០-៤៥) លោកហ៊ានលើកលែងទោសអោយអ្នកបាប (មក ២,១-១២) លោកពិសារបាយជាមួយអ្នកទាពន្ធ និងមនុស្សបាប (២,១៥-១៧) លោកថា ជាម្ចាស់នៃថ្ងៃសប្ប័ទ (២,២៣-២៧) លោកជាម្ចាស់លើទឹកសមុទ្រ (មក ៤,៣៥-៤១)... មានតែពេលព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី បានជាពួកគេយល់ថា លោកយេស៊ូជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ (មក ១៦,១២-១៣)។ យើងនឹងរួមដំណើរជាមួយក្រុមសាវ័កម្តងទៀត ដើម្បីយល់អំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ព្រះយេស៊ូ។

២.១. អត្តសញ្ញាណរបស់ព្រះយេស៊ូ

តាមអត្ថបទដំណឹងល្អ លោកយេស៊ូដូចជាអាថ៌កំបាំង៖ បងប្អូន ក្រុមសាវ័ក ឬអ្នកភូមិ សួរថា តើលោកនេះ ជានរណា? (មក ៣,២១ ;​ ៤,៤១ ; ៦,៣) ម្យ៉ាងទៀត ព្រះយេស៊ូមានព្រះបន្ទូលសួរថា៖ “ចុះអ្នករាល់គ្នាវិញ តើអ្នករាល់គ្នាថា ខ្ញុំជានរណាដែរ?” (មក ៨,២៩)។ សំណួរទាំងពីរនោះ ជាសំណួរសំខាន់ៗនៃព្រះគ្រីស្តវិទ្យា គឺយើងមិនដែលអាចនិយាយថា យើងស្គាល់មនុស្សម្នាក់ទាំងស្រុងបានឡើយ ហើយអ្នកណា ដែលចាប់ផ្តើមមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះគ្រីស្ត នឹងស្គាល់ខ្លួនគេផ្ទាល់បន្តិចម្តងៗ (មថ ១៦,១៨)។

២.១.១. ព្រះយេស៊ូជាមនុស្សធម្មតាម្នាក់

ព្រះយេស៊ូរស់នៅដូចមនុស្សធម្មតាម្នាក់។ ព្រះអង្គជាបុត្ររបស់ជាងឈើ គេ្សគាល់មាតា និងបងប្អូនរបស់ព្រះអង្គ (មថ ១២,៤៦-៤៧ ; ១៣,៥៥-៥៦ ; លក ៣,២៣ ; យហ ៦,៤២)។ តាំងពីកុមារ ព្រះអង្គនៅភូមិណាសារ៉ែត (លក ៤,១៦ ; មថ ១៣,៥៤) ដោយសារព្រះអង្គនៅភូមិតូច គេពិបាកជឿព្រះអង្គ (យហ ១,៤៥-៤៦)។ ព្រះអង្គបានរីកចម្រើនឡើងដូចកូនក្មេងម្នាក់ (លក ២,៤០.៥២) ហើយមាតាបិតាបានអប់រំគាត់ដូចកូនក្មេងជនជាតិយូដានៅសម័យនោះ (លក ២,៤១-៥២)។ ក្រុមសាវ័កអាចយល់ឃើញថា ព្រះអង្គត្រូវការសម្រាក (មថ ៨,២៤) ព្រះអង្គស្រេកឃ្លាន (លក ៤,២ ; យហ ៤,៦-៧) ព្រះអង្គចេះអស់កម្លាំង (យហ ដដែល) ព្រះអង្គពិសាបាយ និងទឹក (មថ ១១,១៩) ត្រេកអរសប្បាយ (លក ១០,២១) កើតទុក្ខព្រួយ (មថ ២៦,៣៧-៣៨) អាចស្រស់ទឹកភ្នែក (លក ១៩,៤១ ; យហ ១១,៣៥) ព្រះអង្គចេះអាណិតអាសូរគេ (លក ៧,១៣) ខឹង (មថ ២១,១២-១៧ ; យហ ២,១៣-២២) ហើយចេះស្រលាញ់ (មក ១០,២១)។ ទីបញ្ចប់ ព្រះយេស៊ូរងទុក្ខលំបាក និងសោយទីវង្គត (មក ១៤-១៦...)។

២.១.២. ព្រះយេស៊ូមិនមែនជាមនុស្សធម្មតាឡើយ

ព្រះយេស៊ូបង្រៀន “ប្រកបដោយអំណាច” (មក ១,២២ ; មថ ២១,២៣) ព្រះអង្គនិយាយការពិតជានិច្ច (មថ ២១,១៦) និងមិនដែលប្រព្រឹត្តបាបសោះ (យហ ៨,៤៦) ព្រះអង្គក៏មានសេរីភាពពេញលេញ (យហ ៨,៣៦) សូម្បីតែមុននឹងស្លាប់ដែរ​ (មថ ២៦,២៦)។ ព្រះយេស៊ូអះអាងថា ព្រះអង្គយាងមក ដើម្បីបំពេញ និងកែធម៌វិន័យលោកម៉ូសេ (មថ ៥... ; មថ ១៩,៨ ; មថ ១៥,១០-២០ ; មក ៧,១៤-២៣) ព្រះអង្គក៏ជាម្ចាស់លើថ្ងៃសប្ប័ទ (មក ២,២៣-២៧)។ ព្រះយេស៊ូហ៊ាសប្រកាសថា ព្រះអង្គអាចលើកលែងទោសអោយអ្នកបាប (មថ ៩,១-៩ ; មក ២,១-១២ ; លក ៥,១៧-២៦ ; លក ៧,៤២) ព្រះអង្គសូមអោយក្រុមសាវ័កលះបង់អ្វីៗទាំងអស់ (សូម្បីតែឪពុកម្តាយដែរ) ដើម្បីដើរតាមព្រះអង្គ (មថ ១០,៣៧)។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះអង្គមានទំនាក់ទំនងពិសេសជាមួយព្រះជាម្ចាស់ ដែលព្រះអង្គហៅថា ព្រះបិតា (ប៉ា) (លក ២,៤៩’; មថ ១៤,២៣ ; មក ១៤,៣៦ ; មថ ១១,២៧)។

២.២. ងាររបស់ព្រះយេស៊ូ

ងាររបស់ព្រះយេស៊ូមានច្រើន៖ ព្យាការី មហាបូជាចារ្យ អ្នកបម្រើរបស់ព្រះជាម្ចាស់ បុត្រមនុស្ស កូនចៀមរបស់ព្រះជាម្ចាស់ មេស្ស៊ី ព្រះរាជវង្សព្រះបាទដាវីឌ ព្រះសង្រ្គោះ ព្រះអម្ចាស់ ព្រះគ្រីស្ត ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ព្រះជាម្ចាស់ ព្រះបន្ទូល...

យើងអាចចែកងារផ្សេងៗរបស់ព្រះយេស៊ូតាមបួនប្រភេទ៖ ១. ងារដែលទាក់ទងនឹងសកម្មភាពរបស់ព្រះយេស៊ូនៅលើលោកនេះ២០០០ឆ្នាំមុន ២. ងារដែលទាក់ទងនឹងលោកខាងមុខ ៣. ងារដែលទាក់ទងនឹងសកម្មភាពរបស់ព្រះអង្គសព្វថ្ងៃ ៤. ងារដែលទាក់ទងនឹងព្រះជន្មអស់កល្បរបស់ព្រះអង្គ។

តាមងារដែលយើងប្រើ ព្រះគ្រីស្តវិទ្យានឹងទៅជា “ខ្ពស់” ឬ “ទាប” តាមតែយើងចង់បញ្ជាក់ថា ព្រះគ្រីស្តជាព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ តាមន័យចំ ឬទេ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងអាចសង្កត់ន័យបានថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស ឬជាមនុស្សម្នាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានលើកអោយបានខ្ពស់លើសអ្វីៗទាំងអស់ គឺនៅពេលនោះ យើងធ្វើតាមចលនាឡើងរបស់អត្ថបទដំណឹងល្អរបស់ម៉ាថាយ ម៉ាកុស លូកា (គម្ពីរសហចក្ខុ) ឬចលនាចុះរបស់លោកយ៉ូហាន។ ពេលនោះ យើងនិយាយអំពីព្រះគ្រីស្តវិទ្យាខាងក្រោម ឬ ព្រះគ្រីស្តវិទ្យាខាងលើ។

២.២.១. ព្រះគ្រីស្ត និងព្រះមេស្ស៊ី

លទ្ធិ ៤៣៦     ព្រះគ្រីស្ត ជាពាក្យក្រិក ដែលមកពីពាក្យ “ព្រះមេស្ស៊ី” ជាភាសាហេប្រឺ ដែលមានន័យថា “អ្នកដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់ចាក់ប្រេងអភិសេក”។ ព្រះគ្រីស្តទៅជាព្រះនាមរបស់​ព្រះយេស៊ូ ព្រោះតែព្រះអង្គបំពេញ​បេសកកម្ម​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់អោយបានគ្រប់លក្ខណៈ។ នៅប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ព្រះជាម្ចាស់​​ចាក់​ប្រេង​អភិសេក អស់អ្នក​ដែល​បាន​ទទួលបេសកកម្មពីព្រះអង្គ ដូចជាស្ដេច (១ពង្ស ១,៣៩) ពួកបូជាចារ្យ (សរ ២,៩ ; លវ ៨,១២) ហើយ​ព្យាការី​ខ្លះៗផងដែរ (១ពង្ស ១៩,១៦) ជាពិសេសព្រះមេស្ស៊ី ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់នឹងចាត់អោយមក​ដើម្បីតាំង​ព្រះរាជ្យ​ព្រះ​អង្គ (ទន ២,២ ; កក ៤,២៦-២៧)។ ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធត្រូវតែចាក់ប្រេងអភិសេក​ព្រះ  មេស្ស៊ី (អស ១១,១២) តាំងព្រះអង្គជាស្ដេច​ បូជាចារ្យ (សក ៤,១៤ ; ៦,១៣) និងព្យាការីផង (អស ៦១,១ ; លក ៤,១៦-២១)។ ដោយមានមុខងារជាបូជាចារ្យ ព្យាការី និងព្រះមហាក្សត្រ ព្រះយេស៊ូបានបំពេញ​សេចក្ដីសង្ឃឹមរបស់​ជនជាតិ​អ៊ីស្រា​អែល​​អំពី​ព្រះ​មេស្ស៊ី ។

លទ្ធិ ៤៣៨     ពេលព្រះជាម្ចាស់អភិសេកព្រះយេស៊ូធ្វើជាព្រះមេស្ស៊ី ទ្រង់សម្ដែងបេសកកម្មរបស់​ព្រះគ្រីស្ត។ “តាមពិត ព្រះនាមរបស់ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់សម្ដែងបេសកកម្មរបស់ព្រះជាម្ចាស់​នោះ ព្រោះក្នុងព្រះនាម​ព្រះអង្គ មានចែងថា អ្នក​ចាក់ប្រេងអភិសេក អ្នកទទួលប្រេងអភិសេក និងប្រេង​អភិសេក​ផ្ទាល់៖ អ្នកចាក់ប្រេង​អភិសេក គឺ​ព្រះបិតា អ្នក​ទទួលប្រេងអភិសេក គឺព្រះបុត្រា ហើយប្រេងអភិសេក គឺព្រះវិញ្ញាណ” (សន្ត អ៊ីរ៉េណេ)។ នៅលើផែនដី ព្រះជាម្ចាស់​សម្ដែង​ថា ព្រះយេស៊ូជា​ព្រះគ្រីស្ត​​អស់​កល្ប​ជានិច្ច នៅពេលលោកយ៉ូហានបាទីស្តជ្រមុជព្រះអង្គក្នុងទឹក។ ពេលនោះ “ព្រះ​​ជាម្ចាស់​បាន​ចាក់​​ព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ និងឫទ្ធានុភាពអភិសេកព្រះយេស៊ូ” (កក ១០,៣៨) ដើម្បីអោយ “លោក​​បង្ហាញ​ខ្លួន​អោយ​​ប្រជារាស្រ្ត​​អ៊ីស្រាអែល​ស្គាល់” (យហ ១,៣១)​ ​ថា ជាព្រះមេស្ស៊ីព្រះមេស្ស៊ីរបស់គេ។ ដោយសារ​កិច្ចការ និង​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះអង្គ គេនឹងស្គាល់​ព្រះអង្គជា “ព្រះដ៏វិសុទ្ធ​​ដែល​​ព្រះជាម្ចាស់​ចាត់អោយមក” (មក ១,២៤ ; យហ ៦,៦៩ ; កក ៣,១៤) ។

លទ្ធិ ៤៣៩     ជនជាតិយូដាជាច្រើន សូម្បីតែសាសន៍ដទៃខ្លះដែលជឿ និងសង្ឃឹមលើព្រះបន្ទូលសន្យារបស់ព្រះជាម្ចាស់​ដូច​គ្នា​​​ដែរ បានទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូមានលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់ “បុត្រារបស់ព្រះបាទដាវីឌ” ជាព្រះមេស្ស៊ី​ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានសន្យាប្រទានអោយជនជាតិអ៊ីស្រាអែល (មថ ៩,២៧)។ ព្រះយេស៊ូសុខចិត្តទទួលងារជា​ព្រះមេស្ស៊ី​ (យហ ៤,២៥-២៦) ដូចព្រះអង្គមានសិទ្ធិទទួលព្រះបរមងារនេះមែន ប៉ុន្តែព្រះអង្គប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច ព្រោះ​ជនជាតិ​អ៊ីស្រាអែលភាគច្រើនគិតថា ព្រះមេស្ស៊ី​​​​​ដូច​ជា​​ស្ដេច​លោកីយ៍ (មថ ២២,៤១-៤៦ ; យហ ៦,១៥ ; លក ២៤,២១) ។

លទ្ធិ ៤៤០      ព្រះយេស៊ូបានទទួលការប្រកាសជំនឿរបស់លោកសិលា ដែលទទួលស្គាល់ព្រះអង្គជាព្រះមេស្ស៊ី ​នៅ​ពេល​​ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលទុកជាមុនថា បុត្រមនុស្សនឹងរងទុក្ខលំបាក (មថ ១៦,១៦-២៣)។ ព្រះអង្គបានសម្ដែង​យ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះអង្គជាព្រះមេស្ស៊ី និងព្រះមហាក្សត្របែបណា នៅក្នុងអត្តសញ្ញាណដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត​នៃ​បុត្រមនុស្សដែល “យាងចុះពីស្ថានបរមសុខ” (យហ ៣,១៣) និងនៅក្នុងបេសកកម្មសង្រ្គោះមនុស្សលោកដូចជា អ្នកបម្រើដែលត្រូវរងទុក្ខលំបាក៖ “បុត្រមនុស្សមកក្នុងពិភពលោកនេះ មិនមែនដើម្បីអោយគេបម្រើលោកទេ គឺលោកបម្រើគេវិញ ព្រមទាំងបូជាជីវិត ដើម្បីលោះមនុស្សទាំងអស់” (មថ ២០,២៨) (អស ៥៣,១០-១២)។ ហេតុ​ដូច្នេះ​ហើយ   ប្រសិនបើគ្មានព្រះឈើឆ្កាងជួយបំភ្លឺទេ   យើងមិនអាចយល់ថា    ព្រះយេស៊ូជាព្រះ​មហាក្ស​ត្រ​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេចបានទេ (យហ ១៩,១៩-២២ ; លក ២៣,៣៩-៤៣)។ លោកសិលាអាចប្រកាសពីមុខ​ប្រជាជន​របស់​ព្រះ​​ជាម្ចាស់ថា ព្រះ​យេស៊ូ​ជា​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ នៅពេលព្រះយេស៊ូ​មាន​​ព្រះជន្មថ្មី​តែ​ប៉ុណ្ណោះ៖ “សូមអោយ​ជនជាតិ​​​​អ៊ីស្រាអែលទាំងមូលដឹងជាក់ច្បាស់ថា លោកយេស៊ូនេះ ដែលបងប្អូនបានឆ្កាង ព្រះជាម្ចាស់​បាន​​​​​​​​​តែង​តាំងលោកឡើងជាព្រះអម្ចាស់ និងជាព្រះគ្រីស្តហើយ” (កក ២,៣៦)។

២.២.២. បុត្រមនុស្ស

ជាទូទៅ អ្នកស្រាវជ្រាវទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូបានប្រើងារនេះ ដើម្បីនិយាយអំពីព្រះអង្គផ្ទាល់ (មក ២,១០ ; យហ ១២,៣៤ ; កក ៧,៥៦)។ លោកអេសេគីអែល និងលោកដានីអែលប្រើងារនេះជាលើកទីមួយ (អគ ២,១ ; ដន ៧,១៣)។ បុត្រមនុស្សសម្ដៅទៅលើមនុស្សម្នាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានត្រាស់ហៅអោយបំពេញមុខងារពិសេសដូជាវិនិច្ឆ័យទោសមនុស្សលោកនៅអវសានកាលនៃពិភពលោក។ ក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ ពាក្យនេះ សម្ដៅទៅលើលក្ខណៈជាមនុស្ស ឯក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីវិញ ពាក្យនេះ សម្ដៅទៅលើលក្ខណៈជាព្រះមេស្ស៊ី។ តាមការពិត ពាក្យនេះ បញ្ជាក់ថា ព្រះយេស៊ូពិតជាមនុស្សម្នាក់ដូចយើងដែរ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គជាមនុស្សដ៏គ្រប់លក្ខ័ណម្នាក់ថែមទៀតផង។

២.២.៣. ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់

លទ្ធិ ៤៤១      នៅក្នុងសម័្ពន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ជាងារដែលព្រះជាម្ចាស់ប្រទានអោយពួកទេវទូត (ទក ៣២,៨ ; យប ១,៦) ប្រជាជនដែលព្រះជាម្ចាស់បានជ្រើសរើស (សរ ៤,២២) កូនចៅជនជាតិ      អ៊ីស្រាអែល (ហស ២,១)​​ និងព្រះមហាក្សត្ររបស់គេ (២សម ៧,១៤)។ ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់មានន័យថា ព្រះជាម្ចាស់​ប្រោសមនុស្សម្នាក់អោយទៅជាបុត្រចិញ្ចឹមរបស់ព្រះអង្គ ដោយមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជា     មួយ។ កាលដែល​​​​​​​​​មានចែង​ថា ព្រះជាម្ចាស់បានសន្យាប្រទានព្រះមហាក្សត្រ-ព្រះមេស្ស៊ី ជា “ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់” (១របា ១៧,១៣ ; ទន ២,៧) យើងមិនត្រូវសនិដ្ឋានភ្លាមៗតាមអត្ថន័យចំៗនៃអត្ថបទនោះថា ព្រះអង្គ​មាន​ឋានៈ​​ខ្ពស់​ជាង​​មនុស្សលោក​ទេ។  ប្រហែលជាអស់អ្នកដែលបានហៅព្រះយេស៊ូថា   ជាព្រះមេស្ស៊ីនៃជនជាតិ ​អ៊ីស្រាអែល (មថ ២៧,៥៤) គ្មានបំណងចង់ផ្ដល់អត្ថន័យផ្សេងពីអត្ថន័យនោះឡើយ (លក ២៣,៤៧)។

លទ្ធិ ៤៤២      រីឯលោកសិលាវិញ ពេលលោកប្រកាសថា  ព្រះយេស៊ូជា  “ព្រះគ្រីស្ត  ជា​ព្រះបុត្រារបស់ព្រះ     ​ជា​ម្ចាស់​​​​​​​​​​​​​ដ៏មានព្រះជន្មគង់នៅ” (មថ ១៦,១៧) ព្រះអង្គឆ្លើយតបយ៉ាងឧឡារិកថា “អ្នកដឹង​សេចក្ដី​នេះ មិន​មែន​ដោយ​​ខ្លួនឯងទេ គឺព្រះបិតារបស់ខ្ញុំ ដែលគង់នៅស្ថានបរមសុខ បានសម្ដែងអោយអ្នកដឹង ” (មថ ១៦,១៧)។ ក្រោយ​​ពីសន្តប៉ូលបានប្រែចិត្តគំនិត នៅតាមផ្លូវទៅកាន់ទីក្រុងដាម៉ាស លោកថ្លែងថា៖ “ព្រះជាម្ចាស់​បាន​ជ្រើស​រើស​​ខ្ញុំទុកដោយឡែក តាំងពីក្នុងផ្ទៃម្តាយមកម្ល៉េះ ហើយព្រះអង្គបានត្រាស់ហៅខ្ញុំ ដោយព្រះហឫទ័យ​ប្រណី     ស​​ន្ដោស​របស់ព្រះអង្គ។ នៅពេលព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យសម្ដែង​អោយខ្ញុំស្គាល់​ព្រះ​បុត្រា​របស់ព្រះអង្គ ដើម្បី​​​​អោយ​ខ្ញុំ​នាំ​ដំណឹងល្អអំពីព្រះបុត្រាទៅជូនសាសន៍ដទៃ” (កាឡ ១,១៥-១៦)។ “លោក​ចាប់​ផ្ដើមប្រកាសនៅ​​ក្នុងសាលាប្រជុំនានាភ្លាមថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់” (កក ៩,២០)។ តាំងពីដំបូងបង្អស់ (១ថស ១,១០)​ “ព្រះយេស៊ូជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់” ជាស្នូលនៃជំនឿ​របស់​ក្រុមគ្រីស្តទូត (យហ ២០,៣១) ដែលលោកសិលាបានប្រកាសមុនគេ និងដែលជាគ្រឹះរបស់​ព្រះ​សហគមន៍ (មថ ១៦,១៨)។

លទ្ធិ ៤៤៣     តាមពិត លោកសិលាបានទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី ជាព្រះបុត្រាដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់​ព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិតព្រះយេស៊ូបានជួយអោយគេយល់បាន។ ចំពោះក្រុមប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ ពេលគេចោទសួរ​ព្រះ​យេស៊ូ​ថា៖ “បើដូច្នេះ អ្នកជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ឬ?” ព្រះអង្គឆ្លើយតបនឹងគេថា៖ “អស់លោកមាន​ប្រសាសន៍​​​ត្រូវមែន គឺខ្ញុំនេះហើយ” (លក ២២,៧០) (មថ ២៦,៦៤ ; មក ១៤,៦១)។ តាំងពីដើមមកម្ល៉េះ ព្រះអង្គ​បាន​​ណែនាំខ្លួនឯងជា “ព្រះបុត្រា” ដែលស្គាល់ព្រះបិតា (មថ ១១,២៧) ខុសប្លែកពី “អ្នកបម្រើ” ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់​បាន​ចាត់អោយមកពីមុនៗអោយប្រជាជនរបស់ព្រះអង្គ (មថ ២១,៣៤-៣៦) ហើយដែលមានឋានៈលើសពីពួកទេវទូតទៅទៀត (មថ ២៤,៣៦)។ ព្រះអង្គ​បាន​ញែកខ្លួនឯងពីសាវ័ករបស់ព្រះអង្គ ដោយមិនដែលមានព្រះបន្ទូលថា “ព្រះបិតារបស់យើង” ទេ (មថ ៥,៤៨) លើកលែងតែដើម្បីបង្គាប់អោយ​គេ​ថា៖ “អ្នករាល់គ្នាត្រូវទូលព្រះអង្គដូចតទៅៈ ឳព្រះបិតានៃយើងខ្ញុំ” (មថ ៦,៩) ហើយ​​ព្រះអង្គបានបញ្ជាក់ពីការ​ញែកនេះ៖ “ព្រះបិតាខ្ញុំ និងព្រះបិតារបស់អ្នករាល់គ្នា” (យហ ២០,១៧)។

លទ្ធិ ៤៤៤      តាមដំណឹងល្អ ព្រះសូរសៀងរបស់ព្រះបិតាបង្ហាញព្រះយេស៊ូថា ជា “បុត្រដ៏ជាទីស្រលាញ់” (មថ ៣,១៧ ; ១៧,៥) របស់ព្រះអង្គ នៅពេលព្រះយេស៊ួជ្រមុជទឹក និងនៅពេលព្រះអង្គប្រែទ្រង់ទ្រាយអោយ  សាវ័កឃើញ។ ព្រះ​យេស៊ូណែនាំខ្លួនជា “ព្រះបុត្រាតែមួយរបស់ព្រះជាម្ចាស់” (យហ ៣,១៦) ​និងបញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គមានព្រះជន្ម គង់​​នៅអស់កល្បជានិច្ច មុនសម័យកាលទាំងអស់ (យហ ១០,៣៦)។ ព្រះអង្គសូមអោយគេជឿ “លើព្រះនាមព្រះបុត្រា​តែមួយ​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់” (យហ ៣,១៨)។ ធម៌ប្រកាសជំនឿរបស់គ្រីស្តសាសនានេះ លេចចេញមករួចហើយ កាលដែល​នាយ​ទាហាន​ភ្លាត់មាត់ ពី​មុខ​ព្រះ​យេស៊ូនៅលើឈើឆ្កាង ថា៖ “បុរស​នេះពិតជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់មែន” (មក ១៥,៣៩) ។ មានតែពេល​ព្រះ​យេស៊ូ​សោយ​ទិវង្គត​ និងមាន​ព្រះជន្ម​រស់​ឡើង​វិញទេ ទើបអ្នកជឿអាច​ផ្តល់​អត្ថន័យពេញលេញដល់ព្រះបរមងារ “ព្រះ​បុត្រា​​របស់ព្រះជាម្ចាស់” ។

លទ្ធិ ៤៤៥      យើងអាចយល់ថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ពោរពេញដោយសិរីរុងរឿង និងឫទ្ធានុភាព ពេល​ព្រះអង្គមានព្រះជន្មថ្មី៖ “ព្រះជាម្ចាស់បានតែងតាំងព្រះអង្គ ជាព្រះបុត្រាប្រកបដោយ​ឫទ្ធានុភាព ដោយប្រោសព្រះអង្គអោយមានព្រះជន្មថ្មី” (រម ១,៤) (កក ១៣,៣៣)។​ ក្រុមគ្រីស្តទូតនឹងប្រកាសថា៖ “យើង​​បាន​ឃើញ​សិរីរុងរឿងរបស់ព្រះអង្គ ជាសិរីរុងរឿងនៃព្រះបុត្រាតែមួយគត់ ដែលមកពីព្រះបិតា ព្រះអង្គ​ពោរពេញ​ទៅ​ដោយ​​ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្ដោស និងសេចក្ដីពិត” (យហ ១,១៤)។

 ២.២.៤. ព្រះអម្ចាស់៖ Kyrios

លទ្ធិ ៤៤៦      ពេលគេបកប្រែគម្ពីរសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ជាភាសាក្រិក គេប្រើពាក្យ Kyrios (“ព្រះអម្ចាស់”) ដើម្បីបកប្រែព្រះ​នាម​​ដ៏ប្លែកអស្ចារ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលទ្រង់បានសម្ដែងអោយលោកម៉ូសេ​ស្គាល់​ YHWH (សរ ៣,១៤)។​  ដូច្នេះ គេធ្លាប់​ប្រើ ព្រះអម្ចាស់ ដើម្បីសម្ដែងថា  ព្រះ​របស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលជាព្រះជាម្ចាស់។  ក្នុង    ​សម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី គេ​ប្រើងារ “ព្រះអម្ចាស់” សម្តៅលើព្រះបិតាផង ព្រះយេស៊ូផង។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាគេទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូ ជាព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ (១ករ ២,៨)។

លទ្ធិ ៤៤៧     ពេលព្រះយេស៊ូពិភាក្សាជាមួយពួកគណៈផារីស៊ី អំពីអត្ថន័យនៃទំនុកតម្កើងលេខ ១១០ ​(មថ ​២២,​៤១​-៤៦) ព្រះយេស៊ូដូចជាទទួលស្គាល់យ៉ាងលាក់លៀមថា ខ្លួនជាព្រះអម្ចាស់ ប៉ុន្តែ ពេលព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលជាមួយក្រុមគ្រីស្តទូត ព្រះអង្គសម្ដែងអោយគេដឹងច្បាស់ថា ព្រះអង្គជាព្រះអម្ចាស់ (យហ ១៣,១៣)។ អស់មួយជីវិត ព្រះ​យេស៊ូ​បង្ហាញថា ព្រះអង្គជាព្រះជាម្ចាស់ ដោយធ្វើកាយវិការគ្រប់គ្រងធម្មជាតិ ជម្ងឺ អារក្ខ សេចក្ដីស្លាប់ និងអំពើបាប។

លទ្ធិ ៤៤៨      ជារឿយៗ ក្នុងដំណឹងល្អ មនុស្សជាច្រើនហៅព្រះយេស៊ូជា “ព្រះអម្ចាស់”។ ងារនេះផ្ដល់សក្ខីភាពថា អ្នក​ដែល​មករកព្រះយេស៊ូ គោរព និងជឿទុកចិត្តលើព្រះអង្គ ហើយសូមអោយព្រះអង្គជួយសង្រ្គោះ និងព្យាបាល (មថ ៨,២ ; ១៤,៣០)។ ដោយមានព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជម្រុញផង អ្នកនោះទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូ​​ជាព្រះជាម្ចាស់ (លក ១,៤៣ ; ២,១១)។ ពេលគេជួបព្រះយេស៊ូដែលមានព្រះជន្មថ្មី គេក្រាប​ថ្វាយ​បង្គំព្រះអង្គ៖ “ព្រះ​អង្គ​​ពិតជាព្រះអម្ចាស់ និងជាព្រះរបស់ទូលបង្គំមែន!” (យហ ២០,២៨)។ ពេលនោះ “ព្រះអម្ចាស់”  ទទួល​អត្ថន័យពិសេសតាមគ្រីស្តសាសនា គឺសម្ដែងថា គេស្រលាញ់ព្រះអង្គ​យ៉ាង​​ជិតស្និទ្ធ៖ “ព្រះអម្ចាស់ទេតើ!” (យហ ២១,៧)។

លទ្ធិ ៤៤៩      ដោយប្រគល់ងារព្រះអម្ចាស់អោយព្រះយេស៊ូ ធម៌ប្រកាសជំនឿដំបូងនៃព្រះសហគមន៍អះអាង តាំងពី​ដើមថា (កក ២,៣៤-៣៦) ត្រូវតែថ្វាយទៅព្រះយេស៊ូអំណាច ព្រះកិតិ្តនាម និងសិរីរុងរឿងរបស់​ព្រះជាម្ចាស់​ជា​ព្រះ​បិតា (រម ៩,៥ ; ទត ២,១៣ ; វវ ៥,១៣) ដ្បិតព្រះអង្គ “មានឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់” (ភីល ២,៦) ហើយ​ពីព្រោះ​ព្រះបិតាបានសម្ដែងថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះជាម្ចាស់ ដោយប្រោសព្រះអង្គអោយ​ក្រោកឡើង​ពីចំណោម​មនុស្ស​ស្លាប់ និងអោយទទួលសិរីរុងរឿងរបស់ព្រះអង្គ (រម ១០,៩ ; ១ករ ១២,៣ ; ភីល ២,៩ ; ១១)។

២.៣. ឯកសារផ្សេងៗក្នុងការស្គាល់ព្រះគ្រីស្ត

មានអត្ថបទផ្សេងៗ ដែលនិយាយអំពីព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត៖ អត្ថបទដំណឹងល្អ (លោកម៉ាថាយ មាកុស លូកា យ៉ូហាន) គម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ សៀវភៅតំណាលរឿងអំពីព្រះយេស៊ូមិនផ្លូវការ និងអត្ថបទរបស់ជនជាតិយូដា និងជនជាតិរ៉ូម៉ាំងឯខ្លះៗ... អត្ថបទទាំងអស់នោះបញ្ជាក់ថា លោកយេស៊ូពិតជាបានកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក រឿងលោកយេស៊ូមិនមែនជារឿងក្លែងក្លាយ ឬរឿងប្រឌិត ដែលសាវ័ករបស់លោកបានថ្លែង ដើម្បីបោកបញ្ជាតយើង។ សព្វថ្ងៃ មនុស្សទាំងអស់ ទោះជាគ្រីស្តបរិស័ទ ឬទេ ទទួលស្គាល់ថា លោកយេស៊ូពិតជាមនុស្សម្នាក់ ដែលបានរស់នៅលើផែនដីនេះ ប្រមាណជាង២០០០ឆ្នាំមុន។

យើងដឹងថា ព្រះយេស៊ូបានរស់នៅស្រុក ប៉ាឡេស្ទីន រវាងឆ្នាំទី៧មុន និងឆ្នាំទី៣០ក្រោយគ.ស.។ ប្រហែលជាព្រះយេស៊ូបានប្រសូតរវាងឆ្នាំទី៧ និងឆ្នាំទី៤ មុនគ.ស.។ តាមសន្តលូកា (២,១-២) ព្រះយេស៊ូប្រសូតនៅពេល​​​​លោកគីរីញូស ដែលជាទេសាភិបាលនៅស្រុកស៊ីរី ជំរឿនប្រជាជន។ លោក ហ្វ្លាវីយ៉ូស យ៉ូសែប (Flavius Josephe) ជាជនជាតិយូដាម្នាក់ ដែលស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត បានយល់ឃើញថា លោកគីរីញូសបានជំរឿនប្រជាជននៅឆ្នាំទី៦ក្រោយគ.ស.។ ប៉ុន្តែ លោកលូកាអាចយកការជំរឿនប្រជាជននេះ ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូបានប្រសូតនៅក្នុងចក្រភពរ៉ូម៉ាំង។ បន្ទាប់មកទៀត ប្រតិទិនបានផ្លាស់ប្តូរជាច្រើនលើកច្រើនសារក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដូចជានៅឆ្នាំ១៥៨២ សម្ដេចប៉ាប គ្រែក័រទី១៣ (Gregory) បានកែប្រតិទិន យ៉ូលីយ៉ាំង (Julien) ដែលព្រះចៅអធិរាជរ៉ូម៉ាំង Caesar បានតែងតាំងនៅឆ្នាំ៤៦។​

តាមដំណឹងល្អ ព្រះយេស៊ូសោយទីវង្គតក្រោមអំណាចរបស់លោកពីឡាតជាទេសាភិបាលស្រុកយូដារវាងឆ្នាំ២៦​ និង៣៦ក្រោយគ.ស.។ លោក តាសីត (Tacite) ជនជាតិរ៉ូម៉ាំងម្នាក់ ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត និងចំណារបុរាណនៅទីក្រុង សេសារេ (Cesarea) បញ្ជាក់ថា លោកពីឡាតជាទេសាភិបាលនៅសម័យនោះ។ តាមការស្រៀវជ្រាវខាងវិទ្យាសស្រ្ត ព្រះយេស៊ូអាចសោយទីវង្គតនៅពេលបុណ្យចម្លងរបស់ជនជាតិយូដា នៅថ្ងៃសុក្រទី៧ខែមេសាឆ្នាំ៣០ ឬថ្ងៃសុក្រថ្ងៃទី៣ខែមេសាឆ្នាំ៣៣។ តាមសន្តលូកា ព្រះយេស៊ូចាប់ផ្តើមប្រកាសដំណឹងល្អ ពេលព្រះអង្គមានព្រះជន្ម៣០វស្សា (៣,២៣) ហើយតាមសន្តយ៉ូហាន “គេបានចំណាយពេល៤៦ឆ្នាំ ដើម្បីសង់ព្រះវិហារ” (២,២០) យើងអាចសណ្និដ្ឋានថា ព្រះយេស៊ូបានសោយទីវង្គតនៅថ្ងៃទី៧ខែមេសាឆ្នាំ៣០ (ថ្ងៃទី១៤ខែនីសាន)។

ជាទូទៅ ជនជាតិយូដាស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិសាស្រ្តមិននៅស្ងៀមអំពីព្រះគ្រីស្ត។ មានតែលោកហ្វ្លាវីយ៉ូស យ៉ូសែប ដែល ប្រហែលជាឆ្នាំ៩០ និយាយអំពីលោកយ៉ូហាន បាទីស្ត និងលោកយ៉ាកុបនៅទីក្រុងយេរូសាឡឹម (ជាបងប្អូនព្រះយេស៊ូ តាមគម្ពីរ) ដែលលោកមហាបូជាចារ្យ ហានូន (Hanon) បានសម្លាប់នៅឆ្នាំ៦២។ លោកហានូនជាកូនម្នាក់របស់លោកហានា (Hana) ដែលជាឪពុកក្មេករបស់លោកមហាបូជាចារ្យ កៃផាស (Caïpha)។ ឯជនជាតិរ៉ូម៉ាំងវិញ មានលោក ភ្លីន ជាអ្នកក្មេង (Pline the Young) (ឆ្នាំ១១២) លោកតាសីត (ឆ្នាំ១១៥) និងលោក សូយេទូន (Suetone) (ឆ្នាំ១២០) ដែលនិយាយអំពីព្រះយេស៊ូ។ តាមរយៈពួកលោកទាំងអស់នោះ យើងដឹងថា មានមនុស្សម្នាក់ ឈ្មោះយេស៊ូ ដែលអ្នកខ្លះចាត់ទុកថា ជាព្រះគ្រីស្ត បានត្រូវគេចាប់ និងត្រូវគេឆ្កាង នៅស្រុកប៉ាឡេស្ទីន ក្រោមអំណាចរបស់ព្រះចៅអធិរាជ ទីបេរីយ៉ូស (Tiberius) លោកបានកើតមកក្រោមអំណាចរបស់ព្រះចៅអធិរាជ អូគូស្ត (Augustus)។ បន្ទាប់មក លោកយ៉ូសែបបន្ថែមទៀតថា ពួកសាវ័ករបស់លោកយេស៊ូបានអះអាងថា លោកបានរស់ឡើងវិញនៅថ្ងៃទី៣ក្រោយពីលោកបានស្លាប់ តាមអ្វីដែលពួកព្យាការីបានថ្លែងជាមុន។ ពួកសាវ័កមានឈ្មោះថា ជាគ្រីស្តបរិស័ទរហូតដល់ពេលលោកយ៉ូសែបសរសេរ។

សរុបសេចក្ដី យើងដឹងច្បាស់ថា លោកយេស៊ូបានកើតមកក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់មនុស្សយើង។ ឯកសាររបស់ជនជាតិយូដា និងជនជាតិរ៉ូម៉ាំងមកពីមនុស្ស ដែលមិនដែលស្គាល់ព្រះយេស៊ូ ហើយដែលនិយាយអំពីព្រះយេស៊ូ ព្រោះគេឮគេនិយាយអំពីព្រះអង្គ។ មានតែគ្រីស្តបរិស័ទទេ ដែលជាប្រភពដើមអំពីព្រះគ្រីស្ត។ ដូច្នេះហើយ បានជាមានអ្នកខ្លះមិនព្រមទទួលសក្ខីភាពរបស់គ្រីស្តបរិស័ទទាំងអស់នោះ ដោយអះអាងថា បើមាន គេនឹងព្រមទទួលសក្ខីភាពរបស់អ្នក ដែលមិនកាន់គ្រីស្តសាសនា។ ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វីបានជាឯកសារបែបនេះ ច្បាស់ជាងឯកសាររបស់គ្រីស្តបរិស័ទ? តើម្នាក់ ដែលមិនកាន់គ្រីស្តសាសនានិយាយការពិតច្រើនជាងគ្រីស្តបរិស័ទ ឬទេ? តើយើងអាចជឿមនុស្សម្នាក់ ដែលមិនមែនជាអ្នកជឿ ឬដែលជាខ្មាំងរបស់ព្រះយេស៊ូ ច្រើនជាងអ្នកជឿ ឬទេ? តើអស់អ្នកនិយាយបែបនេះអាងលើមូលហេតុអ្វី? សូម្បីតែអ្នកមិនជឿលើព្រះយេស៊ូជឿលើអ្វីមួយ ឬម្នាក់ផ្សេងទៀតដែរ... ហើយការជឿទាំងប៉ុន្មានរបស់គេអាចនាំអោយគេវង្វេងបានដែរ (Xavier Léon-Dufour)។

២.៤.ការវិភាគព្រះគម្ពីរតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត

ព្រះយេស៊ូខាងប្រវត្តិសាស្រ្តមិនមែនជាព្រះយេស៊ូពិតប្រាកដទេ ហើយព្រះយេស៊ូពិតប្រាកដមិនមែនជាព្រះយេស៊ូខាងប្រវត្តិសាស្រ្តដែរ។ យើងមិនអាចស្គាល់ព្រះយេស៊ូពិតប្រាកដបានឡើយ ដ្បិត ១. យើងខ្វះឯកសារ ហើយឯកសារយើងមកពីអ្នកជឿ ២. ទោះបីជាយើងមានឯកសារគ្រាប់គ្រាន់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏បុគ្គលភាពព្រះយេស៊ូជ្រៅពេកដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះបីយើងមិនអាចនិយាយសព្វគ្រាប់អស់ហើយយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងអាចនិយាយសេចក្ដីខ្លះៗអំពីព្រះយេស៊ូដែរ។

នៅសតវត្សទី១៨ យើងអានអត្ថបទដ៏វិសុទ្ធ ដោយមានគំនិតតែមួយ គឺយើងប្រើវិទ្យសាស្រ្ត ដើម្បីសិក្សាអត្ថបទ ដែលមានគោដៅខាងទេវវិទ្យា។ អ្នកនិពន្ធបានសរសេរអត្ថបទនោះ ដោយមានជំនឿ ប៉ុន្តែ យើងអានអត្ថបទនោះ ដោយមិនចង់ប្រើជំនឿ គឺយើងវែកញែកជំនឿ និងប្រាជ្ញា។ ហេតុនេះហើយ បានជាក្នុងជីវៈប្រវត្តទាំងប៉ុន្មានអំពីព្រះយេស៊ូនៅសតវត្សទី១៨ និងទី១៩ ព្រះយេស៊ូដូចជាមនុស្សធម្មតាម្នាក់ ដែលមិនជាប់នឹងជំនឿរបស់ព្រះសហគមន៍។

២.៤.១. ហេតុអ្វី បានជាត្រូវតែស្គាល់ប្រវត្តិសាស្រ្តពិតប្រាកដរបស់ព្រះយេស៊ូ?

១. យើងមិនអាចផ្ញើជីវិតទៅលើរឿងប្រឌិតបានឡើយ។ អ្នកជឿមានទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សពិតប្រាកដម្នាក់ ដែលពិតជាបានរស់នៅលើផែនដីនេះ។

២. ព្រះជាម្ចាស់ពិតជាបានប្រសូតជាមនុស្សម្នាក់ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក៖ ព្រះសង្រ្គោះរបស់មនុស្សលោកមិនមែនជាទេវតាទេ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គពិតជាជនជាតិយូដាម្នាក់ ដែលបានរស់នៅសតវត្សទីមួយ។

៣. ប្រវត្តិសាស្រ្តបង្ហាញថា យើងមិនអាចប្រើព្រះយេស៊ូតាមចិត្តគំនិត ឬតាមអារម្មណ៍របស់ម្នាក់ៗ៖ ព្រះយេស៊ូតែងតែមានឯករាជ្យ មានសេរីភាព មិនជាប់ចំណងនឹងក្រុមមនុស្សណា ឬវិន័យណាក៏ដោយ។

៤. ប្រវត្តិព្រះយេស៊ូបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូមិនបានជួយដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងទាក់ទងនឹងនយោបាយ ឬបញ្ហាសង្គមឡើយ ទើបយើងមិនអាចបង្រួញជំនឿទៅលើមនោគមវិជ្ជាបានឡើយ។

 ២.៤.២. ប្រវត្តិសាស្រ្តពិតប្រាកដរបស់ព្រះយេស៊ូ

១. ព្រះសហគមន៍ដើមដំបូងបានរក្សាទុកព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការខ្លះរបស់ព្រះយេស៊ូ ទោះបីជាព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការនោះ អាចធ្វើអោយព្រះសហគមន៍មានបញ្ហា ក្នុ​ងការប្រកាសដំណឹងល្អអំពីព្រះយេស៊ូយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ឧ. ព្រះយេស៊ូជ្រមុជទឹកពីលោកយ៉ូហាន ប៉ាទីស្ត (អាចនាំអោយគិតថា លោកយ៉ូហានមានឋានៈធំជាងព្រះយេស៊ូ) លោកសិលា (ដែលជាមេព្រះសហគមន៍ដើម) បដិសេធបីដងមិនស្គាល់ព្រះយេស៊ូ ល។ល។

២. ព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះយេស៊ូ ដែលមិនហូសចេញពីសាសនាយូដាសព្វថ្ងៃ ឬពីព្រះសហគមន៍ដំបូង ដូចជាពេលព្រះយេស៊ូហាមប្រាមសាវ័ករបស់ព្រះអង្គមិនអោយស្បត់ មិនអោយតមអាហារ មិនអោយលែងលះបានឡើយ។ ចំណុចនេះ ទាក់ទងនឹងសាសនាយូដាដើម។

៣. ព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការរបស់ព្រះយេស៊ូ ដែលឯកសារផ្សេងៗពីគ្នារៀបរាប់បញ្ជាក់ (ម៉ាកុស ប្រភពQ ប៉ូល យ៉ូហាន) ឬដែលគេរៀបរាប់តាមរបៀបសរសេរផ្សេងៗពីគ្នា (ពាក្យប្រស្នា រឿងនាទាន...)។​ ឧ. ព្រះយេស៊ូពិតជាមានព្រះបន្ទូលអំពីព្រះរាជ្យព្រះជាម្ចាស់ (សម្ដីនេះ មានក្នុងម៉ាកុស ប្រភពQ លូកា ម៉ាថាយ ហើយតាមរបៀបផ្សេងៗពីគ្នាដូចជាពកា្យប្រស្នា សេចក្ដីអធិដ្ឋាន ការអស្ចារ្យ)។

៤. ព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការរបស់ព្រះយេស៊ូស្របតាមចំណុចខាងលើទាំងបីនោះ។

៥. ការបោះបង់ព្រះយេស៊ូចោល និងការកាត់ទោសប្រហារជីវិតព្រះអង្គពិតជាបានកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដូច្នេះហើយ បានជាយើងអាចស្វែងរកព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការរបស់ព្រះយេស៊ូអ្វីខ្លះ បានជាអជ្ញាធរបានសម្រេចចិត្តធ្វើគុតព្រះអង្គ។

២.៤.៣. ព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការពិតប្រាកដរបស់ព្រះយេស៊ូ  

១. ទោះបីជាមេដឹកនាំសាសនាយូដាចាត់ទុកថា ស្រុកកាឡីឡេ (ទើបភូមិណាសារ៉ែត) ដូចជាទឹកដីរបស់សាសន៍ដទៃ យ៉ាងណាក៏ដោយ (យហ ១,៤៦) ក៏យើងអាចយល់ឃើញថា តាមអត្ថបទដំណឹងល្អ ព្រះយេស៊ូនៅភូមិណាសារ៉ែតដែរ (យហ ១,៤៥ ; កក ១០,៣៧ ; មថ ៤,១៣-១៦...)។

២. ព្រះយេស៊ូបានជ្រមុជទឹកពីលោកយ៉ូហាន បាទីស្ត៖ ប្រសិនបើពួកសាវ័កចង់បញ្ជោតអ្នកអាន ពួកគេមិនបានរៀបរាប់អំពីពិធីជ្រមុជទឹករបស់ព្រះយេស៊ូ ដោយលោកយ៉ូហានទេ ដ្បិតធម្មតា អ្នកជ្រមុជមានឋានៈធំជាងអ្នកដែលត្រូវគេជ្រមុជ។ ឯយើងអាចយល់ឃើញថា អ្នកនិពន្ធអត្ថបទដំណឹងល្អព្យាយាមបង្ហាញថា លោកយ៉ូហានមានឋានៈទាបជាងព្រះយេស៊ូ (មក ៣,១៤ ; យហ ១,២៩-៣០ ; យហ ៣,២២-៣៦)។

៣. ព្រះយេស៊ូប្រកាសព្រះរាជ្យព្រះចាម្ចាស់ (មថ ៤,១៧)។ ព្រះយេស៊ូមិនគ្រាន់តែត្រាស់ហៅមនុស្សអោយកែប្រែចិត្តគំនិត ដូចពួកព្យាការីពីដើមទេ ថែមទាំងព្រះអង្គប្រកាសថា ខ្លួនព្រះអង្គផ្ទាល់ជាព្រះរាជ្យព្រះជាម្ចាស់ (លក ១៧,២០-២១)។ ព្រះយេស៊ូបំពេញសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ (អស ៦១ ; លក ៤,១៧-១៩ ; លក ៧,២២ ; យហ ៣,៣)។

៤. ព្រះយេស៊ូបានជ្រើសរើសមនុស្សប្រុស១២នាក់ក្នុងចំណោមសាវ័កព្រះអង្គ។ ក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី មាន៤បញ្ជីរបស់ក្រុមគ្រីស្តទូត (មក ៣,១៦-១៩ ; មថ ១០,២-៤ ; លោក ១០,១៤-១៦ ; កក ១,១៣)។ អ្នកនិពន្ធបញ្ជាក់ថា ព្រះយេស៊ូជាអ្នកត្រាស់ហៅគ្រីស្តទូត ដែលម្នាក់ៗមានលក្ខណៈប្លែកៗពីគ្នា (ដូចជាលោកស៊ីម៉ូន ជាអ្នកជាតិនិយម និងលោកលេវី ជាអ្នកទាពន្ធសម្រាប់ជនជាតិរ៉ូម៉ាំង)  គឺមិនមែនសាវ័កទេ ដែលជាអ្នកជ្រើសរើសព្រះយេស៊ូ និងបង្កើតក្រុមមិត្តភ័ក្តិ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះយេស៊ូត្រាស់ហៅសាវ័កម្នាក់ លោកយូដា អ៊ីស្ការីយុត ជាអ្នកក្បត់ព្រះអង្គ។

៥. ទោះបីជានៅសម័យវិទ្យសាស្រ្តទំនើប ការអស្ចារ្យអាចទៅជាឧបសគ្គរារាំងមនុស្សមិនអោយជឿយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អ្នកនិពន្ធអត្ថបទដំណឹងល្អទាំងអស់រៀបរាប់ថា ព្រះយេស៊ូជាគ្រូព្យាបាលអ្នកជម្ងឺ ដោយប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យផ្សេងៗ។

៦. ព្រះយេស៊ូមានទំនាក់ទំនងពិសេសជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់ ដែលព្រះអង្គហៅថា “អាប្បា” (យហ ២០,១៧)​​​ តាមរបៀប ដែលអាចនាំជនជាតិយូដាជំទាស់បានដែរ។

៧. ព្រះយេស៊ូរិះគន់ទំនៀមទំលាប់ខ្លះ និងពួកមេដឹកនាំសាសនាយូដា (មថ ២៣)។

៨. ព្រះយេស៊ូបានធ្វើពិធីជប់លៀងលាក្រុមសាវ័ករបស់ព្រះអង្គ (មថ ២៦,២៦-២៩ ; មក ១៤,២២-២៥ ; លោក ២២,១៤-២០ ; ១ករ ១១,២៣-២៦​; យហ ១៣)។

៩. អជ្ញាធររ៉ូម៉ាំងបានឆ្កាងព្រះយេស៊ូ ជាស្ដេចយូដា នៅខាងក្រៅទីក្រុងយេរូសាឡឹម នៅលើភ្នំលលាដ៏ក្បាល។ សម្រាប់ព្រះសហគមន៍ដើម ហេតុការណ៍នេះ បង្កើតបញ្ហាពីរយ៉ាង៖ ១. ការសោយទីវង្គតយ៉ាងសែនអាម៉ាសរបស់ព្រះយេស៊ូនៅលើឈើឆ្កាងបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូបានបរជ័យទាំងស្រុង ២. ព្រះយេស៊ូត្រូវគេឆ្កាងក្នុងឋានៈជាស្ដេចយូដា (មក ១៥,១៨ ; មក ១៥,២៦) ឯក្រុមគ្រីស្តទូតមិនចង់ប្រកាសថា ព្រះយេស៊ូជាស្ដេចលោកីយ៍ទេ។

១០. ក្រោយពីបានសោយទីវង្គត ក្រុមសាវ័កព្រះយេស៊ូបានប្រកាសថា ព្រះអង្គបានឈ្នះសេចក្ដីស្លាប់ និងមានព្រះជន្មគង់នៅ។

១១. ក្រុមសាវ័កបានប្រកាសដំណឹងល្អថា ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មគង់នៅគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងពិភពលោកទាំងមូល (កក ១១,២៦)។ យើងអាចនិយាយថា៖ “ខ្ញុំមិនជឿថា លោកយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី” ប៉ុន្តែ យើងត្រូវទទួលស្គាល់ថា មានអ្នកខ្លះជឿថា លោកយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី។

៣.​ ការអស្ចារ្យផ្សេងៗរបស់ព្រះយេស៊ូ

៣.១. ទីសម្គាល់ផ្សេងៗ

អត្ថបទដំណឹងល្អរៀបរាប់អំពីការអស្ចារ្យផ្សេងៗ ដែលព្រះយេស៊ូធ្លាប់ប្រព្រឹត្ត នៅលើផែនដីនេះ។ ជាធម្មតា ការអស្ចារ្យជាហេតុការណ៍ ដែលផុតពីច្បាប់ធម្មជាតិ ហើយដែលមនុស្សចាត់ទុកថា មកពីព្រះ ដ្បិតគេមិនអាចពន្យល់ហេតុការណ៍នេះបានឡើយ។

នៅសម័យវិទ្យសាស្រ្តទំនើប មនុស្សជាច្រើនមិនព្រមជឿអំពីការអស្ចារ្យ លើសពីនេះទៅទៀត ការអស្ចារ្យអាចទៅជាឧបសគ្គសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់នោះ។ គេធ្លាប់និយាយថា ពួកសាវ័កបានបង្កើតការអស្ចារ្យជាច្រើន ដើម្បីហួសទាញចិត្តមនុស្សឆោតល្ងង់អោយជឿ។ ម្យ៉ាងទៀត គេធ្លាប់និយាយថា ការអស្ចា្តរ្យមិនចាំបាច់ទេ គ្រាន់តែជឿ បានហើយ! ឬមួយគេធ្លាប់សួរថា ហេតុអ្វីបានជាព្រះយេស៊ូបានប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យជាច្រើន ហើយសព្វថ្ងៃលែងមានការអស្ចារ្យទៀត?

ក្នុងគម្ពីរដំណឹងល្អ មានអត្ថបទពីរ ដែលបញ្ជាក់ថា ការអស្ចារ្យសំខាន់ណាស់៖ យហ ៤,៤៨៖ “ប្រសិនបើអ្នករាល់គ្នាមិនបានឃើញទីសម្គាល់ និងឬទ្ធិបាដិហារិយ៍ទេ អ្នករាល់គ្នាមុខជាមិនជឿឡើយ” និង យហ ២០,២៩៖ “អ្នកណាជឿ ដោយឥតបានឃើញសោះ អ្នកនោះមានសុភមង្គលហើយ”។ តាមព្រះប្ទូលទីមួយ ត្រូវតែមានទីសម្គាល់ ដើម្បីជឿ​​ ឯតាមព្រះបន្ទូលទីពីរ ទីសម្គាល់មិនចាំបាច់​ដើម្បីជឿ។    តើអ្នកជឿត្រូវការការអស្ចារ្យ ដើម្បីជឿ ឬទេ? បើមិនដូច្នេះទេ ហេតុអ្វីបានជាព្រះយេស៊ូបានប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យផ្សេងៗ? ឬមួយតើការអស្ចារ្យបង្ហាញភស្តុតាងថា លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ត ឬទេ? បើដូច្នេះមែន មិនបាច់ជឿទៀតទេ?

ក្នុងអត្ថបទខ្លះ ដែលព្រះសហគមន៍កាតូលិកមិនទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ (apocryhes) យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះអង្គប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យ ដើម្បីអោយមនុស្សកោតសរសើរព្រះអង្គ ប៉ុន្តែ ក្នុងអតថបទដំណឹងល្អរបស់លោកម៉ាថាយ ម៉ាកុស លូកា និងយ៉ូហាន គួរសម្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូមិនដែលប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យ ដើម្បីអួតខ្លួន ឬដើម្បីបង្ហាញឬទ្ធានុភាពរបស់ព្រះអង្គឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះយេស៊ូមិនដែលបានប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យ​ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះអង្គនិយាយការពិត (ក្នុងរឿង មក ២,១-១២ ព្រះយេស៊ូធ្វើដូច្នេះមែន ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គធ្វើដូច្នេះ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់របស់ពួកខាងគណៈផារីស៊ី)។

តាមការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសហគមន៍ នៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ ការអស្ចារ្យផ្សេងៗរបស់ព្រះយេស៊ូមិនអាចបង្ខិតបង្ខំយើងអោយជឿទេ គឺត្រូវតែជឿលើការអស្ចារ្យផ្សេងៗ ដើម្បីជឿ។ ការអស្ចារ្យផ្សេងៗៗមិនអាចបង្ហាញភស្តុតាងថា លោកយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្តទេ ការអស្ចារ្យផ្សេងៗមិនមែនជាគ្រឹះមូលដ្ឋាននៃជំនឿរបស់អ្នកជឿទេ។ ដូចមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី១ មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ប្រើពាក្យ “ទីសម្គាល់” សម្ដៅទៅលើការអស្ចារ្យផ្សេងៗរបស់ព្រះយេស៊ូ៖ ព្រះសហគមន៍ ការអស្ចារ្យផ្សេងៗ និងសេចក្ដីផ្សេងៗរបស់ពួកព្យាការីជាទីសម្គាល់ ព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់ជាទីសម្គាល់ផងដែរ។ ពួកលោកអភិបាលចង់និយាយថា ការអស្ចារ្យផ្សេងៗជួយពង្រឹងជំនឿរបស់មនុស្សម្នាក់ ដែលជឿហើយ។ តាមលោក កាល រ៉ាន៉ែរ (Karl Rahner) ព្រះយេស៊ូប្រព្រឹត្តទីសម្គាល់ ដើម្បីដាស់តឿនមនុស្សយើងអោយជឿ។

លទ្ធិ ៥៤៧     ព្រះយេស៊ូមានព្រះបន្ទូលប្រកបដោយ “ភាពអស្ចារ្យ ឫទិ្ធបាដិហារិយ៍ និងទីសម្គាល់ផ្សេងៗ” (កក ២,២២) ដែលបង្ហាញថា ព្រះរាជ្យស្ថិតនៅក្នុងអង្គព្រះអង្គ ហើយដែលបញ្ជាក់ថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី តាមព្រះបន្ទូលសន្យាទុកជាមុន​ (លក ៧,១៨-២៣)។

លទ្ធិ ៥៤៨      ព្រះយេស៊ូប្រពឹ្រត្តទីសម្គាល់ ដែលផ្ដល់សក្ខីភាពថា ព្រះបិតាបានចាត់ព្រះអង្គអោយយាងមក (យហ ៥,៣៦)។ ដោយសារទីសម្គាល់នោះ ព្រះយេស៊ូសូមអោយយើងផ្ញើជីវិតលើព្រះអង្គ (យហ ១០,៣៨)។ ព្រះអង្គ​ប្រទាន​​​អោយអស់អ្នកដែលអង្វរព្រះអង្គដោយមានចិត្តជឿលើព្រះអង្គនូវអ្វីដែលគេត្រូវការ (មក ៥, ២៥-៣៤)។ ដូច្នេះ ការអស្ចារ្យពង្រឹងជំនឿលើព្រះយេស៊ូ ដែលបំពេញកិច្ចការនៃព្រះបិតា គឺការអស្ចារ្យផ្ដល់​សក្ខីភាព​ថា ព្រះអង្គជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះ​ជាម្ចាស់ (យហ ១០,៣១-៣៨)។ ប៉ុន្តែ ដោយសារការអស្ចារ្យនោះ មាន​មនុស្ស​ខ្លះ​អាច “រវាតចិត្តចេញពីជំនឿ” បានដែរ (មថ ១១,៦) គឺព្រះអង្គគ្មានព្រះហឫទ័យបំពេញចិត្តមនុស្ស ដែល​ចង់​ដឹង ឬចង់បានមន្តអាគម​ទេ។ ទោះ​បី​ព្រះយេស៊ូប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យល្អប្រសើរយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អ្នកខ្លះបោះបង់ព្រះ​អង្គ​​ចោល (យហ ១១,៤៧-៤៨) អ្នកខ្លះទៀតចោទព្រះអង្គថា ព្រះអង្គប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យ ព្រោះស្ដេច​ខ្មោចបាន​ប្រគល់​​អំណាច​អោយព្រះអង្គ (មក ៣,​២២)។

លទ្ធិ ៥៤៩      ដោយរំដោះមនុស្សខ្លះអោយរួចពីការអត់ឃ្លាន (យហ ៦,៥-១៥) អំពើអយុត្តិធម៌ (លក ១៩,៨) ជម្ងឺ និង​សេចក្ដី​ស្លាប់ (មថ ១១,៥) ព្រះយេស៊ូបានប្រទានទីសម្គាល់នៃការសង្រ្គោះ។ ព្រះអង្គមិនមែនយាងមកដើម្បីរំដោះយើងអោយរួចពីអំពើអាក្រក់ទាំងឡាយ (លក ១២,១៣.១៤) ប៉ុន្តែព្រះអង្គយាងមក ​ដើម្បីរំដោះមនុស្សលោក​​​អោយ​រួចពីអំពើអាក្រក់ធ្ងន់​ជាងគេ គឺអំពើបាប (យហ ៨,៣៤-៣៦) ដែលនាំអោយមនុស្សលោកធ្វើជាទាសករ មិន​​អាច​ធ្វើ​ជាបុត្រធីតារបស់ព្រះ​ជាម្ចាស់បាន ហើយដែលជាដើមហេតុនៃទុក្ខលំបាកទាំងអស់របស់មនុស្ស​លោក។

៣.២. ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី

៣.២.១. បុព្វកថា

“ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី” ជាការប្រកាសសំខាន់ជាងគេក្នុងគ្រីស្តសាសនា ជាគ្រឹះមូលដ្ឋាននៃជំនឿ ជាស្នូលនៃគ្រីស្តសាសនា។ ដូចសន្តប៉ូលមានប្រសាសន៍ថា៖ “​ប្រសិន​បើព្រះគ្រីស្ត​មិន​​ទទួល​ព្រះជន្ម​ថ្មី​ដ៏​រុងរឿង​ទេ​‌ សេចក្ដី​ដែល​យើង​ប្រកាស​គ្មាន​ន័យ​អ្វី​សោះ​​ ‌‌ហើយ​ជំនឿ​របស់​បងប្អូន​ក៏​គ្មាន​ន័យ​អ្វី​ដែរ” (១ករ ១៥,១៤) យើងក៏ជាសាក្សីក្លែងក្លាយ។ ការមានព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះយេស៊ូមិនមែនជារឿងប្រឌិតសម្រាប់គ្រីស្តបរិស័ទឡើយ។

លទ្ធិ ៦៣៨     “យើងខ្ញុំសូមជូនដំណឹងល្អនេះ ប្រាប់បងប្អូនថា ព្រះបន្ទូល ដែលព្រះជាម្ចាស់បានសន្យាជាមួយបុព្វបរុសរបស់យើង ព្រះអង្គបានធ្វើតាម ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់យើង ដែលជាពូជពង្សរបស់លោកទាំងនោះហើយ គឺព្រះអង្គបានប្រោសព្រះយេស៊ូអោយមានព្រះជន្មថ្មី” (កក ១៣,៣២-៣៣)។ ព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះយេស៊ូជាសេចក្ដីពិតដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតនៃជំនឿយើង នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដែលសហគមន៍គ្រីស្តបរិស័ទដើមបានជឿ និងបានប្រតិបត្តិតាម ដែលការបញ្ជូនបន្តបានបញ្ជូន ដែលក័ណ្ឌដំណឹងល្អបានបញ្ជាក់ ហើយដែលព្រះ​សហគមន៍​បានប្រកាសជាផ្នែកដ៏សំខាន់បំផុតរបស់គម្រោងការដ៏អស្ចារ្យនៃបុណ្យចម្លង និងព្រះឈើឆ្កាងផងដែរ៖ ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី ដោយសារព្រះអង្គបានសោយទិវង្គត ទ្រង់ក៏បានឈ្នះសេចក្ដីស្លាប់ ហើយបានប្រទានជីវិតដល់មនុស្សស្លាប់ផងដែរ។

តាម កក ២,៣២ “ព្រះជា​ម្ចាស់​បាន​ប្រោស​លោក​យេស៊ូ​នេះ​អោយ​រស់​ឡើង​វិញ ​យើង​ខ្ញុំ​ទាំង​អស់​គ្នា​ជា​សាក្សី” ការប្រកាសជំនឿនេះ ជាស្នូលនៃសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី (១ថស ៤,១៥ ; ១ករ ១៥,១២-២០)។ តាម Dei Verbum ៤ (ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់) ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ដោយមានព្រះជន្មថ្មី បំពេញព្រះគម្ពីរទាំងស្រុង។ តាមសន្ត ថូម៉ាស អាគីណាស (Thomas Aquinas) ក្រោយពីព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី ព្រះអង្គសម្ដែងព្រះបិតាអោយបានពេញលក្ខណៈ។ ព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី ពិតជាព្រះបន្ទូលចុងក្រោយ និងជាស្ថាពរ របស់ព្រះជាម្ចាស់។

លទ្ធិ ៦៣៩     គម្រោងការដ៏អស្ចារ្យនៃព្រះជន្មថ្មី ជាហេតុការណ៍ដ៏ពិតប្រាកដ ដែលកើត​ឡើង​នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក ដូចមានចែងទុកនៅក្នុងគម្ពីរសម័្ពន្ធមេត្រីថ្មី។ នៅឆ្នាំ៥៦ សន្តប៉ូល​សរសេរ​ទៅជន​     កូរិនថូសថា៖ “ខ្ញុំជម្រាបបងប្អូននូវសេចក្ដីដែលខ្ញុំបានទទួល គឺថាព្រះគ្រីស្តបានសោយទិវង្គត ដើម្បី​រំដោះបាប​យើង ស្របតាមគម្ពីរ។ គេបានបញ្ចុះសពព្រះអង្គនៅក្នុងផ្នូរ ហើយព្រះអង្គមាន​ព្រះជន្មរស់ឡើង​វិញ​នៅថ្ងៃទីបី ស្របតាមគម្ពីរ។ ព្រះអង្គបានបង្ហាញខ្លួនអោយលោកកេផាសឃើញ រួចអោយក្រុមគ្រីស្តទូត​ដប់ពីរ​រូប​​ឃើញ​ដែរ" (១ករ​ ១៥,៣-៤)។ គ្រីស្តទូតប៉ូលនិយាយអំពីការបញ្ជូនបន្តដ៏រស់រវើកនៃជីវិតថ្មី ដែលលោកបានទទួល​ក្រោយ​​ពីបានកែប្រែចិត្តគំនិត នៅទីក្រុងដាម៉ាស (កក ៩,៣-១៨)។

តាមការពិត តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត យើងដឹងច្បាស់ថា ក្រោយពីព្រះយេស៊ូបានសោយទីវង្គត ក្រុមសាវ័កព្រះអង្គបានប្រកាសថា ព្រះអង្គមានព្រះជន្មថ្មី។ ប៉ុន្តែ គ្មានភស្តុតាងអំពីទង្វើនេះទេ គ្មាននរណាម្នាក់អាចបង្ហាញភស្តុតាងតាមវិទ្យសាស្រ្តថា ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មីឡើយ។ មានតែអ្នកជឿប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចដកពិសោធន៍ថា ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី។

៣.២.២. ការមានព្រះជន្មថ្មីតាមព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អ

ពួកសាវ័កចង់បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មីស្របតាមព្រះគម្ពីរ ព្រះអង្គក៏បំពេញព្រះបន្ទូលសន្យារបស់ព្រះជាម្ចាស់ចំពោះប្រជរាស្រ្តព្រះអង្គម្យ៉ាង ប៉ុន្តែ ព្រះយេស៊ូមិនគ្រាន់តែបំពេញការរង់ចាំរបស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលប៉ុណ្ណោះទេ គឺព្រះអង្គមានព្រះជន្មថ្មីអស់កល្បជានិច្ច បានសេចក្ដីថា អវសានកាលនៃពិភពលោកបានចាប់ផ្តើមហើយ។

១. រូបមន្ត និងរឿងនាទាន

.  រូបមន្តខ្លីៗ៖ ក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី មានរូបមន្តខ្លីៗ ថ្លែងអំពីព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី៖ “ព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសព្រះយេស៊ូអោយមានព្រះជន្មថ្មី” (រម ៤,២៤ ; ៨,១១ ; ១០,៩ ; ១ករ ៦,១៤ ; កាឡ ១,១ ; កូឡ ២,១២) មានសេចក្ដីខ្លះ ថ្លែងអំពីព្រះយេស៊ូ ដែលបានសោយទីវង្គត ឥឡូវនេះមានព្រះជន្មថ្មីហើយ (១ថស ៤,១៤​ ; ២ករ ៥,១៥ ; រម ៤,២៥ ; អភ ១,២០) មានសេចក្ដីសង្ខេបអំពីទុក្ខលំបាករបស់ព្រះយេស៊ូ (មក ៨,៣១ ; ៩,៣១ ; ១០,៣៣ត)។ តាមពិសោធន៍របស់សន្តប៉ូល លោកស្គាល់ព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី ដោយសារព្រះជាម្ចាស់បានសម្ដែងអោយលោកស្គាល់ (កាឡ ១,១២.១៥ត) ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់បានបង្ហាញព្រះអង្គ (១ករ ១៥,៥-៨) អោយលោកស្គាល់ (ភីល ៣,៨-១០)។

. រឿងនាទានខ្លីៗ៖ រឿងរបស់ផ្នូរទទេរ (មក ១៦,១-១៣) រឿង ដែលរៀបរាប់អំពីលោកប៉ូល ដែលកែប្រែចិត្តគំនិត (កក ៩ ; ២២ ; ២៦) ព្រះយេស៊ូចាត់សាវ័កអោយទៅ (មថ ២៨,១៦-២០ ; លក ២៤,៣៦-៣៩ ; យហ ២០,១៩-២៣) ក្រុមសាវ័កក៏ស្គាល់ព្រះយេស៊ូ (លក ២៤,១៣-៤៥ ; យហ ២០,១១-១៨ ; ២១,១-១៤)។ ទេវទូតបានចាប់ផ្តើមប្រកាសថា ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី បន្ទាប់មក ក្រុមសាវ័កផ្ទាល់បានប្រកាសដំណឹងល្អនេះ។ ក្នុងរឿងទាំងអស់នោះ ផ្នូរទេទេរ មានទេវទូតប្រកាសថា “ព្រះយេស៊ូមិនគង់នៅទីនេះទេ ព្រះចាម្ចាស់បានប្រោសព្រះអង្គអោយមានព្រះជន្មថ្មី” ហើយព្រះយេស៊ូចាត់សាវ័កអោយធ្វើជាសាក្សី។

រឿងខ្លីៗទាំងអស់នោះ ចាក់គ្រឹះក្នុងពីរហេតុការណ៍សំខាន់ៗ៖

. ផ្នូរទទេ

លទ្ធិ ៦៤០ “ហេតុអ្វីបានជានាងនាំគ្នាមករកព្រះអង្គ ដែលមានព្រះជន្មរស់ ក្នុងចំណោមមនុស្សស្លាប់ដូច្នេះ? ទ្រង់មិនគង់នៅ​ទីនេះ​ទេ ព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសព្រះអង្គអោយមានព្រះជន្មថ្មីហើយ” (លក ២៤,៥- ៦)។ ក្នុងចំណោម​ហេតុការណ៍ទាំងឡាយនៃបុណ្យចម្លង ផ្នូរទទេជាទីសម្គាល់ដំបូង។   ផ្នូរទទេនេះមិនបង្ហាញ         ​ភស្តុតាង​ថា ព្រះ​គ្រីស្ត​​​មានព្រះជន្មថ្មីទេ ដ្បិតយើងអាចពន្យល់ថា ព្រះសពព្រះអង្គ​មិននៅ​ក្នុង​ផ្នូរ ដោយសារ​មូលហេតុ​ផ្សេងៗ (យហ ២០,១៣ ; មថ ១៨,១១-១៥) ក៏ប៉ុន្តែ ផ្នូរទទេនោះជាសញ្ញាសម្គាល់ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ សម្រាប់​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា។ ពេលក្រុមសាវ័កបានឃើញផ្នូរទទេ ដូចជាស្រ្តីបវិសុទ្ធ (លក ២៤,៣.២២-២៣) និង​លោក​សិលា (លក ២៤,១២) ពួកគេចាប់ផ្ដើមទទួលស្គាល់ថា ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី។ “សាវ័ក​ដែលព្រះយេស៊ូស្រលាញ់” (យហ ២០,២) អះអាងថា​ នៅពេលចូលក្នុងផ្នូរទទេ និងឃើញ “សំពត់ស្នបនៅ​ទីនោះ” (យហ ២០,៦) លោក “ឃើញ ហើយជឿ” (យហ ២០,៨) បានសេចក្ដីថា លោកបានយល់ឃើញថា​ អវត្តមាន​​របស់ព្រះសពព្រះយេស៊ូមិនមែនមកពីកិច្ចការណាមួយរបស់មនុស្សទេ ហើយព្រះអង្គក៏មិនគ្រាន់តែ​រស់​ឡើង​​​​​​​​វិញដូចលោកឡាសារឡើយ (យហ ១១,៤៤)។

. ព្រះយេស៊ូ ដែលមានព្រះជន្មថ្មីបង្ហាញខ្លួនអោយគេឃើញ

លទ្ធិ ៦៤១        ក្រោយពីគេបានបញ្ចុះព្រះសពព្រះយេស៊ូ (មក ១៦,១ ; លក ២៤,១)​ យ៉ាងរហ័ស នៅថ្ងៃសុក្រ​ពិសិដ្ឋ មុន​ថ្ងៃសប្ប័ទ (យហ ១៩,៣១.៤២) នាងម៉ារីជាអ្នកស្រុកម៉ាដាឡា និងស្រ្តីបរិសុទ្ធ ដែល​ទើប​ទិញ​គ្រឿងក្រអូបយក​ទៅអប់​ព្រះ​សព​​ព្រះអង្គ​ ពួកនាងបានជួបព្រះយេស៊ូដែលមានព្រះជន្មថ្មី មុនគេបង្អស់ (មថ ២៨,៩-១០ ; យហ ២០,​១១-១៨)។ ហេតុនេះហើយ បានជាស្រ្តីៗជាអ្នកនាំសារដើមដំបូង អំពីព្រះ​គ្រីស្ត​ដែល​មានព្រះជន្មថ្មី សម្រាប់ក្រុមគ្រីស្តទូតផ្ទាល់ (លក ២៤,៩-១០)។ ក្រោយមក ព្រះយេស៊ូ​បង្ហាញ​ខ្លួន​អោយលោកសិលា​ និងគ្រីស្តទូតដប់ពីររូបឃើញ (១ករ ១៥,៥)។ លោកសិលា ដែលព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅ​អោយ​ពង្រឹងជំនឿរបស់បងប្អូនលោក (លក ២២,៣១-៣២) ឃើញព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី​ មុនគេ​ដោយសារលោកផ្ដល់សក្ខីភាព សហគមន៍ពោលថា៖ “ព្រះអម្ចាស់មានព្រះជន្មថ្មីពិតប្រាកដមែន ហើយ​ទ្រង់បានបង្ហាញខ្លួនអោយស៊ីម៉ូនឃើញ!” (លក ២៤,៣៤)។

អ្នកនិពន្ធអត្ថបទដំណឹងល្អមិនដែលរៀបរាប់អំពីការមានព្រះជន្មផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គឡើយ មានតែដំណឹងល្អតាមលោកសិលា  ដែលរៀបរាប់អំពីហេតុការណ៍ដ៏អស្ចារ្យនេះ ប៉ុន្តែព្រះសហគមន៍មិនទទួលស្គាល់អត្ថបទនេះជាផ្លូវការឡើយ។

លទ្ធិ ៦៤៧     “ឳយប់នៃបុណ្យចម្លង! ចូរច្រៀងកោតសរសើរ! មានតែឯងទេតើ ដែលស្គាល់ពេលព្រះគ្រីស្តបានចេញពី​ចំណោម​មនុស្ស​ស្លាប់”។ គ្មាននរណាម្នាក់បានឃើញផ្ទាល់នឹងភ្នែកពេលព្រះគ្រីស្តមានជីវិតថ្មី ហើយ​គ្មានអ្នក​និពន្ធ​​ដំណឹងល្អរៀបរាប់ហេតុការណ៍នេះឡើយ។ គ្មាននរណាម្នាក់អាចនិយាយប្រាប់ថា តើព្រះ​គ្រីស្តបានរស់​ឡើង​វិញយ៉ាងដូចម្ដេច ឬតើព្រះអង្គបានឆ្លងទៅជីវិតថ្មីយ៉ាងដូចម្ដេច បានឡើយ (...)។

២. ពាក្យក្រិកផ្សេងៗពីគ្នា

ជាភាសាក្រិក egueirein និង anistemi (anastasis) មានន័យថា ភ្ញាក់ឡើង ក្រោកឡើង។ តាមគម្ពីរ មនុស្សជាច្រើនបានរស់ឡើងវិញ (សូមអានរឿងលោកអេលី អេលីសេ លោកឡាសារ) ប៉ុន្តែ ព្រះយេស៊ូមិនរស់ឡើងវិញទេ ព្រះអង្គក៏មានព្រះជន្មថ្មីអស់កល្បជានិច្ច (១ករ ១៥,២០ត) គឺនៅពេលអវសានកាលនៃពិភពលោក (eschatologic) ព្រះយេស៊ូដូចពីមុនផង ប្លែកពីមុនផងដែរ (លក ២៤,៣៦-៤៣)។ ព្រះជាម្ចាស់បានលើកព្រះយេស៊ូឡើង (anlambanô) ព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសប្រទានអោយព្រះយេស៊ូពោរពេញដោយសិរីរុងរឿង (doxadzô)។ ប៉ុន្តែ ទោះបីព្រះយេស៊ូបានឡើងទៅឯស្ថានបរមសុខ (យហ ២០,១៧) គង់ខាងស្តាំព្រះបិតា (មក ១៦,១៩) យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គមានព្រះជន្មគង់នៅជាមួយយើង (មថ ២៨,២០ ; លក ២៤,១៣-៣៥) ព្រះអង្គចាត់ព្រះវិញ្ញាណព្រះអង្គអោយយាងមក (លក ២៤,៤៩)។ ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី ស្របតាមព្រះគម្ពីរ (១ករ ១៥,៣-៨)។

៣. ជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះយេស៊ូដែលមានព្រះជន្មថ្មី

លទ្ធិ ៦៤៥      ព្រះយេស៊ូ ដែលមានព្រះជន្មថ្មី មានទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ជាមួយក្រុមសាវ័ក គឺគេអាច “ស្ទាប” (លក ២៤,៣៩) និង “រួមតុ” (លក ២៤,៣០) ជាមួយព្រះអង្គបាន។ ព្រះអង្គអញ្ជើញគេអោយទទួលស្គាល់ថា ព្រះអង្គ​មិន​មែនជាខ្មោចទេ (លក ២៤,៣៩) ហើយអោយគេយល់ឃើញថា ព្រះកាយព្រះអង្គ ដែល​មានព្រះជន្មរស់​ឡើង​វិញ ជា​ព្រះកាយ​ដដែល ដែលបានរងទុក្ខលំបាក និងត្រូវគេឆ្កាង ដ្បិតព្រះកាយនេះមានស្នាមរបួស (លក ២០,៤០ ; យហ ២០,២០.២៧)។ ព្រះកាយនេះ ដ៏ពិតប្រាក ដែលមានយលក្ខណៈថ្មីផងដែរ គឺ   លក្ខណៈ​នៃព្រះ​កាយ​ពោរពេញដោយសិរីរុងរឿង។ ព្រះអង្គអាចទៅទីណា និងនៅពេលណាក៏បាន គ្មានព្រំដែនក្នុងទីអាកាស ឬ​ក្នុង​ពេលវេលា​ឡើយ (មថ ២៨,៩.១៦-១៧) ដ្បិតជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះអង្គមិនស្ថិតនៅលើផែនដីនេះទៀតទេ តែ​ស្ថិតនៅឯព្រះបិតា (យហ ២០,១៧)។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះយេស៊ូដែលមាន​ព្រះជន្មថ្មី​ស្ម័គ្រចិត្តបង្ហាញខ្លួនតាមរបៀបណាក៏បាន គឺដូចជាអ្នកថែរក្សាសួន​ច្បារ (យហ ២០,១៤-១៥) ឬ “តាម​ទ្រង់ទ្រាយផ្សេងទៀត” (មក ១៦,១២) ដែលសាវ័កធ្លាប់ស្គាល់ ដើម្បីតាមមើលជំនឿរបស់គេ (យហ ២០,១៤.១៦ ; ២១,៤.៧)។

លទ្ធិ ៦៤៦      ព្រះគ្រីស្តដែលមានព្រះជន្មថ្មីមិនត្រឡប់មករស់នៅលើផែនដីនេះ ដូចកាលពីមុនទេ ដូចពេលព្រះអង្គបានប្រោសកូនស្រីរបស់លោកយ៉ៃរ៉ូស កំឡោះម្នាក់នៅភូមិណាអ៊ីន និងលោកឡាសារ អោយមានជីវិតរស់ឡើងវិញ មុនបុណ្យចម្លង។ ព្រះអង្គបានប្រព្រឹត្តការអស្ចារ្យ គឺដោយសារអំណាចរបស់ព្រះអង្គ មនុស្សទាំងអស់នោះ មានជីវិតនៅលើផែនដីនេះដូច “ធម្មតា” ប៉ុន្តែពួកគេនឹងត្រូវស្លាប់ម្តងទៀត។ ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី​ខុសប្លែកពីគេ​ គឺក្នុងព្រះកាយព្រះអង្គដែលមានព្រះជន្មថ្មី ទ្រង់ក៏ឆ្លងពីសេចក្ដីស្លាប់​ទៅ​ជីវិតហួស​ពី​អាកាស និង​ពេល​វេលា។ ព្រះកាយព្រះគ្រីស្តដែល​មានព្រះជន្មថ្មីពោរពេញដោយឫទ្ធានុភាព​នៃព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏វិសុទ្ធ គឺព្រះអង្គរួមជាមួយព្រះជាម្ចាស់ក្នុងសិរីរុងរឿងរបស់ព្រះអង្គ។​ ហេតុនេះ សន្តប៉ូលអាចមាន​ប្រសាសន៍​អំពីព្រះ​គ្រីស្ត​ថា ព្រះអង្គ “គង់នៅស្ថានបរមសុខ” (១ករ ១៥,៣៥-៥០)។

សរុបសេចក្ដី៖

លទ្ធិ ៦៤៣     នៅពីមុខសក្ខីភាពទាំងនោះ យើងមិនអាចបកស្រាយអំពីព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្ត ក្រៅពីបែបផែនអង្គធាតុបានទេ ហើយក៏មិនរាប់បញ្ចូលថា ជាហេតុការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តបានដែរ។ តាមហេតុការណ៍នានា ក្រុម   សាវ័កបានរវាតនឹងជំនឿ ដោយសារលោកគ្រូរបស់គេបានរងទុក្ខលំបាក និងសោយទិវង្គតនៅលើឈើឆ្កាង ដែលព្រះអង្គបានប្រកាសទុកជាមុន (លក​ ២២,៣១-៣២)។ ដោយសារគេបានរំជើបរំជូលយ៉ាងខ្លាំង ពួកសាវ័ក (យ៉ាងហោចណា ក៏មានខ្លះដែរ) មិនបានជឿថា ព្រះយេស៊ូបានមានជីវិតថ្មី ភ្លាមៗទេ។ ដំណឹងល្អមិនបានប្រកាសអោយយើងដឹងថា សហគមន៍សាវ័កសប្បាយរីករាយទេ ប៉ុន្តែពណ៌នាថា ពួកសាវ័កអស់សង្ឃឹម (“ទឹកមុខស្រងូត”៖ លក​២៤,១៧) និងភិតភ័យ (យហ ២០,១៩) ទៅវិញ។ ដូច្នេះហើយ គេមិនបានជឿស្រ្តីៗដ៏វិសុទ្ធ ដែលត្រឡប់មកពីផ្នូរវិញ ហើយសម្ដីនាងទាំងអស់នោះ ដូចជា “រឿងផ្ដេសផ្ដាស” (លក ២៤,១១)។ ពេលព្រះយេស៊ូបង្ហាញព្រះអង្គ   អោយ​គ្រីស្តទូតដប់មួយរូបបានឃើញ នៅល្ងាចបុណ្យចម្លង “ព្រះអង្គបន្ទោសគេ ព្រោះគេគ្មានជំនឿ ហើយមានចិត្តរឹងរូស ពុំព្រមជឿអស់អ្នក ដែលបានឃើញព្រះអង្គដែលមានព្រះជន្មថ្មី” (មក ១៦,១៤)។

លទ្ធិ ៦៤៤      ទោះជាស្ថិតនៅចំពោះព្រះយេស៊ូដែលមានព្រះជន្មថ្មីក៏ដោយ ក៏ពួកសាវ័កនៅតែមន្ទិលសង្ស័យថា ហេតុការណ៍នេះមិនបានកើតឡើងទេ ពួកគេជឿថា ឃើញខ្មោចមួយ (លក ២៤,៣៩)។ “សាវ័កពុំទាន់ជឿនៅឡើយទេ ព្រោះគេអរផង ហើយងឿងឆ្ងល់ផង” (លក ២៤,៤១)។ លោកថូម៉ាសនឹងកើតមន្ទិលសង្ស័យដែរ (យហ ២០,២៤-២៧) ហើយតាមលោកម៉ាថាយ ពេលព្រះយេស៊ូបង្ហាញព្រះអង្គជាលើកចុងក្រោយ នៅស្រុកកាលីឡេ “មានអ្នកខ្លះនៅសង្ស័យ” (មថ ២៨,១៧)។ ដូច្នេះហើយ ការអះអាងថា ព្រះជន្មថ្មីជា “លទ្ធផល” នៃជំនឿ (ឬការជឿជាក់) របស់ក្រុមគ្រីស្តទូត គ្មានហេតុផលទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អស់លោកបានជឿថា ​ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មីមែន មកពីពួកលោកបានជួបនឹងព្រះយេស៊ូដែលមានព្រះជន្មថ្មី ដោយមានព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់មកជួយដែរ។

លទ្ធិ ៦៤៧ (...) ទោះបីការ​​​​រស់​ឡើង​វិញ​ ជាហេតុការណ៍នៃប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលយើងអាចយល់ឃើញដោយសារផ្នូរទទេ និង​ដោយសា​រ​ក្រុម​​គ្រីស្តទូត​បានជួបព្រះអង្គយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះជន្មថ្មីជាហេតុការណ៍ ហួស និងលើស​ប្រវត្តិ​សា​ស្រ្ត ដែលជាគ្រឹះដ៏សំខាន់ៗនៃជំនឿ។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី​មិន​​បង្ហាញ​ខ្លួនអោយមនុស្សលោកឃើញ (យហ ១៤,២២) គ្រាន់តែអោយសាវ័ករបស់ព្រះអង្គ គឺ “អស់​អ្នកដែល​បាន​​រួម​ដំណើរ​​ជាមួយព្រះអង្គ ពីស្រុកកាលីឡេ ទៅក្រុងយេរូសាឡឹម ឃើញ អស់រយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃ។ ឥឡូវនេះ អ្នក​ទាំង​នោះធ្វើជាបន្ទាល់របស់ព្រះអង្គ​ នៅចំពោះមុខប្រជាជនទៀតផង” (កក ១៣,៣១)។

៣.២.៣. ទេវវិទ្យានៃការមានព្រះជន្មថ្មី

តាម ១ករ ១៥,១៣ បើព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី យើងទាំងអស់គ្នានឹងមានជីវិតថ្មីដែរ។ ក្នុងគម្ពីរ ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលចាប់ផ្តើមជឿថា មនុស្សនឹងមានជីវិតថ្មី នៅសម័យក្រិក (អគ ៣៧ ; ២មបា ៧ ; ដន ១២,២ត)។ មនុស្សសុចរិត ដែលត្រូវគេបៀតបៀន ព្រោះតែគេជឿលើព្រះជាម្ចាស់ សង្ឃឹមថា នឹងមានជីវិតអស់កល្បជានិច្ច។ ក្នុងចំណោមជនជាតិអ៊ីស្រាអែល ពួកខាងគណៈផារីដស៊ីជឿថា ព្រះជាម្ចាស់មានឬទ្ធានុភាពអាចប្រោសមនុស្សអោយមានជីវិតថ្មី ក្រោយពីគេបានស្លាប់។

១. ព្រះជន្មថ្មីជាស្នាព្រះហស្តនៃព្រះត្រៃឯក

លទ្ធិ ៦៤៨      ដោយសារព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់បានធ្វើអន្តរាគមន៍ ក្នុងការបង្កើត និងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក ត្រូវតែ​ជឿ​ថា ព្រះគ្រីស្ត​មានព្រះជន្មថ្មី។ ក្នុងព្រះគ្រីស្តដែលមានព្រះជន្មថ្មី​ ព្រះទាំងបីអង្គ​ប្រត្តិបត្តិ​តាមរួម​​​ជាមួយ​គ្នា និងសម្ដែងលក្ខណៈពិសេសរៀងៗខ្លួន។ ឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះបិតា “បានប្រោសអោយព្រះគ្រីស្ត (ជាព្រះបុត្រាព្រះអង្គ) អោយមានជីវិតថ្មី” (កក ២,២៤) ទើបបានបញ្ចូលជាតិជាមនុស្ស ព្រមទាំង​ព្រះកាយ​ព្រះ​អង្គ ក្នុងព្រះត្រៃឯក។ ព្រះជាម្ចាស់បានតែងតាំងព្រះយេស៊ូ “ជាព្រះបុត្រាប្រកបដោយឫទ្ធានុភាព (ដោយសារ​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​​វិសុទ្ធ) ដោយប្រោសព្រះអង្គអោយមានព្រះជន្មថ្មី” (រម ១,៣-៤)។ តាមសន្តប៉ូល ព្រះ​  ជាម្ចាស់​​សម្ដែងឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះអង្គ (រម ៦,៤ ; ២ករ ១៣,៤ ; ភីល ៣,១០ ; អភ ១,១៩-២២ ; ហប ៧,១៦)   ដោយសារកិច្ចការរបស់ព្រះវិញ្ញាណ​   ដែលបានប្រោសជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះយេស៊ូអោយ​រស់  និង​អោយ​​បាន​ទទួល​សិរីរុងរឿងរបស់ព្រះអម្ចាស់។

លទ្ធិ ៦៤៩      រីឯចំពោះព្រះបុត្រាវិញ ព្រះអង្គប្រោសខ្លួនព្រះអង្គអោយមានជីវិតថ្មី ដោយសារឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់។ ព្រះយេស៊ូប្រកាសថា បុត្រមនុស្សត្រូវរងទុក្ខលំបាកយ៉ាងខ្លាំង សោយទិវង្គត ហើយនឹងមានព្រះ​ជន្ម​មានជីវិតថ្មី (មក ៨,៣១)។ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលទៀតថា៖ “ខ្ញុំសុខចិត្តស៊ូប្តូរជីវិត ដើម្បីអោយបានជីវិត​នោះមកវិញ (...)។ ខ្ញុំមានអំណាចនឹងស៊ូប្តូរជីវិតរបស់ខ្ញុំ ហើយខ្ញុំក៏មានអំណាចនឹងយកជីវិតនោះមកវិញ” (យហ ១០,១៧-១៨)។ “យើងជឿថា ព្រះយេស៊ូពិតជាបានសោយទិវង្គត ហើយមានព្រះជន្មថ្មីមែន” (១ថស ៤,១៤)។

លទ្ធិ ៦៥០      គ្រូបាធ្យាយរិះគិតអំពីព្រះជន្មថ្មី ដោយយល់ឃើញថា​ ព្រលឹង និងព្រះ​កាយ​​​ព្រះគ្រីស្ត ដែលសេចក្ដីស្លាប់បានបំបែក នៅតែរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់៖ “ដោយសារ​សភាព​​​ជាព្រះ    ជាម្ចាស់មានតែមួយ និងនៅស្ថិតស្ថេរក្នុងផ្នែកទាំងពីររបស់មនុស្ស ផ្នែកទាំងពីរនោះរួមជាមួយគ្នាម្តង​ទៀត។ ហេតុនេះ សេចក្ដីស្លាប់កើតឡើងដោយសារផ្នែកទាំងពីររបស់មនុស្សត្រូវបំបែក ហើយមនុស្សមានជីវិតថ្មី ដោយសារ​ផ្នែកទាំងពីរនោះរួមជាមួយគ្នាម្តងទៀត” (សន្ត គ្រេគ័រ នៃនីស ; DS ៣២៥ ; ៣៥៩ ; ៣៦៩ ; ៥៣៩)។

២. តើ “ព្រះជន្មថ្មី” មានអត្ថន័យនិងសង្រ្គោះមនុស្សលោកយ៉ាងដូចម្ដេច?

លទ្ធិ ៦៥១      (...) ព្រះជន្មថ្មីបញ្ជាក់នូវអ្វីៗទាំងអស់ ដែលព្រះអង្គបានប្រព្រឹត្ត និងបង្រៀន។ បើព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី ព្រះអង្គបញ្ជាក់អំពីសេចក្ដីពិតទាំងអស់ សូម្បីតែសេចក្ដីពិតលើសប្រាជ្ញារបស់​មនុស្ស​ ហើយបង្ហាញភស្តុតាង ជាដាច់ខាត អំពីអំណាចរបស់ព្រះអង្គជាព្រះជាម្ចាស់ ដែលទ្រង់បានសន្យាទុកជា​មុន។

លទ្ធិ ៦៥២      ព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្ត បំពេញព្រះបន្ទូលសន្យា នៃសម័្ពន្ធមេ​ត្រី​​ចាស់ (លក ២៤,២៦-២៧) និងរបស់ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ នៅលើផែនដីនេះ (មថ ២៨,៦)។ ពាក្យសម្តី “ស្របតាម គម្ពីរ” (១ករ ១៥,៣-៤) បង្ហាញថា ព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្ត បំពេញសេចក្ដីប្រកាសទុកជាមុន​ទាំង​អស់​នោះ។

លទ្ធិ ៦៥៣     ព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះយេស៊ូបញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គជាព្រះជាម្ចាស់ ។ ព្រះយេស៊ូមានព្រះបន្ទូលទុកជាមុនថា៖ “កាលណាអ្នករាល់គ្នាលើកបុត្រមនុស្សឡើង អ្នករាល់គ្នាមុខជានឹងស្គាល់ឋានៈរបស់ខ្ញុំ” (យហ ៨,២៨)។ ព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្តដែលត្រូវគេឆ្កាងបញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គមាន “ជីវិគង់នៅ” គឺជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ និងព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់។ សន្តប៉ូលបានប្រកាសទៅកាន់ជនជាតិយូដាថា៖ “ព្រះបន្ទូលដែលព្រះជាម្ចាស់បានសន្យាជាមួយបុព្វបរុសរបស់យើង ព្រះអង្គបានធ្វើតាម ដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍ដល់យើង (...) គឺព្រះអង្គបានប្រោសព្រះយេស៊ូអោយមានព្រះជន្មថ្មី ដូចមានចែងទុកក្នុងទំនុកតម្កើងទីពីរថា៖ “ព្រះអង្គជាបុត្ររបស់យើង គឺយើងដែលបានបង្កើតព្រះអង្គមក នៅថ្ងៃនេះ” (កក ១៣,៣២-៣៣) (ទន ២,៧)។ តាមគម្រោងការអស់កល្បជានិច្ចរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ព្រះអង្គប្រោសព្រះគ្រីស្តអោយមានជីវិតថ្មី ដើម្បី​​អោយ​គម្រោងការដ៏អស្ចារ្យនៃព្រះយេស៊ូប្រសូតបានគ្រប់លក្ខណៈ។

លទ្ធិ ៦៥៥      (...) ព្រះជន្មថ្មីរបស់ព្រះគ្រីស្ត ហើយព្រះគ្រីស្តដែលមានព្រះជន្មថ្មីផ្ទាល់ ជាគោល និងប្រភពនៃជីវិតថ្មីរបស់យើង ៖ “ព្រះគ្រីស្តពិតជាមានព្រះជន្មថ្មីមែន។ ក្នុងចំណោមមនុស្សស្លាប់ ព្រះអង្គមានព្រះជន្មថ្មី មុនគេបង្អស់។ មនុស្សទាំងអស់បានស្លាប់រួមជាមួយលោកអដាំយ៉ាងណា គេក៏នឹងមានជីវិតថ្មីរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តយ៉ាងនោះដែរ” (១ករ ១៥,២០-២២)។ ដោយរង់ចាំអោយព្រះបន្ទូលសន្យានេះបានសម្រេច ព្រះគ្រីស្តដែលមានព្រះជន្មថ្មី រស់នៅក្នុងចិត្តគំនិតរបស់អ្នកជឿ។​ នៅក្នុងអង្គព្រះអង្គ គ្រីស្តបរិស័ទ “ស្គាល់ឳជារស​ឫទ្ធានុភាព​ទាំង​ឡាយនៃបរមលោក” (ហប ៦,៥) ហើយព្រះគ្រីស្តនាំជីវិតគេឆ្ពោះទៅឯព្រះជាម្ចាស់ (កូឡ ៣,១-៣) ដើម្បីអោយគេ “លែង​​រស់​សម្រាប់ខ្លួនឯងទៀតហើយ គឺរស់សម្រាប់ព្រះអង្គដែលបានសោយទិវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី សម្រាប់​គេ” (២ករ ៥,១៥)។

៣. អត្ថន័យសព្វថ្ងៃ

.  តាមលោក រ៉ាន៉ែរ (Rahner) និងកាសព៉ែរ (Kasper) ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មីរំដោះយើងអោយបានគ្រប់លក្ខណៈ គឺយើងមានសេរីភាពពេញលេញ លុះត្រាតែយើងរួមចំណែកជាមួយព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី។ យើងលែងខ្លាចសេចក្ដីស្លាប់ យើងមានសេរីភាព។

. តាម លោក ម៉ាសេល (Marcel) និងលោក រ៉ាត្សីនគ៉ែរ (Ratzinger) ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មីបង្ហាញថា សេចក្ដីស្រលាញ់ខ្លាំងជាងសេចក្ដីស្លាប់។ ដោយមានព្រះជន្មថ្មី ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ដកពិសោធន៍ថា ព្រះបិតាស្រលាញ់ព្រះអង្គខ្លាំងណាស់ បានជាព្រះបិតាមិនសព្វព្រះហឬទ័យអោយព្រះបុត្រាសោយទីវង្គត។ លោក ម៉ាសេល ធ្លាប់និយាយថា “បើយើងស្រលាញ់មនុស្សម្នាក់ យើងនឹងប្រាប់គេថា អ្នកនឹងមិនស្លាប់ទេ”។ លោក រ៉ាត្សីនគ៉ែរ សរសេសរថា សេចក្ដីស្រលាញ់ពិតប្រាកដឈ្នះអ្វីៗទាំងអស់ ឈ្នះអំពើបាប អំពើអាក្រក់ និងសេចក្ដីស្លាប់ផង។

. តាមលោក ប៉ាណេនបេង (Pannenberg) ស្របតាមទេវវិទ្យារបស់ពួកប្រទេស្តង់ និងទេវវិទ្យានៃការរំដោះ ព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មីប្រោសប្រទានអោយយើងមានសេចក្ដីសង្ឃឹមជានិច្ច។ មនុស្សមានលក្ខណៈពិសេសថា យើងសង្ឃឹមទោះជាគ្មានទីសង្ឃឹមយ៉ាងណាក៏ដោយ។ មនុស្សលោកសង្ឃឹមទោះជាគេត្រូវតែស្លាប់យ៉ាងណាក៏ដោយ។ សម្រាប់លោក ម៉ូល្តម៉ាន (Moltmann) បើមានសេចក្ដីសង្ឃឹមដូច្នេះ ក៏មានយុត្តិធម៌ផងដែរ ដោយសារព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មី គ្រីស្តបរិស័ទអាចសង្ឃឹមថា ព្រះជាម្ចាស់នឹងរកយុត្តិធម៌អោយអស់អ្នក ដែលត្រូវគេសង្គត់សង្កិន ជិះជាន់។

៣.៣. ព្រះយេស៊ូប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ម្នាក់

៣. ៣. ១. បុព្វកថា

តាំងពីសតវត្សទី២ហើយ ក្នុងសៀវភៅ “ការសន្ទនាជាមួយលោកទ្រីផូន” (Dialogue with Tryphon) សន្តយ៉ូស្ទីន (Justin) ឆ្លើយតបនឹងការចោទប្រកាន់ថា រឿងព្រះយេស៊ូប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ម្នាក់ជារឿងប្រឌិត។ លោក សេល្ស៍ អះអាងថា នាងម៉ារីបានរួមដំណេកជាមួយនឹងកងទ័ពជនជាតិរ៉ូម៉ាំងម្នាក់។ ពួកអេបីអូនីត (Ebionism) ដែលមិនព្រមជឿថា លោកយេស៊ូជាព្រះជាម្ចាស់ គិតថា ព្រះយេស៊ូជាកូនបង្កើតរបស់លោកយ៉ូសែប និងនាងម៉ារី ឯពួកដូសេត (Docetism) និងពួក ញូសទីក (Gnostism) ដែលមិនព្រមជឿថា ព្រះយេស៊ូពិតជាមនុស្ស គិតថា ព្រះយេស៊ូបានឆ្លងនាងម៉ារី ដែលមិនបានទទួលអ្វីសោះពីនាង។ សព្វថ្ងៃ រួមជាមួយ អារណាក (Harnack) ជាទេវវិទូប្រទេស្តង់ លោក អាន់ គូង (Hans Küng) ដែលជាទេវវិទូកាតូលិក ធ្លាប់និយាយថា រឿងព្រះយេស៊ូប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ម្នាក់ គ្រាន់តែជានិមិត្តរូបប៉ុណ្ណោះ ល។ល។

តាមការពិត ពេលយើងប្រកាសថា ព្រះយេស៊ូប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ម្នាក់ យើងក៏ប្រកាសថា ព្រះយេស៊ូ ពិតជាមនុស្សផង ពិតជាព្រះជាម្ចាស់ផង។ ដោយសារព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី ព្រះអង្គក៏បង្ហាញថា ព្រះអង្គជាព្រះជាម្ចាស់ ទើព្រះអង្គប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍។ លោកម៉ាថាយ និងលោកលូកា ពុំមានបំណងប្រមាទការរួមដំណេករវាងបុរស និងស្រ្តីទេ ប៉ុន្តែ ការប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ជាទីសម្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូពិតជាព្រះជាម្ចាស់។

លទ្ធិ ៤៨៧     អ្វីដែលព្រះសហគមន៍កាតូលិកជឿអំពីនាងម៉ារី ចាក់គ្រឹះលើអ្វីដែលព្រះសហគមន៍ជឿលើអំពីព្រះគ្រីស្ត ប៉ុន្តែ អ្វីដែលព្រះសហគមន៍បង្រៀនអំពីនាងម៉ារីបំភ្លឺជំនឿរបស់ព្រះសហគមន៍លើព្រះគ្រីស្តទៅវិញ។

៣.៣.២. ម៉ារីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍

លទ្ធិ ៤៩៦      ក្នុងធម៌ប្រកាសជំនឿដំបូង (DS ១០-៦៤) ព្រះសហគមន៍ប្រកាសថា ព្រះយេស៊ូបានចាប់ផ្ទៃកំណើតពីនាង​ម៉ារី ដោយសារ​តែ​ឫទ្ធានុភាព​​នៃ​ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ។ ព្រះសហគមន៍បានលម្អិតទៀតថា ព្រះយេស៊ូបានចាប់ផ្ទៃ “ពីព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ ដោយគ្មានពូជនៃបុរសម្នាក់ឡើយ” (DS ៥០៣)។ គ្រូបាធ្យាយយល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូ​ប្រសូត​ពីស្រ្តីព្រហ្មចារិយម្នាក់ ជាទីសម្គាល់ថា គឺពិតជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ដែលយាង​មកយកសភាពជា​មនុស្ស​​ដូចយើងដែរ។

ហេតុនេះ សន្ត អ៊ីញ៉ាស នៃអង់ទីអូស (Ignace of Antioch) (ដើមសតវត្សទីពីរ)៖ “បងប្អូនជឿជាកយ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះអម្ចាស់នៃយើង ដែលពិតជាព្រះញាតិវង្សព្រះបាទដាវីឌ ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស (រម ១,៣) ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះជាម្ចាស់​តាម​ព្រះហឫទ័យ និង​ឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះជាម្ចាស់ (យហ ១,១៣) ពិតជាបានប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ (...) ព្រះ​អង្គ​ពិត​ជា​បាន​ត្រូវគេបោះដែកគោលទម្លុះសាច់ ហើយ​ឆ្កាងដើម្បី​យើងមែន នៅជំនាន់លោកប៉ុនពីឡាត​(...) ព្រះ​អង្គ​ពិត​ជា​បាន​រង​ទុក្ខ​លំបាក ហើយ​ទ្រង់ពិត​​ជាមានព្រះជន្ម​​មានជីវិតថ្មី”។

លទ្ធិ ៤៩៧     អ្នកនិពន្ធក័ណ្ឌគម្ពីរដំណឹងល្អ (មថ ១,១៨-២៥ ; លក ១,២៦-៣៨) យល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូប្រសូតពី​ស្រ្តី​ព្រហ្មចារីយ៍ម្នាក់ មកពីស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលយើងមិនអាចយល់បាន ហួសពីសមត្ថភាពមនុស្ស (លក ១,៣៤)។ ពេលនិយាយអំពីនាងម៉ារីជាគូដណ្តឹងរបស់លោកយ៉ូសែប ទេវទូតមាន​ប្រសាសន៍​ទៅកាន់​លោក​ថា៖ “បុត្រ ដែលនៅក្នុងផ្ទៃនាង កើតមកពីព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ” (មថ ១,២០)។ ព្រះសហគមន៍យល់ឃើញថា ព្រះ​ជាម្ចាស់​បំពេញព្រះបន្ទូលសន្យាររបស់ព្រះអង្គ ដែលព្យាការីអេសាយបានថ្លែងជាមុន៖ “មើល៍!​ ស្រ្តីក្រមុំ​ព្រហ្មចារិយ​នឹង​​មានផ្ទៃពោះ នាងនឹងសម្រាលបានបុត្រមួយ” (អស ៧,១៤) តាមការបកប្រែជាភាសាក្រិកនៃ មថ ១,២៣។

លទ្ធិ ៤៩៨      មានគេខ្វល់ខ្វាយដោយសារដំណឹងល្អរបស់សន្តម៉ាកុស និងលិខិតផ្សេងៗនៃសម្ព័ន្ធមេត្រៃថ្មី គ្មានរៀបរាប់អោយដឹងទាល់តែសោះអំពីភាពជាស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍របស់នាងម៉ារី។ មានគេបានចោទសួរផងដែរថា តើគ្រាន់តែជារឿងព្រេងនិទាន ឬគ្រាន់តែជាសំណេរក្នុងទេវកថា ដែលមិនគិតដល់ប្រវត្តិសាស្រ្តប៉ុណ្ណោះ។ ត្រូវតែឆ្លើយថា អ្នកមិនព្រមជឿទាំងជនជាតិយូដា ទាំងសាសន៍ដទៃ (សន្ត យ៉ូស្តាំង ; លោកអូរីសែន) បានជំទាស់ប្រឆាំង ចំអកឡកឡឺយយ៉ាងខ្លាំង មិនយល់ស្របនឹងអ្នកជឿថា ព្រះយេស៊ូបានប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ ដូច្នេះគេជឿសេចក្ដីនេះ មិនមែនដើម្បីធ្វើតាមទេវកថានៃសាសនាដទៃ ឬដើម្បីស្របនឹងសំណេរផ្សេងៗទៀតក្នុងសម័យនោះឡើយ។ មានតែអ្នកជឿប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចយល់អំពីអត្ថន័យនៃហេតុការណ៍នេះ “ជាចំណងដែលចងគម្រោងការទាំងអស់រវាងគ្នានិងគ្នា” (DS ៣០០៦) ក្នុងគម្រោងការទាំងស្រុងរបស់ព្រះគ្រីស្ត ពីពេលព្រះអង្គចាប់កំណើតជាមនុស្សរហូតដល់ព្រះអង្គសោយទិវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី។ សន្ត អ៊ីញាស់ នៃអង់ទីអូស ផ្តល់សក្ខីភាពនៃចំណងនេះថា “ម្ចាស់នៃលោកនេះ បានធ្វើមិនដឹងថា នាងម៉ារីជាស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍ ហើយព្រះយេស៊ូបានប្រសូត និងបានសោយទិវង្គតឡើយ គឺជាគម្រោងការដ៏អស្ចារ្យបី ដែលលាន់ឮក្នុងភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់ព្រះជាម្ចាស់” (អភ ១៩,១) (១ករ ២,៨)។

៣.៣. ៣. នាងម៉ារីជាមាតាព្រហ្មចារីយ៍ តាមគម្រោងការរបស់ព្រះជាម្ចាស់

លទ្ធិ ៥០២      ពេលយើងមានជំនឿ យើងអាចយល់ឃើញអំពីមូលហេតុដ៏លាក់កំបាំង ដែលព្រះជាម្ចាស់សព្វ​ព្រះ​ហឫទ័យ​​​អោយព្រះបុត្រាកើតពីស្រ្តីព្រហ្មចារិយម្នាក់ ដើម្បីជួយសង្រ្គោះមនុស្សលោក។ មូលហេតុនោះទាក់ទង​​នឹង​ព្រះគ្រីស្ត បេសកកម្មរបស់ព្រះអង្គ និងការទទួលបេសកកម្មនេះដោយនាងម៉ារី សម្រាប់មនុស្សទាំងអស់៖

លទ្ធិ ៥០៣     នាងម៉ារីជាស្រ្តីព្រហ្មចារិនីបង្អាញថា ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកផ្ដើមគំនិតក្នុងការប្រសូតជាមនុស្ស។​ ព្រះយេស៊ូមាន​ព្រះ​បិតា​តែ​មួយ គឺព្រះជាម្ចាស់ (លក ២,៤៨-៤៩)។ “សភាពជាមនុស្សមិនធ្វើអោយព្រះអង្គ​ឃ្លាត​ឆ្ងាយ​ពី​ព្រះ​បិតា​​ទេ

(...) ព្រះអង្គជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះបិតាក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ ព្រះអង្គជាបុត្រារបស់មាតា ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ដូច្នេះព្រះអង្គក៏ជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ផងដោយសភាពទាំងពីរ” (DS ៦១៩)។

លទ្ធិ ៥០៤ ព្រះយេស៊ូមានកំណើតពីព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ នៅក្នុងផ្ទៃព្រហ្មចារិនីម៉ារី ពីព្រោះព្រះអង្គជាលោកអដាំថ្មី (១ករ ១៥,៤៥) ដែលចាប់​ផ្ដើម​ពិភពលោកថ្មី៖ “មនុស្សទីមួយកើតចេញពីដីមក មានលក្ខណៈជាដី។ រីឯមនុស្សទីពីរវិញ កើតមកពីស្ថាន​បរមសុខ” (១ករ ១៥,៤៧)។ ចាប់តាំងពីក្នុងផ្ទៃម្តាយមកម្ល៉េះ សភាពជាមនុស្សរបស់ព្រះគ្រីស្ត​ពោរពេញ​ដោយព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏វិសុទ្ធ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់ “ប្រទានព្រះវិញ្ញាណមកព្រះអង្គយ៉ាងបរិបូណ៍” (យហ​៣,៣៤)។​ “យើងបាន​​ទទួល​ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្ដោសមិនចេះអស់មិនចេះហើយ (យហ ១,១៦) ពីគ្រប់       លក្ខណៈ​សម្បត្តិ​របស់​ព្រះអង្គ”​ ដែល​ទ្រង់ជា​សិរសា​នៃមនុស្សលោកដែលព្រះអង្គបានលោះ (កូឡ ១,១៨)។

លទ្ធិ ៥០៥      ដោយប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារិយ ព្រះយេស៊ូជាលោកអដាំថ្មី​ ដែលចាប់ផ្ដើមកំណើតថ្មី នៃ​បុត្រធីតារបស់​ព្រះជាម្ចាស់ នៅ​ក្នុងអង្គព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ ដោយសារជំនឿ។ “តើធ្វើដូចម្ដេចអោយការនេះកើតឡើងបាន?” (លក ១,៣៤) (យហ ៣,៩)។ “អ្នកទាំងអស់នោះ (ដែលទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់) ពុំមែនកើតពីលោហិត ពី​ចំណង់​តណ្ហា ឬ​ពីការ​ប៉ងប្រាថ្នារបស់មនុស្សឡើយ គឺ​កើតពីព្រះជាម្ចាស់ទៅវិញ” (យហ ១,១៣)។ ព្រះវិញ្ញាណ​ប្រទាន​ជីវិត​នេះ​ទាំង​ស្រុង​ទៅ​ដល់មនុស្ស ដែលប្រៀបធៀបដូចជាព្រហ្មចារិនីម្នាក់។ នាងម៉ារីជាមាតាផង ជាស្រ្តីព្រហ្មចារិយ​ផង​បំពេញ​​ការ​ត្រាស់​ហៅរបស់ព្រះជាម្ចាស់ចំពោះមនុស្ស អោយបានពេញលក្ខណៈ (២ករ ១១,២)។

លទ្ធិ ៥០៦ នាងម៉ារីជាស្រ្តីព្រហ្មចារិយ ជាទីសម្គាល់នៃជំនឿរបស់នាង “ដែលមិនគួរអោយសង្ស័យអ្វីឡើយ” (LG ៦៣) ហើយជាទីសម្គាល់​បង្ហាញថា នាងម៉ារីថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុងចំពោះព្រះជាម្ចាស់ (១ករ ៧,៣៤-៣៥)។ គឺដោយសារជំនឿ នាងទៅជាព្រះមាតានៃព្រះ​សង្រ្គោះ។ “នាងម៉ារីមានសុភមង្គល មិនគ្រាន់តែដោយសារនាងជាមាតារបស់ព្រះគ្រីស្តប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងនាងបាន​ទទួល​​​ជំនឿ​ពីព្រះគ្រីស្តផងដែរ” (សន្ត អូគូស្ទីន)។

លទ្ធិ ៥០៧ នាងម៉ារីជាមាតាផង ព្រហ្មចារីយ៍ផង ព្រោះនាងជារូបតំណាងដ៏ល្អឥតខ្ចោះរបស់ព្រះសហគមន៍ (LG ៦៣)៖ “ព្រះ​សហគមន៍​ក្លាយ​ទៅជាមាតា ដោយសារព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលព្រះសហគមន៍បានទទួល នៅក្នុង​ ជំនឿ។ ដោយ​​សារ​​​ព្រះសហគមន៍ប្រៀនប្រដៅផង និងជ្រមុជទឹកផង ព្រះសហគមន៍ផ្ដល់ជីវិតថ្មី និងអមតៈ ​ដល់​បុត្រ​​ធីតា​​​កើត​មកពី​ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ និងពីព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះសហគមន៍ព្រហ្មចារីយ៍ ព្រោះបានថ្វាយជំនឿ​ដ៏វិសុទ្ធ ឥតសៅហ្មង​ ដល់ស្វាមី​របស់​ខ្លួន” (LG ៦៤)។

សរុបសេចក្ដី៖ ១. ការមានព្រះជន្មថ្មីបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះជាម្ចាស់ ហើយការប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍បញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គមានព្រះជន្មតាំងពីដើមរផងមក ព្រះយេស៊ូពិតជាមានព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះបិតា ព្រះអង្គមិនគ្រាន់តែជាមនុស្សធម្មតាទេ (មថ ១,២០៖ “បុត្រ ​ដែល​នៅ​ក្នុង​ផ្ទៃ​នាង កើត​មកពី​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ”) គឺព្រះយេស៊ូមិនមែនជាមនុស្សដូចយើង​ ដែលព្រះបិតាបានលើកអោយទៅជាព្រះជាម្ចាស់ឡើយ។ ២. ការប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូជាលោកអាដាំទីពីរ គឺដោយសារព្រះយេស៊ូ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សសាជាថ្មីម្តងទៀត (រម ៥)។ ៣. ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតពីមនុស្សម្នាក់ ដើម្បីអោយយើងកើតពីព្រះវិញ្ញាណ (យហ ១,‌៣៖ “អ្នក​ទាំង​នោះ ​ពុំមែន​កើត​ពី​លោហិត​ ពីចំណង់​តណ្ហា​ ឬ​ពីការ​ប៉ង​ប្រាថ្នា​របស់​មនុស្ស​ឡើយ​ គឺ​កើត​ពី​ព្រះជា​ម្ចាស់​វិញ”)។

៤. សេចក្ដីបញ្ចប់

៤.១. គោលបំណងអ្នកនិពន្ធអត្ថបទដំណឹងល្អ

ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់មិនបានសរសេរឯកសារឡើយ។ មានតែសាវ័ករបស់ព្រះអង្គ ដែលបានសរសេរអត្ថបទដំណឹងល្អ និងលិខិតផ្សេងចំពោះសហគមន៍គ្រីស្តបរិស័ទ។ ជាដំបូង ពួកគេបាននិទានរឿងព្រះយេស៊ូតៗគ្នាផ្ទាល់មាត់ បន្ទាប់មក ដោយសារគ្រីស្តទូត ជាសាក្សី ដែលបានរស់នៅជាមួយព្រះយេស៊ូ ស្លាប់ម្នាក់ម្ដេងៗ ពួកគេបានចាប់ផ្ដើយសរសេរអត្ថបទផ្សេងៗ ទុកជាការនឹករលឹកអំពីកិច្ចការ និងព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះអង្គ។ ប៉ុន្តែ ពួកគេបានសរសេរឯកសារទាំងអស់នោះ ជាង៥០ឆ្នាំក្រោយពីព្រះយេស៊ូបានសោយទីសង្គត ម្យ៉ាងទៀត ពួកគេបានសរសេរឯកសារទាំងអស់នោះ ដោយរៀបរាប់អំពីព្រះយេស៊ូ​ ដែលមានព្រះជន្មថ្មី ទើបពិបាកស្គាល់អំពីហេតុការណ៍ពិតប្រាកដ ដែលបានកើតឡើង។ អត្ថបទដំណឹងល្អមិនមែនជាឯកសារខាងប្រវត្តសាស្រ្តទេ ប៉ុន្តែ អត្ថបទទាំងអស់នោះ ជាឯកសារខាងទេវវិទ្យា គឺអ្នកនិពន្ធចែករំលែកជំនឿរបស់ពួកគេ ដើម្បីពង្រឹងជំនឿរបស់អ្នកជឿឯទៀត ពួកគេពុំមានបំណងរៀបរាប់អំពីជីវៈប្រវត្តិព្រះយេស៊ូប៉ុណ្ណោះទេ។ អត្ថបទដំណឹងល្អផ្តល់សក្ខីភាពអំពីជំនឿរបស់អ្នកជឿសម្រាប់អ្នកជឿឯទៀត បានសេចក្ដីថា យើងមិនអាចស្គាល់កិច្ចការ និងព្រះបន្ទូលដើមរបស់ព្រះយេស៊ូបានឡើយ។

ឧ. មក ៦,៤៥-៥២៖ តើព្រះយេស៊ូពិតជាបានដើរលើទឹកសមុទ្រ ឬទេ? បើដូច្នេះមែន តើសេកច្ដីនេះ មានប្រយោជន៍អ្វីសម្រាប់យើង? តាមកាតពិត ដោយនិទានរឿងព្រះយេស៊ូដើរលើទឹក អ្នកនិពន្ធចង់បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី (ដើរ) បានឈ្នះសេលច្ដីស្លាប់ (ទឹក)។ ម្យ៉ាងទៀត មានតែបីនាក់ (ម៉ាថាយ ម៉ាកុស យ៉ូហាន) ដែលរៀបរាប់រឿងនេះ។ សរុបសេចក្ដី៖ ពិបាកដឹងថា រឿងនេះ ពិតជាបានកើតឡើងមែន។

៤.២. ទស្សនាផ្សេងៗអំពីព្រះយេស៊ូ

អត្ថបទដំនឹងល្អមានបួនក្បាល៖ ម៉ាថាយ ម៉ាកុស លូកា យ៉ូហាន។ មានគេធ្លាប់សួរថា ហេតុអ្វី បានព្រះសហគមន៍បានរក្សាទុកបួនអត្ថបទដំណឹងល្អ? ហេតុអ្វី បានជាព្រះសហគមន៍មិនបានប្រមូលអត្ថបទទាំងបួននោះធ្វើជាក័ណ្ឌតែមួយ?​ ម្យ៉ាងទៀត អត្ថបទទាំងបួននោះ ប្លែកពីគ្នា ហើយមានពេលខ្លះ ផ្ទុយពីគ្នាតែម្តង!

ឧ. មថ ៨,១៥ ព្រះយេស៊ូ “ពាល់ដៃ” ម្តាយក្មេកលោកសិលា[2]

មក ១,៣១ ព្រះយេស៊ូ “ចាប់ដៃ” ម្តាយក្មេកលោកសិលា[3]

លក ៤,៣៩ ព្រះយេស៊ូ “គម្រាមជម្ងឺគ្រុន” របស់ម្តាយក្មេកលោកសិលា[4]

ឧ.  តាម យហ ១៩,២៧ ព្រះយេស៊ូលីឈើឆ្កាងតែម្នាក់ឯង ឯតាម មថ ២៧,៣២ មក ១៥,២១ និង លក ២៣,២៦ លោកស៊ីម៉ូនជាអ្នកស្រុកស៊ីរែនជួយព្រះយេស៊ូ។ តាម មថ ២៨,៧-២០ មក ១៦,៦-១៨ យហ ២១,១-២៣ ព្រះយេស៊ូ ដែលមានព្រះជន្មថ្មី បង្ហាញព្រះអង្គអោយក្រុមគ្រីសទូតឃើញ នៅស្រុកកាឡីលេ ឯតាម លក ២៤,១៣-៤៩ និង យហ ២០,១៩ ព្រះអង្គបង្ហាញខ្លួននៅទីក្រុងយេរូសាឡឹម។

ឧ.  តាម មថ ១៦,១៦-១៧ ពេលលោកសិលាទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលថា លោកមានសុភមង្គល ប៉ុន្តែ តាម មក ៨,២៩-៣០ ព្រះអង្គហាមលោកមិនអោយប្រាប់នរណាម្នាក់ឡើយ។

តាមការពិត យើងមិនត្រូវបង្រួបបង្រួមអត្ថបទផ្សេងៗពីគ្នាទាំងអស់នោះ អោយទៅជាអត្ថបទតែមួយទេ ដ្បិតអត្ថបទទាំងអស់នោះបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក ប៉ុន្តែ យើងត្រូវស្វែងរកមូលហេតុអ្វីបានជាអត្ថបទនោះប្លែកពីគ្នាដូច្នេះ? ហេតុអ្វី បានជាលោកម៉ាថាយ ម៉ាកុស លូកា និងយ៉ូហានមានទស្សនាខុសប្លែកពីគ្នាអំពីព្រះយេស៊ូ?

៤.៣. គោលសំខាន់ៗនៃព្រះគ្រីស្តវិទ្យាក្នុងអត្ថបទដំណឹងល្អ

៤.៣.១.  ព្រះគ្រីស្តនឹងយាងមកវិញប្រកបដោយសិរីរុងរឿង

គ្រីស្តបរិស័ទដើមទន្ទង់រង់ចាំពេល ដែលព្រះគ្រីស្តនឹងយាងមកវិញ គឺនៅពេលនោះ លោកយេស៊ូនឹងទៅជាព្រះមេស្ស៊ី បុត្រមនុស្ស និងព្រះអម្ចាស់ (១ថស ; កក ៣,២០-២១ ; ១ករ ១៦,២២ ; វវ ២២,២០៖ ម៉ារ៉ាណាថា)។ ប៉ុន្តែ មិនសូវយូរប៉ុន្មាន ពួកគេចាប់ផ្ដើមយល់ថា សំខាន់ គឺអ្វី ដែលព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសប្រទានមកយើងនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី ច្រើនជាងអ្វី ដែលព្រះអង្គនឹងប្រព្រឹត្តនៅពេល ដែលទ្រង់ពោរពេញដោយសិរីរុងរឿងទៅទៀត។

៤.៣.២.  ព្រះគ្រីស្ត ដែលមានព្រះជន្មថ្មី

ព្រះគ្រីស្តវិទ្យានេះ កើតឡើងនៅឆ្នាំទី៥០ ជាពិសេសក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកសិលា និងលោកប៉ូល (កក)។ រូបមន្តទាំងអស់នោះ បង្ហាញថា ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកប្រោសប្រទានអោយព្រះយេស៊ូទៅជាព្រះមេស្ស៊ី ព្រះអម្ចាស់ ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ (កក ២,២២-២៤ ; កក ២,៣២-៣៦ ; កក ៥,៣១​ ; កក ១៣,៣២-៣៣)។ ព្រះជាម្ចាស់តែងតាំងព្រះយេស៊ូអោយយាងឡើងស្ថានបរមសុខ ដូចជាព្រះជាម្ចាស់បានតែងតាំងស្ដេចដាវីឌកាលពីមុនដែរ (ហប ១ ; ភីល ២,៦-១១ ; រម ១,១-៧)។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកខ្លះ នឹងប្រើអត្ថបទនោះ ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូមិនមែនជាព្រះជាម្ចាស់ទេ ព្រះអង្គគ្រាន់តែជាមនុស្សធម្មតា ដែលព្រះជាម្ចាស់បានតែងតាំង (លោកអារីយ៉ូស - Arius)។

៤.៣.៣.  ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី

អ្នកនិពន្ធអត្ថបទដំណឹងល្អចង់បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូពិតជាព្រះមេស្ស៊ីមែន ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គមិនមែនជាព្រះមេស្ស៊ីតាមបែបលោកីយ៍ឡើយ។​ តាម មក ៦,៤៧-៥២ ក្រុមសាវ័កមិនយល់សោះ គឺលោកចង់បង្ហាញថា មានតែក្រោយពីព្រះយេស៊ូបានរងទុក្ខលំបាក និងសោយទីវង្គត ទើបគេនឹងប្រកាសថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ី ជាអ្នកបម្រើរបស់ព្រះជាម្ចាស់ តាមអត្ថន័យ អស ៥២-៥៣។ ឯចំពោះលោកម៉ាថាយវិញ លោកសរសេរសម្រាប់ជនជាតិយូដា ទើបលោកចង់បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូពិតជាព្រះមេស្ស៊ី ដែលជនជាតិយូដារង់ចាំ ស្របតាមគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់។

៤.៣.៤.  ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មតាំងពីដើមរៀងមក

ដោយសារព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី ទើបក្រុមគ្រីសទូតយល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះជាម្ចាស់ ព្រះអង្គក៏មានព្រះជន្មតាំងពីដើមរៀងមក៖ “តើលោកមកពីណា” (យហ ១៩,៨) “តើលោស្នាក់នៅឯណា?” (យហ ១,៣៨)។ សូមអាន យហ ១,១-១៨៖ ព្រះយេស៊ូជាព្រះបន្ទូលអស់កល្បជានិច្ច ដែលព្រះជាម្ចាស់បានចាត់អោយមក។ យហ ២០,២៨៖ “ព្រះអង្គពិតជាព្រះអម្ចាស់ និងជាព្រះរបស់ទូលបង្គំមែន!”។ អភ ៤,៨-៩ បង្ហាញថា ដោយសារព្រះយេស៊ូបានយាងឡើង (Eschatology) ព្រះអង្គក៏បានចុះទុកជាមុន (Protology)។

សរុបសេចក្ដី៖ ទោះបីជាអត្ថបទដំណឹងល្អប្លែកពីគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មានបីចំណុចបង្ហាញថា ដំណឹងល្អមានតែមួយដែរ៖ ១. ព្រះយេស៊ូជាស្នូលនៃអត្ថបទទាំងអស់នោះ ព្រះអង្គបំពេញព្រះគម្ពីរ។ ២. ព្រះយេស៊ូសម្ដែងព្រះបិតា ហើយព្រះអង្គក៏មានទំនាក់ទំនងពិសេសជាមួយព្រះបិតាដែរ។ ៣. ព្រះយេស៊ូ ដែលមានព្រះជន្មថ្មីជាអ្នក ដែលត្រូវគេឆ្កាង។

---

[1] ឯខាងទេវវិទូកាតូលិកវិញ៖ Schillebeeckx, Kasper, Léon-Dufour
[2] តាមម៉ាថាយ ព្រះយេស៊ូមានឬទ្ធានុភាពលើអំពើអាក្រក់
[3] តាមម៉ាកុស ព្រះយេស៊ូប្រោសម្តាយក្មេកអោយរស់ឡ់ងវិញ
[4] តាមលូកា ព្រះយេស៊ូមានអំណាចលើខ្មោច

ជំពូកទី២៖ ព្រះយេស៊ូជាអង្គតែមួយ មានសភាវៈពីរ៖
មហាសន្និបាតនៃព្រះសហគមន៍ដើមដំបូង[1]

សព្វថ្ងៃ អ្នកខ្លះអះអាងថា ធម៌ប្រកាសជំនឿ និងនិយមន័យអំពីព្រះគ្រីស្តទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះសហគមន៍ ជារឿងសម្រាប់អ្នកប្រាជ្ញ ដោយមិនជាប់ទាក់ទងនឹងប្រជាជនធម្មតា។ គេធ្លាប់និយាយថា៖ “គ្រាន់តែជឿ បានហើយ!”។ តើការស្វែងរកអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ព្រះគ្រីស្ត មានប្រយោជន៍អ្វីសម្រាប់យើងយ៉ាងដូចម្ដេច? តើនិយមន័យ និងធម៌ប្រកាសជំនឿទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះសហគមន៍គ្រាន់តែជារឿងសម្រាប់អ្នកប្រាជ្ញ ឬទេ? ហេតុអ្វីបានជាត្រូវតែស្វែងយល់អំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ព្រះគ្រីស្ត?

១. មហាសន្និបាតនៃព្រះសហគមន៍ដើមដំបូង

ពីឆ្នាំ៣២៥ដល់ឆ្នាំ៦៨១ គោលការណ៍ព្រះសហគមន៍ឆ្លើយនឹងសំណួរ របស់ព្រះយេស៊ូក្នុងអត្ថបទដំណឹងល្អ៖ “ចំពោះអ្នករាល់គ្នា តើអ្នករាល់គ្នាថា​ ខ្ញុំជានរណាដែរ?”។ តើព្រះគ្រីស្តជាព្រះជាម្ចាស់ ឬទេ (នីសេ - Nicea)? ព្រះអង្គជាព្រះតែមួយដដែល ព្រះគ្រីស្តជាព្រះជាម្ចាស់ផង ជាមនុស្សផង (អេភេសូ - Ephesus) បានសេចក្ដីថា ព្រះគ្រីស្តមានសាវៈពីរ ដែលមានលក្ខណៈជាព្រះជាម្ចាស់ផង ជាមនុស្សផង (កាលសេដូន - Chalcedon និងកង់ស្ទង់ទីណូបទី៣ Constantinople III)។

១.១. មុនមហាសន្និបាត

១.១.១. ពួកដូសេត (Docetism)

ពួកដូសេតមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូជាមនុស្សដូចយើង គឺគេមិនព្រមជឿថា ព្រះយេស៊ូ ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស មានកំណត់ព្រំដែន អាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺ អាចស្រេកឃ្លាន អាចស្លាប់បាន... គឺពួកគេប្រឆាំងនឹងពាក្យ “សាច់ឈាម” (sarx) ដែលសន្តយ៉ូហានប្រើក្នុងអត្ថបទដំណឹងល្អរបស់លោក (១,១៤)៖ “ព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស”។

ជាភាសាក្រិក ដូសេត (dokein) មានន័យថា លេចឡើង ឬក្រឡា។ សម្រាប់ពួកដូសេត ព្រះយេស៊ូជាព្រះអម្ចាស់ ដែលមានព្រះជន្មថ្មី គង់នៅខាងស្តាំព្រះបិតា មានឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ តាំងពីដើមរៀងមក និងអស់កល្បជានិច្ច ទ្រង់មិនអាចរស់នៅក្នុងឋានៈជាមនុស្សដូចយើងបានឡើយ។ ព្រះយេស៊ូគ្រាន់តែបានលេចឡើង / ក្រឡាខ្លួ​ន​ ក្នុងលោកនេះ ដើម្បីអោយយើងអាចឃើញ និងស្តាប់ព្រះអង្គ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គមិនបានប្រសូតពីស្រ្តីម្នាក់ ជាពិសេសព្រះអង្គមិនបានសោយទីវង្គតដូចចោរប្លន់ទេ៖ ហេតុការណ៍នេះ មិនសមនឹងព្រះជាម្ចាស់ទេ! តាមការពិត ពួកដូសេតចង់ការពារព្រះជាម្ចាស់ ទើបព្រះយេស៊ូដូចជាទេវតា ដែលដើរលេងនៅលើផែនដីនេះ...  (សូមអាន ១យហ ៤,២-៣)។

១.១.២. ចម្លើយរបស់គ្រូបាធ្យាយ

សន្ត អ៊ីរេណេ (Irenee) លោក ទែរទូលីយាំង (Tertullien) និង លោក អូរីសែន (Origene) មិនគ្រាន់តែរំលឹកអំពីអត្ថបទដំណឹងល្អផ្សេងៗ ដែលបញ្ជាក់ថា ព្រះយេស៊ូពិតជាមនុស្សម្នាក់ទេ ថែមទាំងសង្គត់ធ្ងន់ថា ព្រះយេស៊ូមិនបានធ្វើហាក់ដូចជា... “បើព្រះយេស៊ូមិនបានប្រសូតទេ ព្រះអង្គក៏មិនបានសោយទីវង្គតដែរ ហើយបើព្រះអង្គមិនបានសោយទីវង្គត ព្រះអង្គពុំមានព្រះជន្មថ្មីទេ”។ ព្រះគ្រីស្ត ដែលព្រះជាម្ចាស់បានចាត់អោយមក ដើម្បីសោយទីវង្គត ទ្រង់ក៏ត្រូវតែប្រសូត ដើម្បីសោយទីវង្គតដែរ។ លោកទែរទូលីយាំងអះអាងថា អស់អ្នក ដែលមិនព្រមជឿថា ព្រះយេស៊ូបានប្រសូតជាមនុស្សមែន អ្នកទាំងអស់នោះ ពិតជាស្អប់ជាតិជាមនុស្សរបស់ខ្លួនឯងផងដែរ។ បើព្រះគ្រីស្តមិនបានប្រសូតជាសាច់ឈាម សាច់ឈាមរបស់យើងមិនអាចទទួលការសង្រ្គោះបានឡើយ។

សព្វថ្ងៃ លទ្ធិក្លែងក្លាយរបស់ពួកដូសេតលេចឡើងម្តងទៀត តាមរបៀបប្លែកពីមុន៖ លោកបូល្តម៉ាន និងអ្នកខ្លះផ្សេងទៀត មិនព្រមស្គាល់ “សាច់ឈាមរបស់ព្រះយេស៊ូ” គឺតាម ២ករ ៥,១៦ លោកអះអាងថា មិនចាំបាច់ស្គាល់ប្រវត្តិសាស្រ្តពិតប្រាកដរបស់ព្រះយេស៊ូទេ គ្រាន់តែជឿលើព្រះបន្ទូល ដែលព្រះសហគមន៍ប្រកាស បានហើយ។ យ៉ាងណាមីញ លោកមិនព្រមជឿថា ព្រះយេស៊ូពិតជាមានព្រះជន្មថ្មីក្នុងសាច់ឈាមរបស់ព្រះអង្គ លោកមិនព្រមជឿថា ព្រះកាយរបស់ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មី ដ្បិតគ្មាននរណាម្នាក់អាចបង្ហាញភស្តុតាងអំពីហេតុការណ៍នេះបានឡើយ។ លោកអះអាងថា ព្រះយេស៊ូមានព្រះជន្មថ្មីខាងវិញ្ញាណតែប៉ុណ្ណោះ...

១.២. មហាសន្និបាតនីសេទី១ (Nicea I) - ឆ្នាំ ៣២៥

១.២.១. លទ្ធិក្លែងក្លាយរបស់លោកអារីយ៉ូស (Arianism)

លោកអារីយ៉ូស (២៥៦-៣៣៦) ជាបូជាចារ្យម្នាក់ ដែលបដិសេធមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះជាម្ចាស់ ទើបមិនព្រមជឿថា ព្រះគ្រីស្ត ដែលជាព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស ជាព្រះជាម្ចាស់។ នៅឆ្នាំ៣០៨ លោករស់នៅប្រទេសអេស៊ីប ទទួលសុខត្រូវព្រះសហគមន៍មួយ នៅទីក្រុង អាឡិចសង់ឌ្រី (Alexandrie)។ នៅឆ្នាំ៣២៥ មហាសន្និបាតនីសេទី១ ផ្តន្ទាទោសលោកអោយនិរទេសទៅស្រុកគេ ក្រោយពីសន្ត អាឡិចសង់ (Alexander) និងសន្ត អាថាណាស (Athanase) ជាអភិបាលព្រះសហគមន៍នៅអាឡោចសង់ឌ្រី បានចោទប្រកាន់លោក។

លទ្ធិរបស់លោកអារីយ៉ូស ដែលអាងលើអត្ថបទព្រះគម្ពីរជាច្រើន[2] មាន៥ចំណុចសំខាន់ៗ៖

១. ព្រះជាម្ចាស់មានតែមួយគត់ គ្មានគោល មិនទទួលព្រះជន្ម (aguénétos) ទើបព្រះអង្គមិនអាចប្រោសប្រទានសារធាតុរបស់ព្រះអង្គអោយនរណាម្នាក់បានឡើយ។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតអ្វីៗទាំងអស់ ដែលចេញមកពីខាងក្រៅព្រះអង្គ ដោយព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះអង្គ និងដោយសូន្យទទេរ។

២. ព្រះបន្ទូលជាអ្នកកណ្តាលរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងលោកនេះ ដែលកើតមុននឹងពិភពលោក ប៉ុន្តែ ព្រះបន្ទូលនេះ គ្មានព្រះជន្មអស់កល្បជានិច្ចទេ គឺព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតព្រះបន្ទូល។

៣. ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតព្រះបន្ទូល ព្រះបន្ទូលក៏ទទួលព្រះជន្មពីព្រះអង្គ (guénétos) ប៉ុន្តែ ត្រូវយល់ថា ព្រះជាម្ចាស់បានតាំងព្រះបន្ទូលនេះ អោយទៅជាព្រះបុត្រា (adoptianism)។

៤. ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះបន្ទូលខ្សោយ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គមានសីលធម៌ខ្ពស់ បានជាព្រះអង្គមិនបានប្រព្រឹត្តបាបទេ។ ព្រះបន្ទូលចុះក្រោមអំណាចព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ ព្រះបន្ទូលនេះ ជាសត្វលោកល្អឥតខ្ចោះ បានជាគ្មានសត្វលោកណាលើសពីព្រះអង្គទេ។

៥. ក្នុងឋានៈជាព្រះបន្ទូល ព្រះយេស៊ូរងទុក្ខលំបាក មានកិលេសតណ្ហា និងប្រែប្រួល ដូច្នេះ ព្រះអង្គមិនអាចទៅជាព្រះជាម្ចាស់ ដែលមិនប្រែប្រួល ពុំមានអារម្មណ៍ ឬតណ្ហាឡើយ។ ព្រះបន្ទូលនេះ គ្រាន់តែជាសត្វលោក ដែលព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសអោយបានវិសុទ្ធ នៅពេលជ្រមុជទឹក។

១.២.២. ចម្លើយរបស់ព្រះសហគមន៍

នៅពេលដែលយើងនិយាយ ពាក្យសម្ដីយើងចេញពីវិញ្ញាណ នៅវេលាតែមួយ គឺទោះបីជាពាក្យសម្ដី​ និងវិញ្ញាណប្លែកពីគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពាក្យសម្ដី និងវិញ្ញាណនោះរួមជាមួយគ្នា មិនវែកញែកពីគ្នាដែរ៖ បើប្រៀបធៀប ពាក្យសម្ដី គឺព្រះបុត្រា វិញ្ញាណ គឺព្រះបិតា ហេតុនេះហើយ បានជាពេលយើងប្រកាសថា   ព្រះបុត្រាទទួលព្រះជន្មពីព្រះបិតា “ព្រះអង្គ​ជា​បុត្រ​របស់​យើង‌‌​       គឺ​យើង​ដែល​បាន​បង្កើត​ព្រះអង្គ​មក​ នៅ​ថ្ងៃ​នេះ” (កក ១៣,៣៣ តាម ទន ២) យើងមិនចង់និយាយថា ព្រះបុត្រាមានដើមកំណើតពីព្រះបិតាទេ គឺព្រះបិតា និងព្រះបុត្រារួមសភាពជាមួយគ្នា។

តាមមហាសន្និបាតនីសេ “យើងជឿលើព្រះអម្ចាស់យេស៊ូគ្រីស្តតែមួយ ជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ (...) មានសភាពនៃព្រះបិតា ព្រះជាម្ចាស់នៃព្រះជាម្ចាស់ ពន្លឺនៃពន្លឺ ព្រះជាម្ចាស់ពិតប្រាកដនៃព្រះជាម្ចាស់ពិតប្រាកដ ដែលទ្រង់បានទទួលព្រះជន្ម ប៉ុន្តែ ដែលព្រះជាម្ចាស់ពុំបានបង្គើតទេ (...)”។ ពាក្យ “ទទួលព្រះជន្មពី” មានន័យថា “រួមសភាព” មិនមែន “បង្កើត” ឡើយ។

តាមការពិត លោកអារីយ៉ូសមិនអាចទទួលស្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់រងទុក្ខលំបាក ដូចមនុស្សម្នាក់។ លោកមានឧត្តមគតិដ៏ខ្ពងខ្ពស់បំផុតអំពីព្រះជាម្ចាស់ បានជាលោកមិនអាចយល់អំពីសេរីភាពរបស់ព្រះជាម្ចាស់ក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូ ដែលសព្វព្រះហឬទ័យបន្ទាបព្រះអង្គផ្ទាល់ ដោយសារតែសេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គចំពោះមនុស្ស។

 ៤៦៥   មុនដំបូងអ្នកជឿជំនឿក្លែងក្លាយមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា​ ព្រះយេស៊ូពិតជាមនុស្ស ជាជាងព្រះយេស៊ូជា​ព្រះ​ជាម្ចាស់ (gnostic docetism)។ តាំងពីសម័យក្រុមគ្រីស្តទូត ព្រះសហគមន៍តែងតែសង្កត់ធ្ងន់ថា ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់បានកើតជា​មនុស្សពិតប្រាកដមែន (១យហ ៤,២-៣ ; ២យហ ៧)។ ប៉ុន្តែ តាំងពី សតវត្សទីបី នៅ​មហាសន្និបាតនៃទីក្រុងអន់ទីយ៉ូក ព្រះសហគមន៍ត្រូវតែអះអាងប្រឆាំងនឹងលោក ប៉ូល នៃសាមូសាតា ថា ព្រះយេស៊ូ​គ្រីស្ត​​មានសភាវៈ​ជា​ព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ គឺព្រះជាម្ចាស់មិនបានយកព្រះគ្រីស្តធ្វើជាព្រះបុត្រាចិញ្ជឹមទេ។ នៅឆ្នាំ​៣២៥ មហាសន្និបាតសកលទីមួយ នៃ​ទី​ក្រុងនិសេ ប្រកាសថា ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ “ចេញមកពី​ព្រះ​ជាម្ចាស់ មិនកើតដូចសត្វលោកទេ ហើយរួម​សភាព ​(homousios) ជាមួយព្រះបិតា”។ សេចក្ដីនេះ ប្រឆាំងនឹង​លោក​ អារីយូស ដែល​អះអាងថា “ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះជាម្ចាស់​ចេញមក​ពី​​សូន្យ” (DS ១៣០) និង “មាន​សភាវៈ​ផ្សេង​ពី​ព្រះ​បិតា” (DS ១២៦)។

 ១.៣. មហាសន្និបាតរបស់កង់ស្ទង់ទីណូបទី១ (Constantinople) – ឆ្នាំ៣៨១

១.៣.១. លទ្ធិក្លែងក្លាយរបស់លោកអាពូលីណារូស (Apollinarus)

ប្រហែលជានៅឆ្នាំ៣៥០ លោកអាពូលីណារូស ដែលជាអភិបាលព្រះសហគមន៍នៅ ឡាអូឌីសេ (Laodicea) អះអាងថា ក្នុងមនុស្សម្នាក់ ត្រូវវែកញែកវិញ្ញាណពីរូបកាយយ៉ាងណា ក៏ត្រូវវែកញែកព្រះកាយព្រះគ្រីស្ត និងជាតិជាព្រះរបស់ព្រះអង្គយ៉ាងនោះដែរ។ លោកមិនវែកញែកជាតិជាមនុស្ស និងជាតិជាព្រះទេ គឺលោកវែកញែកព្រះកាយ និងជាតិជាព្រះ ទើបជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះយេស៊ូមិនគ្រប់លក្ខ័ណទេ។ នៅក្នុងព្រះកាយប្រសូតពីស្រ្តីនតួនាទីដូចតួនាទីនៃវិញ្ញាណ ដែលមិនអាចស្លាប់បានទេ ក្នុងរូបកាយយើង។ ជាតិជាព្រះ (ព្រះបន្ទូលអស់កល្បជានិច្ច) គិត និងប្រព្រឹត្តកិច្ចការ ដោយព្រះកាយព្រះអង្គ ដូចវិញ្ញាណយើងគិត និងប្រព្រឹត្តកិច្ចការ ដោយរូបកាយយើងផងដែរ។ ហេតុនេះហើយ បានជាសម្រាប់លោកអាពូលីណារូស ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តមានសភាវៈតែមួយ (synousia)[3]។

១.៣.២. ចម្លើយរបស់ព្រះសហគមន៍

បើព្រះគ្រីស្តពិតជាមនុស្សមែន ព្រះអង្គមានរូបកាយ និងវិញ្ញាណដូចមនុស្ស ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះអង្គមានជាតិជាព្រះផង មានជាតិជាមនុស្សផង គឺព្រះអង្គមិនគ្រាន់តែមានរូបកាយទេ (sarx សាច់ឈាម) ថែមទាំងព្រះអង្គមានទាំងរូបកាយ ទាំងវិញ្ញាណ ដែលរួមគ្នាជាធ្លុងតែមួយ (anthropos)។ ដូច្នេះ ព្រះកាយព្រះអង្គក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ត្រូវតែមានប្រាជ្ញា សេរីភាព ឆន្ទះ... ដូចមនុស្សយើងដែរ។ ព្រះកាយព្រះអង្គរួមជាមួយវិញ្ញាណព្រះអង្គក្នុងឋានៈជាមនុស្ស។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះយេស៊ូបានសង្រ្គោះមនុស្ស ដូច្នេះ ព្រះអង្គបានទទួលយកទាំងរូបកាយ ទាំងវិញ្ញាណផង។ “ព្រះគ្រីស្តបានទទួលយកអ្វី ដែលព្រះអង្គបានសង្រ្គោះ” (សន្តអាថាណាស)។ “ព្រះអង្គបានទទួលយកជាតិជាមនុស្សទាំងមូល” (សន្ត បាសីល នៅសេសារេ - Basile of Cesarea និងសម្ដេចប៉ាប ដាមាស - Damase)។ ជាតិជាព្រះលេបវិញ្ញាណរបស់ព្រះយេស៊ូក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ហើយប្រើរូបកាយរបស់ព្រះយេស៊ូដូចជាតុក្កតា។

លទ្ធិ ៤៧១     លោកអាពូលីនែរ ​នៃលៅឌីសេ អះអាងថា ក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ព្រះបន្ទូលបានជំនួសព្រលឹង ឬវិញ្ញាណ។ ព្រះ​សហគមន៍បានប្រកាសប្រឆាំងនឹងកំហុសនេះថា ព្រះបុត្រាអស់កល្បជានិច្ច​បានទទួល​យកព្រលឹងប្រាជ្ញារបស់​មនុស្ស​ (DS ១៤៩)។

១.៤. មហាសន្និបាតនៅទីក្រុងអេភេសូស (Ephesus) – ឆ្នាំ៤៣១

       ១.៤.១. លទ្ធិក្លែងក្លាយរបស់លោកណេស្តូរីយ៉ូស (Nestorius)

នៅឆ្នាំ៤២៨ លោកណែស្តូរីយ៉ូសក្លាយទៅជាអភិបាលព្រះសហគមន៍នៅទីក្រុងកង់ស្ទង់ទីណូប លោក ប្រកាសថា យើងមិនអាចនិយាយថា នាងម៉ារីជា Théotokos (មាតារបស់ព្រះជាម្ចាស់) បានឡើយ។ យើងធ្លាប់ប្រើពាក្យThéotokos នេះ ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តពិតជាព្រះជាម្ចាស់ ដោយសារនាងម៉ារីបានប្រសូតព្រះគ្រីស្ត យើងក៏អាចហៅនាងថា ជាមាតារបស់ព្រះជាម្ចាស់បាន។

សម្រាប់លោកណេស្តូរីយ៉ូស នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត មានពីរអង្គ (Hypostasis - អ៊ីប៉ូស្តាស៊ីស) ដែលមិនរួមឯកភាពជាមួយគ្នាទេ គឺព្រះយេស៊ូគ្រីស្តក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ផង ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តក្នុងឋានៈជាមនុស្សផង។ ពាក្យព្រះគ្រីស្តសម្ដៅទៅលើអង្គពីរ ដែលមានលក្ខណៈជាព្រះបន្ទូលផង ជាមនុស្សផង។ ដោយសារព្រះយេស៊ូប្រសូតពីនាងម៉ារី យើងអាចនិយាយថា ព្រះគ្រីស្តបានប្រសូតពីនាងម៉ារីបាន ដូច្នេះនាងម៉ារីជាមាតារបស់ព្រះគ្រីស្ត ប៉ុន្តែ នាងម៉ារីមិនមែនជាមាតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ទេ។ សម្រាប់លោកណេស្តូរីយ៉ូស ការប្រសូតពីស្រ្តីម្នាក់មិនសមនឹងឋានៈរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ហេតុនេះ លោកនិយាយថា នាងម៉ារីជា Christophoros (មាតារបស់ព្រះគ្រីស្ត)។ ម្យ៉ាងទៀត លោកណេស្តូរីយ៉ូសបដិសេធមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នករងទុក្ខលំបាក និងសោយទីវង្គត... ព្រះបន្ទូលមិនអាចកើតទុក្ខបានឡើយ... សម្រាប់លោក មានតែជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះយេស៊ូ ដែលបានរងទុក្ខលំបាក។ តាមការពិត លោកណេស្តូរីយ៉ូសច្រឡំពាក្យ អង្គ និង សភាវៈ... ហើយមិនព្រមទទួលព្រះបន្ទូលថា “ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស” (យហ ១,១៤)។

១.៤.២. ចម្លើយរបស់ព្រះសហគមន៍

សន្ត ស៊ីរីលនៅទីក្រុងអាឡិចសង់ឌ្រី (Cyril of Alexandrie) អានព្រះគម្ពីរឡើងវិញ ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្តពិតជាបាន “ជាប់សាច់ឈាម” ជាមួយយើងមែន (ហប ២,១៤ ; កាឡ ៤,៤ ; រម ១,៣ ; លក ១,៣៥)។ ម្យ៉ាងទៀត លោកបង្ហាញថា ពាក្យសម្ដីផ្សេងៗ ដែលសម្ដៅទៅលើជាតិជាព្រះ និងជាតិជាមនុស្ស មាន “ខ្ញុំ” តែមួយ៖ យហ ១០,៣០... គឺនៅក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូ មានអង្គតែមួយ (Hypostatic union) ដែលរងទុក្ខលំបាក ហើយដែលមានឬទ្ធានុភាពសព្វប្រការ។

សន្តស៊ីរីលនឹងសរសេរថា៖ “សភាវៈរបស់ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តប្លែកពីគ្នា ប៉ុន្តែ សភាវៈទាំងពីរនោះ ពិតជារួមឯកភាពជាមួយគ្នា នៅក្នុងអង្គតែមួយ គឺព្រះគ្រីស្ត ជាព្រះបុត្រា។ ទោះបីជាសភាវៈរួមជាមួយគ្នាជាធ្លុងតែមួយយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏សភាវៈទាំងពីរនោះ នៅតែប្លែកពីគ្នា ហើយជាតិជាព្រះ និងជាតិជាមនុស្ស រួមគ្នាជាធ្លុងតែមួយនៅក្នុងអង្គព្រះអម្ចាស់តែមួយដែរ”។ តាម ១ធម ២,៥ “មានស្ពានមេត្រីតែមួយរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្សលោក” ហើយស្ពានមេត្រីនេះ មិនអាចវែកញែកជាពីរបានឡើយ។

សូមលើកឧទាហរណ៍មួយ ដើម្បីយល់អោយបានច្បាស់ៗលទ្ធិព្រះសហគមន៍៖ បើខ្ញុំដឹងថា មិត្តភ័ក្តិម្នាក់កើតមហារីក ។ ទោះបីជាវិញ្ញាណគាត់មិនអាចកើតមហារីកបានទេ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំដឹងថា ជម្ងឺនេះ ប៉ះពាល់ទាំងរូបកាយ ទាំងវិញ្ញាណរបស់គាត់ គឺជាបុគ្គលតែមួយ។ គាត់រងទុក្ខលំបាកខាងផ្លូវកាយផង ខាងផ្លូវចិត្តផងដែរ។ ហេតុនេះហើយ បានជាបើប្រៀបធៀប យើងអាចនិយាយថា ព្រះបន្ទូលបានរងទុក្ខលំបាក និងបានសោយទីវង្គតដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត ទោះជាមនុស្សជាបុគ្គលតែមួយយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏វិញ្ញាណនៅតែជាវិញ្ញាណ ហើយរូបកាយនៅតែជារូបកាយផងដែរ។

លទ្ធិ ៤៦៦      ជំនឿក្លែងក្លាយរបស់លោក ណេស្តូរីយូស អះអាងថា ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សម្នាក់ភ្ជាប់នឹងព្រះបុត្រារបស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់។ ផ្ទុយទៅវិញ សន្ត ស៊ីរីល នៃទីក្រុងអឡិសង់ឌ្រី និងមហាសន្និបាតសកលទីបី នៅទីក្រុង     អេភេសូ នៅ​​ឆ្នាំ៤៣១ បានប្រកាសថា “ព្រះបន្ទូលកើតជាមនុស្ស ដោយផ្សំផ្តុំរូបកាយ​ និង​​​​ព្រលឹងមួយ​អោយរួប​រួម​ជាមួយ​គ្នា នៅក្នុងអង្គព្រះអង្គ” (DS ២៥០)។ ជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះគ្រីស្តមាន​ប្រធានបទ​តែ​មួយ គឺ​ព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់   ទ្រង់បានទទួលយកសភាពជាមនុស្ស   តាំងពីពេលផ្ទៃដំបូងមក។   ហេតុនេះ​ហើយ  បានជា  ​នៅឆ្នាំ៤៣១ មហាសន្និបាត​នៅ​​ទីក្រុងអេភេសូបានប្រកាសថា នាងម៉ារីពិតជាព្រះមាតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិត​​​​ព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះជាម្ចាស់កើតជាមនុស្ស នៅក្នុងខ្លួននាង៖ “ព្រះនាងម៉ារីជាព្រះមាតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ មិន​​មែនមក​ពីព្រះ​បន្ទូល​របស់ព្រះជាម្ចាស់បានយកសភាពរបស់ព្រះអង្គចេញពីព្រះនាងទេ។ ព្រះនាងជាព្រះមាតារបស់​ព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិត​ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់មានរូបកាយដ៏សក្ការៈ និងព្រលឹងរួមជាមួយគ្នា នៅក្នុងអង្គព្រះអង្គ ដោយសារ​​ព្រះនាង”​ (DS ២៥១)។

១.៥. មហាសន្និបាតនៅទីក្រុងកាលសេដូន (Chalcedoine) –

ឆ្នាំ៤៥១

១.៥.១. លទ្ធិក្លែងក្លាយរបស់លោកអើទីគេស (Eutychès)

តាំងពីមហាសន្និបាតនៅអេភេសូ គ្រីស្តបរិស័ទយល់ឃើញច្បាស់ថា ព្រះគ្រីស្តជាអង្គតែមួយ ប៉ុន្តែ ការវែកញែករវាងជាតិជាព្រះ និងជាតិជាមនុស្សមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយទេ ដ្បិតយើងនៅតែយល់ច្រឡំពាក្យ “សភាវៈ” និង “អង្គ”។ នៅកាលសេដូន សំណួរមានដូចតទៅ៖ បើព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្សពិតប្រាកដមែន តើជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះអង្គនឹងទៅជាយ៉ាងណា? តើជាជាមនុស្សនេះ រំលាយនៅក្នុងជាជាព្រះរបស់ព្រះអង្គ ឬទេ? ឬមួយតើយើងអាចនិយាយថា មានសភាវៈពីរ ដែលរួមជាមួយគ្នា ឬទេ? នៅនីសេ ពួកអភិបាលបានអះអាងថា ព្រះយេស៊ូរួមសភាពនឹងព្រះជាម្ចាស់ តើយើងអាចនិយាយថា ព្រះយេស៊ូរួមសភាពជាមួយមនុស្ស ឬទេ?

សម្រាប់លោកអើទីគេស ព្រះយេស៊ូមានសភាវៈពីរ ប៉ុន្តែ សភាវៈទាំងពីរនោះ លាយនឹងគ្នា ដោយជាតិជាមនុស្សរំលាយក្នុងជាតិជាព្រះ (synkrasis) ទីបញ្ចប់ ព្រះយេស៊ូលែងជាមនុស្សផង លែងជាព្រះជាម្ចាស់ផងដែរ។ នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ជាតិជាមនុស្សរំលាយក្នុងជាតិជាព្រះ “ដូចតំណក់ទឹកក្នុងសមុទ្រ”។  សម្រាប់លោក ព្រះគ្រីស្តមិនមែនជាមនុស្សដូចយើងទេ ព្រះគ្រីស្តមានសភាវៈពីរមុនប្រសូតជាមនុស្ស ព្រះអង្គមានសភាវៈតែមួយពេលទ្រង់ប្រសូតជាមនុស្ស។ ដោយសារព្រះយេស៊ូប្រសូតជាមនុស្ស ព្រះអង្គក៏លែងមានសភាវៈពីរទៅទៀត។

 ១.៥.២. ចម្លើយរបស់ព្រះសហគមន៍

នៅឆ្នាំ៤៤៩ ក្នុងលោខិតរបស់សន្ត លេអង់ដ៏ប្រសើរ (Leo the Great) ដែលជាសម្ដេចប៉ាបនៅទីក្រុងរ៉ូម ផ្ញើទៅលោកអភិបាល ហ្ល្វាវាំង (Flavien) នៅកង់ស្ទង់ទីណូប លោកអះអាងថា ព្រះគ្រីស្តមានសភាវៈពីរ៖ “ធម៌មេត្តាករុណារបស់ព្រះជាម្ចាស់មិនផ្លាស់ប្តូរព្រះអង្គយ៉ាងណា មនុស្សក៏មិនរំលាយក្នុងលក្ខណៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងនោះដែរ។ សភាវៈនីមួយៗរួមរស់ជាមួយគ្នា ដោយរក្សាទុកលក្ខណៈរៀងៗខ្លួន”។

នៅឆ្នាំដដែលនេះ ព្រះចៅអធិរាជ្យរ៉ូម៉ាំង ថេអូដូរទី២ (Theodore) កោះហៅអស់លោកអភិបាលនៅទីក្រុងអេភេសូ ប៉ុន្តែ មហាសន្និបាតនេះ កាន់ជើងលោកអើទីគេស ហើយអស់លោកអភិបាលរងអំពើហឹង្សាយ៉ាងសាហាវ (“មហាសន្និបាតពួកជនពាល” - Latrocinium)! ទីបញ្ចប់ នៅឆ្នាំ៤៥១ មហាសន្និបាតនៅកាលសេដូនប្រកាសយ៉ាងឧឡារិកថា សម្ដេចប៉ាបលេអង់ដ៏ប្រសើរនិយាយត្រឹមត្រូវ គឺពួកលោកអភិបាលប្រកាសថា ព្រះបុត្រាមិនគ្រាន់តែរួមសភាពជាមួយព្រះជាម្ចាស់ (ដូចនៅនីសេ) ថែមទាំងព្រះអង្គរួមសភាពជាមួយមនុស្សលោក។ ក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តល្អឥតខ្ចោះ ក្នុងឋានៈជាមនុស្សព្រះអង្គក៏ល្អឥតខ្ចោះដែរ។ ព្រះបុត្រាជាព្រះអម្ចាស់តែមួយ ដែលមានសភាវៈពីរ ដោយគ្មានការប្រែប្រួល (ព្រះយេស៊ូមិនមែនជាមនុស្ស ដែលព្រះជាម្ចាស់បានតែងតាំងអោយមានឋានៈជាព្រះ) ដែលមិនរំលាយ (ផ្ទុយនឹងលោកអើទីគេស) ហើយដែលមិនវែកញែកពីគ្នា (ផ្ទុយនឹងលោកណេស្តូរីយ៉ូស)។

លទ្ធិ ៤៦៧ “មានព្រះគ្រីស្តតែមួយព្រះអង្គដដែល ជាព្រះអម្ចាស់ ជាព្រះបុត្រាតែមួយ ដែលយើងត្រូវស្គាល់ថា​ មានសភាពពីរ ដែល​យើង​មិន​​អាចច្រឡំបានទេ ដែលគ្មានការប្រែប្រួលសោះ ដែលមិនអាចបែងចែកបានទេ និងដែលមិនអាច​វែកញែក​បាន​ទេ។ ទោះបីសភាពទាំងពីររួមជាមួយគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏សភាព​ទាំងពីរខុសប្លែកពីគ្នា តែមានលក្ខណៈរៀងៗ​ខ្លួន ដោយរួមជាមួយគ្នាជាបុគ្គល និងអង្គតែមួយ”។

 ១.៦. មហាសន្និបាតនៅទីក្រុងកង់ស្ទង់ទីណូបទី៣

(Constantinople III) – ឆ្នាំ៦៨១

១.៦.១. លទ្ធិក្លែងក្លាយថា ព្រះគ្រីស្តមានព្រះហឬទ័យតែមួយ (Monothelism)

មានអត្ថបទដំណឹងល្អខ្លះមួយចំនួន ដែលហាក់បីដូចជាព្រះយេស៊ូមានបំណងចិត្តប្លែកពីព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះបិតា៖ “ខ្ញុំ​ចុះពី​ស្ថាន​បរម​សុខ​មក‌​ ដើម្បី​ធ្វើ​តាម​ព្រះ​ហប្ញទ័យ​របស់​ព្រះអង្គ​ ដែល​បាន​ចាត់ខ្ញុំ​ឲ្យមក​ គឺពុំ​មែន​ធ្វើតាម​បំណង​ចិត្ត​របស់​ខ្ញុំទេ” (យហ ៦,៣៨) ជាពិសេស “អ័ប្បា​ ឱព្រះ​បិតា​អើយ!​ ព្រះ​អង្គ​អាច​សំរេច​គ្រប់​កិច្ចការ​ទាំង​អស់​បាន‌​ សូម​ដក​យក​ពែង​នៃ​ទុក្ខ​លំបាក​នេះ​ ចេញ​ឲ្យ​ឆ្ងាយ​ពីទូល​បង្គំ​ទៅ​ ប៉ុន្តែ​សូម​កុំតាម​បំណង​ចិត្ត​ទូល​បង្គំ​ឡើយ‌​‌ គឺ​សូម​ឲ្យ​បាន​សម្រេច​ តាម​ព្រះ​ហប្ញ​ទ័យ​ព្រះអង្គ​វិញ” (មក ១៤, ៣៦)។ តើត្រូវយល់អត្ថបទទាំងអស់នោះ ដោយគិតអំពីការសម្រេចចិត្តទាំងប៉ុន្មានរបស់មហាសន្និបាតមុនៗ? តើព្រះគ្រីស្តមានព្រះហឬទ័យតែមួយ ឬមានព្រះហឬទ័យពីរ?

តាមលោក សេរ៍ (Serge) ជាអភិបាលនៅកង់ស្ទង់ទីណូប ព្រះគ្រីស្តមានព្រះហឬទ័យតែមួយ ដ្បិតព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះគ្រីស្ត ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ប្រាកដជាផ្ទុយនឹងព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះអង្គ ក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់៖ ព្រះគ្រីស្ត ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស មិនអាចសុខចិត្តនឹងរងទុក្ខលំបាកបានឡើយ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះគ្រីស្តមិនអាចមានព្រះហឬទ័យពីរបានទេ។ បទពិសោធន៍របស់មនុស្សបង្ហាញអោយយើងៗយល់ឃើញថា បំណងចិត្តរបស់មនុស្សតែងតែប្រឆាំងនឹងព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់ជានិច្ច។

១.៦.២. ចម្លើយរបស់ព្រះសហគមន៍

ប៉ុន្តែ លោក ម៉ាសីម ជាអ្នកសម្រុះសម្រួល (Maxim the Confessor) ឆ្លើយតបនឹងលោកសេរ៍ ដោយអះអាងថា បើគិតដូចលោកសេរ៍មែន បានសេចក្ដីថា ព្រះគ្រីស្តមិនដែលបានរស់នៅដូចមនុស្សយើងបេះបិតទេ គឺព្រះគ្រីស្តបានរស់នៅដូចមនុស្សម្នាក់ ដែលពុំមានបំណងផ្ទាល់ និងដែលពុំមានសេរីភាពពិតប្រាកដដែរ ព្រះអង្គបានធ្វើហាក់ដូចជាប្រសូតជាមនុស្ស ទើបព្រះអង្គមិនបានសង្រ្គោះយើងឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ សម្រាប់លោកម៉ាសីម និងមហាសន្និបាតកង់ស្ទង់ទីណូបទី៣ ព្រះយេស៊ូសុខចិត្តរងទុក្ខលំបាក ដោយមានសេរីភាពពេញលេញ  គឺក្នុងឋានៈជាមនុស្ស​ ព្រះគ្រីស្តមានបំណងប្រាថ្នា ស្របតាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ បើព្រះគ្រីស្តមានសភាវៈពីរ ព្រះអង្គក៏មានព្រះហឬទ័យពីរដែរ ប៉ុន្តែ ព្រះហឬទ័យទាំងពីរនោះ មិនប្រឆាំងនឹងគ្នាទេ ក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដែលមិនជំពាក់បាប បំណងចិត្តរបស់ព្រះអង្គ (ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស) ធ្វើតាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយគ្មានអ្វី ឬនរណាបង្ខិតបង្ខំឡើយ។

លទ្ធិ ៤៧៥     តាមរបៀបដដែល នៅមហាសន្និបាតសកលទីប្រាំមួយ (កុងស្តង់ទីណូបទី៣ នៅឆ្នាំ៦៨១) ព្រះ​សហគមន៍​បានប្រកាសថា ព្រះគ្រីស្តមាន​បំណងពីរ និងការប្រតិបត្តិពីរ ដែលមកពីសភាពជាព្រះជាម្ចាស់ផង មកពីសភាពជា​មនុស្ស​ផង ហើយដែលមិនប្រឆាំងនឹងគ្នា តែរួមសហការជាមួយគ្នា។ ហេតុនេះ ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ព្រះបន្ទូលកើតជាមនុស្សមានបំណងស្ដាប់បង្គាប់ព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ អំពីអ្វីដែលព្រះអង្គ ក្នុងឋានៈ​ជាព្រះ​ជាម្ចាស់ បានសម្រេចរួមជាមួយព្រះបិតា និងព្រះវិញ្ញាណ​ដ៏​វិសុទ្ធ ដើម្បី​សង្រ្គោះយើង (DS ៥៥៦-៥៥៩)។ បំណង​របស់ព្រះគ្រីស្តក្នុងឋានៈជាមនុស្ស “តាមព្រះបំណងរបស់ព្រះអង្គ ក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ មិន​ប្រឆាំង​នឹងព្រះបំណងនេះទេ ប៉ុន្តែ ចុះចូលក្រោមព្រះបំណងដ៏មានឫទ្ធានុភាពសព្វ​ប្រការនេះ” (DS ៥៥៦)។

២. ក្រោយពីមហាសន្និបាតដើម

ក្រោយពីសន្និបាតដើមនៃព្រះសហគមន៍ សំណួរថ្មីៗកើតឡើងអំពីចិត្តវិទ្យារបស់ព្រះយេស៊ូ។ បើព្រះគ្រីស្តមានជាតិជាព្រះផង មានជាតិជាមនុស្សផង តើជាតិជាមនុស្សនេះ មាន “ឯករាជ្យ” ពីជាតិជាព្រះយ៉ាងដូចម្ដេច?

 ២.១. ចំណេះដឹង និងមនសិការរបស់ព្រះយេស៊ូ

ក្រោយពីមហាន្និបាតដើម និងមុនមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ ដោយសិក្សាអំពីអត្ថបទព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អខ្លះ (ឧ. មក ១៣,៣២) ពួកអវិជ្ជា (agnoetism -​ ឆ្នាំ៥៤០ដល់៦០០) នឹងសួរថា តើព្រះយេស៊ូមានចំណេះដឹង និងមនសិការយ៉ាងដូចម្ដេច? ក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ ព្រះយេស៊ូស្គាល់អ្វីៗទាំងអស់ ប៉ុន្តែ ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ចំណេះដឹង និងមនសិការរបស់ព្រះអង្គមានកំណត់ព្រំដែន។ តាមសន្ត ថូម៉ាស អាគីណាស (Thomas Aquinas) លទ្ធិគ្រីស្តសាសនាឆ្លើយថា៖

ព្រលឹងនេះ ដែលព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់បានទទួលយក មានចំណេះដឹងខាងមនុស្សយ៉ាងពិត​ប្រាកដ។ ដោយសារព្រលឹងរបស់ព្រះគ្រីស្តមកពីសភាពជាមនុស្ស ព្រលឹងនេះមានកំណត់ព្រំដែន ក្នុងពេលវេលា និងអាកាសផង។​ ហេតុនេះហើយ ដោយកើតមកជាមនុស្ស ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់បានសុខចិត្ត “មានចម្រើនវ័យឡើង ហើយមានប្រាជ្ញាកាន់តែវាងវៃ” (លក ២,៥២) ព្រមទាំងសុខចិត្តរៀនបន្តិចម្តងៗ​ អំពីលក្ខណៈ​ជា​មនុស្ស ដែលយើងត្រូវរៀនតាមបទពិសោធន៍ (យហ ១១,៣៤)។ ព្រះអង្គ​សុខចិត្ត​បន្ទាប​ខ្លួនយក “ឋានៈជាទាសករ” (ភីល២,៧) (លទ្ធិ ៤៧២)។

លទ្ធិ ៤៧៣     ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ ចំណេះដឹងក្នុងឋានៈជាមនុស្សនៃព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងនូវឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់របស់ព្រះអង្គដែរ (សន្ត គ្រេគ័រដ៏ប្រសើរ ; DS ៤៧៥)។ “សភាពជាមនុស្ស​នៃ​ព្រះ​បុត្រា​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ មិនមែនដោយខ្លួនឯង ប៉ុន្តែ ដោយរួមជាមួយព្រះបន្ទូល  ស្គាល់ និងសម្ដែងនៅក្នុងខ្លួន អ្វីៗ​ដែល​ព្រះ​អង្គ​ត្រូវការដឹងអំពីព្រះជាម្ចាស់” (សន្ត ម៉ាកស៊ីម)។ ហេតុនេះ ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះជាម្ចាស់​កើត​ជា​មនុស្សស្គាល់ព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ ភ្លាមៗ និងយ៉ាងជិតស្និទ្ធ (មក​ ១៤,៣៦ ; មថ ១១,២៧ ; យហ ១,១៨)។ ចំណេះ​ដឹងក្នុងឋានៈជាមនុស្សរបស់ព្រះបុត្រាបង្ហាញទៀតថា ព្រះអង្គអាច​ឈ្វេងយល់ចិត្ត​គំនិត​ដ៏​លាក់​កំបាំង​របស់​មនុស្សបាន (មក ២,៨ ; យហ ២,២៥ ; ៦,៦១)។

លទ្ធិ ៤៧៤     ដោយរួមជាមួយព្រះប្រាជ្ញាញ្ញាណរបស់ព្រះជាម្ចាស់ នៅក្នុងអង្គព្រះបន្ទូលកើតជាមនុស្ស ចំណេះដឹង​ក្នុង​ឋានៈ​​​ជាមនុស្សរបស់ព្រះគ្រីស្ត ស្គាល់អោយបានពេញលក្ខណៈនូវគម្រោងការដ៏អស់កល្បជានិច្ច ដែលព្រះអង្គយាងមកសម្ដែង (មក ៨,៣១ ; ៩,៣១​​)។ ព្រះអង្គទទួលស្គាល់ថា មិនដឹងអំពីអ្វីៗទាំងអស់ (មក ១៣,៣២) ដ្បិតព្រះអង្គមិនបានទទួល​បេសកកម្ម​​អោយ​​សម្ដែងការទាំងនោះ (កក ១,៧)។

២.២. ព្រះគ្រីស្តពុំមានបាបទាល់តែសោះ

តាមព្រះគម្ពីរ ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សដ៏វិសុទ្ធម្នាក់ (អស ៥៣,៩-១១ ; លក ១,៣៥ ; មថ ១,២០ ; យហ ១,២៩; ៨,៤៦ ; ១៤,៣០ ; ២ករ ៥,២១ ; ហប ៤,១៥ ; ៧,២៦...)។ ព្រះគ្រីស្តមិនគ្រាន់តែមិនដែលបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបផ្ទាល់ទេ ថែមទាំងព្រះអង្គមិនជំពាក់បាបដើមដំបូង (របស់លោកអាដាំ - original sin)។

នៅសតវត្សទី១៩ ពួកប្រតេស្តង់សេរីនិយមអះអាងថា បើព្រះគ្រីស្តរួមសាមគ្គីជាមួយមនុស្សពិតប្រាកដមែន ព្រះអង្គក៏ត្រូវតែមានបាបដូចមនុស្សយើងដែរ។ ពួកគេអះអាងថា បើព្រះគ្រីស្តពុំមានបាបទេ ព្រះអង្គមិនមែនជាមនុស្សគ្រប់លក្ខណៈដូចយើងបេះបិត។ សម្រាប់ពួកគេ សភាពជាមនុស្សមានបាបតាំងពីកំណើតពិភពលោកមកម្ល៉េះ អំពើបាបជាលក្ខណៈដើមនៃសភាពជាមនុស្ស។

តាមព្រះសហគមន៍កាតូលិក យើងជឿថា ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស ដោយមានសភាពដើមបរិសុទ្ធ ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់មនុស្សមិនចាប់ផ្ដើមដោយអំពើបាបដើមទេ ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សអោយមានលក្ខណៈ “ល្អប្រសើរបំផុត” (កណ)។ ហេតុនេះ ព្រះគ្រីស្តមិនត្រូវការជំពាក់បាប ដើម្បីរួមសាមគ្គីជាមួយយើងទេ (ម្យ៉ាងទៀត យើងមិនត្រូវការប្រព្រឹត្តកិច្ចការដូចគេ ដើម្បីរួមសាមគ្គីជាមួយគេទេ)។ ប៉ុន្តែ បើព្រះគ្រីស្តពុំមានបាបទាល់តែសោះ តើយើងអាចនិយាយថា ព្រះគ្រីស្តត្រូវមារល្បួងយ៉ាងដូចម្ដេច? យ៉ាងណាមីញ តើព្រះគ្រីស្តមានសេរីភាពយ៉ាងដូចម្ដេច?

២.២.‌១ ការល្បួងរបស់ព្រះយេស៊ូ

តាម មថ ៤,១-១១ មក ១,១២-១៣ និង លក ៤,១-១៣ ជាពិសេសនៅសួនកេតសេម៉ានី ព្រះយេស៊ូត្រូវមារល្បួង។ ទោះបីព្រះយេស៊ូពុំមានបាបទាល់តែសោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គមិនបានគេចផុតពីការល្បួងដែរ។ លោកអារីយ៉ូសធ្លាប់ប្រើអត្ថបទព្រះគម្ពីរទាំងអស់នោះ (មក ១៥,៣៣៖ “ឪព្រះបិតាអើយ! ហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គបោះបង់ទូលបង្គំចោលដូច្នោះ?”) ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះអង្គពុំមានជាតិជាព្រះឡើយ។

ព្រះសហគមន៍ជឿថា ព្រះគ្រីស្តពុំបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប ពុំមានបាបដើម ហើយពុំមានកិលេសតណ្ហា (concupiscence) ចង់ប្រព្រឹត្តអំពើបាបផងដែរ។ កិលេសតណ្ហាមកពីអំពើបាបដើម គឺក្នុងដួងចិត្តគេ (ក្នុងមនសិការ) មនុស្សមានបំណងចង់ប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ យើងមិនត្រូវច្រឡំការល្បួង និងកិលេសតណ្ហា (បំណងចង់ប្រព្រឹត្តបាប) ឡើយ។ ព្រះអង្គអាចរងការល្បួង ដោយមិនប៉ះពាល់នឹងបាប ដ្បិតការល្បួងបង្ហាញថា មនុស្សមានសេរីភាព ការល្បួងជាលក្ខណៈរបស់មនុស្សតាំងពីកំណើតពិភពលោក។ យើងអាចរងការល្បួង ដោយមិនចង់ប្រព្រឹត្តអំពីបាប។ ការល្បួងជួយយើងអោយសម្រេចចិត្តកិច្ចការណា ដោយមានសេរីភាព ក្នុងសេចក្ដីស្រលាញ់។ ដូច្នេះ ដោយរងការល្បួង ព្រះយេស៊ូមិនគ្រាន់តែផ្ចាញ់មារទេ ថែមទាំងព្រះអង្គជួយសង្រ្គោះយើងពីខាងក្នុង (ចិត្តគំនិត - មនសិការ) យើងដែរ។ ដោយសារព្រះគ្រីស្តបាងរងការល្បួងពិតប្រាកដមែន ព្រះអង្គបង្ហាញថា ទ្រង់ពិតជាបានប្រសូតជាមនុស្សដូចយើងបេះបិតមែន។

២.២.២. សេរីភាពរបស់ព្រះយេស៊ូ

អ្នកខ្លះអះអាងថា ដោយសារព្រះគ្រីស្តមិនអាចប្រព្រឹត្តបាបទេ ព្រះអង្គពុំមានសេរីភាពសោះ។ មនុស្សយើងមានសេរីភាព ដ្បិតយើងមានអំណាចសម្រេចចិត្តធ្វើល្អ ឬធ្វើអាក្រក់។​ សម្រាប់គេ យើងមានសេរីភាព មកពីយើងអាចជ្រើសរើសធ្វើនេះ ឬធ្វើនោះ គឺសេរីភាព = ធ្វើតាមបំណងចិត្ត។

សម្រាប់ព្រះសហគមន៍ មនុស្សមានសេរីភាពពេញលេញ មិនគ្រាន់តែមកពីគេអាចធ្វើតាមបំណងចិត្តគេទេ គឺមនុស្សមានសេរីភាព មកពីគេប្រព្រឹត្តអំពើល្អ។ “បើយើងប្រព្រឹត្តអំពើល្អកាន់តែច្រើន យើងក៏មានសេរីភាពកាន់តែច្រើនដែរ។ យើងមានសេរីភាពយ៉ាងពិតប្រាកដ នៅពេលយើងបម្រើអ្វីដ៏ល្អ និងយុត្តិធម៌តែប៉ុណ្ណោះ” (លទ្ធិ ១៧៣៣)។ “មនុស្សមានសេរីភាពបានគ្រប់លក្ខណៈ នៅពេលដែលគេប្រើសេរីភាព ដើម្បីព្រះជាម្ចាស់ជាសុភមង្គលយ៉ាងពិតប្រាកដរបស់យើង” (លទ្ធិ ១៧៣១)។ បើយើងមិនប្រើសេរីភាព ដើម្បីធ្វើល្អទេ យើងក៏ទៅជាឈ្លើយនៃតណ្ហា និងអំពើបាប៖ “ពេលយើងជ្រើសរើសការមិនស្តាប់បង្គាប់ និងការប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ យើងបំពានសេរីភាព និងទៅជា “ខ្ញុំបម្រើនៃអំពើបាប” (រម ៦,១៧)” (លទ្ធិ ១៧៣៣)​។ អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើបាបពុំមានសេរីភាព អំពើបាបផ្ទុយនឹងសេរីភាព។ ហេតុនេះហើយ ព្រះគ្រីស្តជួយសង្រ្គោះយើងអោយរួចពីបាប គឺព្រះអង្គរំដោះយើងអោយមានសេរីភាពពេញលេញ។ ម្យ៉ាងទៀត បើខ្ញុំប្រព្រឹត្តបាប ខ្ញុំឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះជាម្ចាស់ ហេតុនេះ យើងមិនអាចនិយាយថា ព្រះជាម្ចាស់ (ព្រះគ្រីស្ត) ពុំមានសេរីភាព ដ្បិតព្រះអង្គមិនអាចប្រព្រឹត្តអំពើបាប!

៣. មហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ - ឆ្នាំ១៩៦៥

នៅវ៉ាទីកង់ទី២ ពួកលោកអភិបាលពុំមានបំនងចង់និយាយអំពីព្រះយេស៊ូគ្រីស្តឡើយ គឺពួកគេមានគោលដៅកែតម្រង់ព្រះសហគមន៍ឡើងវិញ ប៉ុន្តែ កាលណាយើងនិយាយអំពីព្រះសហគមន៍ កាលនោះយើងនិយាយអំពីព្រះគ្រីស្តផងដែរ។ ក្នុងមេរៀនយើងៗនឹងសិក្សាអំពីឯកសារ “អំណរ និងសេចក្ដីសង្ឃឹម” (Gaudium et Spes) ដែលថ្លែងអំពីព្រះសហគមន៍ក្នុងលោកនេះ ហើយដែលមានចែងទុកអំពីព្រះគ្រីស្តជាពន្លឺបំភ្លឺអត្តសញ្ញាណរបស់មនុស្ស។

៣.១. អ្វីទៅជាមនុស្ស?

ក្នុងជំពូកទីមួយនៃ “អំណរ និងសេចក្ដីសង្ឃឹម” ពួកលោកអភិបាលរិះគិតអំពីមនុស្ស៖ តាមព្រះយេស៊ូគ្រីស្តបានសម្ដែងអោយយើងដឹង តើព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទៅជាអ្វី? តើព្រះជាម្ចាស់មានគម្រោងការណ៍អោយមនុស្សធ្វើអ្វី? “អ្វីទៅជាមនុស្ស?” (១២,២)។ មនុស្ស គឺជាសាត្វលោក ដែលកំពុងធ្វើដំណើរអោយបានគ្រប់លក្ខ័ណ។ មនុស្សមានកិត្តិយសដ៏ថ្លៃថ្នូរ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅគេអោយបានគ្រប់លក្ខ័ណ។ ព្រះអង្គក៏ត្រាស់ហៅគេអោយរួបរួមជាមួយព្រះអង្គ (១៨,២ ; ១៩,១) និងអោយទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះអង្គ (២១,៣ ; ២២,៦)។ ដោយសារព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅគេអោយរួបរួមជាមួយព្រះអង្គ មនុស្សមានលក្ខណៈត្រូវការរួមរស់ជាមួយមនុស្សឯទៀតៗ (១២,៤ ; ២៣,១) ហើយការរួមរស់នេះ ជារូបតំណាងនៃព្រះត្រៃឯក (២៤,៣)។ មនុស្សមិនគ្រាន់តែជារូបតំណាងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ទេ​ ថែមទាំងសមគមន៍ជារូបតំណាងនៃព្រះត្រៃឯក។ ហេតុនេះ មនុស្សមានមុខងារអោយរួមរស់ជាមួយគ្នា ហើយមុខងារនេះ ជាមុខងាររបស់ព្រះជាម្ចាស់ផងដែរ។ ប៉ុន្តែ ដោយសារអំពើបាប មុខងារនេះ មិនអាចធ្វើបានឡើយ លើកលែងតែក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត។

៣.២. ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងមនុស្សអោយមនុស្សស្គាល់

“តាមពិត ប្រសិនបើយើងចង់យល់ខ្លះៗអំពីការអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស យើងត្រូវតែរិះគិតក្នុងពន្លឺនៃ​គម្រោង​ការ​ដ៏​អស្ចារ្យ​របស់ព្រះ​បន្ទូល ដែលប្រសូតជាមនុស្ស គ្មានផ្លូវណាផ្សេងទៀតទេ។ លោកអាដំាជាមនុស្សមុនគេ​ជា​ប្រផ្នូល​របស់​មនុស្ស​ម្នាក់ ដែលត្រូវមកខាងក្រោយ ពោលគឺជាប្រផ្នូលរបស់ព្រះគ្រីស្តជាព្រះអម្ចាស់ (...) ព្រះគ្រីស្តសម្តែងការអាថ៌កំបាំង​ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះបិតា និង​ការ​អាថ៌​កំបាំង​នៃព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់របស់ព្រះអង្គ ​ទ្រង់​ក៏សម្តែងឋានៈរបស់មនុស្សយ៉ាងពេញលេញ និងនាំអោយគេ​ស្គាល់តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួន តាមព្រះជាម្ចាស់​បានកំណត់​ទុក” (២២,១)។ ព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្សសម្ដែងមនុស្សផង ទ្រង់ក៏សម្ដែងព្រះជាម្ចាស់ផងដែរ។

៣.២.១. ព្រះគ្រីស្តរួមសាមគ្គីជាមួយមនុស្ស

ព្រះគ្រីស្តគោរពសភាពជាមនុស្ស ដោយប្រសូតជាមនុស្ស ដ្បិតនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ព្រះជាម្ចាស់បានទទួលយកសភាពជាមនុស្ស ហើយសភាពជាមនុស្សនេះ មិនបានរំលាយទេ (២២,២)។ វ៉ាទីកង់ទី២រំលឹកមហាសន្និបាតដើមនៃកង់ស្តង់ទីណូបទី២ និងទី៣ ដែលលម្អិតកាលសេដូន៖ “ដោយព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស ទ្រង់ដូច​ជា​ភ្ជាប់​ព្រះ​អង្គ​ជា​មួយ​មនុស្ស​គ្រប់ៗរូប។ ព្រះអង្គបាន​ធ្វើការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិតដោយផ្ទាល់ដៃជាមនុស្ស ព្រះអង្គបាន​រិះគិតដោយ​មាន​ប្រាជ្ញា​ជា​មនុស្ស ព្រះ​អង្គ​បានប្រព្រឹត្តកិច្ចការ​ទាំងអស់​តាមរបៀបមនុស្ស ព្រះអង្គ​បាន​ស្រឡាញ់​ដោយ​មាន​ចិត្តជា​មនុស្ស។ ព្រះអង្គ​ប្រសូត​ដោយសារព្រះនាងព្រហ្មចារីយ៍នីម៉ារី ហើយបានទៅជា​មនុស្ស​ដូច​យើង​បិះបិទ​ក្នុង​គ្រប់ប្រការទាំងអស់ តែ​ព្រះអង្គ​មិន​បានប្រព្រឹត្តអំពើបាបសោះឡើយ” (២២,២) ទើបព្រះអង្គរួមសាមគ្គីជាមួយអ្នកដទៃផងដែរ៖ “ព្រះបន្ទូល​ប្រសូត​ជា​មនុស្ស​ផ្ទាល់ ទ្រង់​សព្វព្រះហឫទ័យចូលរួមសាមគ្គីក្នុងសង្គមនោះ។ ព្រះអង្គ​ចូលរួម​ក្នុង​ពីធី​មង្គលការ​នៅភូមិកាណា ព្រះអង្គសូមទៅទទួលទាននៅផ្ទះលោកសាខេ ទ្រង់រួម​តុជាមួយ​ក្រុម​អ្នក​ទារពន្ធ និង​អ្នក​បាប។ ព្រះអង្គបានសម្តែង​ព្រះហឫទ័យស្រឡាញ់របស់ព្រះបិតា និងភាព​ដ៏ប្រសើរ​បំផុតនៃ​ជីវិត​របស់​មនុស្ស​តាម​ព្រះជាម្ចាស់បានកំណត់ទុក ដោយ​លើកយកកិច្ចការសាមញ្ញធម្មតានៃការរស់នៅក្នុងសង្គម ព្រម​ទាំង​លើក​យកនិមិត្តរូបពីការ​រស់នៅ​ប្រចាំថ្ងៃ​របស់គេមកនិយាយ។ ព្រះអង្គ​បានប្រោស​ឲ្យចំណងនានា​របស់​មនុស្ស​បាន​វិសុទ្ធជាពិសេស​ចំណង​នានា​ក្នុងក្រុម​គ្រួសារ​ជាប្រភពនៃការរស់នៅក្នុងសង្គម។ ព្រះអង្គក៏សព្វ​ព្រះហឫទ័យ​អនុវត្តតាមច្បាប់មាតុភូមិរបស់​ព្រះ​អង្គ។ ព្រះអង្គ​ក៏​សព្វព្រះហឫទ័យប្រកបអាជីវកម្មជាជាង តាម​របៀប​មនុស្សនៅសម័យនិងនៅតំបន់ព្រះអង្គរស់នៅ” (៣២, ២)។ ព្រះគ្រីស្តមិនដែលបានធ្វើហាក់ដូចជាប្រសូត និងរស់នៅក្នុងឋានៈជាមនុស្សទេ។

៣.២.២. ព្រះគ្រីស្តរំដោះមនុស្ស និងប្រោសគេអោយមានជីវិតថ្មី

ដោយទទួលយកសភាពជាមនុស្ស ព្រះគ្រីស្តប្រោសសភាពនេះអោយបានជាសះស្បើយ និងលើកសភាពជាមនុស្សឡើងទៅឯព្រះជាម្ចាស់។ ដោយប្រសូតជាមនុស្ស ព្រះគ្រីស្តមានគោលដៅពីរ គឺ៖ រំដោះមនុស្សអោយរួចពីបាប និងប្រោសមនុស្សអោយទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះបិតា។ ព្រះអង្គក៏បង្កើតមនុស្សសាជាថ្មី (២២,២)។

៣.២.៣. ព្រះគ្រីស្តសម្រុះសម្រួលមនុស្សជាមួយព្រះជាម្ចាស់ និងជាមួយមនុស្ស

អស់មួយជីវិតនៅលើផែនដីនេះ ព្រះគ្រីស្តបានប្រៀនប្រដៅមនុស្សអោយរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ ហើយព្រះអង្គផ្ទាល់បានផ្ដល់សក្ខីភាពអំពីការរួមរស់នេះ៖ “ពេលព្រះយេស៊ូសម្តែងធម្មទេសនា ព្រះអង្គបានប្រកាសយ៉ាងច្បាស់ថា បុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់​ត្រូវតែ​រស់​នៅ​ជាមួយគ្នា​ដូចបងប្អូនបង្កើត។ ពេលព្រះអង្គអធិដ្ឋាន ទ្រង់សូមអោយសាវ័កទាំងអស់រួបរួមគ្នា ជាអង្គតែមួយ” (៣២,៣) ។ ការរស់នៅរបស់ “ព្រះអង្គបង្រៀនយើងថា វិន័យ​ថ្មីអំពីសេចក្តីស្រឡាញ់ពិតជាគ្រឹះនាំអោយ​មនុស្ស​បាន​ពេញ​លក្ខណៈ និងនាំអោយផ្លាស់ប្រែពិភពលោកទៀត​ផង។ ដូច្នេះ​ ព្រះអ​ង្គ​នាំ​អោយ​អស់​អ្នកដែលផ្ញើជីវិតលើព្រះ​ជាម្ចាស់ ​ដែល​ស្រឡាញ់មនុស្សលោក ជឿជាក់ថា មនុស្សទាំង​អស់​អាច​ដើរតាមមាគ៌ានៃសេចក្តី​ស្រឡាញ់​នោះបាន ហើយ​ការខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើអោយមនុស្សទូទាំងសកលលោក​ទៅជាបង​ប្អូន​គ្នា មិនមែនឥត​បាន​ការ​ឡើយ។ ព្រះអង្គ​ប្រៀនប្រដៅយើងទៀត​ថា សេចក្តីស្រឡាញ់នេះ មិនអាស្រ័យតែ​លើការ​អស្ចារ្យ​ប៉ុណ្ណោះទេ តែសម្តែង​ចេញ​ក្នុង​កិច្ចការធម្មតាក្នុងការរស់នៅ​ប្រចាំថ្ងៃ” (៣៨,១)។

 ៣.២.៤. ព្រះគ្រីស្តផ្តល់អត្ថន័យថ្មីដល់ទុក្ខលំបាក

“ព្រះគ្រីស្តជាកូនចៀមដែលគ្មានទោសតែបានជីវិតជូនមកយើង ដោយព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យបូជាព្រះជន្ម​ដោយ​គ្មាន នរ​ណាបង្ខំឡើយ។ព្រះជាម្ចាស់បានសម្រុះសម្រួលយើងក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ឲ្យជានានឹងព្រះអង្គ​ព្រម​ទាំង​ឲ្យជានា​គ្នានឹង គ្នាផង (...)។ ដោយព្រះអង្គរងទុក្ខសម្រាប់យើង ព្រះអង្គមិនគ្រាន់​តែធ្វើជាគំរូឲ្យយើង​ដើរ​តាម លំអានព្រះអង្គប៉ុណ្ណោះទេ តែព្រះអង្គ​បាន​បើកមាគ៌ាមួយ។ ប្រសិនបើ​យើងដើរតាម​មាគ៌ានោះ ជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់របស់​មនុស្ស​យើង​បានវិសុទ្ធ និងទទួល​អត្ថន័យថ្មីផង” (២២,៣)។ “ហេតុនេះហើយបានជា ដោយសារ​ព្រះគ្រីស្ត និងដោយ​រួម​ក្នុង​អង្គ​ព្រះគ្រីស្ត យើងអាច​យ​ល់​អំពីបញ្ហាដ៏​អាថ៌​កំបាំង​នៃ​ទុក្ខ​និងនៃសេចក្តីស្លាប់ ដែល​សង្កត់​ពីលើមនុស្សយើង” (២២,៦)។

៣.២.៥.  ព្រះគ្រីស្តតែងតាំងព្រះសហគមន៍

 “ព្រះអង្គតែងតាំងអោយ​អស់​អ្នក ដែល​ទទួល​ព្រះអង្គ​ដោយ​ផ្ញើ​ជីវិត​លើ​ព្រះអង្គ និងដោយមានចិត្តស្រឡាញ់ រួបរួមគ្នាទុកជាបងប្អូនតាមរបៀបថ្មី គឺរួបរួម​គ្នា​ជា​ព្រះកាយផ្ទាល់របស់​ព្រះអង្គជា​ព្រះសហគមន៍” (៣២,៤)។ “​ព្រះគ្រីស្តជាអម្ចាស់មានសកម្មភាពក្នុងចិត្តគំនិត​មនុស្ស​លោក ​ដោយសារ​ឫទ្ធានុភា​ព​នៃព្រះវិញ្ញាណព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គ​មិនគ្រាន់តែ​ដាស់តឿន​មនុស្ស​អោយ​មាន​បំណង​ចង់​ចូលនៅ​លោក​ខាងមុខ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ តែព្រះ​អង្គក៏ប្រោសអោយគេមានបំណង​ប្រាថ្នាដ៏​សប្បុរស ដែល​ជម្រុញ​មហាគ្រួសារ​រប​ស់​មនុស្សលោក អោយខិត​ខំ​ធ្វើអោយជីវភាពរបស់គេកាន់តែសមនឹង​លក្ខណៈ​ជាមនុស្ស និងអោយ​គេ​ត្រួតត្រាផែន​ដីទាំង​មូលក្នុង​គោល​ដៅនេះផង” (៣៨,១)។

៣.២.៦. ព្រះគ្រីស្តជាដើមដំបូង និងទីបញ្ចប់នៃអ្វីៗទាំងអស់

 “ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែលបង្កើតអ្វីៗ​ទាំង​អស់ បាន​ប្រសូតជា​មនុស្ស​ដើម្បី​ឲ្យ​ព្រះ​អង្គ​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ដ៏​ពេញ​លក្ខណៈ សង្រ្គោះ​មនុស្ស​ទាំង​អស់ និង​ប្រមែ​ប្រ​មូល​អ្វីៗ​ទាំង​អស់​ដាក់​ក្នុង​ព្រះ​អង្គ​ផ្ទាល់។ ព្រះ​អម្ចាស់​ពិត​ជា​ទីបញ្ចប់​នៃ​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​របស់​មនុស្ស​ជាតិ។ បំណងនៃមនុស្សជាតិតាមប្រវត្តិ​សាស្រ្តនិង​តាមអរិយធម៌​ជាតិ​នានាសុទ្ធ​តែ​តម្រង់​ទៅរក​ព្រះ​គ្រីស្ត​ទុក​ជា​ទិស​ដៅ​តែ​មួយ។ ព្រះ​គ្រីស្ត​ពិត​ជា​កំពូលនិងជាស្នូល​នៃ​មនុស្ស​ជាតិ​ទាំង​មូល ជា​អំណរ​សប្បាយ​របស់​មនុស្ស​ទាំង​អស់ និង​បំពេញ​សេចក្តី​ប៉ងប្រាថ្នា​ទាំង​ប៉ុន្មាន​របស់​មនុស្ស​យ៉ាង​ពេញ​លេញ។ ព្រះ​បិតា​បាន​ប្រោស​ព្រះ​គ្រីស្ត​ឲ្យ​ក្រោកឈរឡើងពីចំណោមមនុស្សស្លាប់ ព្រះអង្គលើក​ព្រះគ្រីស្តឡើង និងប្រោសឲ្យគង់​ខាង​ស្តាំ​ព្រះ​អង្គព្រម​ទាំង​តែង​តាំង​ព្រះ​គ្រីស្ត​ជា​ចៅ​ក្រម​ដែល​នឹង​វិនិច្ឆ័យ​មនុស្ស​ទាំង​រស់​ទាំង​ស្លាប់។ យើង​បាន​ទទួល​ជីវិតហើយ​មូល​ផ្តុំ​គ្នា​ក្នុង​ព្រះ​វិញ្ញាណ​របស់​ព្រះ​អង្គ យើង​ក៏​កំពុង​ធ្វើ​ដំណើរ​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​ទិស​ដៅ​នៃ​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​មនុស្ស​លោក ដែល​ស្រប​តាម​គម្រោង​ការ​នៃ​ព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់​របស់​ព្រះ​អង្គគឺ​ប្រមូល​អ្វីៗ​ទាំងអស់ ដែល​នៅឯ​មេឃនិង​នៅ​លើ​ផែនដីឲ្យ​រួមគ្នា​នៅ​ក្នុង​អង្គ​ព្រះគ្រីស្ត​ជា​ម្ចាស់​តែមួយ (អភ ១,១០)” (៤៥,១)។ “ព្រះ​អម្ចាស់​ផ្ទាល់មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ថា “យើង​នឹង​មក​ដល់​ក្នុង​ពេល​ឆាប់ៗទាំង​យក​រង្វាន់​មក​ចែក​ឲ្យ​ម្នាក់ៗតាម​អំពើ​ដែល​ខ្លួន​បាន​ប្រព្រឹត្ត។ យើង​ជា​អាល់ផា​និង​ជា​អូមេកានៅ​មុន​គេនិង‌​ នៅ​ក្រោយ​គេ​បំផុត‌‌ជាដើម​ដំបូង និង​ជា​ចុង​បង្អស់” (៤៥,២)។

៤. សេចក្ដីបញ្ចប់

៤.១. គោលការណ៍ព្រះសហគមន៍

ពាក្យ “គោលការណ៍” មកពីពាក្យ dokein doxa dogma ជាភាសាក្រិក ដែលគេបានបកប្រែជាភាសាឡាតាំងថា credere decretum មានម័យថា យោបល់ ការសម្រេចចិត្ត បទបញ្ជា វិន័យ (កក ១៥,២៨) អ្វី ដែលត្រូវតែទទួល និងជឿ។ ពីសតវត្សមួយទៅសតវត្សមួយ ពាក្យនេះ មានន័យថា “អ្វី ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់ អ្វី ដែលត្រូវតែទទួល និងជឿ គ្រប់សម័យកាល គ្រប់ទីកន្លែង” (សន្ត វាំងសង់នៅលេរាំស - Vincent de Lérins សតវត្សទី៥)។ គោលការណ៍នោះ មិនអាចប្រែប្រួលបានឡើយ។ គោលការណ៍នីមួយៗចេញមកពីព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ទាក់ទងនឹងសេចក្ដីទាំងប៉ុន្មាន ដែលព្រះជាម្ចាស់បានសម្ដែងអោយព្រះសហគមន៍ស្គាល់ និងអោយព្រះសហគមន៍ត្រូវតែការពារ។

គោលការណ៍នីមួយៗមានមុខងារពីរ៖ ១. រក្សាទុកឯកភាពរវាងគ្រីស្តបរិស័ទប្រឆាំងនឹងលទ្ធិក្លែងក្លាយ គឺអោយគ្រីស្តបរិស័ទរួមគ្នាជាធ្លុងតែមួយ និងអាចស្គាល់គ្នាទៅវិញទៅមក ២. ការពារជំនឿពិតប្រាកដ ដែលមកពីក្រុមគ្រីស្តទូតផង ដែលបានឃើញ ឮ និងប៉ះព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត។ ធ្វើដូច្នេះ ព្រះសហគមន៍យល់អំពីព្រះជាម្ចាស់កាន់តែច្បាស់ៗផងដែរ។ ព្រះសហគមន៍ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ច្បាស់ៗតាំងពីព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គត មានព្រះជន្មថ្មី និងបានចាត់ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធអោយយាងមក ប៉ុន្តែ ពីមហាសន្និបាតមួយទៅមហាសន្និបាតមួយ ព្រះសហគមន៍តែងតែយល់អំពីព្រះជាម្ចាស់កាន់តែជ្រៅៗដូចជាគ្រាប់តូច ដែលទៅជាដើមឈើ។

៤.២. ព្រះគ្រីស្តវិទ្យា និងសង្រ្គោះវិទ្យា

នៅសតវត្សទី១៧ លោកលូធ៉ែរ (Luther) ជាអ្នកបង្កើតនិកាយប្រតេស្ទង់ ធ្លាប់និយាយថា៖ “គេប្រាប់ខ្ញុំថា ព្រះគ្រីស្តជាអង្គតែមួយ ដែលមានសភាវៈពីរ៖ ខ្ញុំមិនរវល់ទេ គ្រាន់តែជឿថា ព្រះអង្គជាព្រះសង្រ្គោះរបស់ខ្ញុំ បានហើយ” គឺលោកចង់និយាយថា មិនចាំបាច់ស្គាល់គោលការណ៍ផ្សេងៗរបស់ព្រះសហគមន៍ ដែលសុទ្ធតែសម្រាប់អ្នកប្រាជ្ញ ប៉ុន្តែ ដែលគ្មានប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជនតូចតាច។

តាមការពិត កាលណាយើងស្វែងរកអំពីព្រះជាម្ចាស់ យើងពិតជាត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន កុំអោយការស្វែងរកនេះ គ្មានប្រយោជន៍ ដើម្បីជំនឿរបស់យើងមែន (ប្រាជ្ញានិយម) ប៉ុន្តែ បើយើងចង់យល់អំពីអត្តប្រយោជន៍របស់ព្រះអង្គសម្រាប់យើង ត្រូវតែស្គាល់ព្រះគ្រីស្តផ្ទាល់។ ការស្វែងរកខាងប្រាជ្ញាពិតជាចាំបាច់ ដើម្បីអោយគ្រីស្តបរិស័ទរួមគ្នាជាធ្លុងតែមួយ ដើម្បីពង្រឹងជំនឿរបស់យើង និងដើម្បីពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់យើងជាមួយព្រះគ្រីស្ត និងស្រលាញ់ព្រះអង្គកាន់តែច្រើនៗ។ យើងមិនអាចវែកញែកព្រះគ្រីស្តវិទ្យា (ការសិក្សាអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ព្រះគ្រីស្ត) ពីការសង្រ្គោះវិទ្យា (អ្វីដែលព្រះគ្រីស្តបានប្រព្រឹត្តចំពោះខ្ញុំ) បានឡើយ។

៤.៣. ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តពិតជាព្រះជាម្ចាស់ផង ពិតជាមនុស្សផង

សន្តអាថាណាសធ្លាប់និយាយថា៖ “លោកអារីយ៉ូសលួចព្រះសង្រ្គោះរបស់ខ្ញុំ” គឺដើម្បីអោយព្រះយេស៊ូង្រ្គោះយើងយ៉ាងពិតប្រាកដមែន ព្រះអង្គក៏ត្រូវតែទទួលយកជាតិជាមនុស្សផង និងជាតិជាព្រះផង ព្រះអង្គក៏ត្រូវតែទៅជាអ្នកកណ្តាលពិតប្រាកដរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្ស។ បើព្រះគ្រីស្តមិនមែនជាព្រះបុត្រាពិតប្រាកដទេ ព្រះអង្គក៏មិនមែនជាព្រះជាម្ចាស់ពិតប្រាកដងដែរ ហើយទ្រង់ក៏មិនអាចប្រោសអោយយើងទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់។ “បើព្រះបុត្រាជាសត្វលោក មនុស្សមិនអាចរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ គេត្រូវតែស្លាប់”។ ម្យ៉ាងវិញទៀត បើព្រះបុត្រាមិនប្រសូតជាមនុស្សដូចយើងពិតប្រាកដមែន ព្រះអង្គក៏មិនអាចសង្រ្គោះយើងផងដែរ។

លទ្ធិ ៤៦៤      ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់កើតជាមនុស្សជាហេតុការណ៍តែមួយ និងយ៉ាងពិសេស។ ព្រះបុត្រាប្រសូត​ជា​មនុស្ស​មិនមែនមានន័យថា​ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តពាក់កណ្ដាលព្រះជាម្ចាស់​ផង ពាក់កណ្ដាលមនុស្សផង ឬព្រះអង្គ​ដូច​​​​ជា​លទ្ធផលនៃការលាយឡំមិនច្បាស់លាស់រវាងព្រះជាម្ចាស់ និង​មនុស្សឡើយ។ ដោយនៅតែមាន ឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់​ ព្រះអង្គបានកើជាមនុស្សមែន។ ព្រះអង្គពិតជាព្រះជាម្ចាស់ផង ​ពិតជាមនុស្សផង។​

៤.៤. ព្រះគ្រីស្តជាអង្គតែមួយ មានសភាវៈពីរ

តាមការពិត ក្នុងអស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្ស មានសំណួរតែមួយ គឺនៅក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត តើព្រះបន្ទូលអស់កល្បជានិច្ច និងព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងដូចម្ដេច? តើព្រះជាម្ចាស់ ដែលមានព្រះជន្មតាំងពីដើមរៀងមក និងជាដរាបតរៀងទៅ អាចទៅជាមនុស្សម្នាក់ ដែលរងទុក្ខលំបាក និងស្លាប់យ៉ាងដូចម្ដេចបាន? តើអ្វីមួយអាចទៅជាអ្វីមួយផ្សេងទៀត ទាំងរក្សាទុកលក្ខណៈដើម?

គ្រីស្តបរិស៍ទនៃព្រះសហគមន៍នៅអាឡិចសង់ឌ្រី (ប្រទេសអេស៊ីប) ជាពិសេសសន្តស៊ីរីល សង្គត់ធ្ងន់ថា ព្រះគ្រីស្តជាអង្គតែមួយគត់ (Monism) គឺគេចង់បង្ហាញថា ទុក្ខលំបាករបស់ព្រះយេស៊ូមិនអាចប៉ះពាល់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលជាព្រះដ៏វិសុទ្ធ និងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ សម្រាប់ពួកគេ មានព្រះគ្រីស្តតែមួយ ព្រះបន្ទូលអស់កល្បជានិច្ច និងព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស មានតែមួយ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើគិតដូច្នោះ សាច់ឈាមរបស់ព្រះគ្រីស្តអាចពឹងផ្អែកលើជាតិជាព្រះរបស់ព្រះអង្គខ្លាំងពេក ហើយលទ្ធិក្លែងក្លាយករបស់ពួកអាពូលីន៉ែរ (Apollinarism) នឹងកើតឡើង...

ឯចំពោះគ្រីស្តបរិស័ទនៃព្រះសហគមន៍បនៅអង់ទីអូច (Antioche) ជាពិសេស ថេអូដូរ នៅ មូពសូអេស្ត (Theodore of Mopsueste) ដោយសារជាតិជាមនុស្ស និងជាតិជាព្រះ ប្លែកពីគ្នាឆ្ងាយណាស់ ពួកគេសង្គត់ធ្ងន់ថា ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តមានសភាវៈពីរ (Dualism) ។ ប៉ុន្តែ បើគិតដូច្នោះ យើងអាចជឿថា ព្រះយេស៊ូគ្រាន់តែជាមនុស្សម្នាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានលើកឡើងអោយទទួលឋានៈជាព្រះ (Adoptianism) ។

មហាសន្និបាតនៅកាលសេដូនប្រើពាក្យ “អង្គ”[4] ដើម្បីបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ព្រះបន្ទូលអស់កល្បជានិច្ច​និងព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស រួមឯកភាពជាមួយគ្នា ហើយមហាសន្និបាតដដែលប្រើពាក្យ “សភាវៈ” ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត “រួមសភាព” ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ផង “រួមសភាព”ជាមួយមនុស្សផង (homoousios)។ ដូច្នេះហើយ បានជាយើងអាចនិយាយថា ព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្សជាអង្គទីពីរនៃព្រះត្រៃឯក ឬព្រះជាម្ចាស់រងទុក្ខលំបាកពិតប្រាកដមែន ឬព្រះមួយអង្គនៃព្រះត្រៃឯកបានរងទុក្ខលំបាកក្នុងសាច់ឈាមរបស់ព្រះអង្គ ឬព្រះជាម្ចាស់បានសោយទីវង្គត (Idioms communication - មហាសន្និបាតកង់ស្ទង់ទីណូបទី២)។

លទ្ធិ ៤៦៨      បន្ទាប់ពីមហាសន្និបាតកាលសេដូន អ្នកខ្លះជឿថា សភាពជាមនុស្សរបស់ព្រះគ្រីស្តដូចជាបុគ្គលមួយ។ នៅ​​​​ឆ្នាំ​៥៥៣ មហាសន្និបាតសកលទីប្រាំ នៅទីក្រុងកុងស្តង់ទីណូប បានប្រកាសប្រឆាំងអ្នកនោះថា៖ “មានអង្គតែមួយ (ឬបុគ្គល) ជាព្រះអម្ចាស់នៃយើងយេស៊ូគ្រីស្ត ជាព្រះមួយអង្គនៃព្រះត្រៃឯក ” (DS ៤២៤)។​ អ្វីៗ​ទាំង​អស់​​​ក្នុងសភាពជាមនុស្សរបស់ព្រះគ្រីស្ត ដូចជាការអស្ចារ្យ ទុក្ខលំបាក (DS ៤២៤) សូម្បីតែសេចក្ដីស្លាប់ ក៏មាន​ប្រធានបទ​ផ្ទាល់ (DS ២៥៥) ដែលជា​ព្រះ​​បុត្រា​របស់ព្រះជាម្ចាស់។ “អ្នកដែលត្រូវគេឆ្កាងនៅក្នុងរូបកាយ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តដែលជាព្រះអម្ចាស់​នៃ​យើង ជាព្រះ​ជាម្ចាស់ពិតប្រាកដ ជាព្រះអម្ចាស់នៃសិរីរុងរឿង និងព្រះមួយអង្គនៃព្រះត្រៃឯក”​ (DS ៤៣២)។

៤.៥. ប្រកាសដំណឹងល្អក្នុងវប្បធម៌ផ្សេង

ពីសតវត្សមួយទៅសតវត្សមួយ លទ្ធិក្លែងក្លាយបានជួយអោយគ្រូបាធ្យាយយល់អំពីព្រះគ្រីស្តកាន់តែច្បាស់ៗ។ តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា “(...) មានព្រះគ្រីស្តតែមួយព្រះអង្គដដែល ជាព្រះអម្ចាស់ ជាព្រះបុត្រាតែមួយ ដែលយើងត្រូវស្គាល់ថា​ មានសភាពពីរ ដែល​យើង​មិន​​អាចច្រឡំបានទេ ដែលគ្មានការប្រែប្រួលសោះ ដែលមិនអាចវែកញែកបានទេ និងដែលមិនអាច​វែកញែក​បាន​ទេ។ ទោះបីសភាពទាំងពីររួមជាមួយគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏សភាព​ទាំងពីរខុសប្លែកពីគ្នា តែមានលក្ខណៈរៀងៗ​ខ្លួន ដោយរួមជាមួយគ្នាជាបុគ្គល និងអង្គតែមួយ” (៤៦៨)។

តាម ១ស ៣,១៥ ត្រូវតែត្រៀមខ្លួនជានិច្ច ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងអស់អ្នក ដែលសួរសំណួរអំពីជំនឿ ដែលយើងមាន។ នៅមហាសន្និបាតព្រះសហគមន៍ដើមដំបូង ពួកលោកអភិបាលប្រើពាក្យផ្សេងៗនៃទស្សនវិទ្យាក្រិក ប៉ុន្តែ ពួកលោកផ្តល់អត្ថន័យថ្មីដល់ពាក្យទាំងអស់នោះ គឺបើយើងប្រកាសដំណឹងល្អថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងប្រទេសមួយ តាមវប្បធម៌មួយ យើងក៏ត្រូវសម្របដំណឹងល្អនេះ តាមប្រទេស និងវប្បធម៌នីមួយៗ ដើម្បីអោយមនុស្សទាំងអស់អាចទទួល និងយល់ដំណឹងល្អនេះបាន។ ប៉ុន្តែ យើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច កុំអោយអ្នកស្តាប់យល់ច្រឡំពាក្យនៃដំណឹងល្អនេះ តាមវប្បធម៌របស់គេ (ឧ. នៅស្រុកខ្មែរ ពាក្យ “បាប” តាមគ្រីស្តសាសនាមានអត្ថន័យផ្សេង ពីពុទ្ធសាសនា)។

---

[1] សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាលេខ៤៥៦ដល់៤៨៣ + សៀវភៅប្រវត្តិសាស្រ្តព្រះសហគមន៍របស់លោក François Ponchaud ទំព័រ ៩៣-១០៩។
[2] សូមអាន សុភ ៨,២២ ; ១ករ ៨,៦ ; យហ ១,១២ ; ទក ១៤,១ ; អស ១,២ ; យហ ១៤,២៨ ; ១៧,៣ ; មក ១០,១៨ ; មក ១៣,៣២ ; យហ ១១,៣៣.៣៩
[3] លទ្ធិក្លែងក្លាយនេះ ចេញមកពីលោកប៉ូល នៅសាមូសាត ដែលអះអាងថា ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សម្នាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានលើកឡើងអោយទទួលឋានៈជាព្រះ (Adoptianism)។
[4] នៅក្នុងព្រះត្រៃឯក “អង្គ” សម្ដៅទៅលើទំនាក់ទំនង (relation) រវាងព្រះអង្គនិមួយៗ គឺព្រះអង្គទាំងបីមិនបែងចែកពីគ្នាឡើយ  ព្រះបិតា ព្រះបុត្រា និងព្រះវិញ្ញាណ មិនមែនជា “បុគ្គល” (entity) ដាច់ឡែកពីគ្នា ប៉ុន្តែ ជាទំនាក់ទំនងតែម្តង។ ព្រះអង្គនិមួយៗមិនប្លែកពីគ្នា តាមសភាពទេ ប៉ុន្តែ តាមទំនាក់ទំនងរវាងគ្នានិងគ្នា។ ហេតុនេះ ព្រះគ្រីស្តជាអង្គ គឺព្រះគ្រីស្តជាទំនាក់ទំនងនឹងព្រះត្រៃឯក និងជាទំនាក់ទំនងនឹងឯកភាពរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្ស។

ជំពូកទី៣៖ ព្រះយេស៊ូសោយទីវង្គតដើម្បីសង្រ្គោះយើង៖
សង្រ្គោះវិទ្យា

បុព្វកថា៖​ តើព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះយើងយ៉ាងដូចម្ដេច?

១. តាមព្រះគម្ពីរសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ យើងយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះមួយអង្គ ដែល “រំដោះ” “សង្រ្គោះ” “លោះ” (សរ ១-១៥...) ប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គ ទោះបីប្រជារាស្រ្តនេះ ចេះតែក្បត់ព្រះអង្គយ៉ាងណាក៏ដោយ។ យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រទានអោយប្រជារាស្រ្តអ៊ីស្រាអែលធ្វើយញ្ញបូជា និងប្រារព្ធពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ដើម្បីរំលឹកថា គេធ្លាប់ធ្វើជាខ្ញុំគេនៅស្រុកអេស៊ីប (បុណ្យចម្លង) ហើយដើម្បីទទួលការលើកលែងទោសេពីព្រះអង្គ (Kippour)។ លោកអេសាយថ្លែងអំពីអ្នកបម្រើរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលនឹងរំដោះប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គ ដោយបូជាជីវិតទាំងស្រុង (អស ៥២-៥៣)។ ក្នុងអត្ថបទដំណឹងល្អ យើងយល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះមេស្ស៊ីស្របតាមព្រះបន្ទូលសន្យារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយព្រះអង្គ “ជួយ” “រំដោះ” “លោះ” “បូជាព្រះជន្ម” “សម្រុះសម្រួល” “លើកលែងទោស” “ប្រោសអោយបានវិសុទ្ធ” “ប្រោសអោយទៅជាបុត្រធីតា” “ជាយញ្ញាបូជា” “ជាស្ពានមេត្រី”...។

២. តាមលទ្ធិព្រះសហគមន៍ មានតែធម៌ជឿនៅនីសេស / កង់ស្ទង់ទីណូប ដែលប្រកាសថា ព្រះគ្រីស្តយាងមក “ដើម្បីមនុស្សយើង និងដើម្បីសង្រ្គោះយើង”។ តាមមហាសន្និបាតកង់ស្ទង់ទីណូបទី២ និងទី៣ ពួកលោកអភិបាលអះអាងថា ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ព្រះគ្រីស្តមានឆន្ទះ និងបំណងចិត្តពិតប្រាកដមែន គឺព្រះអង្គបានសង្រ្គោះយើង ដោយគ្មាននរណាបង្ខិតបង្ខំឡើយ។ មានតែនៅមហាសន្និបាតនៅទីក្រុងត្រេនតូ (Trento) នៅឆ្នាំ១៥៤៧ ដែលព្រះសហគមន៍បញ្ចេញលទ្ធិអំពីការសង្រ្គោះ និងសក្ការាបូជារបស់ព្រះគ្រីស្ត ដើម្បីប្រឆាំងនឹងពួកប្រតេស្ទង់។ លទ្ធិព្រះសហគមន៍មិនសូវថ្លែងអំពីការសង្រ្គោះទេ ដ្បិតក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តព្រះសហគមន៍ ពុំមាននរណាបដិសេធមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះមនុស្សទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ការសង្រ្គោះជាអាឋ៌កំបាំងលើសអ្វីៗទាំងអស់ ទើបយើងមិនអាចផ្តល់និយមន័យអំពីអាឋ៌កំបាំងនេះបានឡើយ។

៣. តើព្រះយេស៊ូអាចសង្រ្គោះយើងយ៉ាងដូចម្ដេច? ដ្បិតព្រះអង្គជាស្ពានមេត្រីរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្ស។ លោកម៉ូសេធ្លាប់ទៅជាស្ពានមេត្រីរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គ។ តាម ហប ៩,១៥ ; ១២,២៤ ព្រះគ្រីស្តជាស្ពានមេត្រីថ្មី ដែល “ចងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី” ជា “សម្ពន្ធ័មេត្រីដ៏ប្រសើរ” (៨,៦)។ អ្នកនិពន្ធប្រៀបធៀបព្រះយេស៊ូនឹងមហាបូជាចារ្យ គឺលោកបូជាចារ្យមានមុខងារធ្វើជាអ្នកកណ្តាលរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្ស ដើម្បីសម្រុះសម្រួលមនុស្សជាមួយនឹងព្រះអង្គ។ តាម ១ធម ២,៥-៦ “មាន​ព្រះជាម្ចាស់​តែមួយ​ មាន​ស្ពាន​មេត្រី​តែមួយ​រវាង​ព្រះជាម្ចាស់​ និង  មនុស្ស​លោក​ ជា​មនុស្ស​ម្នាក់ គឺ​ព្រះគ្រីស្ត​យេស៊ូ។​ ព្រះអង្គ​បាន​បូជា​ព្រះជន្ម‌​ ដើម្បី​លោះ​មនុស្ស​ទាំងអស់”។ ក្នុងងត្ថបទនេះ អត្ថសញ្ញាណរបស់ព្រះយេស៊ូជាប់ចំណាងនឹងកិច្ចការរបស់ព្រះអង្គ (ព្រះគ្រីស្តវិទ្យា និងសង្រ្គោះវិទ្យា) ព្រះអង្គអាចសង្រ្គោះយើង ដ្បិតព្រះអង្គជាមនុស្សផង ជាព្រះជាម្ចាស់ផងដែរ។

៤. ដូច្នេះហើយ បានជាក្រោយពីបានសិក្សាអំពីព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ គួររិះគិតពិចារណាអំពីស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គ គឺព្រះយេស៊ូយាងមកក្នុងលោកនេះ ដើម្បីរំដោះយើងអោយរួចពីបាប ដោយសោយទីវង្គត និងមានព្រះជន្មថ្មី។ ដូចយើងធ្លាប់និយាយ យើងមិនអាចវែកញែកព្រះគ្រីស្តវិទ្យាពីសង្រ្គោះវិទ្យាបានឡើយ៖ គឺអត្តសញ្ញាណរបស់ព្រះយេស៊ូ គឺស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គតែម្តង៖ ព្រះនាម “យេស៊ូ” មានន័យថា “ព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះ”។ ព្រះយេស៊ូយាងមក “សម្រាប់យើង” “ដើម្បីលោះមនុស្សទាំងអស់” (មក ១០,៤៥) “ដើម្បីបាបយើង” (១ករ ១៥,៣) “សម្រាប់ខ្ញុំ” (កាឡ ២,២០)។ តាមលោកយ៉ូហាន ព្រះយេស៊ូបានស្រលាញ់មិត្តសម្លាញ់របស់ព្រះអង្គ “រហូតដល់ទីបំផុត” (យហ ១៣,១) ដ្បិត “គ្មាននរណាមានសេចក្តី​ស្រឡាញ់ខ្លាំងជាងអ្នក ដែលស៊ូប្តូរជីវិត​ដើម្បីមិត្ត​សម្លាញ់របស់ខ្លួននោះឡើយ” (យហ ១៥,១៣)[1]។

៥. ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់មនុស្សជាច្រើនមិនព្រមទទួលដំណឹងល្អថា ព្រះជាម្ចាស់បានសង្រ្គោះមនុស្សលោក ដោយព្រះយេស៊ូសោយទីវង្គត។ ពួកគេជំទាស់ថា ព្រះជាម្ចាស់រំដោះមនុស្សលោកអោយរួចពីបាប ដោយព្រះយេស៊ូ ជាមនុស្សម្នាក់ ដែលគ្មានទោសទាល់តែសោះ រងទុក្ខលំបាក និងសោយទិវង្គតយ៉ាងសែនអាម៉ាស នៅលើឈើឆ្កាង ដូចជាចោរប្លន់។ សម្រាប់ពួកគេ ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះដ៏សាហាវបំផុត ដោយទ្រង់បានចាត់ព្រះបុត្រាព្រះអង្គអោយសោយទីវង្គត ដើម្បីលោះបាបមនុស្សលោក។ ដោយបកស្រាយអត្ថបទខ្លះ​ដូចជា កាឡ ៣,១៣ និង ២ករ ៥,២១ ពួកគេអះអាងថា៖ ដោយសារអំពើបាប ព្រះជាម្ចាស់ព្រះពិរោធមនុស្សលោក ទ្រង់ក៏បញ្ចេញកំហឹងប្រឆាំងលើព្រះបុត្រាព្រះអង្គ ដោយដាក់បណ្ដាកសា និងលះបង់ព្រះអង្គចោល (Luther, Calvin, Tauler, Bossuet, Joseph de Maistre, Bourdaloue...) ។

៦. “ រីឯ​យើង​វិញ​ យើង​ប្រកាស​អំពី​ព្រះគ្រីស្ត​ ដែល​សោយទិវង្គត​នៅ​លើ​ឈើឆ្កាង។​ ជនជាតិ​យូដា​យល់​ឃើញ​ថា​ ពាក្យ​ប្រកាស​នេះ​រារាំង​គេ​មិនអោយ​ជឿ​បាន​ ហើយ​ជនជាតិ​ដទៃ​យល់​ឃើញ​ថា​ ជា​រឿង​លេលា” (១ករ ១,២៣)។ តើយើងជាគ្រីស្តបរិស័ទត្រូវតែយល់គម្រោងការណ៍របស់ព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងដូចម្ដេច? តើយើងអាចពន្យល់ថា “ព្រះយេស៊ូរំដោះបាប ដោយសោយទីវង្គត” យ៉ាងដូចម្ដេច? តើត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីអោយមនុស្សសព្វថ្ងៃយល់អំពីដំណឹងល្អតាមរបៀបត្រឹមត្រូវ?

៧. តាមព្រះគម្ពីរសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះមនុស្សលោកតាមចលនាពីរយ៉ាង គឺ​ ១) ព្រះជាម្ចាស់យាងមករក និងសង្រ្គោះមនុស្សតាមរយៈជាតិជាមនុស្សរបស់ព្រះយេស៊ូ ២) នៅក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូ មនុស្សឡើងទៅរកព្រះជាម្ចាស់ គឺមនុស្សដូចជាយញ្ញបូជា ដែលគាប់ព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់។ គេហៅចលនាទីមួយថា ជាចលនាចុះក្រោម ឯចលនាទីពីរវិញ គឺជាចលនាឡើងលើ។ អ្នកស្រាវជ្រាវ[2]បានយល់ឃើញថា ពីសតវត្សទី១ដល់សតវត្សទី១១ ទេវវិទ្យាព្រះសហគមន៍សង្កត់លើចលនាទីមួយច្រើនជាង ឯពីសតវត្សទី១១ដល់សព្វថ្ងៃ ព្រះសហគមន៍សង្គត់លើចលនាទីពីរច្រើនជាង។

១. ព្រះគ្រីស្តជាព្រះជាម្ចាស់យាងមកសង្រ្គោះមនុស្សលោក

១.១. ព្រះគ្រីស្តបំភ្លឺយើង

១.១.១. តាមព្រះគ្រពីរ

ព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះមនុស្សលោក ដោយប្រោសគេអោយរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ គឺមនុស្សត្រូវតែ “ស្គាល់” ព្រះជាម្ចាស់។ ក្នុងព្រះគម្ពីរ “ស្គាល់” ​មានន័យថា “រួមរស់” ដូចស្វាមី “រួមរស់” (“ស្គាល់”) ជាមួយភរិយារបស់ខ្លួន។ ដូច្នេះហើយ មនុស្សត្រូវស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ គេមិនអាចស្គាល់ព្រះអង្គអោយបានគ្រប់លក្ខណៈដោយខ្លួនឯងបានឡើយ។ ព្រះជាម្ចាស់ត្រូវតែសម្ដែងព្រះអង្គអោយគេស្គាល់ ព្រះអង្គក៏ត្រូវតែយាងមក ដើម្បីមានទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្ស “ឃើញ” ​​ព្រះអង្គ។ តាម លទ្ធិ ៥០៖ “ដោយសារប្រាជ្ញារបស់គេ មនុស្សអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងច្បាស់លាស់ ពេលនឹកសញ្ជឹងអំពីស្នាព្រះ​ហស្ត​របស់​ព្រះអង្គ[3]។ ​ប៉ុន្តែ​ មនុស្សមិនអាចស្គាល់ព្រះដ៏ពិតបា្រកដដោយខ្លួនឯងបានទេ គឺគេត្រូវការអោយ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​​សម្ដែងព្រះអង្គ”។​

កាលណាមនុស្សស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ គេក៏ទទួលការសង្រ្គោះដែរ។ ពេលព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកស្គាល់ ព្រះអង្គក៏ជួយសង្រ្គោះមនុស្សផងដែរ។ តាម យហ ១៧,៣៖ “រីឯជីវិតអស់កល្បជានិច្ចនោះ​ គឺអោយគេស្គាល់​ព្រះអង្គ ​ដែលជាព្រះជាម្ចាស់ដ៏ពិតប្រាកដតែមួយគត់​ និងអោយគេស្គាល់ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត ​ដែលព្រះអង្គចាត់អោយមក”។ តាម ១ធម ២,៣-៤៖ “ព្រះជាម្ចាស់​ជា​ព្រះ​សង្គ្រោះ​របស់​យើង​   ដែល​ទ្រង់​សព្វ​ព្រះហឫទ័យ​អោយ​មនុស្ស​ទាំងអស់​បាន​ទទួល​ការ​សង្គ្រោះ​ និង​បាន​ស្គាល់​សេចក្ដី​ពិត​យ៉ាង​ច្បាស់”។ កាលណាយើងស្វែងរកចង់ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ យើងក៏ទទួលជីវិតដ៏ពេញលេញ។ ព្រះគ្រីស្តជាពន្លឺ ដែលបំភ្លឺមនុស្សលោក (យហ ៨,១២) កុំអោយយើងដើរក្នុងភាពងងឹតឡើយ (លក ១,៧៧-៧៩...)។ អស់មួយជីវិត ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់អោយយើងស្គាល់៖ ពីពេលព្រះគ្រីស្តជ្រមុជទឹកដល់ពេលព្រះគ្រីស្តសោយទីវង្គត ព្រះអង្គសម្ដែងព្រះត្រៃឯក ហើយអស់អ្នក ដែលព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជួយបំភ្លឺមានជីវិត (“បុរសនេះ ពិតជាព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់មែន” មក ១៥,៣៩) ល។ ល។

១.១.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

សម្រាប់គ្រូបាធ្យាយព្រះសហគមន៍ដើមដំបូង (ក្លេមង់នៅរ៉ូម - Clement of Roma - អ៊ីញាសនៅអង់ទីអូច - Ignace of Antioch) ការស្គាល់ព្រះគ្រីស្តជាគុណធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ដែលនាំអោយទទួលការសង្រ្គោះជាមិនខាន។ ការស្គាល់ព្រះគ្រីស្តនាំអោយមានជីវិតអមាតៈ។ ក្នុងអភិបូជា ពួកលោកអរព្រះគុណព្រះជាម្ចាស់ ដែលទ្រង់បានសម្ដែងព្រះអង្គអោយយើងស្គាល់។ កាលណាយើងស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ យើងក៏ទទួលព្រះជន្មផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គ។ សម្រាប់សន្តយ៉ូស្ទីន ទស្សនវិទ្យារបស់គ្រីស្តសាសនាជាទស្សនវិទ្យាដ៏ពិតប្រាកដ ដែលនាំអោយស្គាល់សេចក្ដីពិត និងបំភ្លឺអស់អ្នក ដែលស្វែងរកអត្ថន័យនៃជីវិត។ លោកប្រៀបធៀបពិធីជ្រមុជទឹកនឹងពន្លឺ ដែលបំភ្លឺអ្នកស្វែងរក។ លោក ថេអូភីលនៅអង់ទីអូច (Theophile of Antioch) និយាយថា អស់អ្នក ដែលកែប្រែចិត្តគំនិតជឿលើព្រះគ្រីស្ត អ្នកនោះដូជាមនុស្សខ្វាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានបំភ្លឺ។ សន្ត អ៊ីរេណេនៅលីយ៉ូង់ (Irenee of Lyon) ដែលប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងលទ្ធិក្លែងក្លាយ និយាយថា ព្រះគ្រីស្ត ដែលរងទុក្ខលំបាក និងសោយទីវង្គត ជាអ្នក​ណែនាំយើងអោយស្គាល់ (true gnosis) ព្រះជាម្ចាស់ដ៏ពិតប្រាកដ។ ម្យ៉ាងទៀត នៅពេលគេឃើញព្រះជាម្ចាស់ មនុស្សមានជីវិត។ សន្ត ក្លេមង់នៅអាឡិចសង់ឌ្រី (Clement of Alexandria) ប្រៀបធៀបព្រះគ្រីស្តនឹងព្រះអាទិត្យ ជាថ្ងៃរះ ដែលបំភ្លឺចិត្តគំនិតមនុស្ស។ សម្រាប់លោកអូគូស្ទីន (Augustin) ព្រះគ្រីស្តជាអគ្គសញ្ញា ដែលសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់។

១.១.៣. សព្វថ្ងៃ

មានអ្នកខ្លះធ្លាប់និយាយថា មិនបាច់ស្គាល់ព្រះគ្រីស្តទេ គ្រាន់តែផ្ញើជីវិតទៅលើព្រះអង្គ បានហើយ។ គេធ្លាប់អះអាងថា មានតែអ្នកប្រាជ្ញប៉ុណ្ណោះ ដែលចង់ស្គាល់ព្រះគ្រីស្ត រីឯប្រជាជនធម្មតាមិនត្រូវការឡើយ។ តើត្រូវយល់សេចក្ដីនេះយ៉ាងដូចម្ដេច?

តាមការពិត មនុស្សយើងមានលក្ខណៈចង់ស្គាល់ ចង់ដឹងអ្វីៗទាំងអស់។ តាំងពីដំបូង មនុស្សតែងតែស្វែងរកដំណើរការនៃពិភពលោក អត្ថន័យនៃជីវិត និងអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែ ដោយសារប្រាជ្ញាយើងមានកំណត់ព្រំដែន យើងអាចយល់ឃើញថា យើងមិនអាចស្គាល់នូវអ្វីៗទាំងអស់បានឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត អត្តសញ្ញាណរបស់យើងលើសពីការយល់ដឹងរបស់យើងទៅទៀត៖ យើងដូចជាអាឋ៌កំបាំងម្យ៉ាង។ ហេតុនេះហើយ បានជាមនុស្សអាចស្គាល់ខ្លួនឯង លុះត្រាតែព្រះជាម្ចាស់យាងមកសម្ដែងមនុស្សអោយស្គាល់ខ្លួនឯង។ ព្រះជាម្ចាស់យាងមករកមនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្សស្គាល់ និងស្រលាញ់ព្រះអង្គ ដើម្បីអោយមនុស្សយល់ពីខ្លួនឯងផងដែរ។ តាមមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ “ពេលព្រះគ្រីស្តសម្តែងការអាថ៌កំបាំង​ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះបិតា និង​ការ​អាថ៌​កំបាំង​នៃព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់របស់ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ក៏សម្តែងឋានៈរបស់មនុស្សយ៉ាងពេញលេញ និងនាំឲ្យគេ​ស្គាល់តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួន តាមព្រះជាម្ចាស់​បានកំណត់​ទុក” (GS ២២,១)។

គ្រីស្តបរិស័ទពិតប្រាកដជាអ្នកចង់ស្គាល់ព្រះគ្រីស្ត មិនគ្រាន់តែ ដើម្បីយល់អំពីដំណើរជីវិត ឬយល់អំពីខ្លួនេងប៉ុណ្ណោះទេ គឺគេចង់ស្គាល់ព្រះគ្រីស្ត ដូចប្តីចង់ស្គាល់ប្រពន្ធរបស់ខ្លួនដែរ។ ប្តីប្រពន្ធដែលស្រលាញ់គ្នាយ៉ាងពិតប្រាកដមិនដែលស្កប់ចិត្តឡើយ គឺចង់ស្គាល់គ្នាទៅវិញទៅមកកាន់តែស៊ីជម្រៅៗ។ គ្រីស្តបរិស័ទជាអ្នកស្វែងយល់ ចង់យល់អំពីជំនឿ (fides quaerens intellectum) ដើម្បីស្គាល់ និងស្រលាញ់ព្រះគ្រីស្តកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។

១.២. ព្រះគ្រីស្តលោះយើង

១.២.‌‌១. តាមព្រះគម្ពីរ

តាមព្រះគម្ពីរ ព្រះគ្រីស្តសង្រ្គោះយើងអោយរួចពីបាប ដោយប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើអាក្រក់ អំពើបាប និងសេចក្ដីស្លាប់។ អ្នកនិពន្ធអត្ថបទដំណឹងល្អបង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្តបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមារអស់មួយជីវិតរហូតដល់ជោគជ័យនៅលើឈើឆ្កាង។ ពេលព្រះយេស៊ូឈ្នះការល្បួង (លក ៤,១៣) ដេញខ្មោចចេញពីមនុស្ស (មក ៣,២២)​ គឺព្រះអង្គប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមារ ហើយនៅលើឈើឆ្កាង ព្រះគ្រីស្តទទួលជ័យជំនះ (កូឡ ២,១៤-១៥ ; ២ករ​២,១៤ ; វវ ៦,២...) ដោយព្រះអង្គបានបូជាព្រះជន្ម។

សន្តប៉ូលនិយាយថា ព្រះអង្គបាន “លោះ” យើង៖ ១ករ ៦,២០ ; ៧,២២ ; កាឡ ៣,១៣... នៅសម័យនោះ គេធ្លាប់លោះទាសករម្នាក់ ដើម្បីរំដោះគេអោយមានសេរីភាពឡើងវិញ។ ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះជាម្ចាស់លោះប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល ដើម្បីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិរបស់ព្រះអង្គ (អស ៤៣,២១ ; សរ ៦,៦-៧ ; ទក ៧,៨ ; ទន ២២...)។ ចំពោះពួកព្យាការី ព្រះជាម្ចាស់ជា goel (អ្នកទិញ - អ្នកការពារ) របស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែល។ ព្រះជាម្ចាស់លោះអ៊ីស្រាអែល ព្រោះតែព្រះអង្គស្រលាញ់ប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គ (អស ៤៣,១)។ ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី ព្រះគ្រីស្តបានទៅជា goel របស់មនុស្សទាំងអស់ (ធម ២,១៤)។ តាម ហប ៩,១២៖ “​ព្រះ​អង្គ​ពុំ​បាន​យក​ឈាម​ពពែ​ឈ្មោល​ ​ឬ​ឈាម​កូន​គោ​ទេ ​គឺ​យក​ព្រះ​លោហិត​របស់​ព្រះអង្គ​ផ្ទាល់​ចូល​ទៅ​ថ្វាយ​ក្នុង​ទី​សក្ការៈ​ម្ដងជា​សូរេច​ទាំង​លោះ​យើង​អស់​កល្ប​ជានិច្ច​ផង”។ “‌​បង​​ប្អូន​ជ្រាប​ស្រាប់​ហើយ​ថា​ ព្រះជាម្ចាស់​បាន​លោះ​បងប្អូនអោយ​រួច​ពី​របៀប​រស់នៅ​ដ៏​ឥត​ន័យ ​ដែល​ជា​ដំណែលត​ពី​បុព្វបុរសរបស់​បងប្អូន ​មិនមែន​ដោយ​សារ​អ្វីៗ​ ដែល​តែងតែ​រលាយ​សាប​សូន្យ​ទៅ​ដូចជា​មាស​ ឬ​ប្រាក់​ទេ​ ​‌គឺ​ដោយ​សារ​ព្រះ​លោហិត​ដ៏​ថ្លៃ​វិសេស របស់​ព្រះ​គ្រីស្ត​ ដែល​ប្រៀប​បាន​នឹង​កូន​ចៀម​ដ៏​ល្អ​ឥត​ខ្ចោះ​ ឥត​ស្លាក​ស្នាម” (១ស ១,១៨-១៩)។

១.២.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

ដោយរិះគិតពិចារណាអំពីរបៀប ដែលព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះយើង គ្រូបាធ្យាយព្រះសហគមន៍ធ្លាប់សួរថា៖ ​តើព្រះគ្រីស្តបានលោះយើងពីនរណា? ព្រះគ្រីស្តជាអ្នកខ្លាំងពូកែ (មថ ១២,២៩) ដែលបានឈ្នះមារសាតាំង។ តាមសន្ត អ៊ីរេណេ ដោយសារមារបានបោកបញ្ឆោតលោកអាដាំ ព្រះគ្រីស្តត្រូវប្រសូតជាមនុស្សដូចយើង ដើម្បីបានឈ្នះមារ តាមរបៀបត្រឹមត្រូវ គឺបើព្រះគ្រីស្តមិនកើតជាមនុស្សដូចយើងទេ ព្រះអង្គមិនអាចរំដោះមនុស្សបានឡើយ ហាក់ដូចជាលោកអាដាំថ្មីសងសឹកនឹងមារ... ព្រះគ្រីស្តប្រោសប្រទានអោយមនុស្សអាចឈ្នះអ្នក ដែលបានឈ្នះគេកាលពីមុន។ បន្តិចម្តងៗ គ្រូបាធ្យាយខ្លះយល់ថា ព្រះគ្រីស្តបានលោះយើងពីមារ ដែល “មានសិទ្ធិ” ទាមទារអោយមនុស្សស្ថិតក្រោមអំណាចរបស់វា។ មនុស្សជាទាសកររបស់មារ ព្រះជាម្ចាស់ក៏លោះយើងពីមារ ដោយបូជាព្រះជន្មព្រះគ្រីស្ត។ តាមលោក អូរីសែន (Origene) ដោយបង្ហូរព្រះលោហិតព្រះអង្គ ព្រះគ្រីស្តបានទិញយើងពីមារ ប៉ុន្តែ ដោយមានព្រះជន្មថ្មី ព្រះអង្គបានបោកបញ្ឆោតមារ។ សម្រាប់ សន្ត គ្រែគ័រនៅនិសេ (Gregory of Nicea) ដោយសារមនុស្សបានលក់ខ្លួនអោយមារៗក៏មានសិទិ្ធលើមនុស្សវិញ។ ហេតុនេះ មារទាមទារពីព្រះជាម្ចាស់ថ្លៃលោះមនុស្ស គឺព្រះលោហិតព្រះគ្រីស្ត។ តាមសន្ត អូគូស្ទីន មនុស្សដូចជាជាប់ជំពាក់នឹងមារ ព្រះគ្រីស្តសុខចិត្តសងបំណុលអោយមារ ដោយបូជាព្រះលោហិតព្រះអង្គ។

១.២.៣. សព្វថ្ងៃ

តាំងពីសម័យគ្រូបាធ្យាយហើយ អ្នកខ្លះបានជំទាស់នឹងគំនិតថា ព្រះជាម្ចាស់បានលោះយើងពីមារ ដោយព្រះលោហិតព្រះគ្រីស្ត ។ សម្រាប់សន្ត គ្រែគ័រនៅណាស៊ីអង់ (Gregory of Nazianze) មិនអាចមានកិច្ចសន្យារវាងព្រះជាម្ចាស់នឹងមារទេ បើដូច្នោះ ហាក់ដូចជាព្រះជាម្ចាស់ និងមារមានឋានៈស្មើគ្នា...

ក្នុងព្រះគម្ពីរ យើងអាចយល់ឃើញថា មារប្រៀបធៀបដូចជាសត្វពស់ (កណ​ ៣) ដែលល្បួងលោកអាដាំ និងព្រះយេស៊ូ (មថ ៤ ; លក ៤) ជាខ្មាំងសត្រូវរបស់ព្រះជាម្ចាស់ (មថ ១៣,២៤-៣០) ប៉ុន្តែ មារមិនមែនជាសត្វលោកទេ។ មារមិនអាចមានបុគ្គលភាពបានឡើយ ដ្បិតដោយឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះជាម្ចាស់ មារបំផ្លាញខ្លួនឯង។ ដោយសារព្រះយេស៊ូបានរងទុក្ខលំបាក និងសោយទីវង្គត យើងអាចយល់ឃើញថា សេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់មានតម្លៃពិតប្រាកដមែន ព្រះអង្គជា goel របស់មនុស្សលោក គឺព្រះអង្គជាអ្នកបង្កើត ជាអ្នកសង្រ្គោះ ជាអ្នកការពារយើង ដោយបូជាព្រះជន្ម ព្រះអង្គប្រោសយើងអោយទៅជាកម្មសិទ្ធិរបស់ព្រះអង្គ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនអាចនិយាយថា ព្រះជាម្ចាស់បានលោះយើងពីមារសាតាំងបានឡើយ។ មារពុំមានសិទ្ធិលើមនុស្សយើងទាល់តែសោះ ហើយព្រះជាម្ចាស់មានសេរីភាពពេញលេញ មិនត្រូវបង់ថ្លៃអោយមារ ដើម្បីលោះយើងទេ។

ម្យ៉ាងទៀត ក្នុងពិធីបុណ្យព្រះសហគមន៍ (Lex orandi lex credendi) គ្មានអ្វី ដែលនាំអោយយើងអាចយល់ថា ព្រះជាម្ចាស់បានបូជាព្រះជន្មព្រះគ្រីស្ត ដើម្បីទិញយើងពីមារសាតាំងឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពិធីបុណ្យក្នុងអាទិត្យពិសិដ្ឋ រំលឹកយើងថា ព្រះគ្រីស្តមិនទទួលជោគជ័យ ដោយសោយទីវង្គតតែប៉ុណ្ណោះ គឺព្រះអង្គឈ្នះអំពើបាប ដោយមានព្រះជន្មថ្មី។ យើងមិនត្រូវយល់ថា ព្រះគ្រីស្តសង្រ្គោះយើងដោយចងកិច្ចសន្យាជាមួយមារទេ ព្រះអង្គសង្រ្គោះយើងដោយព្រះអង្គស្រលាញ់យើង ព្រះអង្គបូជាព្រះជន្ម ដោយគ្មាននរណាបង្ខិតបង្ខំ។ ដោយប្រើពាក្យ “លោះ” អ្នកនិពន្ធដំណឹងល្អគ្រាន់តែចង់បង្ហាញថា ការសង្រ្គោះមនុស្សលោកពិតជាមានតម្លៃសម្រាប់ព្រះជាម្ចាស់មែន។

 ១.៣. ព្រះគ្រីស្តរំដោះយើង

១.៣.១. តាមព្រះគម្ពីរ

ក្នុងព្រះគម្ពីរសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នករំដោះប្រជាជាតិអ៊ីស្រាអែលអោយរួចពីភាពជាទាសករនៅស្រុមអេស៊ីប។ ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី ព្រះយេស៊ូប្រោសមនុស្សអោយមានសេរីភាព (លក ៤,១៨-១៩) ទាំងខាងផ្លូវកាយ ទាំងខាងផ្លូវចិត្ត (មក ២,១-១២)។ ជាពិសេស ព្រះយេស៊ូជាមនុស្សម្នាក់ ដែលមានសេរីភាព។ ព្រះអង្គមានសេរីភាពចំពោះមុខអជ្ញាធរខាងនយោបាយ និងខាងសាសនាផង។ សូម្បីតែខ្មាំងរបស់ព្រះអង្គទទួលស្គាល់ថា ព្រះអង្គមានសេរីភាព៖ “យើងខ្ញុំ​ដឹង​ថា​លោក​មាន​ប្រសាសន៍​សុទ្ធតែ​ពិត​ទាំង​អស់​ លោក​គ្រូ​ពុំ​យោគ​យល់​ ហើយ​ក៏ពុំ​រើស​មុខ​នរណា​ឡើយ ​គឺ​លោក​គ្រូ​ប្រៀន​ប្រដៅ​អំពី​របៀប​រស់​នៅ​ ដែល​គាប់​ព្រះហប្ញ​ទ័យ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ តាម​សេចក្តី​ពិត” (មក ១២,១៤)។ ព្រះយេស៊ូមានសេរីភាពចំពោះហេតុការណ៍ទាំងប៉ុន្មាន ដែលកើតមានឡើង ហើយព្រះអង្គបំពេញបេសកកម្មរបស់ព្រះអង្គ ជាពុំខាន។ ព្រះអង្គមានសេរីភាពចំពោះមារ (មថ ៤,១-១១) និងចំពោះអំពើបាប (យហ ៨,៤៦)។ ទីបញ្ចប់ ព្រះយេស៊ូមានសេរីភាពចំពោះព្រះបិតា គឺព្រះអង្គស្តាប់បង្គាប់ព្រះបិតា ដោយមានចិត្តស្រលាញ់។ ហេតុនេះ ព្រះយេស៊ូសុខចិត្តរងទុក្ខ និងសោយទីវង្គត ដោយគ្មាននរណាបង្ខិតបង្ខំ (យហ ១៩,១៨)។ ព្រះគ្រីស្តបង្ហាញអោយយើងដឹងថា ត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីបានទៅជាមនុស្សដ៏ពិតប្រាកដ តាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះបិតា (យហ ៨,៣១-៣៦)។

សន្តប៉ូលជាអ្នកនិពន្ធអំពីសេរីភាព។ លោកផ្ទាល់ដកពិសោធន៍ថា កាលពីមុនលោកធ្លាប់ជាឈ្លើយនៃធម៌វិន័យ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តបានប្រោសលោកអោយមានសេរីភាពនៅតាមផ្លូវទៅទីក្រុងដាម៉ាស (កក ៩)។ ឥឡូវនេះ លោកជាគ្រីស្តទូតនៃសេរីភាព៖ “តើ​ខ្ញុំ​គ្មាន​សេរីភាព​ទេ​ឬ?​ តើ​ខ្ញុំ​មិនមែន​ជា​គ្រីស្តទូត ទេ​ឬ?​ ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​ព្រះ​យេ​ស៊ូ​​ជា​ព្រះអម្ចាស់​របស់​យើង!” (១ករ ៩,១)។ “ខ្ញុំ​ជា​មនុស្ស​មាន​សេរី​ភាព​ គ្មាន​ជាប់​ចំណង​របស់​នរណា​ក៏ដោយ​” (១ករ ៩,១៩)។ សម្រាប់លោក សម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់នាំអោយទៅជាឈ្លើយ ឯសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មីនាំអោយមានសេរីភាព (កាឡ ៤,២១-៣១ ; រម ៨,២)។ ប៉ុន្តែ សេរីភាពនេះ នាំអោយយើងទៅជាឈ្លើយ (អ្នកបម្រើ) របស់ព្រះជាម្ចាស់ (១ករ ៧,២២)។

១.៣.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

សម្រាប់សន្តអ៊ីរេណេ និងសន្តអូគូស្ទីន ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សដោយមានសេរីភាព (liberum arbitrium) ហើយព្រះអង្គត្រាស់ហៅគេអោយមានសេរីភាពពេញលេញ (libertas)។ ពីដំបូង មនុស្សបានប្រើសេរីភាព ដើម្បីបដិសេធមិនព្រមទទួលព្រះជាម្ចាស់ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះអង្គប្រោសប្រណីដល់គេ ដើម្បីអោយគេអាចទៅរកព្រះអង្គវិញ (រម ៧)។ សម្រាប់លោកទាំងពីនាក់ មនុស្សបានបាត់បង់សេរីភាពពេញលេញ ប៉ុន្តែគេនៅតែមានសេរីភាព។ ព្រះគ្រីស្តរំដោះសេរីភាពរបស់យើង ដែលធ្លាក់ក្នុងកណ្ដាប់ដៃនៃអំពើបាប ដើម្បីអោយយើងអាចលើកតម្កើងព្រះជាម្ចាស់ ដោយមានសេរីភាពពេញលេញ។ ព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតមនុស្ស ដែលមានសេរីភាពពេញលេញស្រាប់ទៅហើយបានឡើយ គឺព្រះអង្គគ្រាន់តែអាចបង្កើតមនុស្ស និងត្រាស់ហៅគេអោយមានសេរីភាពពេញលេញ គឺអោយមនុស្សចេះទៅរកព្រះអង្គដោយខ្លួនឯង។ ដូចសន្តប៉ូលសរសេរ “ខ្ញុំ​បាន​អោយ​ទឹក​ដោះ​បងប្អូន​ពិសា​ ​ពុំ​បានអោយ​ចំណី​អាហារ​រឹង​ៗ​ទេ‌​ ព្រោះ​បងប្អូន​ពុំ​អាច​ទទួល​បាន” (១ករ ៣,២)។ តាមការពិត សន្តអ៊ីរេណេសរសេរថា ព្រះជាម្ចាស់មានឬទ្ធានុភាពសព្វប្រការអាចបង្កើតមនុស្សល្អឥតខ្ចោះភ្លាមៗបាន ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គពុំមានព្រះហឬទ័យធ្វើដូច្នោះទេ ដ្បិតព្រះអង្គមានព្រះហឬទ័យអោយមនុស្សសម្រេចចិត្តដើរតាមព្រះអង្គ ដោយមានសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួន។ ព្រះជាម្ចាស់មិនសព្វព្រះហឬទ័យអោយទាសករ ឬតុក្កតាថ្វាយបង្គំព្រះអង្គឡើយ។

ប៉ុន្តែ តើមនុស្ស ដែលធ្លាក់ក្នុងកណ្ដាប់ដៃនៃអំពើបាប អាចយល់ថា ត្រូវទទួលព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីបានសេរីភាពពេញលេញ? តើមនុស្សនឹងមានកម្លាំងលែងធ្វើជាទាសករនៃអំពើបាបយ៉ាងដូចម្ដេច? ដោយរិះគិតអំពីការល្បួងរបស់ព្រះយេស៊ូ និងអំពីទុក្ខលំបាករបស់ព្រះអង្គ សន្តអ៊ីរេណេសរសេរថា ព្រះគ្រីស្តត្រូវប្រសូតជាមនុស្សដូចយើង ដោយមានសេរីភាពពេញលេញ ដើម្បីរំដោះសេរីភាពរបស់យើង។ សេរីភាពពេញលេញរបស់ព្រះយេស៊ូរំដោះសេរីភាពរបស់យើងអោយទៅជាសេរីភាពពេញលេញ។ នៅមហាសន្និបាតកង់ស្ទង់ទីណូបទី៣ (នៅឆ្នាំ៦៨១) ដោយសារលោកអាភូលីន៉ែរមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះយេស៊ូមានសេរីភាពដូចយើង (សម្រាប់លោក សេរីភាពរបស់មនុស្សប្រឆាំងនឹងសេរីភាពរបស់ព្រះបន្ទូល ជាដាច់ខាត) ពួកលោកអភិបាលនឹងរិះគិតអំពីសេរីភាពរបស់ព្រះគ្រីស្ត៖ ពួកលោកអះអាងថា បើព្រះអង្គពុំមានសេរីភាព ព្រះអង្គក៏ពុំអាចរំដោះសេរីភាពរបស់យើងបានឡើយ (សូមអានជំពូកទី២)។

១.៣.៣. សព្វថ្ងៃ

ដោយសារមនុស្សមានសេរីភាព មនុស្សមានឋានៈដ៏ថ្លៃថ្នូរ។ សេរីភាពបង្ហាញថា មនុស្សជារូបតំណាងរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ លោកកាល រ៉ាន៉ែរ ធ្លាប់និយាយថា ព្រះគ្រីស្ត​ត្រូវតែសង្រ្គោះសេរីភាពរបស់យើង។

១. ព្រះគ្រីស្តប្រោសសេរីភាពរបស់យើងអោយបានជា៖ រឿងរបស់សន្ត ម៉ាសីមីលីយ៉ាំង កូលបេ (Maximilien Kolbe) អាចជួយយើងអោយយល់អំពីរបៀប ដែលព្រះយេស៊ូជួយរំដោះសេរីភាពរបស់យើង។ នៅពេលសង្រ្គាមលោកលើកទី២ លោកកូលបេជាបូជាចារ្យម្នាក់ ដែលជាប់ឃុំឃាំងក្នុងជំរំប្រល័យពូជសាសន៍របស់ពួកណាស៊ី (nazis)។ ក្រោយពីម្នាក់បានរត់ភៀសខ្លួន មេទ័ពណាស៊ីបញ្ជាអោយ១០នាក់ស្លាប់ដោយឥតឃ្លាន។ លោកកូលបេសូមស្លាប់ជំនួសម្នាក់ ដែលមានក្រុមគ្រួសារ។ ពេលនោះ មេទ័ពសុខចិត្តយល់ព្រមធ្វើតាមការស្នើសុំរបស់លោក។ ហេតុអ្វីបានជាមេទ័ពយល់ព្រមដូច្នេះ? ក្នុងឋានៈជាណាស៊ីដ៏កាចសាហៅម្នាក់ ហេតុអ្វី បានជាមេទ័ពនេះ មិនបានយកទាំងមេគ្រួសារ ទាំងលោកកូលបេទៅសម្លាប់? នេះជាជ័យជំនះទីមួយរបស់លោកឪពុកកូលបេ៖ ក្នុងពេលដ៏ខ្លីមួយ មេទ័ពបានគោរពការសម្រេចចិត្តដ៏ល្អត្រឹមត្រូវរបស់លោកកូលបេ។ ក្នុងពេលដ៏ខ្លីមួយ សេរីភាពរបស់មេទ័ពបានទៅជាសេរីភាពពេញលេញ។ យ៉ាងណាមីញ ពេលព្រះយេស៊ូសោយទីវង្គតនៅលើឈើឆ្កាង សន្តលូកាសរសេរថា “បណ្តា​ជន​ទាំង​ប៉ុន្មាន ​ដែល​មក​មើល​ កាល​បាន​ឃើញ​ហេតុ​ការណ៍​ទាំង​នេះ​ គេនាំគ្នា​ត្រឡប់​ទៅ​វិញ​ទាំង​គក់​ទ្រូង” (លក ២៣,៤៨) ហាក់ដូចជាមនុស្សទាំងអស់នោះ ដោយបានប្រើហិង្សាអស់ទំហឹង ពួកគេកែប្រែចិត្តគំនិត។ សេរីភាពដ៏វិសុទ្ធរបស់ព្រះយេស៊ូប្រោសសេរីភាពរបស់មនុស្សបាបអោយបានទៅជាសេរីភាពពេញលេញ ដែលទៅរកអ្វីដែលល្អត្រឹមត្រូវ។

២. នៅឆ្នាំ១៩៦០ នៅអាមេរីកខាងត្បូង មានកើតឡើងចលនានៃ “ទេវវិទ្យានៃការរំដោះ” គឺនៅសម័យនោះ គ្រីស្តបរិស័ទយល់ឃើញថា យើងប្រកាសដំណឹងល្អអំពីព្រះគ្រីស្ត ដែលយាងមករំដោះមនុស្សទាំងអស់ ប៉ុន្តែ ប្រជាជាតិជាច្រើននៅតែក្រោមអំណាចនៃប្រជាជាតិមួយចំនួនដ៏តូចមួយ។ តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្ន? តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីបង្កើតរចនាសម្ពន្ធត្រឹមត្រូវក្នុងសង្គម ដែលគោរពសិទ្ធិរបស់មនុស្សទាំងអស់អោយស្មើគ្នា។ ក្នុងចំណោមគ្រីស្តបរិស័ទទាំងអស់នោះ លោក គូសតាវូ គូទីអេរេស៍ (Gustavo Gutiérrez) អះអាងថា ដោយសារព្រះគ្រីស្តបានរំដោះយើងអោយរួចពីបាប យើងក៏ត្រូវរំដោះមនុស្សទាំងអស់អោយរួចពីអំពើអយុត្តិធម៌ទាំងប៉ុន្មាន ដែលមានក្នុងសង្គមទំនើប។ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារលទ្ធិ កូមូនីស្ត (communism) មានឥទ្ធិពលខ្លាំងពេកលើទេវវិទ្យាបែបនេះ នៅឆ្នាំ១៩៨៤ សម្ដេចប៉ាបយ៉ូហាន ប៉ូលទី២ ព្រមានលោក គូទីអេរេស៍ កុំអោយប៉ះពាល់នឹងពួកកូមូនីស្ត ដែលប្រើអំពើហិង្សា ដើម្បីបានសម្រេចតាមគោលដៅរបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៦ សម្ដេចប៉ាបទទួលស្គាល់ថា ទេវវិទ្យានៃសេរីភាពពិតជាមានប្រយោជន៍ គឺជម្រុញគ្រីស្តបរិស័ទអោយយកចិត្តទុកដាក់ប្រោសមនុស្សទាំងអស់អោយមានសេរីភាពគ្រប់វិស័យ។

 ១.៤. ព្រះគ្រិស្តប្រោសយើងអោយទៅជាបុត្រធីតា

តាំងពីដើម មនុស្សតែងតែចង់ទៅជាព្រះ គឺរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងសុខសាន្ត ដោយមានជិវិតអស់កល្បជានិច្ច ដែលគ្មានកំណត់ព្រំដែន មិនជាប់នឹងអំពើបាប ពោរពេញដោយអំណរសប្បាយ ជាដើម។ ចំពោះជនជាតិក្រិក មនុស្សត្រូវខិតខំ ប្រើកម្លាំងខ្លួនឯង ដើម្បីឡើងទៅជាព្រះ ឯចំពោះជនជាតិយូដា ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកប្រោប្រទានមនុស្សអោយទៅជាព្រះ គឺអោយគេទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់។

១.៤.១. តាមព្រះគម្ពីរ

ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស “អោយទៅជារូបតំណាង និងមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ” (កណ ១,២៦) គឺព្រះអង្គត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទៅជាព្រះស្រាប់ហើយ ប៉ុន្តែ ដោយសារអំពើបាប មនុស្សមិនបានរង់ចាំទទួលព្រះអំណោយទានអោយទៅជាព្រះពីព្រះជាម្ចាស់ទេ គេចង់បានទៅជាព្រះដោយខ្លួនឯង (កណ​ ៣,៥)។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះជាម្ចាស់មិនបោះបង់គម្រោងការណ៍របស់ព្រះអង្គចំពោះមនុស្សឡើយ ទ្រង់ជ្រើសរើសប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល ដែលជាបុត្ររបស់ព្រះអង្គ (សរ ៤,២២ ; ហស ១១,១ ; យរ ៣,១៩ ; ប្រាញ ១៨,២៣)។ ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលចាត់ទុកព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះបិតារបស់គេ (ទក ១៤,១ ; ទន ៧៣,១៥...)។

ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី ព្រះយេស៊ូប្រៀនប្រដៅអោយអ្នកស្តាប់ព្រះអង្គថា ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះបិតារបស់គេ (មថ ៦,១ ; ៧,១១ ; មក ១១,២៥ ; លក ១១,១៣) ហើយព្រះអង្គបង្រៀនគេអោយអធិដ្ឋានដោយពោល “ឪព្រះបិតាយើងខ្ញុំ” (មថ ៦,៩ ; លក ១១,២)។ ឯចំពោះសន្តប៉ូល និងសន្តយ៉ូហានវិញ ពួកលោកប្រកាសដំណឹងល្អថា នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត​ យើងជាបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ (“ដ្បិត​ដោយ​សារ​ជំនឿ​លើ​ព្រះគ្រីស្ត​យេស៊ូ​‌​ បងប្អូន​សុទ្ធតែ​ជា​បុត្រ​ធីតា​របស់​ព្រះជាម្ចាស់”៖ កាឡ ៣,២៦ ; កាឡ ៤,៦-៧ ; យហ ១,១២ ; ១យហ ៣,១-២)។ ដោយសារជំនឿ និងពិធីជ្រមុជទឹក ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសយើងអោយកើតសាជាថ្មី (១ស ១,២៣ ; យហ ៣,៣ ; កក ២,៣៨)។ តាម ២ស ១,៤ “... ព្រះអង្គ​បាន​ប្រទាន​ព្រះ​អំណោយ​ទាន​ដ៏​មាន​តម្លៃ​វិសេស​បំផុត​មក​យើង​ (..​ ដើម្បី​អោយ​បងប្អូន​មាន​លក្ខណៈ​ជា​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ (theopoièsis) រួម​ជាមួយ​ព្រះអង្គ” (koinônoi)។

១.៤.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

សម្រាប់គ្រូបាធ្យាយ មនុស្សទៅជាព្រះ មិនមែនដោយកម្លាំងខ្លួនឯងទេ គឺមកពីព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រណីអោយគេ។ មនុស្សជាសាត្វលោក ហើយនឹងនៅតែជាសាត្វលោកជានិច្ច មិនអាចទៅជាព្រះបានឡើយជាដាច់ខាត។ ប៉ុន្តែ ដោយសារព្រះបុត្រាតែមួយរបស់ព្រះជាម្ចាស់ មនុស្សអាចរួមចំណែកក្នុងឋានៈជាព្រះ គឺមនុស្សអាចរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ និងទទួលលក្ខណៈរបស់ព្រះជាម្ចាស់​ដូចជាសេរីភាព ភាពដ៏វិសុទ្ធ សេចក្ដីសុចរិត សេចក្ដីស្រលាញ់ ជីវិតអស់កល្ប...

គ្រូបាធ្យាយនិយាយអំពី “ការផ្លាស់ប្តូរដ៏អស្ចារ្យ” រវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្ស នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត៖ តាមសន្តអាថាណាស “ព្រះបន្ទូលផ្ទាល់ប្រសូតជាមនុស្ស ដើម្បីអោយយើងទៅជាព្រះ ព្រះកាយព្រះអង្គនាំអោយយើងអាចមើលព្រះបិតា ដែលមើលមិនឃើញ ហើយព្រះអង្គបានទ្រាំទុក្ខលំបាកពីមនុស្ស ដើម្បីអោយយើងមានជីវិតអសើកល្ប”។ តាមសន្តគ្រែគ័រនៅនីសេស “ព្រះបន្ទូលបានលាយឡំនឹងមនុស្ស ទ្រង់ក៏ទទួលយកសភាវៈទាំងស្រុងរបស់យើង ដើម្បីអោយជាតិជាមនុស្សរបស់យើងទទួលយកជាតិជាព្រះ”។ តាមសន្តអូគូស្ទីន “ព្រះគ្រីស្តបានរួមចំណែកជាមួយយើងរហូតដល់សោយទីវង្គត ទើបយើងអាចរួមចំណែកជាមួយព្រះអង្គរហូតដល់ទទួលជីវិតអស់កល្ប” “ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះហឬទ័យអោយអ្នកទៅជាព្រះ មិនមែនមកពីធម្មជាតិរបស់អ្នកទេ ប៉ុន្តែ ដោយសារព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គត ព្រះអង្គក៏ប្រោសអ្នកអោយឡើងទៅជាព្រះ”។ សរុបសេចក្ដី នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដែលមានជាតិជាព្រះផង ជាតិជាមនុស្សផង ព្រះជាម្ចាស់បានទៅជាមនុស្សយ៉ាងណា យើងក៏ទៅជាព្រះយ៉ាងនោះដែរ។

១.៤.៣. សព្វថ្ងៃ

នៅក្នុងសង្គមទំនើបបច្ចុប្បន្នកាល មនុស្សភាគច្រើនលែងចង់បានទៅជាព្រះទៀតទេ គឺពួកគេលែងជឿថា មានព្រះជាម្ចាស់ ឬពួកគេមិនដឹងថា ត្រូវគិតដូចម្ដេច។ មនុស្សចង់សង្រ្គោះខ្លួនឯង ដោយខ្លួនឯង មិនព្រមពឹងផ្អែកលើព្រះណាមួយឡើយ (គូង​ - Kung, ពូយីអេ - Pohier, ម៉ូរេល - Morel)។ ពួកគេអះអាងថា មនុស្សចង់ទៅជាមនុស្សពេញលក្ខណៈ បានហើយ! ពួកគេយល់ថា បើមនុស្សទៅជាព្រះ គេមិនអាចទៅជាមនុស្សពេញលេញបានឡើយ។ នៅសតវត្សទី៥ហើយ លោកអើទីគេសធ្លាប់និយាយថា នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ជាតិជាមនុស្សរលាយក្នុងជាតិជាព្រះ ដូចតំណក់ទឹករលាយក្នុងសមុទ្រដែរ។

តាមការពិត​ ពេលព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅយើងអោយទៅជាព្រះ ត្រូវតែយល់ថា កាលណាមនុស្សទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ នោះមនុស្សបានទៅជាមនុស្សដ៏ពេញលក្ខណៈ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជា “ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សដ៏ពេញលក្ខណៈតែម្នាក់គត់” (កាល រ៉ាន៉ែរ - Karl Rahner)។ តាមលោកកាល រ៉ាន៉ែរ មនុស្សជាបុគ្គល ដែលមានកំណត់ព្រំដែន ប៉ុន្តែ ដែលមានបំណងប្រថ្នាដ៏គ្មានកំណត់ព្រំដែន បានសេចក្ដីថា​ ព្រះជាម្ចាស់គង់នៅក្នុងមនុស្សផ្ទាល់។ ដោយសារសេចក្ដីស្រលាញ់ ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះហឬទ័យប្រគល់ព្រះអង្គផ្ទាល់អោយមនុស្ស ដើម្បីបំពេញបំណងចិត្តរបស់មនុស្សអោយបានពេញលេញ។ ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្សទទួលយកព្រះជាម្ចាស់នៅក្នុងខ្លួនគេផ្ទាល់ (ទាំងមានសេរីភាពទទួលយក ឬទេ)។

១.៥. ព្រះគ្រីស្តប្រោសយើងអោយបានសុចរិត

មនុស្សម្នាក់ៗចង់ទៅជាមនុស្សសុចរិត គឺមនុស្សស្មោះត្រង់ម្នាក់ ដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន ហើយដែលគោរពអ្នកដទៃ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ យើងម្នាក់ៗដកពិសោធន៍ថា យើងជាមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ចំពោះអ្នកដទៃ យើងជាមនុស្សកំសាកភ័យខ្លាចអ្នកដទៃ ឬយើងជាមនុស្សមានពុត... យើងចង់ទៅជាមនុស្សសុចរិត ប៉ុន្តែ យើងមិនអាចទៅជាមនុស្សសុចរិតដោយខ្លួនឯងបានឡើយ។

១.៥.១. តាមព្រះគម្ពីរ

ចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះជាម្ចាស់ និងចំពោះមុខមនុស្ស ព្រះយេស៊ូជាមនុស្សសុចរិត គឺព្រះអង្គស្តាប់បង្គាប់ព្រះបិតាដោយព្រះហឬទ័យស្រលាញ់ និងយកចិត្តទុកដាក់នឹងតម្រូវការមនុស្សទាំងអស់ជាពិសេសអ្នកតូចតាចជាងគេ ដូចជាអ្នកបាប (មថ ៩,១៣)។ ព្រះយេស៊ូបង្រៀនអោយទៅជាមនុស្សសុចរិត (មថ ៥,៦.១០) លើសពួកខាងគណៈផារីស៊ីទៅទៀត (មថ ៥,២០) ដោយសារព្រះជាម្ចាស់រះបំភ្លឺ និងប្រទានទឹកភ្លៀងអោយទាំងមនុស្សទុច្ចរិត ទាំងមនុស្សសុចរិត (មថ ៥,៤៥)។ ដោយសារព្រះយេស៊ូជាមនុស្សសុចរិត គេនឹងសម្លាប់ព្រះអង្គចោល។ លោកយូដាសជាអ្នកក្បត់ទទួលស្គាល់ថា៖ “​ខ្ញុំ​បាន​បញ្ជូន​មនុស្ស​ឥត​ទោស​ ទៅអោយ​គេ​បង្ហូរ​ឈាម” (មថ ២៧,៤)។​ ភរិយារបស់លោកពីឡាតទូន្មានលោកថា៖ “កុំ​ឡូកឡំ​នឹង​រឿង​មនុស្ស​ឥត​ទោស​ (សុចរិត) នេះ​ធ្វើអ្វី” (មថ ២៧,១៩) ហើយនាយទាហានរ៉ូម៉ាំងទទួលស្គាល់ថា៖ “បុរស​នេះ ​ពិតជា​សុចរិត​មែន!” (លក ២៣,៤៧)។

សម្រាប់សន្តប៉ូល ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសយើងអោយបានសុចរិតដោយសារជំនឿ។ យើងដឹងថា សន្តប៉ូលលែងពឹងផ្អែកលើកិច្ចការរបស់ខ្លួនឯង ដើម្បីចុះក្រោមអំណាចនៃធម៌មេត្តាករុណារបស់ព្រះជាម្ចាស់។ លោកដកពិសោធន៍ថា មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលអាចប្រោសមនុស្សអោយបានសុចរិត ដោយសារជំនឿតែប៉ុណ្ណោះ៖ “យើងយល់ថា​ ព្រះជា​ម្ចាស់ប្រោសមនុស្សអោយបានសុចរិត‌​មកពីគេ​មានជំនឿ‌​ មិនមែនមកពីគេប្រព្រឹត្តតាមវិន័យ​នោះឡើយ” (រម ៣,២៨ ; សូមអាន រម ៤,៣.១៨-២០ អំពីលោកអប្រាហាំ)។ កិច្ចការទាំងប៉ុន្មានរបស់យើងមិនអាចសង្រ្គោះយើងបានឡើយ ប៉ុន្តែ ដោយសារព្រះជាម្ចាស់ប្រោសអោយយើងបានសុចរិត យើងក៏អាចប្រព្រឹត្តកិច្ចការដោយមានចិត្តស្រលាញ់៖ “​មាន​តែ​ជំនឿ​ដែល​នាំអោយ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ផ្សេងៗ​ ដោយ​ចិត្ត​ស្រឡាញ់​ប៉ុណ្ណោះ‌​ ទើប​សំខាន់” (កាឡ ៥,៦ ; សូមអាន យក ២,១៤-២៦ អំពីទំនាក់ទំនងរវាងជំនឿ និងកិច្ចការ)។

១.៥.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

នៅឆ្នាំ៣០៨ លោក ពេឡា (Pelagius) មិនទទួលស្គាល់ថា អំពើបាបតៗគ្នាពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត លោកអះអាងថា កាលណាយើងមិនប្រព្រឹត្តអំពើបាប ដោយដឹងខ្លួន និងដោយចេតនា នោះយើងមិនជំពាក់បាបសោះ។ ដោយបកស្រាយ អគ ១៨ លោកមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ជាតិជាមនុស្សយើងបានទទួលអំពើបាបដើមដំបូងឡើយ។ ហេតុនេះហើយ បានជាមនុស្សអាចប្រព្រឹត្តអំពើល្អ និងមិនដែលប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់បាន គេអាចគេចផុតពីអំពើបាបបានផងដែរ។ សរុបសេចក្ដី យើងអាចសង្រ្គោះខ្លួនឯង ដោយប្រព្រឹត្តអំពើល្អ។ លោកពេឡាមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ការសង្រ្គោះមកពីយើងជឿតែប៉ុណ្ណោះ យើងក៏ត្រូវប្រព្រឹត្តអំពើល្អ ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះ។ បើមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើបាប គេអាចកែប្រែចិត្តគំនិត ដោយខ្លួនឯង និងកើតជាថ្មីឡើងវិញបាន។ លោកមិនយល់ថា កាលណាយើងប្រព្រឹត្តអំពើបាប យើងក៏ជាប់នឹងអំពើបាបនោះ។ ដោយសារគ្មានអំពើបាបដើម លោកមិនព្រមផ្តល់ពិធីជ្រមុជទឹកអោយក្មេងៗផងដែរ។

លទ្ធិ ៤០២      មនុស្សទាំងឡាយជាប់បាបរបស់លោកអដាំ។ សន្តប៉ូលមានប្រសាសន៍ថា៖ “មនុស្ស​​​​​​​​​​​​​​​​​ទាំងអស់ជាប់បាប​ដោយ​​សារ​​មនុស្សតែ​ម្នាក់​មិនស្ដាប់បង្គាប់” (រម ៥,១៩)។ “តាមរយៈមនុស្សតែម្នាក់ បាបបានចូលមកក្នុង​ពិភព​លោក ហើយ​តាមរយៈបាប សេចក្ដីស្លាប់ក៏ចូលមកដែរ។​ ហេតុនេះហើយ បានជាសេចក្ដីស្លាប់​រាលដាល​ដល់​មនុស្ស​​គ្រប់ៗ​រូប ព្រោះគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប” (រម ៥,១២)។ តាមគ្រីស្ត​ទូតប៉ូល ទោះបីមនុស្ស​ទាំង​អស់​​រួម​គ្នា​ក្នុងអំពើបាប និងសេចក្ដីស្លាប់ក៏ដោយ ក៏​មនុស្ស​ទាំងអស់រួមគ្នា​ក្នុងការ​សង្រ្គោះ​នៅក្នុង​អង្គព្រះ​គ្រីស្ត​ដែរ៖ “ដោយសារ​កំហុសរបស់មនុស្សតែ​ម្នាក់ មនុស្សទាំងអស់ត្រូវ​ជាប់​ទោសយ៉ាង​ណា ដោយសារអំពើសុចរិត​របស់​​មនុស្ស​តែម្នាក់ មនុស្សទាំង​អស់​ក៏​បាន​សុចរិត និង​ទទួល​ជីវិតយ៉ាងនោះដែរ” (រម ៥,១៨)។

លទ្ធិ ៤០៣     ព្រះសហគមន៍តែងតែបង្រៀនតាមសន្តប៉ូលថា បើយើងមិននឹកគិតដល់អំពើបាបរបស់​លោកអដាំ ដែល​បានបញ្ជូនបាបមកយើង តាំងពីកំណើតមក ហើយ​ដែល​នាំអោយព្រលឹងបានស្លាប់ យើងក៏មិន​អាច​យល់​ទុក្ខ​លំបាក​​​ដ៏សែន​វេទនាដែល​ជិះជាន់មនុស្សលោក និងចិត្តលម្អៀងរបស់គេអោយប្រព្រឹត្តអំពើបាប ដែល​​ទាក់ទាញ​គេ​ទៅ​រកសេចក្ដី​ស្លាប់ (DS ១៥១២)។ ដោយសារសេចក្ដីនៃជំនឿនេះ ព្រះសហគមន៍ក៏ផ្ដល់អគ្គសញ្ញា​ជ្រមុជទឹក​អោយ​រួច​ពី​បាប សូម្បីតែអោយក្មេងតូចៗ ដែលមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបផ្ទាល់ខ្លួនដែរ (DS ១៥១៤)។

លទ្ធិ ៤០៤      តើបាបរបស់លោកអដាំក្លាយទៅជាបាបនៃកូនចៅរបស់លោកយ៉ាងដូចម្ដេច? នៅក្នុងលោកអដាំ មនុស្ស​​​​​​ជាតិ​​​​​ទាំង​អស់ដូចជា “រូបកាយតែមួយរបស់មនុស្សតែម្នាក់” (សន្ត ថូម៉ាស នៃអាកាំង)។ ដោយសារ “ឯកភាព​របស់​មនុស្សជាតិ” មនុស្សទាំង​អស់​ចូលរួមក្នុងបាបរបស់លោកអដាំ ដូចពួកគេចូលរួមក្នុងសេច្ដីសុចរិតរបស់​ព្រះ​គ្រីស្ត​ដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ យើងមិន​អាច​យល់ដឹងច្បាស់អំពីការបញ្ជូនអំពើបាបដើមដូចម្ដេចទេ ដែលជារឿងលាក់​កំបាំង។​ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងអោយ​យើង​ដឹងថា លោកអដាំបានទទួលភាពដ៏វិសុទ្ធ និងបានសុចរិតដើមដំបូង មិនគ្រាន់​តែ​សម្រាប់​ខ្លួន​គេតែម្នាក់ឯងទេ គឺ​សម្រាប់មនុស្សលោកទាំងអស់៖ នៅពេលពួកគេចាញ់មេល្បង លោកអដាំ និងនាង​អេវ៉ា​​​ប្រព្រឹត្តអំពើបាបរៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែ​​ អំពើបាបនេះប៉ះពាល់នឹងសភាពជាមនុស្ស ដែលគេនឹងបញ្ជូន ក្នុង​លក្ខណៈ​ជា​​អ្នកបាប (DS ១៥១១-១៥១២)។ បាបនេះ​នឹង​រាលដាល​ដល់មនុស្សលោកទាំង​អស់ គឺគេ​នឹងបញ្ជូន​សភាព​ជា​មនុស្ស ដែលលែងមានភាពដ៏វិសុទ្ធ និងសេចក្ដីសុចរិត​ទៀត​ហើយ។ ហេតុដូច្នេះ ហើយបានជាគេ​ហៅ​“បាប” អំពើ​បាប​​ដើម​ដំបូង  មិនមែនមកពីមនុស្សទាំងអស់បាន “ប្រព្រឹត្ត” អំពើបាប តែគេបាន “ទទួល”​ អំពើ​បាប​ដើម​ដំបូង បាន​សេចក្ដីថា បាបដើមដំបូងមានលក្ខណៈជា​សភាពការណ៍ តែមិនមែនជាកិច្ចការឡើយ។

លទ្ធិ ៤០៥      ទោះបីកូនចៅលោកអដាំបានទទួលបាបដើមដំបូងតាមលក្ខណៈរៀងៗខ្លួនក៏ដោយ (DS ១៥១៣) ក៏គេ​មិន​​បានប្រព្រឹត្តកំហុស​ដោយ​ខ្លួនគេផ្ទាល់ដែរ។ មនុស្សលោកបានបាត់បង់ភាពដ៏វិសុទ្ធ និងសេចក្ដីសុចរិតដើមដំបូង ប៉ុន្តែ​ សភាពជាមនុស្សមិនខូចទាំងស្រុងទេ គឺមនុស្សលោករងអវិជ្ជា រងទុក្ខលំបាក ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃ​សេចក្ដីស្លាប់ និងមានចិត្ត​លម្អៀង​ប្រព្រឹត្តអំពើបាប (ដែលគេហៅថា “តណ្ហា”)។ បុណ្យជ្រមុជទឹក ដែល​ផ្ដល់​ព្រះ​ជន្ម​របស់ព្រះគ្រីស្ត លុប​បំបាត់​អំពើ​បាបដើមដំបូង និងធ្វើអោយមនុស្សវិលទៅរកព្រះជាម្ចាស់វិញ ប៉ុន្តែផល​វិបាក​នៅ​តែស្ថិត​​ក្នុងសភាពជាមនុស្ស និងបណ្តាលអោយគេ​ទន់​ខ្សោយ និងលម្អៀងប្រព្រឹត្តអំពើបាប​ ហើយ​ត្រាស់ហៅគេ​អោយ​​​​​ប្រយុទ្ធប្រឆាំងខាងផ្លូវវិញ្ញាណ។

លោកអូគូស្ទីនជំទាស់នឹងលោកពេឡាដោយអះអាងថា បើលោកពេឡានិយាយពិតប្រាកដមែន នោះព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គតឥតប្រយោជន៍ឡើយ នោះយើងមិនត្រូវការអោយព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះយើងទេ។ នៅមហាសន្និបាត ការតា (Carthage) នៅឆ្នាំ៤១៨ និង អូរង់ (Orange) នៅឆ្នាំ៥២៩ ពួកលោកអភិបាលផ្ដន្ទាទោសលោកពេឡា ស្របតាមលទ្ធិសន្តអូគូស្ទីន៖

១. តាមលោកពេឡា មនុស្សជាអ្នកស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ បន្ទាប់មក ព្រះអង្គប្រោសប្រណីដល់គេ។ តាមគំនិតនេះ មនុស្សចាប់ផ្តើមសង្រ្គោះខ្លួនឯង ព្រះជាម្ចាស់ក៏បង្ហើយជួយសង្រ្គោះគេ។ សម្រាប់លោកអូគូស្ទីនវិញ ដោយបង្កើតមនុស្ស ដោយចងសម្ព័ន្ធមេត្រីជាមួយគេ និងដោយប្រសូតជាមនុស្ស ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកស្វែងរកមនុស្សមុននឹងមនុស្សទៅរកព្រះអង្គ។ បើមិនដូច្នោះទេ មនុស្សហាក់ដូចជាមានបុណ្យកុសលចំពោះព្រះជាម្ចាស់។ មនុស្សជឿមកពីព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រណីអោយគេជឿ។ ជំនឿមិនមែនជាបុណ្យកុសលរបស់មនុស្សឡើយ។

២. តាមលោកពេឡា កាលណាព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រណីអោយយើងបានសុចរិតរួចហើយ យើងក៏ប្រោសអោយបានវិសុទ្ធដោយខ្លួនឯង។ តាមគំនិតនេះ ព្រះជាម្ចាស់ចាប់ផ្ដើមសង្រ្គោះមនុស្ស មនុស្សក៏បង្ហើយ។ សម្រាប់លោកអូគូស្ទីនវិញ ព្រះជាម្ចាស់នៅតែប្រោសប្រណីដល់យើងក្នុងគ្រប់កិច្ចការ គ្រប់ពេលវេលា អស់មួយជីវិត។ មនុស្សមិនដែលប្រព្រឹត្តអំពើល្អ បើព្រះជាម្ចាស់មិនប្រោសប្រណីដល់គេឡើយ។

 ៣. ទោះបីព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រណីដល់យើងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មនុស្សនៅតែមានសេរីភាពដែរ ដ្បិតព្រះហឬទ័យប្រោសប្រណីរបស់ព្រះជាម្ចាស់ជម្រុញសេរីភាពរបស់យើងពីខាងក្នុង (មិនមែនពីខាងក្រៅទេ)។ ដូចយើងធ្លាប់និយាយ[4] សេរីភាពរបស់ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតសេរីភាពរបស់យើង។ កាលណាមនុស្សថ្វាយខ្លួនចំពោះព្រះជាម្ចាស់ នោះគេមានសេរីភាពពេញលេញ (ដូចព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត)។ ដរាបណាមនុស្សសុខចិត្តទទួលអ្វីៗទាំងអស់ពីព្រះជាម្ចាស់ នោះគេមានសេរីភាពពេញលេញ។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាយើងអាចនិយាយថា អ្វីៗទាំងអស់មកពីព្រះជាម្ចាស់​​ ក៏ប៉ុន្តែ មនុស្សមានឯករាជ្យពិតប្រាកដមែន។

១.៥.៣. សព្វថ្ងៃ

នៅឆ្នាំ១៤៨៣ លោកលូធ៉ែរជាបុព្វជិតម្នាក់ ដែលខិតខំប្រព្រឹត្តអំពើល្អ តមអាហារ ស្រាយបាប​ និងលត់ដំខ្លួន ដើម្បីទទួលការសង្រ្គោះ។ លោកចេះតែព្រួយបារម្មណ៍ថា អាចធ្លាក់នរក។ លោកយល់ថា ចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះជាម្ចាស់ លោកនៅតែជាអ្នកបាប ព្រះអង្គដូចជាចៅក្រមវិនិច្ឆ័យទោសមនុស្សលោក។ នៅឆ្នាំ១៥១៣ ដោយអានលិខិតរបស់សន្តប៉ូលផ្ញើជនគ្រីស្តបរិស័ទនៅទីក្រុងរ៉ូម លោកយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសមនុស្សអោយបានសុចរិត ដោយសារគេផ្ញើជីវិតលើធម៌មេត្តាករុណារបស់ព្រះអង្គ។ លោកនឹងប្រាប់ថា មនុស្សទៅជាមនុស្សសុចរិត ដោយសារជំនឿតែប៉ុណ្ណោះ (sola fide) ។ នៅឆ្នាំ១៥១៧ លោកលូធ៉ែរប្រឆាំងនឹងសម្ដេចប៉ាប ដែល “លក់” ការសង្រ្គោះអោយអស់គ្រីស្តបរិស័ទ ដែលជួយកសាងព្រះវិហារសន្តសិលា។ បន្តិចម្ដងៗ ព្រះសហគមន៍កាតូលិកបែកជាពីរ។

នៅឆ្នាំ១៥៤៧ ពួកអភិបាលប្រជុំគ្នានៅមហាសន្និបាតទីក្រុងត្រេនតូ ពួកលោកអះអាងថា ព្រះជាម្ចាស់តែងតែប្រោសប្រណីដល់មនុស្សជានិច្ច (ពេលចាប់ផ្តើមជឿ និងពេលប្រព្រឹត្តកិច្ចការ) ព្រះអង្គប្រោសគេអោយបានសុចរិតមកពីគេជឿ ប៉ុន្តែ មនុស្សត្រូវរួមចំណែកក្នុងការសង្រ្គោះ ដោយប្រព្រឹត្តអំពើល្អ។ ការរួមចំណែកនេះ មកពីព្រះជាម្ចាស់ ដែលប្រោសប្រណីអោយមនុស្សអាចជួយសង្រ្គោះខ្លួនឯងបាន។ មនុស្សមិនរួមសហការជាមួយព្រះជាម្ចាស់ទេ គេរួមចំណែកក្នុងព្រះហឬទ័យសន្ដោសរបស់ព្រះអង្គ។ ហេតុនេះ ហើយបានជាមនុស្សទៅជាមនុស្សសុចរិតមកពីគេជឿ និងប្រព្រឹត្តកិច្ចការដោយចិត្តស្រលាញ់ (កាឡ ៥,៦)។ មនុស្សអាចប្រព្រឹត្តកិច្ចការ ដោយចិត្តស្រលាញ់មកពីព្រះ ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសគេអោយមានសេរីភាពពេញលេញ។ តាមលទ្ធិកាតូលិក យើងមិនអាចនិយាយថា យើងទទួលការសង្រ្គោះមកពីយើងជឿ និង ប្រព្រឹត្តកិច្ចការឡើយ គឺសូម្បីតែកិច្ចការរបស់យើងមកពីព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ សព្វថ្ងៃ គ្រីស្តបរិស័ទកាតូលិក និងគ្រីស្តបរិស័ទប្រតេស្តង់ព្យាយាមសម្រុះសម្រួលនឹងគ្នា... (លោក កាល បារថ៌ (Karl Barth) លោក ប៊ុយ៉ារ (Bouillard) លោក គូង)។

លទ្ធិ ៤០៦      ព្រះសហគមន៍បានលម្អិតគោលការណ៍អំពីការបញ្ជូនបាបដើម នៅសតវត្សទីប្រាំ ក្រោយពីសន្ត អូគូស្ទីន បាន​រិះ​គិត​ពិចារណាប្រឆាំងនឹងលោក ពេឡា ហើយនៅសតវត្សទីដប់ប្រាំមួយ ដើម្បីប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​និងការកែ​តម្រង់​របស់​ពួកប្រូតេស្តង់។​ លោក ពេឡា អះអាងថា ​មនុស្សអាចមានរបៀបរស់នៅល្អ​ត្រឹមត្រូវ តាមសីលធម៌ ដោយ​ពឹង​លើកម្លាំងរបស់ខ្លួនឯង​     និងដោយមិនត្រូវការអោយព្រះហឫទ័យប្រណី​សន្ដោស​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ ​មក​ជួយ​គេ     ​ឡើយ។ គិតដូច្នោះ លោកអដាំលែងជាអ្នកបាប គ្រាន់តែជាគំរូមិនល្អ​ប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួក​ប្រូតេស្តង់​បង្រៀន​ថា ដោយសារអំពើបាបដើម មនុស្សជាប់បាប​ជា​ដាច់​ខាត​ ​យ៉ាងស៊ីជម្រៅជាទីបំផុត ​បណ្តាលអោយគេ​គ្មាន​​​សេរីភាព​​ទាល់តែសោះ។ ពួកគេច្រឡំបាបដើម ដែលមនុស្ស​បាន​ទទួលតាំងពីលោកអដាំ និងកិលេសតណ្ហា (concupiscentia) ដែល​មនុស្ស​អាចពុះពាបាន។ ព្រះសហគមន៍បានពន្យល់ យ៉ាងច្បាស់ អំពីអត្ថន័យ​នៃអំពើ​បាប​ដើម​​ដំបូង នៅ​មហាស្និបាត​ទីពីរ នៅទីក្រុងអូរ៉ង់ នៅឆ្នាំ៥២៩ និងនៅមហាស្និបាត នៅទីក្រុងត្រង់ នៅ​ឆ្នាំ​១៥៤៦។

លទ្ធិ ២០០៧   មនុស្សគ្មានសិទ្ធិ គ្មានបុណ្យកុសលចំពោះព្រះជាម្ចាស់ឡើយ គឺព្រះជាម្ចាស់ និងយើងមិនស្មើគ្នាទាល់តែសោះ ដ្បិតយើងបានទទួលអ្វីៗទាំងអស់ពីព្រះអង្គ ដែលជាព្រះបង្កើតយើង។

លទ្ធិ ២០០៨   ក្នុងជីវិតរបស់គ្រីស្តបរិស័ទ មនុស្សមានបុណ្យកុសលចំពោះព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់ស្ម័គ្រចិត្តអោយមនុស្សរួមជាមួយព្រះអង្គក្នុងព្រះរាជកិច្ចនៃព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះអង្គ ។​ ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះបិតាជម្រុញមនុស្ស បន្ទាប់មក មនុស្សស្ម័គ្រចិត្តប្រព្រឹត្តកិច្ចការ ដោយរួមសហការជាមួយព្រះអង្គ ហេតុនេះបុណ្យកុសលនៃអំពើល្អមកពីព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់សិន មុននឹងមកពីគ្រីស្តបរិស័ទ។ តាមពិត បុណ្យកុសលរបស់មនុស្សត្រឡប់ទៅរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ ដ្បិតគេប្រព្រឹត្តអំពើល្អនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដោយមានព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធថែទាំ និងជួយសង្រ្គោះផង។

លទ្ធិ ២០០៩   ដោយសារយើងជាបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ គឺយើងមានលក្ខណៈជាព្រះជាម្ចាស់ ដោយ សារព្រះអង្គប្រោសប្រណីយើង យើងបានបុណ្យកុសលយ៉ាងពិតប្រាកដ តាមសេចក្ដីសុចរិតរបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះជាម្ចាស់ប្រណីសន្តោសប្រទានសិទ្ធិអោយយើង គឺសិទ្ធិនៃសេចក្ដីស្រលាញ់ ដែលធ្វើអោយយើងទទួល “មរតករួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត” ហើយសមនឹងទទួល “មរតកនៃជីវិតអស់កល្បជានិច្ច តាមព្រះបន្ទូលសន្យា” (មហាន្និបាតនៅទីក្រុងត្រង់៖ DS ១៥៤៦)។ បុណ្យកុសលនៃអំពើល្អរបស់យើងជាព្រះអំណោយទាននៃសប្បុរសធម៌របស់ព្រះជាម្ចាស់ (មហាន្និបាតនៅទីក្រុងត្រង់៖ DS ១៥៤៨)។ “ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសបានប្រតិបត្តិមុនយើង ឥឡូវនេះ យើងថ្វាយអ្វីដែលយើងជំពាក់ (...)។ បុណ្យកុសលជាព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់” (សន្តអូគូស្ទីន)។

លទ្ធិ ២០១០   ព្រះជាម្ចាស់ប្រណីសន្តោសយើងទៅតាមកម្រិត គ្មាននរណាម្នាក់ស័ក្តិសមនឹងទទួលព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសដំបូង ដែលប្រោសយើងអោយកែប្រែចិត្តគំនិត ទទួលការលើកលែងទៅស និងប្រោសយើងអោយបានសុចរិត។ បន្ទាប់ពី ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ និងសេចក្ដីស្រលាញ់ជួយណែនាំ យើងស័ក្ដិសមនឹងទទួល ព្រះអំណោយទាន ដែលមានប្រយោជន៍ដើម្បីអោយយើង និងអ្នកដទៃ បានវិសុទ្ធ ដើម្បីអោយព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស និងសេចក្ដីស្រលាញ់រីកចម្រើនក្នុងខ្លួនយើង និងដើម្បីអោយយើងអាចទទួលជីវិតអស់កល្បជានិច្ច។ យើងអាចទទួលព្រះអំណោយទានខាងលោកីយ៍ ដូចជាសុខភាព មេត្រីភាព តាមព្រះប្រាជ្ញាញ្ញាណរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ការអធិដ្ឋានរបស់គ្រីស្តបរិស័ទមានគោលដៅទទួលព្រះអំណោយទានទាំងអស់នោះ ហើយការអធិដ្ឋាននេះ  ផ្តល់ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស ដែលយើងត្រូវការ ដើម្បីប្រព្រឹត្តអំពើបុណ្យកុសល។

លទ្ធិ ២០១១   នៅក្នុងខ្លួនយើង សេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះគ្រីស្តជាប្រភពនៃបុណ្យកុសលទាំងអស់ ចំពោះព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសយើងអោយរួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត ដោយ​​ចិត្តស្រលាញ់យ៉ាងសកម្ម ធ្វើអោយអំពើរបស់យើងហួសធម្មជាតិ ទើបមានបុណ្យកុសលចំពោះព្រះជាម្ចាស់ ដូចចំពោះមនុស្សផងដែរ។ ជនដ៏វិសុទ្ធតែងតែយល់ឃើញថា បុណ្យកុសលរបស់គាត់ជាព្រះអំណោយទានសុទ្ធសាធនៃព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

“ក្រោយពីបាននិរទេសនៅលើផែនដីនេះ ខ្ញុំម្ចាស់សង្ឃឹមថា​ នឹងរួបរួមជាមួយព្រះអង្គ នៅក្នុងមាតុភូមិ ប៉ុន្តែខ្ញុំម្ចាស់មិនចង់បានបុណ្យកុសលសម្រាប់ស្ថានបរមសុខទេ ខ្ញុំម្ចាស់ចង់ធ្វើការសម្រាប់តែសេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គប៉ុណ្ណោះ (...)។ នៅពេលល្ងាចនៃជីវិតនេះ ខ្ញុំម្ចាស់នឹងឈរដៃទទេខាងមុខព្រះអង្គ ពីព្រោះខ្ញុំមិនស័ក្ដិសូមអោយព្រះអង្គរាប់កិច្ចការរបស់ខ្ញុំម្ចាស់ទេ។ អំពើទាំងអស់របស់យើងសុទ្ធតែប្រឡាក់ចំពោះព្រះនេត្រារបស់ព្រះអង្គ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំចង់ស្លៀកពាក់សេចក្ដីសុចរិត របស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ និងទទួលព្រះអង្គផ្ទាល់ ពីសេចក្ដីស្រលាញ់ របស់ព្រះអង្គ ជាដរាបតរៀងទៅ” (សន្តី ថេរេសានៃព្រះកុមារយេស៊ូ)។

២. ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សម្នាក់ ដែលគាប់ព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់

២.១. ព្រះគ្រីស្តជាយញ្ញបូជា

អ្វីទៅជាយញ្ញបូជា? ជាធម្មតា ការបូជា គឺជាការលះបង់អ្វីមួយ ដើម្បីបានអ្វីមួយផ្សេងទៀតប្រសើរជាង។ ឧ. កីឡាការម្នាក់លែងជក់បារី ដើម្បីបានឈ្នះការប្រកួតកីឡា។ ឧ. ឪពុកម្តាយបូជាទ្រព្យសម្បត្តិ ដើម្បីជួយអប់រំកូនអោយបានល្អ។ ឧ. កងទ័ពម្នាក់បូជាជីវិតលើសមរភូមិ ដើម្បីប្រទេសជាតិ ល។ល។​ តាមគំនិតទូទៅ ត្រូវតែលះបង់ ឬកើតទុក្ខ ដើម្បីបានផលប្រយោជន៍ល្អ។ ក្នុងសាសនានិមួយៗមនុស្សបូជាអ្វីមួយ សត្វ ឬមនុស្សម្នាក់ ដើម្បីគាប់ព្រះហឬទ័យនៃព្រះរបស់គេ។  ដោយសារយញ្ញបូជានេះ មនុស្សព្យាយាមមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះ ដើម្បីបានសេចក្ដីសុខ ដើម្បីអរព្រះគុណព្រះ ឬដើម្បីសម្រុះសម្រួលនឹងព្រះ...។

២.‌១.‌១. តាមព្រះគម្ពីរ

ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់មិនគាប់ព្រះហឬទ័យនឹងការបូជាមនុស្ស (កណ ២២) ហើយធម៌វិន័យ និងពួកព្យាការីស្តីបន្តោសជនជាតិយូដា និងសាសន៍ដទៃ ដែលធ្វើយញ្ញចំពោះព្រះក្លែងក្លាយ (លវ ១៨,២១ ; ២០,២)។ តាម សរ​ ១២ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលយកកូនចៀមធ្វើយញ្ញដើម្បីរំលឹកការចេញពីស្រុកអេស៊ីប គឺបុណ្យចម្លង។ ក័ណ្ឌលេវីវិន័យរៀបរាប់អំពីយញ្ញបូជាផ្សេងៗ៖ ជនជាតិយូដាអាចថ្វាយយញ្ញបូជាទាំងស្រុង ឬទេ គេអាចប្រើសត្វគោ សត្វចៀម សត្វលលក ឬបន្លែ នំប៉័ង និងធូបក៏បានដែរ។ គេថ្វាយយញ្ញបូជា ដើម្បីរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ សរសើរលើកតម្កើងអរព្រះគុណព្រះអង្គ ដើម្បីសូមអោយព្រះជាម្ចាស់លើកលែងទោសរំដោះបាប ដើម្បីអោយព្រះអង្គជម្រះចិត្តគំនិតគេ ដើម្បីប្រោសគេអោយបានវិសុទ្ធ។ សរុបសេចក្ដី ដោយសារយញ្ញបូជាទាំងអស់នោះ ជនជាតិយូដាបញ្ចេញអារម្មណ៍ និងចិត្តគំនិតរបស់ខ្លួនចំពោះព្រះជាម្ចាស់ ហើយបង្ហាញថា គេចង់រួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ។ ប៉ុន្តែ យូរៗទៅ ជនជាតិយូដាថ្វាយតង្វាយតែពីខាងក្រៅ ចិត្តរបស់គេមិនស្របនឹងយញ្ញបូជារឡើយ។ ពួកព្យការីស្តីថា គេថ្វាយយញ្ញបូជាទាំងមិនរវីរវល់នឹងព្រះជាម្ចាស់សោះ គេមានពុត៖ “តើ​ព្រះ​អម្ចាស់​សព្វ​ព្រះហឫ​ទ័យ​នឹង​តង្វាយ​ដុត​ទាំង​មូល ព្រម​ទាំង​យញ្ញ​បូជា​ខ្លាំង​ជាង​ការ​ស្ដាប់​បង្គាប់​ព្រះអង្គ ​ឬ? ទេ! ការ​ស្ដាប់​បង្គាប់​ប្រសើរ​ជាង​ថ្វាយ​យញ្ញ​បូជា​ទៅ​ទៀត ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ស្ដាប់ ក៏​ប្រសើរ​ជាង​ការ​ថ្វាយ​ខ្លាញ់​ចៀម​ឈ្មោល​ដែរ” (១សម ១៥,២២) ឬ “ដ្បិតយើងចង់បានតែចិត្តភក្តីប៉ុណ្ណោះ គឺមិនចង់បានយញ្ញបូជាទេ យើងចង់អោយអ្នករាល់គ្នាស្គាល់យើងជាជាងយកតង្វាយដុតមកអោយយើង” (ហស ៦,៦)។​ សំខាន់ គឺការស្តាប់បង្គាប់ សេចក្ដីស្រលាញ់ និងយុត្តិធម៌។

ព្រះយេស៊ូមិនសូវមានព្រះបន្ទូលអំពីយញ្ញបូជាទេ (លើកលែងតែ ដើម្បីរំលឹកសម្ដីរបស់ពួកព្យាការី៖ មថ ៩,១៣ ;​ មក ​១២,៣៣) ដ្បិតព្រះអង្គផ្ទាល់ថ្វាយជីវិតទាំងស្រុងចំពោះព្រះបិតា ដូចជាយញ្ញបូជាល្អឥតខ្ចោះ (អភិបូជា) (សូមអាន អស ៥២,១៣-៥៣)។ សន្តប៉ូលសរសេរថា ព្រះយេស៊ូបានសោយទីវង្គត ដូចជាកូនចៀម ដែលគាប់ព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់ (អភ ៥,២) ហើយលោកជម្រុញគ្រីស្តបរិស័ទអោយថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុង​ដោយរួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត (រម ១២,១)។ តាម ហប ៩,១១-១២៖ “រីឯ​ព្រះគ្រីស្ត​វិញ​ ព្រះអង្គ​បាន​យាង​មក​ក្នុង​ឋានៈ​ជា​មហា​បូជាចារ្យ​ (...) ​ព្រះ​អង្គ​ពុំ​បាន​យក​ឈាម​ពពែ​ឈ្មោល​ ​ឬ​ឈាម​កូន​គោ​ទេ ​គឺ​យក​ព្រះ​លោហិត​របស់​ព្រះអង្គ​ផ្ទាល់​ចូល​ទៅ​ថ្វាយ​ក្នុង​ទី​សក្ការៈ​ម្ដង​ជា​សូរេច​ទាំង​លោះ​យើង​អស់​កល្ប​ជានិច្ច​ផង” “នៅ​ពេល​ដែល​ព្រះគ្រីស្ត​យាង​ចូល​មក​ក្នុង​ពិភព​លោក​ ព្រះអង្គ​មាន​ព្រះបន្ទូល​ទៅ​កាន់​ព្រះជាម្ចាស់​ថា៖ ព្រះអង្គ​មិន​ចង់​បាន​យញ្ញ​បូជា ឬ​‌តង្វាយ​​អ្វី​ទេ‌‌‌​ តែ​ព្រះអង្គ​បាន​ធ្វើ​រូបកាយ​មួយអោយ​ទូលបង្គំ ព្រះអង្គ​មិន​សព្វ​ព្រះហឫទ័យ​នឹង​តង្វាយ​ដុត ឬ​  យញ្ញបូជា​​សុំអោយ​រួច​ពី​បាប​ឡើយ ដូច្នេះ‌‌ទូល​បង្គំ​ពោល​ថា៖‌ ​បពិត្រ​ព្រះជាម្ចាស់ ឥឡូវនេះ‌ ​ទូលបង្គំ​សូម​មក ធ្វើ​តាម​ព្រះហឫទ័យ​ព្រះអង្គ” (ហប ១០,៥-៧)។

២.១.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

តាមសន្ត ក្លេមង់នៅរ៉ូម (Clement of Roma) ព្រះជាម្ចាស់មិនត្រូវការអ្វីសោះ ព្រះអង្គមិនត្រូវការយញ្ញបូជា ឬតង្វាយណាមួយ ព្រះអង្គគ្រាន់តែសូមអោយមនុស្សផ្ញើជីវិតលើព្រះអង្គ។ ហេតុនេះ យញ្ញបូជា និងតង្វាយទាំងប៉ុន្មាន មានប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សផ្ទាល់។ មនុស្សក៏ត្រូវថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុងចំពោះព្រះជាម្ចាស់​ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ យញ្ញបូជាទៅជាព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ចំពោះមនុស្សវិញ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះជាម្ចាស់សូមអោយមនុស្សថ្វាយយញ្ញបូជាខាងវិញ្ញាណ គឺអោយយើងស្រលាញ់ព្រះអង្គ អ្នកដទៃ និងខ្លួនឯង ដូចព្រះគ្រីស្តបានស្រលាញ់យើងដែរ។ តាមការពិត មានយញ្ញបូជាតែមួយគត់ គឺយញ្ញ ដែលព្រះគ្រីស្តបានថ្វាយនៅលើឈើឆ្កាង ឯគ្រីស្តបរិស័ទវិញ ពួកគេរួមចំណែកក្នុងយញ្ញបូជានេះតែប៉ុណ្ណោះ (សន្ត យ៉ូស្តីន ស៊ីរីល អ៊ីរេណា អាថាណាស...)។

ចំពោះសន្តអូគូស្ទីន ដូចគ្រូបាធ្យាយឯទៀតៗ លោកនិយាយថា ព្រះជាម្ចាស់មិនសព្វព្រះហឬទ័យនឹងការសម្លាប់សត្វទេ ព្រះអង្គសព្វព្រះហឬ័ទយអោយយើងថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុងចំពោះព្រះអង្គ ដោយសារយញ្ញបូជា យើងក៏ឆ្លងឆ្ពោះទៅឯព្រះបិតា យើងរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ ពោរពេញទៅដោយអំណរសប្បាយ។ ហេតុនេះ ហើយបានជាចំពោះលោកអូគូស្ទីន ការធ្វើយញ្ញបូជាមិននាំអោយយើកើតទុក្ខទេ (ផ្ទុយពីគំនិតទូទៅ) គឺត្រូវនាំយើងអោយរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ អោយយើងបានសុភមង្គល។ ព្រះគ្រីស្តបានថ្វាយយញ្ញបូជាពីខាងក្នុង (ព្រះអង្គស្រលាញ់ព្រះបិតា និងមនុស្សលោក) ហើយព្រះអង្គបានថ្វាយយញ្ញពីខាងក្រៅដែរ (ព្រះអង្គបានថ្វាយព្រះកាយព្រះអង្គនៅលើឈើឆ្កាង)។ ជារៀងរាល់ពេលព្រះសហគមន៍ថ្វាយអភិបូជា គ្រីស្តបរិស័ទក៏រួមគ្នាក្នុងព្រះកាយតែមួយ ធ្វើជាយញ្ញបូជាតែមួយ ដែលគាប់ព្រះហឬទ័យព្រះបិតា។ យញ្ញបូជា ដែលព្រះគ្រីស្តបានថ្វាយនៅលើឈើឆ្កាងជាអគ្គសញ្ញានៃយញ្ញបូជា ដែលមនុស្សទាំងអស់ត្រូវតែថ្វាយដែរ (ដោយរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តក្នុងអភិបូជា)។

២.១.៣. សព្វថ្ងៃ

នៅឆ្នាំ១៥៦២ នៅមហាសន្និបាតទីក្រុងត្រេនតូ ពួកលោកអភិបាលអះអាងថា៖ “ព្រះអម្ចាស់យេស៊ូគ្រីស្តជាមហាបូជាចារ្យតែមួយ ដែលអាចនាំអស់អ្នក ដែលព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឬទ័យប្រោសអោយបានវិសុទ្ធ អោយបានល្អឥតខ្ចោះ និងបានគ្រប់លក្ខណៈ ដោយថ្វាយព្រះអង្គផ្ទាល់ គឺដោយសោយទីវង្គ តម្តងជាសូរេច នៅលើអសានៈនៃព្រះឈើឆ្កាង”។ ពួកលោកបន្ថែមទៀតថា៖ “ក៏ប៉ុន្តែ ទោះបីព្រះអង្គបានសោយទិវង្គតយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះគ្រីស្តនៅតែជាមហាបូជាចារ្យអស់កល្បជានិច្ចដែរ នៅពេលពិធីជប់លៀងចុងក្រោយ ព្រះអង្គសព្វព្រះហឬទ័យប្រោសប្រទានអោយព្រះសហគមន៍ - ជាព្រះមហេសីដ៏ជាទីស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គ - នូវយញ្ញបូជា ដែលអាចមើលឃើញ គឺជាការនឹករលឹក (repraesentaretur) យញ្ញបូជា ដែលមានបង្ហូរឈាម នៅលើព្រះឈើឆ្កាង (...) ព្រះអង្គក៏បង្កើតបុណ្យចម្លងថ្មី គឺព្រះសហគមន៍សម្លាប់ (immolandum) ព្រះអង្គផ្ទាល់ តាមរយៈពួកបូជាចារ្យ...”។

តាមអត្ថបទនេះ ពួកលោកអភិបាលយកការប្រៀនប្រដៅរបស់គ្រូបាធ្យាយឡើងវិញ គឺត្រូវតែមានយញ្ញបូជា ដែលអាចមើលឃើញ ស្របតាមធម្មជាតិរបស់មនុស្ស ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឬទ័យអោយមនុស្សធ្វើយញ្ញបូជា ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់គេ។ ទីបញ្ចប់ ពួកបូជាចារ្យតំណាងព្រះយេស៊ូ ដែលមើលពុំឃើញឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែ គួរសម្គាល់អំពីពាក្យសំខាន់ជាងគេគឺ “ជាការនឹករលឹក” ដែលសម្ដែងអំពីទំនាក់ទំនងរវាងយញ្ញបូជា ដែលមាននៅលើឈើឆ្កាង និងយញ្ញបូជានៃអភិបូជា។ សម្រាប់ពួកអភិបាល អភិបូជាមិនគ្រាន់តែជារូបតំណាងនៃយញ្ញបូជា ដែលមានម្តងជាសូរេចនៅលើឈើឆ្កាងទេ ជារៀងរាល់ពេលយើងថ្វាយអភិបូជា យើងរួមចំណែក (ខាងវិញ្ញាណ) ក្នុងយញ្ញបូជារបស់ព្រះគ្រីស្ត។ អភិបូជាជាការនឹករលឹកខាងអគ្គសញ្ញានៃយញ្ញបូជាតែមួយ ដែលមាននៅលើឈើឆ្កាងម្តងជាសូរេច។ ម្យ៉ាងទៀត ដោយប្រើពាក្យ “សម្លាប់” ពួកអភិបាលចង់និយាយថា ព្រះសហគមន៍មិនសម្លាប់ព្រះគ្រីស្តម្តងទៀតទេ ពួកបូជាចារ្យសម្លាប់ធ្វើអោយមនុស្សទាំងអស់អាចយល់ឃើញអំពីការសម្លាប់ព្រះគ្រីស្ត ដែលមានកាលពីមុន គឺជាការសម្លាប់ខាងវិញ្ញាណ (ដោយមិនបង្ហូរឈាម) ជាអគ្គសញ្ញា ដែលធ្វើអោយមនុស្សលោកអាចនឹករលឹកយញ្ញបូជា ដែលមានបង្ហូរឈាម នៅលើឈើឆ្កាង។ ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវតែទទួលស្គាល់ថា ការប្រៀនប្រដៅរបស់ពួកអភិបាលនៅមហាសន្និបាតត្រេនតូអាចនាំអោយមនុស្សយល់ច្រឡំ គេអាចយល់ថា ពួកបូជាចារ្យជាពួកឃាតករ ដែលសម្លាប់ព្រះគ្រីស្តម្ដងទៀត រាល់ពេលពួកលោកថ្វាយអភិបូជា...

ដូច្នេះហើយ បានជានៅមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២ ពួកអភិបាលបង្រៀនថា៖ “អស់លោកបូជាចារ្យបំពេញបន្ទុកដ៏សក្ការៈរបស់អស់លោកយ៉ាងពិសេសក្នុងអភិបូជា គឺនៅពេលនោះ អស់​លោក​ប្រព្រឹត្តកិច្ចការក្នុងនាមព្រះគ្រីស្ត និងជំនួសព្រះអង្គ ហើយប្រកាសគម្រោងការ​ដ៏អស្ចារ្យ​របស់​ព្រះ​អង្គ។ អស់​លោកប្រមូលពាក្យអង្វររបស់គ្រីស្តបរិស័ទអោយរួមជាមួយ​សក្ការបូជានៃម្ចាស់របស់អស់​លោក។ អស់​លោក​ធ្វើអោយ​សក្ការ​បូជា​របស់​ព្រះ​គ្រីស្តមានវត្តមាននៅពេលអស់លោកថ្វាយអភិបូជានោះ រហូត​ដល់​ព្រះ​អម្ចាស់​យាងមក (១ករ ១១, ២៦)។ សក្ការបូជា​នៃ​សម្ព័ន្ធមេត្រី​នេះមាន​តែ​មួយ​គត់ គឺសក្ការ​បូជា​របស់​ព្រះ​គ្រីស្ត ដែល​បាន​បូជា​ព្រះជន្ម​ទុក​ជា​យញ្ញ​ដ៏​ឥត​សៅ​ហ្មង ថ្វាយទៅព្រះបិតា​ម្តងជាស្រេច (ហប ៩, ១១-២៨)” (LG ២៨)។ ឯធម៌ប្រសិទ្ធិព្រះកាយទី៣ថ្លែងថា៖ “សូមព្រះបិតាមេត្តាទតមើលតង្វាយរបស់ព្រះសហគមន៍ ទុជាសក្ការៈបូជារបស់ព្រះបុត្រាព្រះអង្គ ដែលទ្រង់បានជ្រើសរើស ដើម្បីសម្រុះសម្រួលយើងខ្ញុំជាមួយព្រះអង្គ”។

២.២. ព្រះគ្រីស្តជាអ្នកបម្រើ ដែលរងទុក្ខលំបាក

ជាធម្មតា នរណាបានប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់សុខចិត្តទទួលទោស ដើម្បីសម្រុះសម្រួលនឹងអ្នកដទៃ (សង្គម ឬព្រះជាម្ចាស់)។ គេសុខចិត្តរងទុក្ខលំបាកម្យ៉ាង ដើម្បីទូទាត់អំពើអាក្រក់ ដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្ត។ តាមរយៈការដាក់ទោសនេះ អ្នកដទៃដូចជាសងសឹកនឹងអ្នកទោស ហើយជួយអោយគេកែប្រែចិត្តគំនិត។ ចំពោះព្រះជាម្ចាស់វិញ គំនិតនេះ ត្រឹមត្រូវម្យ៉ាង ប៉ុន្តែ យើងអាចយល់ (ខុស) ថា ព្រះជាម្ចាស់ព្រះពិរោធ មានព្រះហឬទ័យអោយអ្នកបាបរងទុក្ខលំបាក ដើម្បីសងសឹកនឹងគេ។ ឯចំពោះមនុស្សវិញ គេអាចយល់ (ខុស) ថា ត្រូវតែរងទុក្ខលំបាក ដើម្បីទូទាត់អំពើបាប។ តើត្រូវគិតយ៉ាងដូចម្ដេច?

២.២.១. តាមព្រះគ្ពីរ

ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីចាស់ ក្រោយពីប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលបានប្រព្រឹត្តខុសនឹងព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់ លោកម៉ូសេទូលអង្វរ (Kipper) ព្រះអង្គកុំអោយព្រះអង្គ “បំផ្លាញ” ប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គ (សរ ៣២,៣០ ; ៣២,៣១-៣២...)។ ជំពូក១៦ និង១៧ នៃក័ណ្ឌលេវីវិន័យរៀបរាប់អំពី “ថ្ងៃជម្រះបាប” គឺមានលោកមហាបូជាចារ្យចូលក្នុងព្រះពន្លា និងប្រោះឈាមសត្វពីមុខកំរបហិបនៃសម្ព័ន្ធមេត្រី។​ លើកំរបហិបនេះ មានរូបខេរូប៊ីមពីរដូចជាជុំវិញបល្ល័ង្កព្រះជាម្ចាស់។ ហិបនេះ តំណាងវត្តមានព្រះជាម្ចាស់ (សរ ២៥,២២ ; ជរ ៧,៨៩) ជាទីសក្ការៈ ដែលព្រះអង្គសព្វព្រះហឬទ័យលើកលែងទោសអោយប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល (លវ ១៦,១៦)។ ពិធីនេះ អាចនាំយើងអោយយល់ថា ត្រូវតែធ្វើយញ្ញ ដើម្បីកុំអោយព្រះជាម្ចាស់ព្រះពិរោធនឹងអ្នកបាប ប៉ុន្តែ តាមការពិត ត្រូវតែយល់ថា ពីធីនេះ ជាព្រះអំណោយទាន ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់ (“យើងអោយ អ្នករាល់គ្នាបង្ហូរឈាមនៅលើអាសនៈ” - លេ ១៧,១១) ទ្រង់ប្រោសប្រណីអោយប្រជាជនរបស់ព្រះអង្គ ។ ពិធីនេះ មិនធ្វើអោយព្រះជាម្ចាស់មិនប្រែប្រួលឡើយ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គប្រោសប្រទានអោយមនុស្សអាចធ្វើអ្វីមួយ ដើម្បីបង្ហាញថា គេចង់កែប្រែចិត្តគំនិត និងបញ្ជាក់ថា ព្រះជាម្ចាស់បានលើកលែងទោសអោយគេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត “ព្រះពិរោធ” របស់ព្រះជាម្ចាស់បង្ហាញថា តាមការពិត ព្រះអង្គចាប់អារម្មណ៍ និងស្រលាញ់ប្រជារាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គខ្លាំងណាស់ (អគ ២០,៣៣ ; យរ ២៥,១៥-៣៨ ; យណ ៣,៩ ; ហស ១៤,៥ ; អស ៥៤,៧-៨) ព្រះពិរោធរបស់ព្រះជាម្ចាស់ស្ថិតនៅក្នុងធម៌មេត្តាករុណារបស់ព្រះអង្គ។

ព្យាការីអេសាយ (៥៣,២-១២) ថ្លែងអំពីអ្នកបម្រើរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុង ដើម្បីលោះបាបប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល។ តាមអត្ថបទនេះ មនុស្សស្មានថា (៥៣,៥៖ “យើងស្មានថា”) ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកដាក់ទោសលើអ្នកបម្រើរបស់ព្រះអង្គ (៥៣,១០៖ “ព្រះអម្ចាស់សព្វព្រះហឬទ័យអោយអ្នកបម្រើរបស់ព្រះអង្គរងទុក្ខលំបាកដ៏ខ្លោចផ្សា”)។ ប៉ុន្តែ តាមការពិត អ្នកបម្រើនេះ ដែលសុចរិត និងដែលគ្មានទោស រងទុក្ខ “ព្រោះតែអំពើទុច្ចរិតរបស់យើង” (៥៣,៥) លោកបាន “ទទួលកំហុសរបស់ (យើង)” (៥៣,១១)។ អ្នកបម្រើនេះ មិនគាប់ព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់ ដោយសារទុក្ខលំបាករបស់លោកទេ លោកជួយសង្រ្គោះប្រជាជន ដោយលោកសុខចិត្តថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុងដោយមានចិត្តស្រលាញ់។

ក្នុងសម្ព័ន្ធមេត្រីថ្មី ព្រះយេស៊ូមិនគ្រាន់តែធ្វើយញ្ញ ដើម្បីលោះបាបមនុស្សលោកទេ ព្រះអង្គផ្ទាល់ជាយញ្ញ (hilasterion) ដែលរងទុក្ខលំបាក៖ រម ៣,២៥។​ ពាក្យ hilasterion សម្ដៅទៅលើកំរបហិប (kipporet) កន្លែង ដែលគេប្រោះឈាម (លវ) ហើយជីវិត ដែលអ្នកបម្រើថ្វាយទៅព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីលោះអ្នកបាប។ ព្រះគ្រីស្តជាយញ្ញ ជាព្រះដំណាក់ដ៏វិសុទ្ធរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយព្រះអង្គបានបង្ហូរព្រះលោហិតព្រះអង្គ ដើម្បីអោយយើងរួចពីបាប។ សរុបសេចក្ដី អ្វីៗទាំងអស់មកពីព្រះជាម្ចាស់ (១យហ ៤,១០៖ “មិនមែន​យើង​ទេ​ដែល​បាន​ស្រឡាញ់​ព្រះអង្គ​ គឺ​ព្រះអង្គ​ទេ​តើ​ដែល​បាន​ស្រឡាញ់​យើង​ និង​បានចាត់​ព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះអង្គអោយ​យាង​មក​បូជា​ព្រះជន្ម​ លោះ​យើងអោយ​រួច​ពី​បាប”)។ ដោយសារព្រះជាម្ចាស់តែងតែសព្វព្រះហឬ័ទយលើកលែងទោសអោយយើង ព្រះអង្គក៏បានរងទុក្ខលំបាកសម្រាប់យើង (យហ ១,២៩ ; ហប ២,១៧ ; ៥,១...)។

ម្យ៉ាងទៀត តាម ២ករ ៥,២១៖ “ព្រះគ្រីស្ត​គ្មាន​បាបទាល់តែ​សោះ តែ​ព្រះជាម្ចាស់​បាន​ធ្វើអោយ​ព្រះអង្គ​ទៅ​ជា​តួ​បាប​សម្រាប់​យើង ដើម្បី​ប្រោស​យើងអោយ​បាន​សុចរិត​រួម​ជាមួយ​ព្រះគ្រីស្ត​ដែរ” និងតាម កាឡ ៣,១៣៖ “ដោយ​ព្រះគ្រីស្ត​បាន​ទទួល​បណ្ដាសា​សម្រាប់​យើង​ ទ្រង់​លោះ​យើងអោយ​រួច​ផុត​ពី​បណ្ដាសា​ដែល​មក​ពី​ធម្ម​វិន័យ​” យើងអាចនឹកស្មានថា ព្រះគ្រីស្តទៅជាអ្នកបាប ដែលធ្លាក់នរកជំនួសយើង ដោយសារព្រះជាម្ចាស់ព្រះពិរោធព្រះអង្គ ប៉ុន្តែ តាមសន្តប៉ូល ត្រូវតែយល់ថា ព្រះគ្រីស្តជាអ្នកគ្មានទោសសោះ ទ្រង់រួមសាមគ្គីជាមួយអ្នកបាប (រម ៨,៣) រហូតដល់ទទួលយកបាបរបស់គេលើខ្លួន ព្រះអង្គប្រៀបដូចជាគ្រូពេទ្យម្នាក់ ដែលឆ្លងជម្ងឺ ដោយព្យាបាលអ្នកជម្ងឺ។ ព្រះអង្គប្រោសអំពើបាបអោយចេញពីមនុស្សលោក មិនមែនដោយព្រះអង្គរងទុក្ខ គឺមកពីព្រះអង្គថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុងចំពោះព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្សលោក ដោយមានចិត្តស្រលាញ់។

២.២.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

ដោយបកស្រាយ កាឡ ៣,១៣ សន្តយ៉ូស្ទីននិយាយថា ព្រះគ្រីស្តមិនអាចទៅជាមនុស្សបាបជំនួសអ្នកបាប ដែលទ្រង់រងទុក្ខលំបាកកុំអោយព្រះបិតាព្រះពិរោធអ្នកបាបទេ បើដូច្នោះមែន “ហេតុអ្វីបានជាព្រះបិតាបានប្រោសព្រះបុត្រាអោយមានព្រះជន្មថ្មី?”។ ព្រះគ្រីស្តជំនួសយើង ដោយថ្វាយខ្លួនចំពោះព្រះបិតា។ ព្រះបុត្រា និងព្រះបិតារួមគ្នាក្នុងការសង្រ្គោះមនុស្សលោក បណ្តាសាមិនមែនមកពីព្រះបិតា ប៉ុន្តែ មកពីអំពើបាបរបស់មនុស្សលោកវិញ។ សន្តអូរីសែន សន្តអាថាណាស និងសន្តស៊ីរីល និយាយដដែល៖ ព្រះគ្រីស្តបានទៅជាតួបាប និងបានទទួលបណ្តាសា មកពីព្រះអង្គសុខចិត្តលះបង់អ្វីៗទាំងអស់ ដើម្បីប្រោសយើងអោយបានសុចរិត។ ព្រះអង្គបានយកសាច់ឈាមដូចមនុស្សយើងបេះបិត លើកលែងតែអំពើបាប... តាមគ្រូបាធ្យាយទាំងអស់ ព្រះបិតាមិនព្រះពិរោធព្រះបុត្រា ព្រះអង្គមិនសងសឹកអ្នកបាប ទ្រង់ក៏មិនសព្វព្រះហឬទ័យអោយព្រះបុត្រារងទុក្ខលំបាកឡើយ។

២.២.៣. សព្វថ្ងៃ

បន្តិចម្ដតៗ ដោយសសារពួកគេស្រលាញ់ព្រះយេស៊ូ​ គ្រីស្តបរិស័ទខ្លះមានបំណងចង់រួមទុក្ខជាមួយព្រះអង្គ និងព្រះមាតាព្រះអង្គផងដែរ។ បព្វជិតនៃក្រុមគ្រួសាររបស់សន្តហ្វ្រង់ស៊ីស្កូ (Francesco) និងសន្តដូមីនីកូ (Dominico) ជម្រុញអោយគ្រីស្តបរិស័ទរងទុក្ខលំបាក ដើម្បីបង្ហាញថា ពួកគេស្រលាញ់ព្រះយេស៊ូ។ ពួកគេប្រៀនប្រដៅថា ដោយសារទុក្ខលំបាក យើងលួងលោមព្រះយេស៊ូនៅលើឈើឆ្កាង និងទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកខ្លះបានយល់ថា ត្រូវតែរងទុក្ខលំបាក ដើម្បីកុំអោយព្រះជាម្ចាស់ព្រះពិរោធ ​និងសងសឹកអ្នកបាប...

ទុក្ខលំបាករបស់ព្រះគ្រីស្តផ្តល់អត្ថន័យដល់ទុក្ខលំបាករបស់គ្រីស្តបរិស័ទ ដូច្នេះហើយ បានជាយើងត្រូវតែយល់អោយច្បាស់អំពីអត្ថន័យនេះអោយបានស៊ីជម្រៅ កុំអោយយើងភ័ន្តច្រឡំ និងវង្វេងខាងជំនឿឡើយ។

១. ទុក្ខលំបាកអាក្រក់ជានិច្ច៖ យើងអាចយល់ឃើញថា មនុស្សលោករងទុក្ខ ខាងផ្លូវចិត្ត ​ខាងផ្លូវកាយ ខាងផ្លូវវិញ្ញាណ ដោយសារគ្រោះធម្មជាតិ ជម្ងឺ អំពើបាប ឬមូលហេតុផ្សេងទៀត ទោះជាគេទទួលខុសត្រូវ ឬទេ ក្នុងការកើតទុក្ខទាំងអស់នោះ។ ទុក្ខលំបាកទាំងអស់នោះ អាចនាំអោយយើងឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះជាម្ចាស់។ ទុក្ខលំបាកជាឧបសគ្គដំបូងក្នុងការមិនព្រមជឿថា ព្រះជាម្ចាស់គង់ជាមួយយើង និងស្រលាញ់យើង។

២. ហេតុនេះហើយ បានជាត្រូវតែខិតខំអស់ពីសមត្ថភាព ដើម្បីលុបបំបាត់ទុក្ខលំបាក ដូចព្រះយេស៊ូបានបង្ហាញអោយយើងដែរ៖ ព្រះអង្គតែងតែប្រោសអ្នកជម្ងឺអោយបានជា ជួយសង្រ្គោះជនក្រីក្រ និងរកយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម (មថ ២៥, ៣១-៤៦ ; លក ១០, ២៩-៣៧...)។ តាំងពីដំបូងបង្អស់ ព្រះសហគមន៍បានយកតម្រាប់តាមព្រះយេស៊ូដែរ។ កាលណាយើងលែងកើតទុក្ខ នោះយើងអាចមានអារម្មណ៍ថា ព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់យើងមែន។

៣. កាលណាយើងរងទុក្ខលំបាក យើងត្រូវតែផ្តល់អត្ថន័យដល់ទុក្ខលំបាកនោះ។ យើងអាចបះបោរប្រឆាំងនឹងទុក្ខ សុខចិត្តទទួលទុក្ខ ឬបណ្តោយអោយខ្លួនក្នុងទុក្ខ និងទទួលយកការសប្បាយ យើងអាចគិតតែពីទុក្ខលំបាករបស់ខ្លួន ឬបែរមុខទៅរកព្រះជាម្ចាស់ និងអ្នកដទៃ។ ទុក្ខលំបាកអាចជួយពង្រឹងទឹកចិត្តរបស់យើង ឬបំផ្លាញយើង ទុក្ខលំបាកអាចជួយអប់រំណែនាំយើងអោយបែរមុខទៅរកព្រះជាម្ចាស់ ឬបោះបង់ព្រះអង្គចោល... មនុស្សយើងអាចផ្តល់អត្ថន័យជាច្រើនដល់ទុក្ខលំបាក។

៤. ដោយសារព្រះយេស៊ួបានរងទុក្ខលំបាក និងត្រូវគេឆ្កាង ព្រះអង្គបានប្រែទុក្ខលំបាករបស់មនុស្សលោក។ យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះអង្គពុំមានព្រះហឬទ័យរងទុក្ខលំបាកទេ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គសុខចិត្តទទួល ដោយស្ដាប់បង្គាប់ព្រះបិតា (ហប ៥,៨)។ ទោះបីព្រះយេស៊ូឈឺចុកចាប់ខ្លោចផ្សាយ៉ាងក្រៃលែងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គនៅតែស្រលាញ់ព្រះបិតា និងមនុស្សលោក ហើយព្រះអង្គនៅតែសង្ឃឹមជានិច្ច។ ព្រះយេស៊ូមិនជួយសង្រ្គោះមនុស្ស ដោយសារព្រះអង្គរងទុក្ខលំបាកឡើយ គឺព្រះអង្គសង្រ្គោះយើងអោយយើងយល់ឃើញថា កាលណាយើងកើតទុក្ខ នោះត្រូវតែជឿ ស្រលាញ់ និងសង្ឃឹមជានិច្ច។

៥. កាលណាពួកគេកើតទុក្ខ គ្រីស្តបរិស័ទអាចរួមចំណែកជាមួយព្រះយេស៊ូនៅលើឈើឆ្កាង (មក ៨,៣៤) និងអាចទទួលអំណរសប្បាយ៖ “ខ្ញុំ​មាន​អំណរ​ដោយ​រងទុក្ខ​លំបាក​សម្រាប់​បងប្អូន​ ព្រោះ​ខ្ញុំ​រងទុក្ខ​លំបាក​ក្នុង​រូបកាយ​ដូច្នេះ​‌ ដើម្បី​ជួយ​បំពេញ​ទុក្ខ​លំបាក​របស់​ព្រះគ្រីស្ត‌‌​​ សម្រាប់​ព្រះ​កាយ​របស់​ព្រះអង្គ​ដែល​ជា​ព្រះ​សហគមន៍” (កូឡ ១,២៤)។ ទុក្ខលំាបកអាចជួយពង្រឹងសេចក្ដីស្រលាញ់ចំពោះព្រះយេស៊ូ។ ក៏ប៉ុន្តែ ព្រះយេស៊ូរងទុក្ខមកពីអំពើបាបរបស់មនុស្ស ឯយើងវិញ យើងរងទុក្ខដោយសារអំពើបាបរបស់យើង ហេតុនេះហើយ បានជាទុក្ខលំបាករបស់យើងអាចជួយយើងអោយប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើបាបផងដែរ (អោយតែយើងប្រយ័ត្នកុំអោយទុក្ខទៅជាគោលដៅសំខាន់ៗរបស់យើង)។

សរុបសេចក្ដី កាលណាយើងយល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូរងទុក្ខលំបាក ដោយសារព្រះអង្គស្រលាញ់យើងខ្លាំងណាស់ នោះយើងអាចទ្រាំទុក្ខលំបាកបាន និងលែងចោទប្រកាន់ព្រះជាម្ចាស់ថា ជាអ្នកបង្កើតទុក្ខទៀតទេ។ ព្រះជាម្ចាស់មិនព្រះពីរោធនឹងព្រះបុត្រា ដើម្បីសងសឹកអ្នកបាបឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត កាលណាយើងយល់ឃើញថា ព្រះយេស៊ូកើតទុក្ខមកពីអំពើបាបរបស់យើង នោះយើងមានបំណងចង់លួងលោមចិត្តព្រះអង្គ ដោយរួមទុក្ខជាមួយព្រះអង្គដែរ។ ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់មិនត្រូវការទុក្ខលំបាករបស់យើងទេ ព្រះអង្គប្រោសប្រទានអោយមនុស្សអាច “ទូទាត់” អំពើបាបរបស់ខ្លួន ដោយបង្ហាញសេចក្ដីស្រលាញ់របស់គេចំពោះព្រះអង្គ។

២.៣. ព្រះគ្រីស្តទូទាត់អំពើបាបយើង

បើមនុស្សមិនទូទាត់នឹងអំពើបាបរបស់ខ្លួន គេមិនអាចសម្រុះសម្រួលនឹងព្រះជាម្ចាស់បានឡើយ។ តាមគំនិតនេះ យើងអាចយល់ (ខុស) ថា មនុស្សត្រូវរងទុក្ខលំបាក កុំអោយព្រះអង្គព្រះពិរោធ (សូមអានវគ្គខាងលើ៖ ២.២. ព្រះគ្រីស្តជាអ្នកបម្រើ ដែលរងទុក្ខលំបាក) ឬ យើងអាចយល់ (ខុស) ថា មនុស្សត្រូវទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួន ស្របតាមយុត្តិធម៌។ តើត្រូវតែយល់ថា “ព្រះគ្រីស្តទូទាត់អំពើបាបយើង” តាមរបៀបត្រឹមត្រូវ យ៉ាងដូចម្ដេច?

២.៣.១. តាមព្រះគម្ពីរ

គំនិតនេះ ដែលថ្លែងថា ក្នុងនាមមនុស្សលោក ព្រះគ្រីស្តរងទុក្ខលំបាក ដើម្បីទូទាត់អំពើបាបរបស់មនុស្ស ស្របតាមយុត្តិធម៌ ពុំមានក្នុងព្រះគម្ពីរឡើយ។

២.៣.២. តាមគ្រូបាធ្យាយ

ពាក្យ “ទូទាត់” មកពីពាក្យឡាតាំង “satisfacere” ដែលមានន័យថា “ធ្វើគ្រប់គ្រាន់”។ តាមច្បាប់ជនជាតិរ៉ូម៉ាំង ម្ចាស់បំណល់អនុគ្រោះកូនបំណល់ណាម្នាក់ ដែលបានធ្វើគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីសងបំណល់វិញ។ លោកទែរទូលីយ៉ាំង ដែលធ្លាប់ធ្វើជាមេធាវី និយាយថា៖ “ដោយរងទុក្ខលំបាក យើងទូទាត់ (satisfacere) ចំពោះអំពើបាបរបស់ខ្លួន (...)។ អ្នកបានប្រព្រឹត្តខុសនឹងព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់ (...) ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គសុខចិត្តអោយអ្នកទូទាត់ (satisfacere) អ្វីដែលអ្នកបានប្រព្រឹត្ត”។ បន្ទាប់មក ព្រះសហគមន៍អនុគ្រោះអ្នកបាប និងលើកលែងទោសអោយគេ ក្រោយពីគេបានប្រព្រឹត្តអំពើល្អ ឬក្រោយពីគេបានរងទុក្ខលំបាក ដើម្បីទូទាត់នឹងអំពើបាប ដែលគេបានប្រព្រឹត្ត។ បន្ទាប់មកទៀត សន្ត អំប្រូស៍ (Ambrose) ប្រើពាក្យ satisfacere សម្ដៅទៅលើព្រះគ្រីស្តនៅលើឈើឆ្កាង ដែលទូទាត់អំពើបាបរបស់អ្នកបាប។

សន្ត អង់សេល្ម (Anselme - Cur Deus homo)

នៅសតវត្សទី១១ ក្នុងសៀវភៅ “ហេតុអ្វីបានជាព្រះជាម្ចាស់កើតជាមនុស្ស?” (Cur Deus homo) សន្ត អង់សេល្ម ចង់ឆ្លើយតបនឹងសំណួរ ដែលមនុស្សជាច្រើននៅសម័យនោះសួរថា ហេតុអ្វីបានជាព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឬទ័យអោយព្រះបុត្រាព្រះអង្គរងទុក្ខលំបាក និងសោយទីវង្គត ដើម្បីសង្រ្គោះមនុស្សលោក? លោកចង់យល់អំពីគម្រោការណ៍របស់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយបញ្ចេញហេតុផលស្របតាមប្រាជ្ញា។ លោកចង់បង្ហាញថា តាមរយៈព្រះយេស៊ូគ្រីស្ត មនុស្សអាចទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួន។

១. ត្រូវតែទូទាត់អំពើបាបនីមួយៗជានិច្ច ដោយរងទុក្ខលំបាក ឬ ដោយធ្វើអំពើល្អ៖ សម្រាប់លោកអង់សេល្ម យើងមិនគ្រាន់តែត្រូវទូទាត់អំពើបាបទេ ថែមទាំងត្រូវសងលើស អ្វីដែលយើងបានប្រព្រឹត្ត ដើម្បីគាប់ព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ បើមនុស្សមិនព្រមទេ ព្រះជាម្ចាស់នឹងដាក់ទោសលើគេជាដាច់ខាត ស្របតាមយុត្តិធម៌។ សម្រាប់លោក ធម៌មេត្តាករុណាសម្របតាមយុត្តិធម៌។

២. មនុស្សបាបមិនអាចទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួនបានឡើយ៖ ទោះបីមនុស្សខិតខំប្រព្រឹត្តអំពើល្អ ដាក់ខ្លួន ឬរងទុក្ខលំបាកយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អ្វីៗទាំងអស់នោះ ជាព្រះអំណោយទាន​ ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់ស្រាប់ហើយ។ មនុស្សមិនអាចធ្វើអ្វីដោយខ្លួនឯងបានឡើយ។

៣. ចំពោះព្រះជាម្ចាស់ ព្រះអង្គសព្វព្រះហឬទ័យអោយមនុស្សទូទាត់អំពើបាប ដ្បិតព្រះអង្គមានគម្រោងការណ៍បង្កើត និងសង្រ្គោះមនុស្សលោក។ ដោយបង្កើតមនុស្ស ព្រះជាម្ចាស់ហាក់ដូចជាបានបង្ខំខ្លួនព្រះអង្គអោយបង្ហើយស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គ តាមគម្រោងការណ៍ដើមរបស់ព្រះអង្គ។

៤. មានតែព្រះគ្រីស្តក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ផង ក្នុងឋានៈជាមនុស្សផង ដែលអាចទូទាត់អំពើបាបរបស់មនុស្ស៖ គ្មាននរណាម្នាក់អាចទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួនបាន ហើយព្រះជាម្ចាស់មិនអាចទូទាត់បាបជំនួសមនុស្សបាន។ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះជាម្ចាស់ត្រូវតែប្រសូតជាមនុស្ស។ ដោយសោយទីវង្គត ព្រះគ្រីស្តទូទាត់អំពើបាបរបស់មនុស្សលើសអ្វីដែលត្រូវតែសងនឹងព្រះជាម្ចាស់។

២.៣.៣. សព្វថ្ងៃ

តាមការពិត សម្រាប់សន្តអង់សេល្ម ព្រះជាម្ចាស់មិនមែនជាស្ដេចមួយអង្គ ឬចៅក្រមម្នាក់ ដែលរង់ចាំអោយមនុស្សសងបំណុលចំពោះព្រះអង្គ ដោយបង្ហូរឈាមរបស់មនុស្សសុចរិតម្នាក់ទេ គឺនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ជាអ្នកសងបំណុលមនុស្ស ដោយប្រោសប្រទានអោយគេអាចសងបំណុលនេះបាន។ ម្យ៉ាងទៀត សម្រាប់សន្តអង់សេល្ម ព្រះជាម្ចាស់ត្រូវតែធ្វើតាមយុត្តិធម៌ ដើម្បីលើកលែងទោសអោយមនុស្សយ៉ាងពិតប្រាកដ។ នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត មនុស្សត្រូវរងទុក្ខលំបាក ឬប្រព្រឹត្តអំពើល្អ ដើម្បីអោយការលើកលែងទោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ត្រឹមត្រូវតាមយុត្តិធម៌។ បើមិនដូច្នោះទេ ធម៌មេត្តករុណារបស់ព្រះជាម្ចាស់គ្មានតម្លៃទេ។ ទីបញ្ចប់ ត្រូវតែយល់អោយច្បាស់ថា ព្រះជាម្ចាស់មិនទាមទារអោយមនុស្សទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួនមុននឹងលើកលែងទោសអោយគេទេ គឺដោយសារព្រះអង្គលើកលែងទោសអោយអ្នកបាប គេសោកស្តាយអំពើបាប និងចង់បង្ហាញ់ថា គេស្រលាញ់ព្រះអង្គវិញ ដូច្នេះ គេមានបំណងចង់ទូទាត់អំពើបាបរបស់ខ្លួន ហើយព្រះអង្គប្រោសប្រទានអោយគេអាចធ្វើបាននៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត។

សម្រាប់សន្តថូម៉ាស អាគីណាស បើអ្នកបាបកែប្រែចិត្តគំនិត និងស្រលាញ់ព្រះជាម្ចាស់ឡើងវិញ ព្រះអង្គក៏មិនទាមទារអោយគេរងទុក្ខលំបាក ឬប្រព្រឹត្តអំពើល្អទេ...​ ឯចំពោះព្រះគ្រីស្តវិញ ព្រះអង្គបានរងទុកក្ខលំបាកដោយស្តាប់បង្គាប់ និងដោយមានចិត្តស្រលាញ់ ព្រះអង្គក៏បានទូទាត់អំពើបាបយើងលើស អ្វីៗទាំងអស់។

២.៤. ព្រះគ្រីស្តទទួលទោសដោយសារយើង

២.៤.១. ព្រះគ្រីស្តសោយទីវង្គតជំនួសយើង

ដោយបកស្រាយអត្ថបទព្រះគម្ពីរខ្លះ (ដូចជា អស ៥៣ ; កាឡ ៣,១៣ ឬ ២ករ ៥,២១) លោកលូធ៉ែរ អះអាងថា ព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គតសម្រាប់យើង ដោយសារយើង និង “ជំនួស” យើង (Christ-Ersatz)។ សម្រាប់លោក ព្រះគ្រីស្តបានទទួលទោសនៃអំពើបាបជំនួសយើង ព្រះអង្គក៏បានទៅជាតួបាប ហើយបំផ្លាញអំពើបាប ដោយសោយទីវង្គតនៅលើឈើឆ្កាង។ លទ្ធិ ៦១៥ (...) ដោយស្ដាប់បង្គាប់រហូតដល់សោយទិវង្គត ព្រះយេស៊ូជាអ្នកបម្រើ ដែលរងទុក្ខលំបាក និងដែល “បូជាជីវិត ធ្វើ​ជា​យញ្ញ​បូជាលោះបាបសម្រាប់អ្នកដទៃ” ។  “ព្រះអង្គប្រោសមហាជនអោយបានសុចរិត ដោយទទួលយកកំហុស​របស់​​​ពួកគេ” (អស ៥៣,១០-១២)។ ព្រះអង្គបានលោះកំហុសរបស់យើង និងគាប់ព្រះហឫទ័យព្រះបិតា ដោយ​ប្រោស​យើងអោយរួចពីបាប។

យូរៗទៅ ទេវវិទូខ្លះ បានសរសេរថា៖ “ដោយសែងនឹមនៃអំពើបាបរបស់មនុស្សលោក ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ឈ្លាតឆ្ងាយពីព្រះបិតា ដែលបង្ខំព្រះអង្គអោយផឹកពែងនៃព្រះពិរោធរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ទ្រង់ដែលបោះបង់ព្រះគ្រីស្តចោល... តាមរយៈជាតិជាមនុស្ស ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សសុចរិតទៅជាអ្នកបាប ដែលធ្លាក់នរកជំនួសយើង” ហាក់ដូចជាព្រះបិតាសម្លាប់ព្រះគ្រីស្តក្នុងឋានៈជាអ្នកបាប!

លើសពីនេះទៅទៀត គំនិតនេះ អាចនាំអោយយើងយល់ (ខុស) ថា ព្រះគ្រីស្តបានធ្វើអ្វីៗទាំងអស់ជំនួសយើងៗលែងមានសេរីភាពមិនអាចបដិសេធនឹងទទួលការសង្រ្គោះបានឡើយ។

នៅឆ្នាំ១៩៨១ ខណៈកម្មការទេវវិទ្យាអន្តរជាតិរំលឹកយើងថា តាមការពិត ព្រះគ្រីស្តជំនួសយើងមែន គឺព្រះគ្រីស្តបំពេញកិច្ចការមួយ ដែលមនុស្សយើងមិនអាចធ្វើបាន (លទ្ធិ ៦១៦ (...) គ្មាននរណាម្នាក់ ទោះជាដ៏វិសុទ្ធបំផុតក្ដី អាចទទួលយក​បាប​របស់មនុស្សលោកទាំងអស់ ហើយបូជាជីវិតសម្រាប់ពួកគេទាំងអស់គ្នាបានឡើយ (...)) ប៉ុន្តែ ព្រះយេស៊ូមិនសោយទីវង្គត ដោយព្រះជាម្ចាស់ដាក់ទោសលើព្រះអង្គទេ ព្រះគ្រីស្តរងទុក្ខលំបាក ដោយសារតែ អ្នកបាប (លទ្ធិ ៦០៣     ព្រះជាម្ចាស់មិនបានដាក់ទោសព្រះយេស៊ូ​ ដូចជាព្រះអង្គផ្ទាល់បានប្រព្រឹត្តបាបទេ (យហ ៨,៤៦) ប៉ុន្តែ ដោយរួមជាមួយព្រះបិតាក្នុងសេចក្ដីស្រលាញ់ដែលសង្រ្គោះមនុស្សលោក (យហ ៨,២៩) ព្រះអង្គក៏បានទទួលយកយើងជាអ្នកឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះជាមា្ចស់ដោយសារអំពើបាបរបស់យើង (...))។

២.៤.២. ព្រះគ្រីស្តរួមសាមគ្គីជាមួយអ្នកបាប

ដោយបកស្រាយអត្ថបទគម្ពីរ ដូចជា ២ករ ៨,៩ (“​ព្រះអង្គ​ដែល​មាន​សម្បត្តិ​សួគ៌​ជាច្រើន ទ្រង់​បាន​បន្ទាប​ព្រះ​កាយ មក​ជា​អ្នក​ក្រ ព្រោះតែ​បងប្អូន ដើម្បី​ឲ្យ​បងប្អូន​បាន​ទៅ​ជា​អ្នក​មាន ដោយ​ភាព​ក្រីក្រ​របស់​ព្រះអង្គ”) ឬ ភីល ២,៦-៧ (ព្រះគ្រីស្តមានឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ ទ្រង់លះបង់អ្វីៗទាំងអស់យាងមកយកឋានៈជាអ្នកបម្រើ) គ្រូបាធ្យាយបានយល់ថា ព្រះគ្រីស្តរួមសាមគ្គីជាមួយមនុស្សយើងរហូតដល់សុខចិត្តទទួលយកភាពក្រីក្រ អំពើបាប និងបណ្តាសាររបស់យើង ដើម្បីអោយយើងទៅជាអ្នកមាន សុចរិត និងដ៏វិសុទ្ធវិញ (២ករ ៥,១៤ ; រម ៥,១២-២១ ; ហប២,១៧)។ តាមសន្ត ស៊ីព្រីយ៉ាំង (Cyprien) ក្នុងអភិបូជា ព្រះគ្រីស្តរួមសាមគ្គីជាមួយយើង ដើម្បីអោយយើងទៅជារូបកាយតែមួយ (លទ្ធិ ៦១៦ (...) ដោយសារព្រះបុត្រារបស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ ដែលហួសមនុស្សទាំងអស់ និងបង្រ្គប់គេ ស្ថិតនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ហើយធ្វើអោយព្រះអង្គទៅជា​ព្រះ​សិរសា​របស់មនុស្សលោកទាំងអស់ ព្រះអង្គអាចសង្រ្គោះពួកគេទាំងអស់​គ្នា បាន)។

តាមវ៉ាទីកង់ទី២ “ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តប្រព្រឹត្តស្នាព្រះហស្ត ដែលបង្រ្គប់លក្ខណៈរបស់មនុស្សជាសង្គមយ៉ាងពេញលេញ។ ព្រះបន្ទូល​ប្រសូត​ជា​មនុស្ស​ផ្ទាល់ ទ្រង់​សព្វព្រះហឫទ័យចូលរួមសាមគ្គីក្នុងសង្គមនោះ។ ព្រះអង្គ​ចូលរួម​ក្នុង​ពីធី​មង្គលការ​ នៅភូមិកាណា ព្រះអង្គសូមទៅទទួលទាននៅផ្ទះលោកសាខេ ទ្រង់រួម​តុជាមួយ​ក្រុម​អ្នក​ទារពន្ធ និង​អ្នក​បាប។ ព្រះអង្គបានសម្តែង​ព្រះហឫទ័យស្រឡាញ់របស់ព្រះបិតា និងភាព​ដ៏ប្រសើរ​បំផុតនៃ​ជីវិត​របស់​មនុស្ស ​តាម​ព្រះជាម្ចាស់បានកំណត់ទុក ដោយ​លើកយកកិច្ចការសាមញ្ញធម្មតានៃការរស់នៅក្នុងសង្គម ព្រម​ទាំង​លើក​យកនិមិត្តរូបពីការ​រស់នៅ​ប្រចាំថ្ងៃ​របស់គេមកនិយាយ។ ព្រះអង្គ​បានប្រោសអោយចំណងនានា​របស់​មនុស្ស​បាន​វិសុទ្ធជាពិសេស​ចំណង​នានា​ក្នុងក្រុម​គ្រួសារ​ជាប្រភពនៃការរស់នៅក្នុងសង្គម។ ព្រះអង្គក៏សព្វ​ព្រះហឫទ័យ​អនុវត្តតាមច្បាប់មាតុភូមិរបស់​ព្រះ​អង្គ។ ព្រះអង្គ​ក៏​សព្វព្រះហឫទ័យប្រកបអាជីវកម្មជាជាង តាម​របៀប​មនុស្សនៅសម័យនិងនៅតំបន់ព្រះអង្គរស់នៅ” (GS ៣២,២)។

ដោយសារព្រះគ្រីស្តបានរួមសាមគ្គីជាមួយមនុស្សៗក៏រួមសាមគ្គីជាមួយព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះគ្រីស្តអាចជួយសង្រ្គោះមនុស្ស លុះត្រាតែព្រះអង្គជារូបតំណាងរបស់មនុស្សយ៉ាងពិតប្រាកដ។ ដូច្នេះ ព្រះគ្រីស្តសុខចិត្តរួមសាមគ្គីជាមួយយើងរហូតដល់ទទួលយកលទ្ធផលនៃអំពើបាប ព្រះអង្គមិនគ្រាន់តែរស់នៅដូចមនុស្សយើងបេះបិតប៉ុណ្ណោះទេ ព្រះអង្គក៏ស្លាប់ដូចយើងដែរ។

លទ្ធិ ៦០៣ (ត.) (...) រហូតដល់ព្រះអង្គអាចមានព្រះបន្ទូល ក្នុងនាមយើង នៅលើឈើឆ្កាង​ថា៖ “ឳព្រះនៃទូលបង្គំ ព្រះនៃទូលបង្គំអើយ! ហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គបោះបង់ទូលបង្គំចោលដូច្នេះ?” (មក ១៥,៣៤ ; ទន ២២,១)។ ដោយប្រោសព្រះអង្គអោយបានរួមសាមគ្គីជាមួយយើងជាអ្នកបាប “ព្រះជាម្ចាស់​ពុំ​បាន​ទុក​ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ទេ គឺព្រះអង្គបាន​បញ្ជូន​ព្រះ​បុត្រានោះមកសម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា” (រម ៨,៣២) ដើម្បីសម្រុះសម្រួលយើងអោយជានានឹងព្រះអង្គវិញ ដោយ​ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គបានសោយទិវង្គត” (រម ៥,​១០)​។

 សេចក្ដីបញ្ចប់៖ ព្រះគ្រីស្តសោយទីវង្គត “សម្រាប់យើង”

១. ក្នុងគម្ពីរដំណឹងល្អ គ្មានអ្វីបង្ហាញអោយយើងដឹងថា ព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គតសម្រាប់យើងឡើយ។ អ្នកនិពន្ធទាំង៤នាក់បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូជាមនុស្សសុចរិត ដែលត្រូវគេបៀតបៀនតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ ភ្លាមៗក្រុមគ្រីស្តទូតប្រកាសថា ព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គតសម្រាប់យើង។ ទោះបីព្រះគ្រីស្តមានព្រះជន្មថ្មីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ក្រុមគ្រីស្តទូតសួរថា ហេតុអ្វី បានជាព្រះជាម្ចាស់មិនបានជួយសង្រ្គោះព្រះយេស៊ូមិនអោយសោយទីវង្គត? តើព្រះជាម្ចាស់មានគម្រោងការណ៍អ្វីខ្លះ? យូរៗទៅ ព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធបានជួយបំភ្លឺពួកគាត់អោយយល់ថា ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឬទ័យអោយព្រះបុត្រាព្រះអង្គសោយទីវង្គត ដោយសារយើងតែប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុនេះហើយ បានជាគ្រីស្តបរិស័ទដើមដំបូងព្យាយាមបង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្តត្រូវតែសោយទីវង្គតតាមគម្រោងការណ៍របស់ព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីសង្រ្គោះយើង។ ព្រះគ្រីស្តសោយទីវង្គើត ដើម្បីអោយយើងមានជីវិត!

២. យើងបានយល់ឃើញថា ព្រះគ្រីស្តសង្រ្គោះយើង ដោយព្រះអង្គបំភ្លឺយើង ព្រះអង្គរំដោះយើង ប្រោសយើងអោយបានសុចរិត ព្រះអង្គជាយញ្ញបូជា ទូទាត់អំពើបាបយើង ​ល។ល។ មហាសន្និបាតនៅទីក្រុងនិសេអះអាងតាមគម្ពីរថា ព្រះគ្រីស្តត្រូវគេឆ្កាង “សម្រាប់យើង” (pro nobis) (១ករ ១៥,៣) នៅជំនាន់លោកប៉ុនពីឡាត។ ពួកទេវវិទូពីសតវត្សមួយទៅសតវត្សមួយទៀតបានបកស្រាយពាក្យ “សម្រាប់យើង” តាមរបៀបបី៖ ១) ព្រះគ្រីស្តបានរួមសាមគ្គីជាមួយយើង ២) ព្រះគ្រីស្តបានសោយទីវង្គត ដោយសារយើង ៣) ព្រះគ្រីស្តសោយទីវង្គតជំនួសយើង។  តាមការពិត ពុំមានចំណុចណាមួយសំខាន់ជាងចំណុចឯទៀតៗ ហើយចំណុចទាំងអស់នោះ បំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីពន្យល់អំពីរបៀប ដែលព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះយើងឡើយ។

៣. តាមលទ្ធិ ៦១៦ ដោយសារព្រះគ្រីស្តបាន “ស្រលាញ់ (...) រហូតដល់ទីបំផុត” (យហ ១៣,១) ព្រះអង្គក៏អាចធ្វើជាយញ្ញបូជា ដើម្បីសង្រ្គោះ និងលោះបាបសម្រាប់មនុស្សលោក ហើយដែលគាប់ព្រះហឫទ័យរបស់ព្រះបិតា។ ពេល​ព្រះអង្គ​​បូជា​ព្រះជន្ម ទ្រង់បានស្គាល់ និងស្រលាញ់យើងម្នាក់ៗ (កាឡ ២,២០)។ “ព្រះហឫទ័យស្រលាញ់​របស់​ព្រះ​​គ្រីស្តបានជម្រុញយើងអោយយល់ឃើញថា បើមនុស្សម្នាក់ស្លាប់សម្រាប់មនុស្សទាំងអស់ នោះ​​​មនុស្ស​ទាំងអស់ក៏ដូចជាបានស្លាប់ដែរ” (២ករ ៥,១៤)៖ ក្នុងសង្រ្គោះវិទ្យា យើងមិនត្រូវភ្លេចថា មានតែសេចក្ដីស្រលាញ់ ដែលជួយសង្រ្គោះយើង (មិនមែនទុក្ខលំបាកទេ)។

៤. សរុបសេចក្ដី សូមអាន លទ្ធិ ៥៩៩-៦១៨៖

ព្រះគ្រីស្តសោយទិវង្គត តាមគម្រោងការដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់៖

“បងប្អូនបានចាប់បញ្ជូនលោកយេស៊ូ (...) ដូចព្រះជាម្ចាស់បានកំណត់ទុក”

៥៩៩   ព្រះយេស៊ូសោយទិវង្គតយ៉ាងសាហាវមិនមែនមកពីចៃដន្យ​ ឬកាលៈទេសៈដ៏អាក្រក់ទេ តែមកពី​គម្រោង​ការណ៍​ដ៏លាក់កំបាំងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដូចសន្តសិលាពន្យល់អោយជនជាតិយូដា នៅទីក្រុង​យេរូសាឡឹម នៅ​បុណ្យ​ព្រះវិញ្ញាណយាងមក៖ “បងប្អូនបានចាប់បញ្ជូនលោកយេស៊ូ (...) ដូចព្រះជាម្ចាស់បាន​កំណត់ទុ​ក ដោយ​ព្រះអ​ង្គ​ទ្រង់ញាណជាមុន” (កក ២,២៣)។ ប៉ុន្តែ ព្រះគម្ពីរមិនចែងថា​ អ្នកដែលបាន “ចាប់បញ្ជូន​ព្រះយេស៊ូ” (កក ៣,​១៣) ដូចជាអាយ៉ងនៃគម្រោងការណ៍ទុកជាមុនរបស់ព្រះជាម្ចាស់ឡើយ។

៦០០   ចំពោះព្រះជាម្ចាស់ គ្រប់សម័យកាលស្ថិតក្នុងពេលតែមួយ។ ដូច្នេះ ព្រះអង្គកំណត់ទុកជាមុន​គម្រោង​ការណ៍អស់កល្បជានិច្ចរបស់ព្រះអង្គ ដោយនឹកគិតដល់ចម្លើយដ៏សេរីរបស់មនុស្ស​ចំពោះព្រះហឫទ័យ​ប្រណី​សន្ដោសរបស់ព្រះអង្គ​​​​​​​​​៖ “ប្រាកដមែន! នៅក្នុងក្រុងនេះ ស្ដេចហេរ៉ូដ និងលោកប៉ុនពីឡាត​បាន​រួម​គ្នា​ប្រឆាំង​នឹង​ព្រះយេស៊ូជា​អ្នកបម្រើដ៏វិសុទ្ធរបស់ព្រះអង្គ ដែលទ្រង់បានចាក់ប្រេងអភិសេក មានទាំងសាសន៍ដទៃ និង​ប្រជារាស្រ្តអ៊ីស្រាអែលសមគំនិតផង។ គេនាំគ្នាប្រព្រឹត្តដូចព្រះអង្គបានកំណត់ទុកជាមុន តាមឫទ្ធានុភាព​ និង​ព្រះ​ប្រាជ្ញាញ្ញាណរបស់ព្រះអង្គ” (កក ៤,២៧-២៨)។ ព្រះជាម្ចាស់បានអោយគេប្រព្រឹត្តកិច្ចការដោយងងឹតងងល ដើម្បីគម្រោងរការណ៍របស់ព្រះអង្គអំពីការសង្រ្គោះមនុស្សលោក បានសម្រេច។

 “ព្រះគ្រីស្តបានសោយទិវង្គត ដើម្បីរំដោះបាបយើង ស្របតាមគម្ពីរ”

៦០១   ព្រះគម្ពីរបានចែងទុកជាមុន អំពីគម្រោងការណ៍របស់ព្រះជាមា្ចស់ សង្រ្គោះមនុស្សលោក ដោយសារ “អ្នក​បម្រើ​​ដ៏សុចរិត” (អស ៥៣,១១)។ តាមគម្រោងការណ៍ដ៏លាក់កំបាំងនេះ ព្រះអង្គនឹងលោះមនុស្សលោកអោយ​រួច​​​ពី​​ភាពជាទាសករនៃអំពើបាប។ នៅក្នុងធម៌ប្រកាសជំនឿមួយដែលសន្តប៉ូលបាន “ទទួល” ​លោក​​​​ប្រកាសថា “ព្រះគ្រីស្តបានសោយទិវង្គត ដើម្បីរំដោះបាបយើង ស្របតាមគម្ពីរ ” (១ករ ១៥,៣)។ សេចក្ដី​ស្លាប់​របស់​ព្រះយេស៊ូ​ដែលសង្រ្គោះមនុស្សលោក បំពេញ​អត្ថន័យនៃពាក្យប្រកាស អំពីអ្នកបម្រើដែលរងទុក្ខលំបាក (អស ៥៣,៧-៨)។ ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់បានពន្យល់អត្ថន័យនៃជីវិត និងសេចក្ដីស្លាប់របស់ព្រះអង្គ ក្រោមពន្លឺនៃអ្នកបម្រើ ដែលរងទុក្ខលំបាក (មថ ២០,២៨)។ ក្រោយពីព្រះអង្គបានមានជីវិតថ្មី ទ្រង់ក៏បកស្រាយព្រះគម្ពីរតាមអត្ថន័យនោះ ចំពោះសាវ័កដែលធ្វើដំណើរទៅភូមិអេម៉ាអ៊ូស (លក ២៤,២៥-២៧) និងចំពោះក្រុមគ្រីស្តទូតផ្ទាល់ (លក ២៤,៤៤-៤៥)។

 “ព្រះជាម្ចាស់បានធ្វើអោយព្រះគ្រីស្តទៅជាតួបាបសម្រាប់យើង”

៦០២  ហេតុនេះហើយ បានជាសន្តសិលាអាច

សម្ដែងនូវ​ជំនឿដែលមកពីក្រុមគ្រីស្តទូត តាមគម្រោងការណ៍​របស់​ព្រះជាម្ចាស់អំពី​ការសង្រ្គោះ៖ “បងប្អូនជ្រាបស្រាប់ហើយថា​ ព្រះជាម្ចាស់បានលោះបងប្អូនអោយរួចពីរបៀបរស់នៅឥតន័យ ដែលជាដំណែលតពីបុព្វបរុសរបស់បងប្អូន មិនមែនដោយសារអ្វីៗដែលតែងតែរលាយសាបសូន្យទៅ ដូចជាមាស​ឬប្រាក់ទេ គឺដោយសារព្រះលោហិតដ៏ថ្លៃវិសេសរបស់ព្រះគ្រីស្ត ដែលប្រៀបបាននឹងកូន​ចៀមដ៏ល្អឥតខ្ចោះ ឥតស្លាកស្នាម។ ព្រះជាមា្ចស់បានជ្រើសតាំងព្រះគ្រីស្តមុនកំណើតពិភពលោកទៅទៀត ហើយបានបង្ហាញព្រះអង្គអោយមនុស្សលោកឃើញ នៅគ្រាចុងក្រោយនេះ ព្រោះតែបងប្អូន” (១ពត្រ ១,១៨-២០)។ អំពើបាបរបស់មនុស្សលោក ដែលមកពីអំពើបាបដើម ត្រូវតែស្លាប់ (រម ៥,១២)។ ដោយចាត់ព្រះបុត្រាព្រះអង្គអោយយាងមកក្នុងឋានៈជាទាសករ (ភីល ២,៧) គឺដូចមនុស្សជាតិដែលបានធ្លាក់ខ្លួនជាអ្នកបាប និងត្រូវតែស្លាប់ (រម ៨,៣) “ព្រះជាម្ចាស់បានធ្វើអោយព្រះគ្រីស្ត (ដែលគ្មានបាបទាល់តែសោះ) ទៅជាតួបាបសម្រាប់យើង ដើម្បីប្រោសយើងអោយបាន​សុចរិតរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តដែរ” (២ករ ៥,២១)។

៦០៣  ព្រះជាម្ចាស់មិនបានដាក់ទោសព្រះយេស៊ូ​ ដូចជាព្រះអង្គផ្ទាល់បានប្រព្រឹត្តបាបទេ (យហ ៨,៤៦) ប៉ុន្តែ ដោយរួមជាមួយព្រះបិតាក្នុងសេចក្ដីស្រលាញ់ដែលសង្រ្គោះមនុស្សលោក (យហ ៨,២៩) ព្រះអង្គក៏បានទទួលយកយើងជាអ្នកឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះជាមា្ចស់ដោយសារអំពើបាបរបស់យើង រហូតដល់ព្រះអង្គអាចមានព្រះបន្ទូល ក្នុងនាមយើង នៅលើឈើឆ្កាង​ថា៖ “ឳព្រះនៃទូលបង្គំ ព្រះនៃទូលបង្គំអើយ! ហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គបោះបង់ទូលបង្គំចោលដូច្នេះ?” (មក ១៥,៣៤ ; ទន ២២,១)។ ដោយប្រោសព្រះអង្គអោយបានរួមសាមគ្គីជាមួយយើងជាអ្នកបាប “ព្រះជាម្ចាស់​ពុំ​បាន​ទុក​ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ទេ គឺព្រះអង្គបាន​បញ្ជូន​ព្រះ​បុត្រានោះមកសម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា” (រម ៨,៣២) ដើម្បីសម្រុះសម្រួលយើងអោយជានានឹងព្រះអង្គវិញ ដោយ​ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គបានសោយទិវង្គត” (រម ៥,​១០)​។

ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកផ្ដើមស្រលាញ់ និងសង្រ្គោះមនុស្សលោកទាំងអស់

៦០៤   ដោយប្រគល់ព្រះបុត្រាព្រះអង្គ ដើម្បីលោះបាបយើង ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងថា គម្រោងការណ៍របស់​ព្រះអង្គចំពោះយើង ជាគម្រោងការណ៍ដ៏សប្បុរសហួសពីគុណណាមួយរបស់យើង៖ “សេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់មានដូចតទៅនេះ មិនមែនយើងទេ ដែលបានស្រលាញ់ព្រះអង្គ គឺព្រះអង្គទេតើដែលបានស្រលាញ់យើង និងបានចាត់ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គអោយយាងមកបូជាព្រះជន្ម លោះយើងអោយរួចពីបាប” (១យហ ៤,១០) (១យហ ៤,១៩)។ “ព្រះជាម្ចាស់បានបង្ហាញព្រះហឫទ័យស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គចំពោះយើង គឺព្រះគ្រីស្តបានសោយទិវង្គតសម្រាប់យើង ក្នុងពេលដែលយើងនៅជាមនុស្សជាប់បាបនៅឡើយ” (រម ៥,៨)។

៦០៥   ព្រះយេស៊ូបានរំលឹកសេចក្ដីស្រលាញ់នេះ ដែលមិនប្រកាន់អ្នកណាម្នាក់ឡើយ នៅចុងក្រោយនៃពាក្យ​ប្រស្នា​អំពី​​ចៀម​​ដែល​វង្វេង​បាត់៖ “រីឯព្រះបិតារបស់អ្នករាល់គ្នាដែលគង់នៅស្ថានបរមសុខក៏ដូច្នេះដែរ ទ្រង់មិន​សព្វ​​ព្រះ​ហឫទ័យអោយអ្នកណាម្នាក់ ក្នុងចំណោមអ្នកតូចតាចទាំងនេះវិនាសបាត់បង់ឡើយ” (មថ ១៨,១៤)។ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលថា ព្រះអង្គ “បូជាជីវិត ដើម្បីលោះមនុស្សទាំងអស់ ផង” (មថ ២០,២៨) គឺមានតែ​ព្រះសង្រ្គោះ​ទេ ដែលប្រគល់ខ្លួន ដើម្បីសង្រ្គោះមនុស្សជាតិទាំងមូល (រម ៥,១៨-១៩)។ តាមក្រុមគ្រីស្តទូត (២ករ ៥,១៥ ; ១យហ​២,២) ព្រះសហគមន៍ប្រៀនប្រ​​ដៅថា ព្រះគ្រីស្តបានសោយទិវង្គតសម្រាប់មនុស្សលោកទាំងអស់ ដោយគ្មានការលើកលែងទេ។ “ព្រះគ្រីស្ត​បាន​រងទុក្ខលំបាក សម្រាប់មនុស្សគ្រប់ៗរូប តាំងពីអតីតកាលក្ដី សម័យឥឡូវក្ដី ឬអនាគតកាលក្ដី” (DS ៦២៤)។

ព្រះគ្រីស្តបានថ្វាយខ្លួនព្រះអង្គទៅព្រះបិតាដើម្បីលោះបាបរបស់យើង

ជីវិតទាំងស្រុងរបស់ព្រះគ្រីស្តជាតង្វាយថ្វាយទៅព្រះបិតា

៦០៦   ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ “ចុះពីស្ថានបរមសុខមក ដើម្បីធ្វើតាមព្រះហឫទ័យរបស់ (ព្រះបិតា) ដែល​បានចាត់ (ព្រះបុត្រា) អោយមក គឺពុំមែនធ្វើតាមបំណងចិត្តរបស់ (ព្រះបុត្រា) ទេ” (យហ ៦,៣៨) “នៅពេលដែល ព្រះគ្រីស្តយាងចូលក្នុងពិភពលោក ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល (...) ថា៖ ទូលបង្គំមកធ្វើតាមព្រះហឫទ័យរបស់ (ព្រះ ជាម្ចាស់)។ ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តថ្វាយព្រះកាយរបស់ព្រះអង្គ តែម្ដងជាការស្រេច តាមព្រះហឫទ័យព្រះជាម្ចាស់ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះអង្គប្រោសយើងអោយបានវិសុទ្ធ” (ហប ១០,៥-១០)។ លុះដល់ពេលព្រះបុត្រាប្រសូតជាមនុស្សភ្លាមៗ ព្រះអង្គរួមជាមួយព្រះជាម្ចាស់ក្នុងការសង្រ្គោះមនុស្សលោក៖ “អាហាររបស់ខ្ញុំ គឺធ្វើតាមព្រះហឫទ័យរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានចាត់ខ្ញុំអោយមក ព្រមទាំងបង្ហើយកិច្ចការរបស់ព្រះអង្គអោយបានសម្រេច” (យហ ៤,៣៤)។ ព្រះយេស៊ូបូជាព្រះជន្ម “ដើម្បីលោះមនុស្សលោកទាំងមូល” អោយរួចពីបាប (១យហ ២,២) សម្ដែងថា ព្រះអង្គរួមជាមួយព្រះបិតាដោយក្ដីស្រលាញ់៖ “ព្រះបិតាស្រលាញ់ខ្ញុំ ព្រោះខ្ញុំសុខចិត្តស៊ូប្ដូរជីវិត” (យហ ១០,១៧)។ “អោយមនុស្សលោកដឹងថា ខ្ញុំស្រលាញ់ព្រះបិតា ហើយខ្ញុំសុខចិត្តធ្វើតាមបង្គាប់របស់ព្រះអង្គ” (យហ ១៤,៣១)។

៦០៧  អស់មួយជីវិត ព្រះយេស៊ូមានបំណងប្រាថ្នារួមជាមួយព្រះបិតា ក្នុងគម្រោងការណ៍សង្រ្គោះមនុស្សលោក (លក ១២,៥០ ; ២២,១៥) ព្រោះព្រះយេស៊ូប្រសូត ដើម្បីរងទុក្ខលំបាក និងសង្រ្គោះមនុស្សលោក៖ “ឳព្រះបិតាអើយ! សូមសង្រ្គោះទូលបង្គំអោយរួចផុតពីទុក្ខលំបាក នៅពេលកំណត់នេះផង។ ប៉ុន្តែ ទូលបង្គំមក ដើម្បីរងទុក្ខលំបាក ក្នុង​ពេលកំណត់នេះហើយ” (យហ ១២,២៧)។ “តើអ្នកមិនចង់អោយខ្ញុំផឹកពីពែងនៃទុក្ខលំបាក ដែលព្រះបិតា​ប្រទានមកខ្ញុំទេឬ?” (យហ ១៨,១១) ហើយនៅលើឈើឆ្កាង មុនព្រះអង្គ “បានសម្រេចសព្វគ្រប់អស់ហើយ” (យហ ១៩,៣០) ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលថា៖ “ខ្ញុំស្រេចទឹក” (យហ ១៩,២៨)។

 “កូនចៀមរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលដកបាបចេញពីមនុស្សលោក”

៦០៨   ក្រោយពីបានសុខចិត្តជ្រមុជទឹកព្រះយេស៊ូ ដូចអ្នកបាបឯទៀតៗ (លក ៣,២១ ; មថ ៣,១៤-១៥) លោក​យ៉ូហានបាទីស្តបានឃើញ និង​បាន​​​ណែនាំព្រះអង្គជា “កូនចៀមរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលដកបាបចេញ​ពី​មនុស្ស​លោក” (យហ ១,២៩) (យហ ១,៣៦)។ លោក​សម្ដែងថា ព្រះយេស៊ូជាអ្នកបម្រើ ដែលរងទុក្ខលំបាក ដែល​គេដឹកទៅទីពិឃាត (អស ៥៣,៧)​ (យរ ១១,១៩) និងដែល​ទទួល​យក​​​​បាបរបស់មនុស្សទាំងអស់ (អស ៥៣,១២) ហើយជាកូនចៀមនៃបុណ្យចម្លង ដែលជានិមិត្តរូបនៃការសង្រ្គោះរបស់ជនជាតិ​អ៊ីស្រាអែល នៅ​បុណ្យ​ចម្លង​ទីមួយ (សរ ១២,៣-១៤) (យហ ១៩,៣៦ ; ១ករ ៥,៧)។ ជីវិតទាំងស្រុងរបស់ព្រះគ្រីស្តសម្ដែង​នូវ​បេសកកម្ម​របស់​ព្រះអង្គ គឺ “បម្រើ និងបូជាជីវិត ដើម្បីលោះ​មនុស្ស​​ទាំងអស់ផង” (មក ១០,៤៥)។

ព្រះយេស៊ូរួមជាមួយព្រះបិតាដែលស្រលាញ់ និងសង្រ្គោះមនុស្សលោក

៦០៩   ដោយរួមចិត្តគំនិតជាមួយព្រះបិតាដែលស្រលាញ់មនុស្សលោក ព្រះយេស៊ូបាន “ស្រលាញ់គេរហូតដល់​ទីបំផុត” (យហ ១៣,១) ដ្បិត “គ្មាននរណាមានសេចក្ដីស្រលាញ់ខ្លាំងជាងអ្នកដែលស៊ូប្ដូរជីវិត ដើម្បីមិត្តសម្លាញ់របស់​ខ្លួននោះឡើយ” (យហ ១៥,១៣)។​​ ហេតុនេះ ក្នុងទុក្ខលំបាក និងសេចក្ដីស្លាប់ ជាតិជាមនុស្ស​របស់​ព្រះ​អង្គបាន​ទៅជាឧបករណ៍ដ៏សេរី​ និងដ៏ល្អឥតខ្ចោះ នៃសេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គ ក្នុងឋានៈជាព្រះជាម្ចាស់ ដែល​មាន​ព្រះហឫទ័យសង្រ្គោះមនុស្សលោកទាំងអស់ (ហប ២,១០.១៧-១៨ ; ៤,១៥ ; ៥,៧-៩)។ ព្រះអង្គ​ស្ម័គ្រចិត្ត​សុខចិត្តរងទុក្ខលំបាក និងសេចក្ដីស្លាប់ ដោយសារសេចក្ដីស្រលាញ់ចំពោះព្រះបិតា និង​មនុស្សលោក ដែល​ព្រះបិតា​មាន​​ព្រះហឫទ័យសង្រ្គោះ៖ “គ្មាននរណាដកហូតជីវិតរបស់ខ្ញុំបានឡើយ គឺខ្ញុំស៊ូ​ប្ដូរ​ជីវិត ដោយខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់តែម្តង” (យហ ១០,១៨)។ ហេតុនេះ ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះជាម្ចាស់​មានសេរីភាព​ពេញ​លេញ នៅពេលព្រះអង្គតម្រង់ទៅសេចក្ដីស្លាប់ (យហ ១៨,៤-៦ ; មថ ២៦,៥៣)។

នៅពិធីជប់លៀងចុងក្រោយ ព្រះយេស៊ូស្ម័គ្រចិត្តថ្វាយព្រះជន្មទុកជាមុន

៦១០   នៅពេលរួតុជាមួយ​គ្រីស្តទូត​​​​​​​​​ដប់ពីររូប (មថ ២៦,២០) គឺ “នៅយប់ដែលព្រះអម្ចាស់យេស៊ូត្រូវគេចាប់បញ្ជូន” (១ករ ១១,២៣) ព្រះយេស៊ូបានសម្ដែងយ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះអង្គស្ម័គ្រចិត្តថ្វាយព្រះជន្មរបស់ព្រះអង្គ ផ្ទាល់។ ថ្ងៃមុន​រង​ទុក្ខលំបាក នៅពេលព្រះយេស៊ូមានសេរីភាពនៅឡើយ ព្រះអង្គបានធ្វើអោយ​ពិធីជប់លៀងចុង​ក្រោយជាមួយ​ក្រុម​គ្រីស្តទូត បាន​ទៅ​ជា​​ពិធី​រំលឹកសក្ការៈបូជារបស់ព្រះអង្គចំពោះព្រះបិតា (១ករ ៥,៧) ដើម្បីសង្រ្គោះមនុស្ស​លោក៖ “នេះជារូបកាយរបស់ខ្ញុំ ដែល​ត្រូវ បូជា សម្រាប់អ្នករាល់គ្នា” (លក​ ២២,១៩) ហើយ​ “នេះជាលោហិត​របស់​ខ្ញុំ គឺលោហិតនៃសម័្ពន្ធមេត្រី​ដែល ត្រូវបង្ហូរ  ដើម្បីលើកលែងទោសមនុស្សទាំងអស់អោយរួចពីបាប” (មថ ២៦,២៨)។

៦១១   នៅពេលនោះ ព្រះយេស៊ូបង្កើតពិធីអភិបូជា ដែលនឹងទៅជា “ពិធីនឹករលឹក” (១ករ ១១,២៥) នៃយញ្ញបូជា​របស់ព្រះអង្គ។ ព្រះយេស៊ូបញ្ចូលក្រុមគ្រីស្តទូត ទៅក្នុងតង្វាយរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ ហើយសុំអោយគេបន្តតង្វាយនេះតទៅទៀត (លក ២២,១៩)។ ហេតុនេះ ព្រះយេស៊ូតែងតាំងក្រុមគ្រីស្តទូតអោយទៅ​ជាបូជា      ចារ្យនៃ​សម័្ពន្ធមេត្រី​ថ្មី​​៖ “ទូលបង្គំបូជាជីវិតថ្វាយព្រះអង្គជាប្រយោជន៍ដល់គេ ដើម្បីអោយគេបានវិសុទ្ធ ដោយសារ​សេចក្ដីពិត” (យហ ១៧,១៩) (DS ១៧៥២ ; ១៧៦៤)។

ព្រះយេស៊ូរងទុក្ខលំបាកនៅសួនកេតសេម៉ានី

៦១២  នៅសួនកេតសេម៉ានី (មថ ២៦,៤២) ដោយ “ធ្វើតាមព្រះបញ្ជារហូតដល់សោយទី​វង្គត” (ភីល ២,៨ ; ហប ៥,៧-៨) ព្រះយេស៊ូ​ក៏​សុខចិត្តទទួលពីព្រះហស្តរបស់ព្រះបិតា ពែងនៃសម័្ពន្ធមេត្រីថ្មី ដែល​ព្រះអង្គ​បាន​ទុក​ជា​មុន ដោយ​ថ្វាយ​​ខ្លួន (លក ២២,២០) នៅពិធីជប់លៀងចុងក្រោយ។ ព្រះយេស៊ូអធិដ្ឋាន៖ “ឳព្រះបិតាអើយ! ប្រសិន​បើបាន សូមអោយ​ពែង​នៃ​ទុក្ខលំបាកនេះ ចេញឆ្ងាយពីទូលបង្គំទៅ...” (មថ ២៦,៣៩)។ ព្រះយេស៊ូ​សម្ដែង​ថា ក្នុងឋានៈជាមនុស្ស ព្រះអង្គរន្ធត់​ចិ​ត្តយ៉ាងខ្លាំងចំពោះសេចក្ដីស្លាប់ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់តម្រូវ​សភាពជា​មនុស្ស​​​របស់ព្រះយេស៊ូ អោយមាន​ជីវិត​អស់កល្បជានិច្ច ដូចមនុស្សយើងដែរ។​ ម្យ៉ាងទៀត សភាព​ជា​មនុស្ស​របស់​ព្រះ​យេស៊ូ ខុសប្លែកពីយើង ដ្បិត​ព្រះអង្គ​មិន​ជាប់បាបអ្វីឡើយ (ហប ៤,១៥) ដែលរមែងតែងតែនាំ         អោយស្លាប់ (រម ៥,១២)។ លើសពីនេះទៅទៀត “ម្ចាស់នៃជីវិត” (កក ៣,១៥) “អស់​​កល្បជានិច្ច" (វវ ១,១៧) (យហ ១,៤ ; ៥,២៦) បានទទួលយក​សភាព​ជាមនុស្ស។ ដោយសុខចិត្តធ្វើតាមព្រះហឫទ័យ​របស់​​ព្រះបិតា ក្នុង​ឋានៈ​ជាមនុស្ស (មថ ២៦,៤២) ព្រះយេស៊ូសុខចិត្តអោយសេចក្ដីស្លាប់របស់ព្រះអង្គ នាំការសង្រ្គោះ ដោយ “ផ្ទុក​​បាប​របស់យើង ក្នុងព្រះកាយរបស់ព្រះអង្គ ដែលជាប់លើឈើឆ្កាង” (១ពត្រ ២,២៤)។

សេចក្ដីស្លាប់របស់ព្រះគ្រីស្តជាយញ្ញបូជាតែមួយ និងជាស្ថាពរ

៦១៣  សេចក្ដីស្លាប់របស់ព្រះគ្រីស្តជាយញ្ញបូជានៃបុណ្យចម្លង ដែលសម្រេចការសង្រ្គោះរបស់មនុស្សលោក ជា​ស្ថាពរ​ (១ករ ៥,៧​​​ ; យហ ៨,៣៤-៣៦) ដោយសារ “កូនចៀមដែលដកបាបចេញពីមនុស្សលោក” (យហ ១,២៩) (១ពត្រ​ ១,១៩) ហើយជា យញ្ញបូជានៃ​សម័្ពន្ធមេត្រីថ្មី  (១ករ ១១,២៥) ​ដែល​ធ្វើ​អោយ​មនុស្ស​លោក​រួម​រស់​ជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់ឡើងវិញ (សរ ២៤,៨) ដោយ​សម្រុះសម្រួល​គេ​អោយ​ជា​នានឹងព្រះអង្គ តាម “លោហិត (...)​ ដែលត្រូវបង្ហូរ ដើម្បីលើកលែងទោសមនុស្សទាំងអស់អោយរួចពីបាប” (មថ ២៦,២៨) (លវ ១៦,១៥-១៦)។

៦១៤   ព្រះគ្រីស្តបានថ្វាយយញ្ញបូជាតែមួយ ចុងក្រោយ និងលើសពីយញ្ញបូជាទាំងឡាយ (ហប ១០,១០)។ យញ្ញបូជានេះ ជាព្រះអំណោយទានដែលមកពីព្រះបិតាផ្ទាល់ព្រះអង្គ គឺព្រះបិតាប្រគល់ព្រះបុត្រារបស់​ព្រះអង្គ ដើម្បីសម្រុះសម្រួលយើងអោយជានានឹងព្រះអង្គ (១យហ ៤,១០) ហើយជាយញ្ញបូជា​នៃ​ព្រះបុត្រា​របស់​​ព្រះជាម្ចាស់កើតជាមនុស្ស ដែលថ្វាយព្រះជន្មរបស់ព្រះអង្គ (យហ ១០,១៧-១៨) ចំពោះព្រះបិតា ​នៅ​ក្នុង​អង្គ​ព្រះវិញ្ញណដ៏វិសុទ្ធ (ហប ៩,១៤) ដោយស្ម័គ្រចិត្ត និងដោយសេចក្ដីស្រលាញ់ (យហ ១៥,១៣) ដើម្បីអោយយើងចេះស្តាប់បង្គាប់ព្រះអង្គឡើងវិញ។

ព្រះយេស៊ូស្តាប់បង្គាប់ព្រះជាម្ចាស់ជំនួសយើង

៦១៥   “មនុស្សទាំងអស់ជាប់បាប ដោយសារមនុស្សតែម្នាក់ មិនបានស្តាប់បង្គាប់យ៉ាងណា ព្រះជាម្ចាស់ក៏នឹងប្រោសមនុស្សទាំងអស់អោយបានសុចរិត ដោយសារមនុស្សតែម្នាក់បានស្តាប់បង្គាប់យ៉ាងនោះដែរ” (រម ៥,១៩)។ ដោយស្ដាប់បង្គាប់រហូតដល់សោយទិវង្គត ព្រះយេស៊ូជាអ្នកបម្រើ ដែលរងទុក្ខលំបាក និងដែល “បូជាជីវិត ធ្វើ​ជា​យញ្ញ​បូជាលោះបាបសម្រាប់អ្នកដទៃ” ។  “ព្រះអង្គប្រោសមហាជនអោយបានសុចរិត ដោយទទួលយកកំហុស​របស់​​​ពួកគេ” (អស ៥៣,១០-១២)។ ព្រះអង្គបានលោះកំហុសរបស់យើង និងគាប់ព្រះហឫទ័យព្រះបិតា ដោយ​ប្រោស​យើងអោយរួចពីបាប (DS ១៥២៩)។

នៅលើឈើឆ្កាង ព្រះយេស៊ូធ្វើជាយញ្ញបូជា

៦១៦   ដោយសារព្រះគ្រីស្តបាន “ស្រលាញ់ (...) រហូតដល់ទីបំផុត” (យហ ១៣,១) ព្រះអង្គក៏អាចធ្វើជាយញ្ញបូជា ដើម្បីសង្រ្គោះ និងលោះបាបសម្រាប់មនុស្សលោក ហើយដែលគាប់ព្រះហឫទ័យរបស់ព្រះបិតា។ ពេល​ព្រះអង្គ​​បូជា​ព្រះជន្ម ទ្រង់បានស្គាល់ និងស្រលាញ់យើងម្នាក់ៗ (កាឡ ២,២០)។ “ព្រះហឫទ័យស្រលាញ់​របស់​ព្រះ​​គ្រីស្តបានជម្រុញយើងអោយយល់ឃើញថា បើមនុស្សម្នាក់ស្លាប់សម្រាប់មនុស្សទាំងអស់ នោះមនុស្ស​ទាំងអស់ក៏ដូចជាបានស្លាប់ដែរ” (២ករ ៥,១៤)។ គ្មាននរណាម្នាក់ ទោះជាដ៏វិសុទ្ធបំផុតក្ដី អាចទទួលយក​បាប​របស់មនុស្សលោកទាំងអស់ ហើយបូជាជីវិតសម្រាប់ពួកគេទាំងអស់គ្នាបានឡើយ។ ដោយសារព្រះបុត្រារបស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ ដែលហួសមនុស្សទាំងអស់ និងបង្រ្គប់គេ ស្ថិតនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ហើយធ្វើអោយព្រះអង្គទៅជា​ព្រះ​សិរសា​របស់មនុស្សលោកទាំងអស់ ព្រះអង្គអាចសង្រ្គោះពួកគេទាំងអស់​គ្នា បាន។

៦១៧  មហាសន្និបាតនៅទីក្រុងត្រង់ បង្រៀនយើងថា៖ “ដោយសារព្រះអង្គបានរងទុក្ខលំបាក យ៉ាង​វិសុទ្ធ នៅ​​​លើឈើឆ្កាង ទ្រង់ក៏ប្រោសយើងអោយបានសុចរិត”  (DS ១៥២៩)    គឺដោយសារ​យញ្ញ​បូជា​របស់​ព្រះ ​គ្រីស្ត​មាន​តែមួយ ព្រះអ​ង្គបានទៅជា “ប្រភពនៃការសង្រ្គោះ ដែលនៅស្ថិតស្ថេរអស់កល្បជានិច្ច” (ហប ៥,៩)។ ព្រះ​សហគន៍គោរពព្រះឈើឆ្កាង ដោយច្រៀងថា៖ “ឳព្រះឈើឆ្កាងអើយ! ជាសេចក្ដីសង្ឃឹមតែមួយរបស់យើង!”។

យើងរួមចំណែកជាមួយព្រះគ្រីស្តដែលបូជាព្រះជន្ម

៦១៨   ព្រះគ្រីស្ត ដែលជា “ស្ពានមេត្រីតែមួយរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្សលោក” (១ធម ២,៥) បូជាព្រះជន្មតែ​មួយ​ដង នៅ​លើ​​ឈើឆ្កាង។ ប៉ុន្តែ ដោយព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្សសុទ្ធសាធ “ព្រះអង្គ​ដូចជា​ភ្ជាប់​ព្រះអង្គជាមួយ​​​មនុស្ស​​​​​​គ្រប់ៗរូប” (GS ២២,២) ទ្រង់ក៏ “ប្រោសអោយមនុស្សទាំងអស់​អាចរួមជាមួយ​ព្រះគ្រីស្ត​ដែល​សោយ​​​ទិវង្គត និង​​​មាន​​​ព្រះជន្មថ្មី តាមរបៀបដែលព្រះជាម្ចាស់ស្គាល់” (GS ២២,៥)។ ព្រះអង្គ​ត្រាស់ហៅសាវ័ករបស់ព្រះអង្គអោយ “លីឈើឆ្កាងរបស់ខ្លួន ហើយមកតាម” ព្រះអង្គ (មថ ១៦,២៤) ដ្បិត “ព្រះគ្រីស្តក៏បានរងទុក្ខលំបាកសម្រាប់យើងទុកជាគំរូអោយយើងដើរតាមកន្លងរបស់ព្រះអង្គដែរ” (១ពត្រ ២,២១)។ ព្រះអង្គមានព្រះហឫទ័យអោយអ្នកទទួលការសង្រ្គោះរបស់ព្រះអង្គ រួមចំណែកជាមួយព្រះអង្គ ដែលបូជាព្រះជន្ម ដើម្បី​អោយរួចពីបាប (មក ១០,៣៩ ; យហ ២១,១៨-១៩ ; កូឡ ១,២៤)។ ព្រះមាតារបស់ព្រះអង្គ ដែល​រួមជាមួយព្រះអង្គយ៉ាងស្និទ្ធស្នាល ក្នុងគម្រោងការដ៏លាក់កំបាំង​នៃ​ទុក្ខ​លំបាក​របស់​ព្រះអង្គ ដែលសង្រ្គោះមនុស្ស​លោក បំពេញគម្រោងការនេះអោយបានគ្រប់លក្ខណៈ (លក ២,៣៥)។

ក្រៅពីឈើឆ្កាង គ្មានជណ្តើរណា ដើម្បីឡើងស្ថានបរមសុខឡើយ (សន្តី រ៉ូសា នៃទីក្រុងលីម៉ា)។

---

[1] “សម្រាប់យើង”៖ កាឡ ២,២០ ; កាឡ ៣,១៣ ; រម ៥,៨ ; ១ករ ១,១៣ ; ហប ៥,១ ; មក ១៤,២៤ ; លក ២២,២០ ; ១យហ ៣,១៦ ; ១ស ២,២១... “ព្រោះតែអំពើបាបយើង” “ដោយសារអំពើបាបយើង” “ដើម្បីលោះបាបយើង” “ដើម្បីអោយយើងរួចពីបាប”៖ កាឡ ១,៣-៤ ; រម ៤,២៥ ; ១ករ ១៥,៣ ; ហប ៥,១ ; ហប ១០,១២ ; ១ស ៣,១៨... “ដើម្បីសង្រ្គោះយើង”៖ ហប ៥,៩ ; យហ ៦,៥១។
[2] គូស្ទាវ អូលេន (Gustave Aulen) ១៨៣៤
[3] ពិភពលោក និងមនុស្ស
[4] ជំពូកទី៣ - ១.៣. ព្រះគ្រិស្តរំដោះយើង