សហចក្ខុនៃព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អទាំង៤
Synopsis of the four Gospels

រៀបរៀងដោយលោក តាន់ ហៀន

តារាងមាតិកា

S. St. Luke

S. St. Mark

S. St. Matthew

S. St. John

បុព្វយោគសង្ខេបស្តីពីព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អ

ព្រះបន្ទូលដែលនិពន្ធដោយសន្តទាំង៤ គឺសន្តលូកា ម៉ាកុស ម៉ាថាយ និងយ៉ូហានបានឱ្យយើងដឹងច្បាស់ពីតួនាទីរបស់គ្រីស្តបរិស័ទដែលត្រូវសិក្សា និងត្រូវផ្សព្វផ្សាយដំណឹងល្អឱ្យបានដល់បងប្អូនឯទៀត។ តែការអាន និងការសិក្សានេះប្រឈមនឹងការលំបាកជាច្រើន៖

1. ព្រោះទស្សនៈទេវវិជ្ជារបស់អ្នកនិពន្ធនីមួយៗខុសគ្នា
2. ព្រោះវប្បធម៌ជនជាតិអ៊ីស្រាអែល​ (Israel) ខុសពីជនជាតិឯទៀត ជាពិសេសជនជាតិខ្មែរយើង។

ចំពោះព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អបកប្រែជាភាសារខ្មែរ ការប្រើពាក្យរាជស័ព្ទ និងពាក្យសាមណស័ព្ទ នាំឱ្យគ្រីស្តបរិស័ទមួយជំនួនពិបាកយល់ព្រះបន្ទូល។

អ្នកនិពន្ធគម្ពីរដំណឹងល្អនីមួយៗតែងព្រះបន្ទូលតាមរបៀបដែលខ្លួនយល់ពីព្រះមេត្តាករុណា ឬតាមអរិយធម៌ គំនិត និងជំនឿរបស់ជនជាតិនីមួយៗ។ សន្តម៉ាថាយសរសេរសម្រាប់ជនជាតិយូដា ហើយសន្តម៉ាកូសសម្រាប់ជនជាតិរ៉ូម៉ាំង។ ម៉្យាងទៀត អ្នកនិពន្ធគម្ពីរទាំងនេះប្រើភាសាខុសៗគ្នា សន្តម៉ាថាយប្រើភាសាអារ៉ាមេអាំង ឬហេប្រឺ (Araméen ou Hébraïque) រីឯសន្តលូកាវិញយកភាសាក្រិច។

ដើម្បីស្រួលអាន និងស្រួលយល់ព្រះគម្ពីរនោះ គេនាំគ្នាឯកភាពបកប្រែព្រះបន្ទូលដែលនិពន្ធដោយសន្ត​ទាំង៤ ជាភាសាតែមួយ គឺភាសាក្រិច^(១)។ ម្ល៉ោះហើយកិច្ចការនេះជួបឧបសគ្គជាច្រើន ឧបមាក្នុងភាសាក្រិច ពុំមានពាក្យដើម្បីតម្រូវនឹងន័យច្បាស់លាស់ក្នុងភាសាហេប្រឺបានឡើយ នេះជាចំណុចទី១។ ឯចំណុចទី២ គឺគំនិតអ្នកនិពន្ធសរសេរខុសពីគំនិតអ្នកបកប្រែ។​ រីឯចំណុចទី៣ គឺគេមិនបានសរសេរព្រះបន្ទូលក្នុងពេលដែលព្រះគ្រីស្តនៅមានព្រះជន្មនាលោកនេះនោះទេ។ សន្តម៉ាកូសសរសេរនា គ.ស ៦៥-៧០ រីឯសន្តលូកានិងម៉ាថាយ​និពន្ធ១៥-២០ឆ្នាំក្រោយពីសន្តម៉ាកូស។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនិពន្ធគម្ពីរទាំង៤ មានឧត្តមគតិតែមួយគឺផ្សព្វផ្សាយដំណឹងល្អដល់មនុស្សគ្រប់ជាតិគ្រប់សាសន៍ដើម្បីឱ្យគេយល់ច្បាស់ពីព្រះរាជកិច្ច ព្រះឱវាទ ព្រះបន្ទូលសន្យា គឺសម្ពន្ធមេត្រីរវាងព្រះជាម្ចាស់ និងមនុស្សលោក ពីព្រះធម៌មេត្តាករុណាចំពោះអ្នកបាប និងពីគម្រោងការសង្គ្រោះមនុស្សលោកឱ្យរួចផុតពីសេចក្តីស្លាប់។

ព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អនេះមិនមែនជារឿងព្រេង ឬសៀវភៅស្តីពីប្រវត្តិរូបរបស់ព្រះគ្រីស្តទេ ហើយអ្នកនិពន្ធនោះក៏មិនបានសរសេរតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេសប្រវត្តិសាស្ត្រឡើយ គឺក្រោយពីព្រះគ្រីស្តយាងឡើងឋានបរមសុខ គេក៏ប្រមូលឯកសារនានា ដូចជាធម៌ដែលព្រះសហគមន៍បានរៀបចំសម្រាប់អធិដ្ឋាននៅពេលជួបជុំគ្នា ឬក៏សក្ខីភាពរបស់គ្រីស្តបរិស័ទដំបូងកត់ត្រាទុក។ល។

តើព្រះគម្ពីរសហចក្ខុជាអ្វីទៅ?

នៅចុងសតវត្សទី ១៨ គេសង្កេតឃើញមានព្រះគម្ពីរមួយដែលរៀបចំអត្ថបទជា​ ១ ឬ ២ ឬ ៣ ជួនជា ៤ជួរ ហើយគេក៏ឱ្យឈ្មោះព្រះគម្ពីរសហចក្ខុ មានន័យថា កាលណាអានព្រះគម្ពីររបៀបនេះគេសង្កេតឃើញមានអត្ថបទស្របគ្នា ឬខុសគ្នាភ្លាមដូចជា៖

• សន្តលូកា​ និងម៉ាថាយសរសេរពី ព្រះយេស៊ូវិលត្រឡប់មកពីសារ៉ែត នៅទំព័រ ៨
• សន្តលូកា​ ម៉ាកូស ម៉ាថាយនិទានពី​ លោកយូហានបាទីស្តរៀបចំផ្លូវទទួល(ថ្វាយ)ព្រះសង្គ្រោះ នៅទំព័រ ៩
• សន្តម៉ាកុស និងម៉ាថាយ ស្តីពី ព្រះដំបូន្មានអំពីរឿងលែងប្តីប្រពន្ធ នៅទំព័រ ១១៩
• សន្តទាំង ៤ និទានពី គេឆ្កាងព្រះយេស៊ូ នៅទំព័រ ១៧៥។

ម៉្យាងទៀត តើព្រះគម្ពីរសហចក្ខុនេះមានគុណសម្បត្តិយ៉ាងណាខ្លះ?​តើអ្នកអានព្រះគម្ពីររបៀបនេះ អាចបង្កើនជំនឿឱ្យបានរឹងមាំឬទេ? អាចឱ្យគេយល់ច្បាស់ពីព្រះមេត្តាករុណា ប្រណីសន្តោសចំពោះមនុស្សលោកឬទេ?​អាចឱ្យគេប្រែវាចា នឹងចិត្តដើម្បីផ្សព្វផ្សាយព្រះបន្ទូលដំណឹងល្អស្តីពីព្រះយេស៊ូ​ដែលជាព្រះអម្ចាស់ពិតប្រាកដ ហើយព្រះអង្គសោយទិវង្គត ដើម្បីឱ្យមនុស្សលោករួចផុតពីអំពើបាប និងដើម្បីឱ្យគេមានជីវិតរួមជាមួយព្រះបិតារហូតតរៀងទៅបានដែរឬទេ?

អត្តកថាចារ្យ​ (គម្ពីរវិទូ) បានសន្មតថា ព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អនេះមានលក្ខណៈច្រើនប្រភេទគឺ៖

•    ប្រភេទប្រវត្តិសាស្ត្រៈ ប្រវត្តិព្រះកុមារ (លក ១:១-២)
•    ឬប្រភេទរឿងៈ ព្រះយេស៊ូប្រោសស្តី្រម្នាក់មានជំងឺធ្លាក់ឈាមបានជា​ (លក ៨:៤៣-៤៧)
•    ឬប្រភេទព្រះឱវាទប្រៀនប្រដៅៈ ព្រះបន្ទូលអំពីការផិតក្បត់ (មថ ៥:២៧-៣០)
•    ឬប្រភេទធម្មទេសនាជាប្រស្នាៈ ប្រស្នាអំពីកូនពៅបាត់ហើយរកឃើញវិញ (លក ១៥:១១-៣២)។ល។

ហេតុដូច្នេះគុណសម្បត្តិនៃព្រះគម្ពីរសហចក្ខុមានសារៈសំខាន់ ព្រោះក្នុងអត្ថបទនីមួយៗមានការខ្វះខាតពីសាច់​រឿង ​ពីភូមិសាស្ត្រ ឬពីពេលវេលា។ល។ ម៉្លោះហើយការប្រៀបធៀបនេះអាចបំពេញអត្ថន័យព្រះបន្ទូលឱ្យរឹតតែបរិបូរច្បាស់លាស់។

ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីមាន ២៧ ក្បាល (កណ្ឌ) ដែលអ្នកនិពន្ធជាសាវ័កព្រះគ្រីស្តៈ សន្តម៉ាថាយ យ៉ូហាន សិលា យ៉ាកុប។ល។​ ឬមិនមែនជាសាវ័ក តែមានជំនឿលើព្រះជាម្ចាស់ដូចជា សន្តលូកា ម៉ាកូស ប៉ូល។ល។

តើអ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អទាំង៤ បានឯកសារមកពីណាដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋានសម្រាប់និពន្ធព្រះគម្ពីរទាំងនេះ? ដើម្បីសរសេរពីគម្រោងការរបស់ព្រះជាម្ចាស់ និងព្រះរាជកិច្ចរបស់ព្រះគី្រស្តនោះ អ្នកនិពន្ធពឹងផ្អែកលើសក្ខីភាពរបស់អ្នកទាំងឡាយ ដែលចាំព្រះឱវាទចូលក្នុងបញ្ញាញ្ញាណរបស់គេ ដែលទទួលស្គាល់ព្រះរាជកិច្ចជាស្នាព្រះហស្តព្រះបិតា ហើយដែលធ្វើសាក្សីថាព្រះគ្រីស្តបានរងទុក្ខលំបាក ហើយសោយព្រះទិវង្គត និងព្រះអង្គមានព្រះជនរស់ឡើងវិញមែន។ លើសពីនេះ គឺឯកសារដែលគ្រីស្តបរិស័ទនាសម័យនោះ ចងក្រងជាសៀវភៅសម្រាប់អធិដ្ឋាននៅពេលជួបជុំគ្នា ហេតុនេះហើយបានជាអត្ថបទគម្ពីរមានរបៀបខុសគ្នា​ឬដូចគ្នា។

ដើម្បីបំពេញព្រះបន្ទូលឱ្យបានបរិបូរណ៍គ្រប់លក្ខណៈសន្តលូកា និងម៉ាថាយពឹងផ្អែកលើឯកសាររបស់សន្តម៉ាកូស គឺទ្រឹស្តីប្រភព ២ ដែលលោក F.schleiermacher (ជនជាតិអាឡឺម៉ង់) នៅឆ្នាំ១៨៣២ បានលើកមកសរសេរមុនគេ។​ ផ្ទុយទៅវិញសន្តលូកា និងម៉ាថាយក៏មានឯកសារផ្ទាល់ខ្លួនដែរ គឺ SMt និង SLc (S គឺពាក្យ Sondergut ជាភាសាអាឡឺម៉ង)។ ប៉ុន្តែមានប្រភពមួយទៀត ដែលសន្តលូកា និងម៉ាថាយយកមកប្រើ គឺ Q ឬ Quelle ជាភាសាអាឡឺម៉ង់ ដែលមានន័យថាប្រភពមិនដឹងច្បាស់។
ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ គម្ពីរវិទូទាំងឡាយមិនស្ងប់ចិត្តនឹងប្រភពដែលមានចែងខាងលើ។ ព្រោះហេតុអ្វីទៅ? ហេតុម្តេចអ្នកនិពន្ធគម្ពីរ គឺសន្តលូកា និងម៉ាថាយមិនលើកឈ្មោះសាវ័កអន់ដ្រេ យ៉ាកុប និងយ៉ូហាននៅអត្ថបទគម្ពីរព្រះយេស៊ូប្រោសម្តាយក្មេងលោកសិលាឱ្យបានជាដូចដើម? នេះជាសំណួរដែលសព្វថ្ងៃគម្ពីរវិទូពុំទាន់មានចម្លើយនៅឡើយ។

សេចក្តីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយ

ព្រះគម្ពីរសហចក្ខុនេះមានសារៈសំខាន់យ៉ាងក្រៃលែងចំពោះអស់អ្នកដែលស្វែងរកព្រះមហាករុណាទិគុណ ដែលនៅកប់ក្នុងព្រះគម្ពីរ។ ហើយចង់យល់ច្បាស់ពីព្រះមេត្តាករុណា ព្រះឱវាទ ឬដើម្បីពង្រឹងជំនឿឱ្យបានកើនឡើងជាលំដាប់ មានតែការព្យាយាមតាំងចិត្តមាំ មិនឱ្យកិលេស តណ្ហា ឬអាសវៈទាំងឡាយមកសង្គតកាយ វាចា និងចិត្ត។

សូមព្រះជាម្ចាស់បំភ្លឺយើងទាំងអស់ ដែលជាអ្នកទន់ខ្សោយ បានយល់ច្បាស់អ្វីទៅសេចក្តីស្រឡាញ់ព្រះជាម្ចាស់អស់ពីព្រលឹងអស់ពីចិត្ត និងស្រឡាញ់បងប្អូនដូចខ្លួនឯង។

របៀបមើលព្រះគម្ពីរសហចក្ខុ

សេចក្តីរំឭក

ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីមាន ៧៣កណ្ឌ(ក្បាល)៖

1. ព្រះគម្ពីរនិពន្ធដោយសន្ត ម៉ាថាយ ម៉ាកូស លូកា​ និងយ៉ូហាន (មានបួនកណ្ឌ)
2. កិច្ចការរបស់គ្រីស្តទូតនិពន្ធដោយសន្តលូកាមានមួយកណ្ឌ
3. លិខិតរបស់គ្រីស្តទូតប៉ូលមានដប់បីកណ្ឌ
4. លិខិតហេប្រឺមានមួយកណ្ឌ
5. លិខិតកាតូលិក(សាកល)មានប្រាំពីរកណ្ឌ
6. កណ្ឌគម្ពីរវិវរណៈមានមួយកណ្ឌ

សន្តម៉ាថាយ ម៉ាកូស លូកា និងយ៉ូហាននិពន្ធព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អក្នុងបំណង៖

• ឱ្យអស់អ្នកដែលមិនទាន់មានជំនឿយល់ច្បាស់ពីព្រះបន្ទូល ពីព្រះរាជកិច្ច ពីព្រះគ្រីស្តដែលចាប់ដំណើតជាមនុស្សដោយព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ ហើយទ្រង់បានប្រសូតពីព្រះនាងព្រហ្មចារិនីម៉ារី សោយព្រះទិវង្គត ហើយព្រះជាម្ចាស់បានប្រទានព្រះជន្មរស់ឡើងវិញ។
• ឱ្យអ្នកដែលមានជំនឿទន់ខ្សោយជឿថាមានព្រះត្រៃអង្គ(ត្រៃឯក)ជាព្រះជាម្ចាស់តែមួយ ដែលរំដោះមនុស្សឱ្យរួចពីបាបគឺសេចក្តីស្លាប់។
• និងឱ្យអ្នកដែលមានជំនឿមាំមួនហើយ តាំងចិត្តក្លាហានពុះពាររាល់ឧបសគ្គ ដើម្បីនាំដំណឹងល្អនេះដល់បងប្អូននៅគ្រប់ទិសទីក្នុងពិភពលោកទាំងមូល (មក ១៣:១០-១៤) ដែលកំពុងស្វែងរកសេចក្តីពិត រកមាគ៌ាដើម្បីទៅកាន់ព្រះរាជនៃព្រះជាម្ចាស់។

ក្នុងគោលបំណងទាំងនេះ អ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អបានរៀបអត្ថបទស្តីពីព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះគ្រីស្ត ដែលហូរចេញពីព្រះបិតា ​ហើយព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យដ៏លើសលុប គ្មានលំអៀង វិសុទ្ធ និងសច្ចៈចំពោះមនុស្សលោក ហើយដែលមានព្រះបំណងប្រមែប្រមូលបុត្រធីតាទាំងឡាយឱ្យទៅជាប្រជារាស្រ្តតែមួយតាមរយៈព្រះយេស៊ូគ្រីស្តនេះឯង ដ្បិតព្រះអង្គជាមេគង្វាលដ៏ឆ្នើមគ្មានពីរ។ ដោយព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធបំភ្លឺ អ្នកនិពន្ធគម្ពីរដំណឹងល្អទាំងបួនមិនច្រានចោលនូវវប្បធម៌ អរិយធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិយូដា ក្រិច ឬរ៉ូម៉ាំងនាសម័យនោះ ថែមទាំងខិតខំរិះរកពាក្យ ឃ្លាគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីឱ្យសេចក្តីទាំងប៉ុន្មានជាព្រះឱវាទ។ បានសេចក្តីថា ព្រះយេស៊ូពិតជាព្រះបុត្រា ដែលបដិសន្ធិមកពីព្រះបិតា ហើយព្រះអង្គត្រូវបំពេញបេសកកម្មមួយ ដើម្បីឱ្យមនុស្សលោកយល់ពីព្រះមហាធម៌មេត្តាករុណារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយតាំងចិត្តព្យាយាមប្រែចិត្តគំនិត វៀរចាករាល់អំពើខុសឆ្គងនឹងព្រះធម្មវិន័យ។ ទោះបីអ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អប្រឹងប្រែងអស់ពីសមត្ថភាពចេះដឹងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏នៅមានការខ្វះខាតក្នុងការតាក់តែងអត្ថបទព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អ ម្ល៉ោះហើយការអានព្រះគម្ពីរសហចក្ខុនេះ មានសារៈ​សំខាន់ ព្រោះនេះជារបៀបមួយដើម្បីបំពេញន័យដែលអ្នកនិពន្ធទាំងនោះចង់ឱ្យយើងយល់ច្បាស់ពីព្រះបន្ទូល ព្រះឱវាទ ព្រះបំណង និងព្រះមហាករុណា។

តើរបៀបមើលព្រះគម្ពីរសហចក្ខុយ៉ាងដូចម្តេច?

ដើមដំបូងបង្អស់ សូមចាប់អារម្មណ៍លើអ្នកអាន ពីការលំបាកដែលពួកគេជួបប្រទះគឺ៖

1. ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីក៏ដូចចាស់ដែរ ដែលបកប្រែជាភាសាខ្មែរសម្រាយសព្វថ្ងៃនេះ មិនបានច្បាស់លាស់ដូចអត្ថបទដើមដែលមានសរសេរក្នុងគម្ពីរជាភាសាក្រិច (Septante)។
2. អ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរដំណឹងល្អម្នាក់ៗមានទិសដៅពាំយកព្រះបន្ទូលដំណឹងល្អមកឱ្យប្រជារាស្រ្តនីមួយៗដោយគោរព អរិយធម៌ វប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់របស់គេ។
3. ព្រះសហគមន៍កម្ពុជាសព្វថ្ងៃកំពុងរិះគិត តែត្រូវកែប្រែ ឬរៀបចំឡើងវិញនូវអត្ថបទទាំងឡាយ ឱ្យសមស្របតាមវេយ្យករណ៍ ពាក្យស័ព្ទ(រាជស័ព្ទ? សាមណស័ព្ទ? ពាក្យសាមញ្ញ?) ។ល។

ហេតុនេះការរៀនលំហាត់ ឬរៀនមើលព្រះគម្ពីរសហចក្ខុត្រូវព្យាយាមចាប់ផ្តើមដោយងាយស្រួល។ រីឯ​ការ​វិភាគតាមន័យទេវវិទ្យាយើងទុកនៅពេលក្រោយ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងខិតខំយកឯកសារ និងសំភារៈសិក្សា ដែលមានស្រាប់ហើយ មកប្រើដើម្បីឱ្យមានឯកភាពក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ។

មេរៀនទី១
ព្រះយេស៊ូប្រោសម្តាយក្មេកលោកសិលាឱ្យបានជា
Healing of Simon’s mother-in-law

១. សេចក្តីសង្កេតទូទៅ

ក្រោយពីអានអត្ថបទទាំងបី យើងឃើញថាអ្នកនិពន្ធគម្ពីរដំណឹងល្អទាំងបីនិពន្ធរឿងតែមួយ ដែលដំណាលពីរឿងព្រះយេស៊ូ និងក្រុមសាវ័កធ្វើដំណើរមកផ្ទះរបស់លោកស៊ីម៉ូន ហើយព្រះគ្រីស្តប្រោសឱ្យម្តាយក្មេកលោកស៊ីម៉ូនបានជាពីជំងឺគ្រុន។ អត្ថបទនេះ តែងតាមរបៀបនិទានរឿង មិនមែនដូចអត្ថបទដទៃដែលជាព្រះឱវាទ ជាប្រស្នា ឬជាធម៌ទេសនានោះឡើយ។

រឿងនេះខ្លីសោះ! តែអត្ថន័យដែលអ្នកនិពន្ធគម្ពីរដំណឹងល្អទាំងបីចង់បង្ហាញនោះខុសគ្នា ឬដូចគ្នា ឬប្រើពាក្យឃ្លាតាមរបៀបផ្ទាល់ខ្លួនក៏មាន។

២. សេចក្តីវិភាគអត្ថបទ

អ្នកនិពន្ធគម្ពីរដំណឹងល្អទាំងបីចង់បង្ហាញពីព្រះរាជកិច្ច “ព្រះយេស៊ូយាងចេញពីធម្មសាលា ទៅផ្ទះលោកស៊ីម៉ូន” (លក ៤:៣៩; មក ១:៣; មថ ៨:៥) មានន័យថាព្រះអង្គគោរពតាមធម្មវិន័យ ឬតាមទំនៀមទម្លាប់ យូដា គឺនៅថ្ងៃសប្ប័ទ ព្រះអង្គយាងចូលក្នុងធម្មសាលា (លក ៤:១៦) ហើយព្រះអង្គសម្តែងធម្មទេសនា (លក ១៩:៤៥; ២០:១)។ ក្រោយមក ព្រះអង្គយាងមកផ្ទះលោកស៊ីម៉ូន និងអន់ដ្រេ មានន័យថា ព្រះអង្គយាងមកជួបបងប្អូនទូទៅ ដែលជាបុត្រធីតារបស់ព្រះបិតា គឺព្រះសហគមន៍យើងនេះឯង​។

អស់អ្នកវិភាគព្រះគម្ពីរឱ្យឈ្មោះថា “មួយថ្ងៃនៅក្រុងកាផានុម” (មក ១:២១-២៩; លក ៤:៣១-៤៤)។

៣. សេចក្តីពន្យល់ព្រះបន្ទូល

 ក្រោយពីអានអត្ថបទព្រះគម្ពីរ (Péricopes) ទាំងបី តើយើងសង្កេតនូវអ្វីខ្លះ ដែលអ្នកនិពន្ធនីមួយៗចង់បង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូជានរណា? ហើយមានឥទ្ធិពលយ៉ាងណា?

សន្តលូកាសរសេរ “ព្រះអង្គគំរាមជំងឺគ្រុន” តាមជំនឿនៅសម័យនោះ ភាពគ្រុនក្តៅមិនមែនជារោគសញ្ញាបញ្ជាក់ថាជំងឺគ្រុនចាញ់ គ្រុនឈាម គ្រុនពោះវៀនទេ។ គេសន្មត់ថា នេះជាអំពើរបស់ខ្មោច-អារក្សដែលធ្វើឱ្យមនុស្សឈឺ។ ម្ល៉ោះហើយ សន្តលូកាប្រើពាក្យ គំរាម ដូចជាបញ្ជាដល់នរណាម្នាក់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់។ ចំពោះសន្ត ម៉ាថាយ និងម៉ាកូស ក៏ប្រើពាក្យគំរាមនេះដែរ (ព្រះយេស៊ូឱ្យរលកស្ងប់ អត្ថបទគម្ពីរលេខ ៩៧ ទំព័រ ៥១ ក្នុងព្រះគម្ពីរសហចក្ខុ)។ កាយវិការយ៉ាងឆាប់រហ័សបង្ហាញពីព្រះឫទ្ធានុភាពមកលើអស់ពួកអមនុស្ស ខ្មោច ព្រាយ-អារក្សទាំងឡាយឱ្យរួចចាកចេញពីមនុស្សលោក ហើយឱ្យយើងទាំងឡាយមានជ័យជំនះ មិនឱ្យចាញ់ការល្បួងរបស់ពួកវាទៀតឡើយ។

រីឯសន្តម៉ាថាយវិញ លោកសង្កត់មកលើបារមីរបស់ គ្រូពេទ្យយេស៊ូ ព្យាបាលអ្នកជំងឺយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព ជាងមហាបណ្ឌិតនានា គឺគ្រាន់តែពាល់ដៃអ្នកជំងឺ (គឺម្តាយក្មេកលោកស៊ីម៉ូន) គាត់ក៏បាត់គ្រុន ហើយក្រោកឡើងបម្រើព្រះអង្គ រីឯសន្តលូកា និងម៉ាកូសសរសេរបម្រើភ្ញៀវ។

ចំពោះសន្តម៉ាកូសវិញ លោកចង់ពន្យល់ជនជាតិយូដាពីព្រះឱវាទប្រៀនប្រដៅថ្មីប្រកបដោយអំណាច និងពីព្រះរាជកិច្ច ដ្បិតព្រះអង្គយាងមកទីនេះមិនមែនជា “អគ្គមគ្គទេសក៍” រំដោះប្រជារាស្រ្តអ៊ីស្រាអែលឱ្យរួចពីរបបគ្រប់គ្រងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងនោះឡើយ។ ហេតុនេះហើយបានជាសន្តម៉ាកូសនិពន្ធដោយសង្កត់មកលើការហាមប្រាមមកលើពួកអមនុស្ស “ឱ្យបិទមាត់នៅស្ងៀម” ឬមកពួកសាវ័ក “កុំឱ្យនិយាយប្រាប់នរណាឱ្យសោះរហូតដល់ពេលកំណត់”។

(១) គឺគម្ពីរចិតសិប LXX (Septante)។ ខាងគ្រីស្តសាសនាកាតូលិក​គេបានបកប្រែជាភាសាឡាតាំងហើយហៅថា Vulgate។