ទំនុកតម្កើងរបស់ស្តេចដាវីឌ៖ សិរីរុងរឿងរបស់ព្រះជាម្ចាស់​និង​កិត្តិយសរបស់មនុស្ស (៨)

១      បពិត្រព្រះអម្ចាស់​  ជាម្ចាស់របស់យើងខ្ញុំអើយ!
ព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គថ្កុំថ្កើងរុងរឿងពាសពេញលើផែនដីទាំងមូល!
២      ព្រះអង្គថ្កុំថ្កើងរុងរឿងលើសផ្ទៃមេឃទៅទៀត។
៣      ព្រះអង្គបានប្រើពាក្យសរសើរតម្កើងរបស់ក្មេងៗ​  និង  ​ទារកដែលនៅបៅ
ធ្វើជាកម្លាំងប្រយុទ្ធនឹងបច្ចាមិត្តរបស់ព្រះអង្គ​
ដើម្បីបង្ក្រាបខ្មាំងសត្រូវដ៏កាចសាហាវឲ្យវិនាសសាបសូន្យទៅ។
៤      ពេលទូលបង្គំសម្លឹងមើលផ្ទៃមេឃដែលជាស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គ
ហើយសម្លឹងមើលព្រះច័ន្ទ​  និង  ​ហ្វូងតារាដែលព្រះអង្គដាក់នៅលើមេឃនោះ
៥      ទូលបង្គំសួរខ្លួនឯងថា​ តើមនុស្សមានឋានៈអ្វី​ បានជាព្រះអង្គនឹកគិតដល់គេដូច្នេះ
តើបុត្រមនុស្សជាអ្វី​ បានជាព្រះអង្គយកព្រះហប្ញទ័យទុកដាក់នឹងគេយ៉ាងនេះ?
៦      ព្រះអង្គបានធ្វើឲ្យគេមានឋានៈទាបជាងទេវតា     តែបន្តិចប៉ុណ្ណោះ
ព្រះអង្គប្រទានសិរីរុងរឿង​  និង​  កិត្តិយសដល់គេ ទុកជាមកុដរាជ្យ។
៧      ព្រះអង្គប្រទានឲ្យគេគ្រប់គ្រងលើអ្វីៗទាំងអស់ដែលព្រះអង្គបានបង្កើតមក
ព្រះអង្គបានបង្ក្រាបអ្វីៗទាំងអស់ឲ្យនៅក្រោមជើងរបស់គេ
៨      គឺទាំងចៀម​ ទាំងគោ និង សត្វព្រៃទាំងប៉ុន្មាន
៩      ព្រមទាំងបក្សាបក្សីនៅលើមេឃ​ ត្រីនៅក្នុងសមុទ្រ
និង សត្វទាំងអស់ដែលរស់នៅបាតសមុទ្រ។
១០    បពិត្រព្រះអម្ចាស់​ជាម្ចាស់របស់យើងខ្ញុំអើយ
ព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គថ្កុំថ្កើងរុងរឿងពាសពេញលើផែនដីទាំងមូល!

សេចក្ដីផ្តើម

សូមមិត្តអ្នកអានកុំភ្លេចយក ព្រះគម្ពីរ លទ្ធិគ្រីស្តសាសនា និងឯកសារ “អំណរ និងសេចក្ដីសង្ឃឹម” ­ Gaudium et Spes ­ ដើម្បីយល់មេរៀនរបស់យើងអោយបានកាន់តែច្បាស់។

តាំងពីពេលដែលមានមនុស្សនៅលើផែនដី មនុស្សទាំងអស់តែងតែសួរខ្លួនឯង អំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនឯង៖ តើ​មនុស្ស​ជានរណា? អ្វីទៅជាមនុស្ស? តើមនុស្ស​មកពីណា និងទៅណា? មនុស្សជាអាឋ៌កំបាំងសម្រាប់ខ្លួនឯង គឺ​មនុស្ស​ស្វែង​រកអំពីខ្លួនឯងជារៀងរហូត ដោយមិនចេះឈប់ ដើម្បីយល់អំពីខ្លួនឯងកាន់តែស៊ីជម្រៅៗ។

តាំងពី​សតវត្សរ៍​ទី​១៩ ជា​ពិសេសនៅសតវត្សរ៍ទី២០ អ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើនបានបង្កើតមុខវិជ្ជាផ្សេងៗ ដើម្បី​ស្វែង​រក​អំ​ពី​អត្ថ​​ន័យ និង​គោល​ដៅ​នៃ​ជីវិតរបស់មនុស្ស។

១. មុខវិជ្ជាផ្សេងៗដែលសិក្សាអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់មនុស្ស

១. វិទ្យាពេទ្យ៖ វិទ្យាពេទ្យជាសិល្បៈ និងជាវិទ្យសាស្រ្ត ដើម្បីជួយបម្រើសុខភាពរបស់មនុស្ស។​ តាំងពីសតវត្សរ៍ទី២០ ដោយសារវិជ្ជា​ពេទ្យ​​បាន​រីក​ចម្រើន​ជាច្រើន សព្វថ្ងៃ ពួកលោកគ្រូពេទ្យអាចធ្វើអោយអ្នកចាស់ជរា ឬអ្នកជំងឺ ដែលមិន ដឹង​ខ្លួ​ន នៅតែ​មាន​ជី​វិត​នៅឡើយ  ឬពួកគេអាចធ្វើអោយមនុស្សបង្កើតកូន ដោយប្រើវិទ្យាសាស្រ្តប៉ុណ្ណោះ ដោយ​មិន​ចំ​បាច់​​​អោយ​មនុស្ស​ប្រុស និងមនុស្សស្រីរួមរស់ជាមួយគ្នា។ ដូច្នេះ វិជ្ជាពេទ្យនាំអោយមនុស្ស​សួរខ្លួន​ឯង​អំពី​អត្ថ​សញ្ញា​ពិត​ប្រាកដ​​របស់​ខ្លួនឯង។

២. ប្រវិត្តិសាស្រ្ត៖ មនុស្សស្វែងរកអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួនឯងតាំងពីកំណើតអារ្យធម៌មកម្លេះ។ អ្នកស្រាវ​ជ្រាវ​ខាង​ប្រវត្តិ​សាស្រ្តមិនគ្រាន់តែចង់ស្គាល់អំពីអតីតកាល ប៉ុន្តែ ពួកគេចង់ផ្តល់អត្ថន័យដល់ហេតុការផ្សេងៗនៃអតីតកល។ ពេលនោះ អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិសាស្រ្តអាចទៅជាទស្សនវិទូ គឺពួកគេផ្តល់អត្ថន័យដល់ជីវិតមនុស្សដែរ។

៣. បុរាណវិទ្យា៖ អ្នកបុរាណវិទ្យា ដូចជា លោក André Leroi-Gourhan (1911-1986) ចង់សិក្សាអំពីមនុស្ស ដោយ​ប្រៀប​ធៀបមនុស្ស និងសត្វ។ តើមនុស្សជាសត្វ ឬទេ? តើ​មនុស្សប្លែកពីសត្វត្រង់ណា? សព្វថ្ងៃ អ្នកខ្លះអះអាងថា មនុស្ស​មិនសូវខុសគ្នាប៉ុន្មានពីសត្វ​ស្វាម្យ៉ាង។

៤. វប្បកម្ម៖ អ្នកស្រាវជ្រាវខាងវប្បធម៌ចង់យល់អំពីវប្បធម៌ផ្សេងៗរបស់មនុស្សគ្រប់សម័យ ក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។​ លោក Claude Lévi-Strauss (1908-2009) ចង់ប្រៀបធៀបមនុស្សជាមួយមនុស្ស តាមប្រទេសរៀងៗខ្លួន ដោយ​សិក្សា​អំពីរបៀបរស់នៅជាមួយគ្នា អំពីភាសា អំពីច្បាប់នានា អំពីរបៀបរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ល។ល។ ពួក​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ​វប្បធម៌ចង់យល់អំពីរបៀបរស់នៅផ្សេងៗរបស់មនុស្ស។

៥. ចិត្តវិទ្យា៖ ជាមួយលោក Sigmund Freud (1856-1939) អ្នកស្រាវជ្រាវខាង​ចិត្ត​វិទ្យា​បាន​សិក្សា​អំ​ពី​សតិ​សម្ប​ជញៈ​របស់​មនុស្ស។ សព្វថ្ងៃ អ្នកខ្លះអះអាងថា យើងអាចពន្យល់អំពីអាកប្បកិរិយារបស់មនុស្ស ដោយសារ​តែសតិ​សម្ប​ជញ្ញៈ របស់​​គេ​។

៦. ជីវិតខាងផ្លូវភេទ៖ សព្វថ្ងៃ មានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តខ្លះអះអាងថា មនុស្សម្នាក់ទៅជាមនុស្សប្រុស ឬមនុស្សស្រី ដោយ​សារ​​សង្គម​ និងវប្បធម៌ ដោយមិនរាប់អំពីអត្តសញ្ញាណខាងផ្លូវកាយរបស់ខ្លួន (Gender)។ ម្យ៉ាងទៀត យើងសួរខ្លួន​ឯង​កាន់​​តែច្រើនៗអំពីបញ្ហាផ្សេងៗទាក់ទងនឹងជីវិតខាងផ្លូវភេទ -ឧ. ហេតុអ្វី បានជាមានប្រុសស្រលាញ់ប្រុស ឬ​ស្រី​ស្រ​ឡា​ញ់​​​​​​​ស្រី? ល។ល-។

៧. ​​វិទ្យសាស្រ្តខាង​សាសនា៖ អ្នកស្រាវជ្រាវខាងសាសនាចង់សិក្សាអំពីទំនាក់ទំនងរវាងមនុស្ស និងព្រះ ដែល​ជា​លក្ខណៈ​ពិសេសមួយរបស់មនុស្ស។ មាន​លោក Mircea Eliade (1907-1986) និងលោក​ Gérard Van der Leeuw (1890-1950)។

លោក Karl Rahner ធ្លាប់និយាយថា អ្នកស្រាវជ្រាវទាំងអស់នោះ សិក្សាអំពីមនុស្ស តាមលក្ខណៈ​មុខ​វិទ្យា​នី​​មួយៗ​៖ ពួកគេចង់យល់អំពីអត្តសញ្ញាណរបស់មនុស្សខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត ខាង​ផ្លូវពេទ្យ ខាងសាសនា ជាដើម។ ប៉ុន្តែ មាន​ពេល​ខ្លះ អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ ចង់យកមុខវិជ្ជារបស់ខ្លួន ដើម្បីពន្យល់អំពីអត្តសញ្ញាណទាំងស្រុងរបស់មនុស្ស រហូត​ដល់​ទៅជា​មនោគមវិជ្ជា។ តាមការពិត ពុំមានមុខវិជ្ជាតែមួយទេ ដែលអាចពន្យល់អំពីអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស។

ក្នុងសៀវភៅ “ក្បូនមូលដ្ឋាននៃជំនឿ” (Fundamental Treaty of Faith) លោកប្រើមុខវិជ្ជាទាំងប៉ុន្មានខាងលើនេះ ដើម្បី​ប្រកាស​ដំណឹងល្អ អោយ​​មនុស្សម្នា ដែលមានចិត្តទូលាយ អាចទទួលស្គាល់សេចក្ដីពិត។ លោកចាប់ផ្តើមពី​ជម្រៅ​ចិត្ត​​របស់​មនុស្ស ដែល​មាន​បទពិសោធន៍អំពីលក្ខណៈហួសពីធម្មជាតិរបស់ខ្លួន ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះជា​ម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅ​មនុស្ស​​អោយរួមរស់ជា​មួយព្រះអង្គ។ ​

២. អ្វីទៅជាមនុស្ស? ទស្សនវិទ្យា និងទេវវិទ្យា

​​​ពួក​ទស្សនវិទូ និងពួកទេវវិទូ​ មានសំណួរដូចៗគ្នា៖ អ្វីទៅជាមនុស្ស? ហេតុអ្វី បានជាមានមនុស្សនៅលើផែនដី? ហេតុ​​អ្វី បាន​​ជាមនុស្សចេះតែមានសំណួរអំពីខ្លួនឯង? តើមនុស្សមានសេរីភាព​ពេញ​លេញ ឬ​តើ​មនុស្សជាប្រដាប់​លេង​របស់​​សតិ​​​សម្ប​​ជញ្ញៈ​របស់​ខ្លួន​ឯង? ហេតុអ្វី បានជាមនុស្សអាចស្រឡាញ់ និង​អាច​ធ្វើ​អំ​ពើ​អា​ក្រក់? ល។ល។

ប៉ុន្តែ ពួកទស្សនវិទូមិនព្រមឆ្លើយនឹងសំណួរទាំងអស់នោះ ដោយយកជំនឿទៅលើព្រះណាមួយជាជំនួយ។ ពួក​ទស្សន​វិទូ​រិះ​គិត​អំពីមនុស្ស ដោយប្រើប្រាជ្ញាតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រាជ្ញា​ជា​កត្តា​រួម​ ដែលមនុស្សគ្រប់ៗរូប គ្រប់អារ្យធម៌ គ្រប់សាសនា អាច​ទទួលបាន ដើម្បីជួយ​ឆ្លើយ​នឹង​​សំណួរ​ទាក់​ទង​​នឹង​​អត្ថ​សញ្ញាណរបស់មនុស្ស​។ ជំនឿប្លែកពីមនុស្សម្នាក់ទៅ​មនុស្ស​ម្នាក់​​ផ្សេង ដោយសារយើងមិន​អាចបង្ហាញ​ភស្តុតាងតាមវិទ្យាសាស្រ្ត​អំពី​វត្ត​​មាន​របស់​ព្រះ។

ចំពោះពួកទេវវិទូវិញ ពួកគេឆ្លើយនឹងសំណួរខាងលើទាំងអស់នោះ ដោយយកជំនឿទៅលើព្រះជាជំនួយ។ ពួក​គេ​យល់​ឃើញ​ថា មានអ្វីមួយក្នុងដួងចិត្តរបស់មនុស្ស ដែលធ្វើអោយមនុស្សប្លែកពីសត្វ ហើយដែលធ្វើអោយ​មនុស្ស​​មាន​តម្លៃ​ដ៏​លើស​លប់ និងដ៏សក្ការៈ។ លោក ប៉ាស្កាល ធ្លាប់និយាយថា “មនុស្សហួសពីមនុស្ស” គឺលោកចង់និយាយថា មនុស្ស​ជា​សត្វ ដែលមានប្រាជ្ញា ធ្វើ​អោយ​មនុស្ស​តែង​តែស្វែងរកអំពីអត្ថន័យនៃអ្វីៗទាំងអស់។ ទាល់តែបានរកឃើញអត្ថន័យ ទើប​​មនុស្សមានសុភមង្គល។ ជា​ពិ​សេស សម្រាប់យើងជាគ្រីស្តបរិស័ទ ក្នុងសៀវ​ភៅនេះ យើងនឹងរិះគិតអំពីអត្ត​សញ្ញាណ​​របស់មនុស្ស ដោយយក​ជំនឿ​ទៅ​​លើព្រះយេស៊ូគ្រីស្តជាចម្លើយ ដ្បិតយើងជឿថា ព្រះជាម្ចាស់​យាង​មក​ក្នុង​លោក​​នេះ ដើម្បីបង្ហាញអំពីអ្វីទៅជា​មនុស្ស។ យើងជឿថា៖ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ដើម្បីព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គសព្វ​ព្រះ​ហឬទ័យ​ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទទួលព្រះជន្មរបស់ព្រះ​អង្គ​ផ្ទាល់។ ទោះបីមនុស្សបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបក៏ដោយ ក៏ព្រះ អង្គ​បានចាត់ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គ ដើម្បីសង្រ្គោះគាត់។ មានតែនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្តនេះហើយ ដែលមនុស្សមាន​សុភមង្គលពេញលេញ។ ព្រះជាម្ចាស់ចាប់អារម្មណ៍នឹងមនុស្ស ព្រះអង្គក៏ស្រលាញ់មនុស្សរហូតដល់ប្រគូលព្រះបុត្រា​នេះ​អោយមនុស្ស។ នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត មនុស្សជាស្នូលនៃគម្រោងការណ៍ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

៣. ធម្មនុញ្ញ “អំណរ និងសេចក្ដីសង្ឃឹម” (Gaudium et Spes)

ដោយយាងមកក្នុងលោកនេះ​ ព្រះ​ជាម្ចាស់មិនគ្រាន់តែសម្ដែងអំពីព្រះអង្គផ្ទាល់ (ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះត្រៃឯក) តែព្រះអង្គ​បង្ហាញ​អំពីអ្វីទៅ​ជាមនុស្ស។ ដោយសារព្រះគ្រីស្ត យើងមិនអាចស្គាល់មនុស្ស បើយើងមិនស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយ​យើង​មិនអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយមិនស្គាល់មនុស្ស។ តាមមហាសន្និបាតវ៉ាតីកង់ទី២​ នៅឆ្នាំ១៩៦៥៖

“ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីទៅមនុស្ស? មនុស្សយើងបានផ្តល់យោបល់ផ្សេងៗជាច្រើនអំពីខ្លួនផ្ទាល់ ជួនកាលជាចម្លើយផ្ទុយគ្នា គឺថា ជួន​កាល​​​​មនុស្សលើកតម្កើងខ្លួនឯង ទុកជាក្បួនវិន័យដាច់ខាតលើអ្វីៗទាំងអស់ ជួនកាលមនុស្សបន្ទាប​ខ្លួន​រហូត​ដល់​អស់​សង្ឃឹម។ ហេតុនេះហើយ បានជាមនុស្សនៅតែមានចិត្តសង្ស័យ និងតប់ប្រមល់។ ព្រះ​សហគមន៍​ក៏​ចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង ខ្លាំង​​នឹង​ការពិបាកទាំងនោះ។ ព្រះសហគមន៍មាន​សមត្ថភាពអាចតបចម្លើយ​បាន​ទៅសំណួរទាំងនោះ ព្រោះព្រះជា​ម្ចាស់​​​​​​​​បាន​បង្រៀនព្រះសហគមន៍ ដោយ​សម្តែងសេចក្តីពិត​អំពីព្រះអង្គ​ឲ្យ​ស្គាល់តាមព្រះ​គម្ពីរ។ តាមព្រះ​គម្ពីរមានចែង​អំពី​​​​​​លក្ខណៈ​ដ៏ពិតប្រាកដរបស់មនុស្ស គឺមាន​បញ្ជាក់យ៉ាង​ច្បាស់​ថា មនុស្សទន់ខ្សោយមែន​ហើយ តែនៅ​ពេលជាមួយ គ្នា​​នេះ ត្រូវទទួលស្គាល់យ៉ាង​ត្រឹមត្រូវ នូវ​តម្លៃ​ដ៏​ថ្លៃថ្នូរ និងគោលដៅនៃជីវិតរបស់គាត់ តាមព្រះ​ជាម្ចាស់កំណត់ទុក”[1]។

ហេតុនេះ ព្រះសហគមន៍ ដែលជា “អ្នកជំនាញក្នុងការស្គាល់មនុស្សជាតិ” តាមពាក្យរបស់សម្ដេចប៉ាប ប៉ូលទី៦ នៅឆ្នាំ​១៩៦៥ អះអាងថា ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់មនុស្សយើង។ យើងអាចមានបទពិសោធន៍បញ្ជាក់អំពី អ្វី​ដែល​ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងអោយយើង​ស្គាល់ (GS ១៣, ក)។ ពេលនោះ យើងអាចយល់ឃើញថា អ្វី​ដែល​ព្រះជា​ម្ចាស់​សម្ដែង​ជាសេចក្ដីពិត ។

ដូច្នេះហើយ បានជាយើងអាចនិយាយថា​ នរវិទ្យាដូចជា “ទេវវិទ្យានៃមនុស្ស” គឺយើងនឹងសិក្សាអំពីទំនាក់ទំនងរវាង​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ និងមនុស្ស ដើម្បីយល់អំពីមនុស្ស។ យើងនឹងប្រើឯកសារ “អំណរ នឹងសេចក្ដីសង្ឃឹម” របស់​សន្និ​បាត​វ៉ា​ទី​កង់​ទី​២ ដើម្បីជួយបំភ្លឺយើង។ ឯកសារនេះ មានចំពោះមនុស្សទាំងអស់ ទោះបីពួកជាគ្រីស្តបរិស័ទ ឬទេ អោយតែ​ពួក​គេ មាន​ចិត្ត​ទូលាយ។

៤. រចនាសម្ព័ន្ធនៃមេរៀនរបស់យើង

ការសិក្សាររបស់យើងនឹងចែកជាបីភាគ៖

១. មនុស្ស ដែលព្រះជាម្ចាស់បង្កើត៖ តាមគម្រោងការណ៍ដើមរបស់ព្រះជាម្ចាស់ តើមនុស្សជានរណា? ហេតុអ្វី បានជាព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស? តើព្រះជាម្ចាស់បានបញ្ចប់បង្កើតមនុស្ស ឬទេ? តើមនុស្សមកពីណា? ទៅណា? តើមនុស្សជាសត្វលោកដូចសត្វលោកឯទៀតៗ ឬទេ?

២. មនុស្ស ដែលប្រព្រឹត្តអំពើបាប៖ មនុស្សយើងគ្រប់គ្នាដកពិសោធន៍អំពីទុក្ខលំបាក និងអំពើបាប។ មនុស្ស យើងចង់បានសុភមង្គល និងជីវិតដ៏ពេញលក្ខណៈ ប៉ុន្តែ យើងយល់ឃើញថា យើងមិនអាចសម្រេចតាមគោលដៅនេះ បានឡើយ ព្រោះកំណត់ព្រំដែនរបស់យើងជាសត្វលោក ឬព្រោះតែអំពើបាបរបស់យើង។ ​ហេតុអ្វី បានជាមានជំងឺ សង្រ្គាម អំពើហិង្សារ និង​សេចក្ដីស្លាប់? ហេតុអ្វី បានជាមនុស្សយើងធ្វើអំពើអាក្រក់?

៣. មនុស្ស ដែលព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះ៖ តាមជំនឿរបស់យើងជាគ្រីស្តបរិស័ទ យើងជឿថា លោកយេស៊ូពីភូមិ​ណាសារែតជាព្រះគ្រីស្ត គឺព្រះយេស៊ូជាព្រះសង្រ្គោះ។ តើព្រះយេស៊ូសង្រ្គោះយើងពីអ្វីខ្លះ? តើព្រះអង្គសង្រ្គោះយើង​យ៉ាង​ដូចម្ដេច? តើព្រះយេស៊ូជានរណា និងបំភ្លឺយើងអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់យើងផ្ទាល់យ៉ាងដូចម្ដេច?

[1] អំណរ និង សេចក្តីសង្ឃឹម Gaudium et Spes ១២, ខ

ភាគទី១៖
មនុស្សដែលព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមក

ជំពូកទី១៖
“កាលពីដើមដំបូងបង្អស់”

១. កំណើតរបស់មនុស្សតាមព្រះគម្ពីរ

ពេលយើងបើកព្រះគម្ពីរ មានអត្ថបទរៀបរាប់អំពីដើមកំណើតនៃពិភពលោក និងមនុស្ស៖ កណ ១-២។ យើងអាច​សង្កេត​ឃើញថា មានអត្ថបទពីរ (កណ ១, ១-២,៤ក និង កណ ២, ៤ខ-២៥) ដែលមានលក្ខណៈផ្សេង ឬផ្ទុយពីគ្នា។ ម្យ៉ាង​​ទៀត យើងអាចយល់ឃើញថា អត្ថបទទាំងពីរនោះ រៀបរាប់អំពីកំណើតពិភពលោក និងមនុស្ស តាមរបៀប​ផ្សេង​ពី​ការ​​ស្រាវ​​ជ្រាវ​តាម​វិទ្យាសា​ស្រ្ត​ បច្ចុប្បន្នកាល៖ គឺតាមអ្នកស្រាវជ្រាវ អ្វីៗទាំងអស់កើតមកពីការផ្ទុះឡើងដើមដំបូង (Big Bang) ហើយបានវិវត្តបន្តិម្តងៗជារាប់លានឆ្នាំមករហូតដល់សព្វថ្ងៃ។

តាមការពិត អ្នកប្រាជ្ញជនជាតិអ៊ីស្រាអែល ដែលបាននិពន្ធអត្ថបទទាំងពីរនោះ ពុំមានបំណងចង់ពន្យល់កំណើត​ពិភព​លោក​តាម​វិទ្យសាស្រ្ត ប៉ុន្តែ ពួកគេបានបង្កើតរឿងប្រឌិត ដើម្បីព្យាយាមពន្យល់ និងផ្តល់អត្ថន័យដល់កំ​ណើត​ពិ​ភព​លោក និងមនុស្ស។ តាមវិទ្យាសាស្រ្ត អ្នកស្រាវជ្រាវចង់ឆ្លើយនឹងសំណួរថា៖ តើពិភព​លោក និងមនុស្សកើត​ម​ក​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេច? ប៉ុន្តែ តាមព្រះគម្ពីរ អ្នកនិពន្ធចង់ឆ្លើយនឹងសំណួរថា៖ ហេតុអ្វី បានជា មានពិភពលោក និងមនុស្ស?

 ១.១. កណ ១, ១-២, ៤ក

តាម កណ ១, ១-២, ៤ក អ្នកនិពន្ធបានសសេរអត្ថបទនេះប្រហែលជា៦០០ឆ្នាំក្រោយ អត្ថបទទីពីរ (កណ ២, ៤ខ-២៥)។ កណ ១ ជាពាក្យកំណាព្យដ៏ពិរោះមួយ ដែលមាន៦វគ្គ ហើយដែលមានបន្ទរមួយ “ល្អប្រសើរ” និង “ល្អ​ប្រសើរ​​បំផុត”។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតអ្វីៗទាំងអស់ ដោយវែកញែកពន្លឺ និងភាពងងឹត ទឹក និងដី... គឺព្រះអង្គ​រៀប​ចំ​អ្វីៗ​ទាំង​អស់ ដោយមាន​សណ្ដាប់​ធ្នាប់   (“នៅគ្រានោះ​ផែនដីគ្មានរូបរាង”)។ មនុស្សជាកំពូល និងគោលដៅនៃអ្វីៗទាំងអស់ ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បាន​រៀបចំសម្រាប់គាត់ ដ្បិតមនុស្សជា “រូបតំណង និងមានលក្ខណៈ” ដូចព្រះអង្គ (១,២៦)។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះ​អង្គ​​បង្កើត​មនុស្សជាបុរស ជា​ស្រ្តី ដែលមានលក្ខណៈប្លែកពីគ្នា ដូចនៅក្នុងអង្គព្រះអង្គដែរ (“យើង”)។ ព្រះជា​ម្ចាស់​បញ្ជា​អោយ​មនុស្ស​កើនឡើងដូច​សត្វដែរ ប៉ុន្តែព្រះអង្គប្រោសមនុស្សអោយមានអំណាចលើអ្វីៗទាំងអស់ គឺអោយ​មនុស្ស​ចេះ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ និងថែទាំអ្វីៗ​ទាំងអស់អោយបានល្អ (១,២៨)។ ទីបញ្ចប់ ព្រះជាម្ចាស់សម្រាកថ្ងៃទីប្រាំពីរ គឺមនុស្សត្រូវ​គោរព​ថ្ងៃ​​សម្រាក​នេះ។

១.២. កណ ២, ៤ខ-២៥

កណ ២, ៤ខ-២៥ ជាអត្ថបទបុរាណជាងគេ។ នៅទីនេះ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សមុននឹងសត្វ។ ព្រះជាម្ចាស់​ដូច​ជា​អ្នក​ថែទាំសួនច្បារ ព្រះអង្គសូនមនុស្សដោយដី និងផ្លុំខ្យល់ដង្ហើមអោយ (មនុស្សជារូបកាយផង ជាវិញ្ញាណផង)។ ព្រះអ​ង្គ​​ប្រគល់សួន​ច្បារដ៏​ល្អ​ឥត​ខ្ចោះ​អោយ​មនុស្ស ដោយមានដើមឈើពិសេសមួយ គឺដើមឈើ ដែលនាំអោយស្គាល់ល្អ និង​ស្គាល់អាក្រក់ (មានកំណត់ព្រំដែន)។ ក្រោយពីបានបង្កើត​សត្វ ព្រះ​អង្គបង្កើតមនុស្សស្រី ដើម្បីជាជំណួយ។ ព្រះ​អង្គ​ធ្វើ​អោយ​មនុស្សដេកលង់លស់បាត់ស្មារតី (ស្រ្តីជាព្រះអំណោយទាន) យកឆ្អឹងជំនីរមួយ (គឺដូចបេះដូង) របស់គាត់។ ពេល​ដឹង​ខ្លួនឡើងវិញ មនុស្សប្រុសពោលឡើងថា៖ “លើកនេះ​ពិតជាឆ្អឹង ដែល​កើ​ត​ចេញ​មក​ពីឆ្អឹងអញ ជាសាច់​​ដែល​កើត​ចេញមកពីសាច់អញ” (ស្រ្តីមានតម្លៃស្មើនឹងបុរស)។ ហេតុនេះ​បុរសចាកចេញពីឪពុកម្តាយ​ទៅ​រួម​រ​ស់​​​ជាមួយ​​ភរិយា​របស់​ខ្លួន ​ហើយ​​​អ្នក​ទាំង​ពីរ​ត្រឡប់​​ទៅ​ជា​រូប​កាយ​តែ​មួយ។ នៅទីនេះដែរ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បង្កើត​មនុស្ស​ប្រុស​ និងមនុស្សស្រី ដើម្បី​​អោយ​គេ​ស្រលាញ់​​គ្នា រៀបការ រួមរស់ជាមួយគ្នា និងបង្កើតក្រុមគ្រួសារ។

២. តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា

សូមអានលទ្ធិគ្រីស្តសាសនាពីលេខ ២៧៩ ដល់លេខ ៣២៤ ហើយពីលេខ ៣៣៧ ដល់លេខ ៣៨៤

៣. មនុស្សមិនមែនជាដើមកំណើតរបស់ខ្លួនឯង

៣.១. មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលមានព្រះជន្ម

ពេល​យើង​អានអត្ថបទគម្ពីរទាំងពីរខាងលើនេះ យើងយល់ឃើញថា មនុស្សជាសត្វលោករបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយ​ទោះ​បី​មនុស្សជាកំពូលនៃអ្វីៗទាំងអស់ ក៏មនុស្សគ្រាន់តែជាសត្វលោក។ មនុស្សយើងបានទទួលអ្វីៗទាំងអស់ តាំងពី​កំ​ណើត​មកម្លេះ យើងមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនឯង សម្បីតែឈ្មោះរបស់យើង ក៏យើងមិនបានជ្រើសរើសដែរ។ នៅ​ពេល​ជា​មួយគ្នានេះ យើងមានបទពិសោធន៍ថា យើងមានបំណងប្រាថ្នា ដែលគ្មានព្រំដែន យើងចង់បាន​ជីវិតអមតៈ យើង​ចង់បានអ្វីៗទាំងអស់ ដូចជាអំណាច កិត្តិយស ទ្រព្យសម្បត្តិ ជាដើម។ សរុបសេចក្ដី យើងចង់ទៅជាព្រះ ប៉ុន្តែ យើង​មិនអាចធ្វើបានឡើយ។

ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស មានន័យថា មនុស្សមិនមែនជាព្រះជាម្ចាស់។ មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលមានព្រះជន្ម  (សរ ៣, ១៤)។ ក្រៅពីព្រះជាម្ចាស់ គ្មានអ្វីទាល់តែសោះ។ សន្តី Catherine de Sienne ធ្លាប់និយាយថា ព្រះជាម្ចាស់ មានព្រះបន្ទូលទៅគាត់ថា “យើងមានព្រះជន្មគង់នៅ ឯនាងក៏គ្មានជីវិតក្រៅពីយើង”។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ដោយ មិនប្រើអ្វីសោះ (ex nihilo)។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ដូចនៅពេលសមុទ្រដកចេញ ធ្វើអោយមានឆ្នេរ។

ហេតុនេះហើយ បានជាមនុស្សអាចមានការព្រួយបារម្មណ៍ ឬតប់ប្រមល់ ដ្បិតយើងមិនយល់អំពីអត្តសញ្ញាណ ឬ​គោល​ដៅរបស់ខ្លួនង៖ “នៅពេលជាមួយគ្នានេះ មនុស្សម្នាក់ៗនៅតែមិនសួរអំពីអត្ថន័យនៃជីវិតរបស់ខ្លួនជា​សំណួរ ដែល​គេ​យល់​​ឃើញ​យ៉ាង​ស្រពិចស្រពិល” (GS ២១, ឃ)។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សគ្រប់ៗរូបចង់បានសុភមង្គល ប៉ុន្តែ គ្មាននរណា ម្នាក់អាច​សម្រេចតាមគោលដៅ។ មនុស្សចង់សង្រ្គោះខ្លួនឯង ដោយពឹងផ្អែកលើខ្លួនឯង គឺយើង​មិន​ចង់​អោយ​ម្នាក់​ផ្សេង​​ជួយ។ យើងចង់បានសេរីភាព និងឯករាជ្យ។ តាមការពិត ដូចលោក Rahner ធ្លាប់សសេរ៖ យើងមិនយល់ថា អ្នកណា​យក​​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ជាទីពឹង អ្នកនោះមានសេរីភាពពេញលេញ។ ក៏ប៉ុន្តែ ពេលយើង​មើល​ឃើញ​ព្រះគ្រីស្ត មាន​តែ​ព្រះ​អង្គទេ ដែលមានសេរីភាពពេញលេញ ដោយសារព្រះអង្គសុខចិត្តពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើព្រះជាម្ចាស់។

៣.២. ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទៅជាព្រះគ្រីស្ត

ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែងអោយយើងយល់ឃើញថា ព្រះអង្គបានបង្កើតមនុស្ស ដើម្បីយើងផ្ទាល់។ ព្រះអង្គមិនត្រូវការ​មនុស្ស​ទេ។ ព្រះអង្គជាព្រះត្រៃឯក គឺព្រះ​បិតាស្រលាញ់ព្រះបុត្រានៅក្នុងអង្គព្រះវិញ្ញាណ មិនត្រូវការស្រលាញ់មនុស្ស ឬមិន​ត្រូវ​ការ​អោយមនុស្សស្រលាញ់ព្រះអង្គឡើយ។ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គសព្វព្រះហឬទ័យបង្កើតមនុស្ស ដោយ​សារ​តែព្រះអង្គ​ជា​ព្រះ​ដ៏​សប្បុរស។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សព្រោះតែព្រះអង្គសព្វព្រះហឬទ័យស្រលាញ់មនុស្ស ហើយ​សព្វព្រះហឬទ៍យ​អោយ​មនុស្សស្គាល់ និងស្រលាញ់ព្រះអង្គ។ ហេតុនេះ​ហើយ បានជាមានចែងថា អ្វីៗទាំងអស់ ដែល​ព្រះជាម្ចាស់​បាន​បង្កើត “ល្អប្រសើរ ហើយល្អប្រសើរបំផុត”។

ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស ដើម្បីអោយយើង “ឃើញ” ព្រះអង្គ៖ តាមព្រះគម្ពីរ អ្នកណា “ឃើញ” អ្នកនោះ ស្គាល់ និង ស្រលាញ់។ សន្ត អ៊ីរេណេ de Lyon ធ្លាប់និយាយថា៖ “មនុស្ស ដែលមានជីវិតរស់រវើក បង្ហាញ​សិ​រី​រុង​រឿង​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ប៉ុន្តែ មនុស្សមានជីវិតរស់រវើក នៅពេលគាត់ឃើញព្រះជាម្ចាស់”។ តាមការពិត សន្ត អ៊ីរេណេ​យក​ព្រះ​គម្ពីរ​របស់​សន្ត យ៉ូហានឡើងវិញ៖  “​យើង​នឹង​ទៅ​ជា​យ៉ាង​ណា​ៗ​នោះ​‌ ព្រះអង្គ​ពុំ​ទាន់​សម្ដែង​ ឲ្យ​យើង​ដឹង​នៅ​ឡើយ​ទេ។​‌​​ ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​​ព្រះ​​គ្រីស្ត​​យាង​មក​ដល់​ យើង​នឹង​បាន​ដូច​ព្រះអង្គ​ដែរ‌​ ដ្បិត​ព្រះអង្គ​មាន​ភាព​យ៉ាង​ណា​យើង​នឹង​ឃើញ​ព្រះអង្គ​យ៉ាង​នោះ” (១ យហ ៣, ២)។ សន្ត អូគូស្ទីន មានប្រសាសន៍ថា ព្រះបុត្រាប្រសូតជាមនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្សឃើញព្រះ អង្គ (យហ ១៤,៩៖ “អ្នកណាបានឃើញខ្ញុំ អ្នកនោះបានឃើញព្រះបិតាដែរ”)។ លោក Rahner នឹងប្រាប់ថា មនុស្សជា សត្វលោក ដែលមានបំណងប្រាថ្នា ហើយបំណងប្រាថ្នានេះ ពុំមានកំណត់ព្រំដែន។ មនុស្សដូចជាខ្វាក់អ្វីម្យ៉ាង ដែលនាំ អោយ​គាត់ចង់រីកចម្រើនជានិច្ច ក្នុងគ្រប់វិស័យ ជាពិសេស​មនុស្ស​ចង់​ស្រលាញ់​កាន់​តែ​ខ្លាំងៗ។ សន្ត អូគូស្ទីន ធ្លាប់​សសេរ​​ថា “ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតយើង ដើម្បីព្រះអង្គ ហើយចិត្ត​គំនិត​យើង​គ្មាន​ពេល​សម្រាក ទាល់តែបាន​ឃើញ​ព្រះ​អង្គ”។

មនុស្សនៅតែជាអាឋ៌កំបាំងសម្រាប់ខ្លួនឯង។ មានតែព្រះគ្រីស្តទេ ដែលជាអ្នកសម្ដែងមនុស្សអោយខ្លួនឯងស្គាល់៖ “តាម​​ពិត ប្រសិនបើយើងចង់យល់ខ្លះៗអំពីការអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស យើងត្រូវតែរិះគិតក្នុងពន្លឺនៃ​គម្រោង​ការ​ដ៏​អស្ចារ្យ​របស់ព្រះ​បន្ទូលដែលប្រសូតជាមនុស្ស គ្មានផ្លូវផ្សេងទៀតទេ។ លោកអាដំាជាមនុស្សមុនគេ​ជា​ប្រផ្នូល​របស់​មនុស្ស​ម្នាក់​ដែល​ត្រូវមកខាងក្រោយ ពោលគឺ ជាប្រផ្នូលរបស់ព្រះគ្រីស្តជាព្រះអម្ចាស់ (រម ៥, ១៤) ព្រះអង្គពិតជា​លោក​អដាំ​ថ្មី។ ពេល​​ព្រះគ្រីស្តសម្តែងការអាថ៌កំបាំង​ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះបិតា និង​ការ​អាថ៌​កំបាំង​នៃព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់របស់ ព្រះ​អង្គ​​ទ្រង់​​​​ក៏សម្តែងឋានៈរបស់មនុស្សយ៉ាងពេញលេញ និងនាំឲ្យគេ​ស្គាល់តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួន តាមព្រះជាម្ចាស់​បាន​កំណត់​​ទុក។ យើងមិនត្រូវឆ្ងល់ដោយ​សេចក្តីពិត​ទាំង​ប៉ុន្មាន​នៅ​ខាងលើ មានប្រភពចេញពី​ព្រះគ្រីស្ត និងទៅដល់កំពូល​ដោយ​សារ​​​​ព្រះគ្រីស្តផងដែរ” (GS ២២, ក) ។

សរុបសេសចក្ដី គឺព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទៅជាព្រះគ្រីស្ត៖ “ព្រះជាម្ចាស់​បានបង្កើត​ទាំងអស់​មក​ ដោយ​សារ​​ព្រះគ្រីស្ត  ​ និង  ​សម្រាប់​ព្រះគ្រីស្ត” (គឡ ១, ១៦)។​ “ ព្រះអង្គ​បាន​ជ្រើស​រើស​យើង​ក្នុង​អង្គ​ព្រះគ្រីស្ត​ តាំង​ពី​មុន​កំណើត​ពិភព​​លោក​មក​ម៉្លេះ‌​” (អភ ១, ៤) ឬ “ព្រះ​អង្គ​បាន​តម្រូវ​យើង​ទុកជា​មុនឲ្យ​ធ្វើ​ជា​បុត្រធីតា​របស់​ព្រះអង្គ‌​ដោយសារ​ព្រះ​យេស៊ូ​គ្រីស្ត​” (អភ ១, ៥)។

ជំពូកទី២៖
ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សស្របតាមព្រះហឬទ័យព្រះជាម្ចាស់

ពេលព្រះជាម្ចាស់បង្កើតពិភពលោក ព្រះគ្រីស្តក៏គង់នៅជាមួយព្រះអង្គហើយ គឺព្រះគ្រីស្តមិនគ្រាន់តែជាព្រះបន្ទូល ដែល បង្កើតអ្វីៗទាំងអស់ ប៉ុន្តែព្រះគ្រីស្តជាគោលដៅនៃកំណើតពិភពលោក និងមនុស្សដែរ។

(១ ករ ៨, ៦ ; ហប ១, ៣ ; កឡ ១, ១៦ ; យហ ១, ៣)៖ អ្វីៗទាំងអស់មកពីព្រះគ្រីស្ត ហើយបានកើតមកសម្រាប់ព្រះ គ្រីស្ត។ ព្រះគ្រីស្តជាកំពូលនៃអ្វីៗទាំងអស់។

១. តាមសន្តប៉ូល

សន្តប៉ូលបានសសេរអត្ថបទជាច្រើន ដើម្បីបង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្តជាស្នូលនៃគម្រោងការណ៍ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់​ចំ​ពោះមនុស្ស។ សន្តប៉ូលប្រៀបធៀបលោកអដាំ ដែលបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបមុនគេ និងព្រះគ្រីស្ត ដែលយាងមកទូទាត់អំ​ពើបាប (រម ៥, ១៤)។ ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតលោកអដាំសម្រាប់ព្រះគ្រីស្ត គឺដោយបង្កើតមនុស្ស ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​មាន​​គម្រោងការណ៍សម្ដែងព្រះគ្រីស្ត។ ព្រះគ្រីស្តជាលោកអដាំថ្មី។ ព្រះគ្រីស្តជាគោលដៅនៃអ្វីៗទាំងអស់ ហើយ​បំពេញ​អ្វីៗ​ទាំង​អស់ (១ ករ ១៥, ៤៥-៤៩)។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតអ្វីៗទាំងអស់ ដើម្បីបង្កើតពិភពលោក និង​មនុស្ស​ថ្មី។ ព្រះ​អង្គ​មាន​​គោលដៅប្រោស​មនុស្សលោកអោយទៅជាដូចព្រះគ្រីស្ត។ មនុស្សលោករួមស្លាប់ជាមួយ​លោក​អដាំ​យ៉ាង​ណា យើង​​ក៏នឹងរួមរស់ជាមួយព្រះគ្រីស្តយ៉ាងនោះដែរ។ ភល ២, ៩-១១ បង្ហាញថា ព្រះ​គ្រីស្ត​ជា​ស្នូល​នៃ​ព្រះ​ហឬទ័យ​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ នៅពេល​ព្រះ​អង្គ​បង្កើតអ្វីៗទាំងអស់។ គឡ ១, ១៥-២០ បង្ហាញថា ព្រះគ្រីស្ត​ជា​អ្នក​បង្កើត​សត្វ​លោក និង​ជា​គោលដៅរបស់សត្វ​លោកទាំងអស់នោះ។ ព្រះអង្គជា “រៀមច្បងនៃសត្វលោកទាំងអស់” មានន័យថា ព្រះ​គ្រីស្ត​ជា​ដើម​កំណើតនៃអ្វីៗទាំង​អស់ ជាអ្នកដែលមានព្រះជន្មថ្មីមុនគេបង្អស់។

ដូច្នេះ ព្រះគ្រីស្តជាគំរូសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់។ គឡ ៣, ១០ ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សដ៏ល្អឥតខ្ចោះ ដែលបង្ហាញគោលដៅ របស់ព្រះជាម្ចាស់នៅពេលព្រះអង្គបង្កើតមនុស្ស គឺអោយយើងទៅជាមនុស្សថ្មី នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត៖ “គឺដោយព្រះគ្រីស្ត ជាមួយព្រះគ្រីស្ត និងនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត”។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះជាម្ចាស់ប្រទានពរអោយមនុស្ស៖ អភ ១, ៣-៥ និង ៩-១០។

២. តាមបិតាព្រះសហគមន៍

២.១. សន្ត អ៊ីរេណេ

តាមសន្ត អ៊ីរេណេ ព្រះជាម្ចាស់បង្រួបបង្រួម អ្វីៗទាំងអស់ក្រោមអំណាចរបស់ព្រះគ្រីស្ត គឺព្រះគ្រីស្ត​សង្ខេប​អ្វីៗទាំងអស់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមក។ សន្ត អ៊ីរេណេ យល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់បង្រួបបង្រួមអ្វីៗទាំងអស់ក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត តាមបីដំណាក់កាល៖ ១. ពេលព្រះ​ជា​ម្ចាស់បង្កើតមនុស្សលោក ព្រះអង្គក៏មានគម្រោងការណ៍បង្រួបបង្រួម​អ្វីៗ​ទាំង​អស់​ក្នុង​​អង្គព្រះគ្រីស្ត។  ២. ដោយ​ព្រះ​គ្រីស្ត​​យាង​មកនៅលើផែនដី សោយទិវង្គត  និងមានព្រះជន្មថ្មី   ព្រះជាម្ចាស់​​​​សម្រេច  ​​​​​​គម្រោង​​​ការណ៍​របស់ព្រះអង្គ។ ៣. នៅពេលព្រះគ្រីស្តនឹងយាងមកវិញពោរពេញដោយសិរីរុងរឿង ព្រះអង្គក៏នឹងបំ​ពេញអ្វីៗ​ទាំងអស់។

ព្រះគ្រីស្តជាគោលដៅនៃអ្វីៗ​​​​​​​​​ទាំងអស់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើត ព្រះអង្គក៏ជាគោលដៅនៃអ្វីៗទាំងអស់ ដែល​ត្រូវការ​ទទួល​ការ​សង្រ្គោះដែរ។ ព្រះជា​ម្ចាស់បង្កើតអដាំហាក់ដូចជាព្រះអង្គចាប់ផ្ដើម “បង្កើត” ព្រះគ្រីស្ត។ ពេល​យើង​ឃើញ​ព្រះ​គ្រីស្ត យើងយល់អំពីពាក្យថា “មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់”។ សន្ត អ៊ីរេណេ សសេរថា “កាលពីមុន យើង​ធ្លាប់​និយាយ​ថា ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះអង្គ ប៉ុន្តែ យើងមិនទាន់យល់សេចក្ដីនេះ ដ្បិតព្រះ​បន្ទូល ដែលយើងមើលមិនឃើញ មិនទាន់បានលេចឡើង។ នៅពេលព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស យើងយល់​ឃើញ​អំ​ពី​ព្រះ​ជាម្ចាស់ផង អំពីមនុស្សផង”។ បានសេចក្ដីថា ពេលព្រះគ្រីស្តយាងមកនៅលើផែនដី ព្រះអ​ង្គ​បង្ហាញ​អំ​ពី​អ្វី​ទៅ​ជា​មនុស្ស និងអំពីលក្ខណៈរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផង។ យហ ១៤, ៩។

 ២.២. លោក Tertullien

លោក Tertullien​ សម្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតអ្វីៗទាំងអស់ដោយសារព្រះបន្ទូល៖ “ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល ហើយអ្វីៗទាំងអស់កើតឡើង”។ ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សដោយបន្ទាបខ្លួន ស្លៀពាក់កន្សែងចងចង្កេះ និងប្រឡាក់​ព្រះ​ហស្តយកដីសូន​មនុស្ស។ ពេលនោះ ព្រះអង្គកំពុងតែគិតអំពីព្រះគ្រីស្ត ដែលជារូបតំណងរបស់មនុស្សថ្មី។ ពេល​នោះ ព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្សនៅតែជាដី។ ពេលនោះ ព្រះបិតាមានព្រះបន្ទូលទៅព្រះបុត្រាថា “ចូរបង្កើតមនុស្សជា​រូប​តំណងរបស់យើង”។ អ្វីដែលព្រះជាម្ចាស់សូន ព្រះអង្គធ្វើ “ដោយមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ” គឺព្រះគ្រីស្ត”។

ដូចសន្ត អ៊ីរេណេ លោក Tertullien បង្ហាញថា ព្រះបន្ទូលប្រសូតជាមនុស្ស ដែលមានសាច់ មានឈាម ដូច​យើង​បេះ​បិត ដ្បិតនៅសម័យនោះ មាននិកាយក្លែងក្លាយផ្សេងៗជាច្រើន ដែលមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់មានសាច់ មាន​​ឈាម។ ម្យ៉ាងទៀត សម្រាប់ពួកគេ មនុស្សពិតប្រាកដ មនុស្សថ្មី ដែលព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅ គឺជាមនុស្ស ដែល​មានព្រលឹងវិញ្ញាណសុទ្ធ គឺជាមនុស្ស ដែលគ្មានរូបកាយ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ជាវិញ្ញាណ។ បានជាពួកគេប្រមាទមើល​ងាយ​​រូប​កាយ​របស់​មនុស្ស។ ប៉ុន្តែ បើព្រះយេស៊ូពុំមានសាច់ និងឈាមដូចយើង ធ្វើដូចម្ដេចអោយព្រះអង្គ​ជួយស​ង្រ្គោះ​មនុស្ស​​លោក​បាន? “នៅលើផែនដីនេះ ព្រះ​គ្រីស្ត​សង្រ្គោះ​មនុស្ស ដោយប្រោស​គាត់អោយបានជាពីជំងឺផ្សេងៗ។​ ព្រះ​សហគមន៍​បន្តកិច្ចការទាំងអស់នោះ តាមរយៈអគ្គសញ្ញានានា គឺដោយសាអគ្គសញ្ញា ព្រះជាម្ចាស់នៅតែសង្រ្គោះ​មនុស្ស​ក្នុង​រូបកាយរបស់គាត់។ ម្យ៉ងទៀត ព្រះគ្រីស្តត្រូវ​តែ​រង​ទុក្ខ​លំ​បាក និងសោយទិវង្គត ក្នុងរូបកាយព្រះអង្គ ដើម្បី​អោយ​រូប​កាយ​មនុស្សអាចរស់ឡើងវិញបាន”។

៣. មជ្ឈិមសម័យ

មុននឹងមហាសន្និបាតនៅទីក្រុង Nicée បិតាព្រះសហគមន៍មានគោលដៅបង្ហាញថា ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ដើម្បី​ត្រាស់​ហៅគាត់អោយរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ គឺអោយគាត់ទៅជាព្រះ។ សន្ត អ៊ីរេណេ រួមជាមួយបិតា​ព្រះ​សហគមន៍​ជា​ច្រើន ជាពិសេសនៅបូព៌ាប្រទេស សសេរថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជា​មនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្ស​ទៅជា​បុត្រ​ធិតា​របស់​ព្រះ​អង្គ គឺអោយមនុស្សទៅជាព្រះដែរ”។

ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក បិតាព្រះសហគមន៍ត្រូវតែប្រឈមមុខនឹងនិកាយក្លែងក្លាយជាច្រើន ដែលមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ព្រះគ្រីស្តពិតជាព្រះជាម្ចាស់ផង ពិតជាមនុស្សផង។ នៅពេលជាមួយគ្នា ពួកគាត់រិះគិតអំពីអំពើបាបដើមដំបូងកាន់តែ​ជ្រៅៗ។ នៅបស្ចិមប្រទេស ពួកគាត់សង្កត់ធ្ងន់ថា ព្រះគ្រីស្តប្រសូតជាមនុស្ស ដើម្បីប្រោសមនុស្សលោកអោយ​រួច​ពី​អំពើ​បាប។ តាមសន្ត អូគូស្ទីន “បើសិនជា​មនុស្សមិនបានស្លាប់ ដោយសារអំពើបាប បុត្រមនុស្សនឹងមិនបានយាងមក”។

នៅម្ឈិមសម័យ ព្រះសហគមន៍សួរខ្លួនឯងថា ហេតុអ្វី បានជាព្រះគ្រីស្តប្រសូតជាមនុស្ស? បើសិន​ជា​មនុស្ស​មិន​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើបាប តើព្រះគ្រីស្តនឹងបានប្រសូត ឬ​ទេ? ព្រះគម្ពីរឆ្លើយតបនឹងសំណួរទីមួយ ដែលជាសំណួរត្រឹមត្រូវ។​ ប៉ុន្តែ គ្មាននរណាម្នាក់អាចឆ្លើយនឹងសំណួរទីពីរ ជាសំណួរ ដែលមិនទាក់ទងនឹងបទពិសោធន៍របស់យើង។ ទោះជាយ៉ាងណា ក៏ដោយ ក្រុមបព្វជិតរបស់សន្ត​ Dominique រួមជាមួយនឹងសន្ត ថូម៉ាស  ធ្លាប់ឆ្លើយថា “បើមនុស្សមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើ​បាប ព្រះគ្រីស្តមិនបានប្រសូតជាមនុស្ស” ឯក្រុមបព្វជិតរបស់សន្ត ហ្វ្រង់ស័រ អះអាងថា​ “ទោះបីមនុស្សមិនបានប្រព្រឹត្ត បាប ព្រះជាម្ចាស់ក៏នឹងបានប្រសូតជាមនុស្សដែរ”។​ តាមការពិត ក្រុមនិមួយៗត្រឹមត្រូវម្យ៉ាង ដោយដឹងថា តាមព្រះគម្ពីរ ព្រះជាម្ចាស់បានត្រាស់ហៅយើងនៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត​ “មុននឹងសម័យកាលទាំងអស់ ដើម្បីទៅជាបុត្រធិតារបស់ព្រះអង្គ” - អភ។ ព្រះជាម្ចាស់បានត្រាស់ហៅយើង មុននឹងយើងបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះហឬទ័យសង្រ្គោះ យើងមានន័យថា អោយយើងទៅជាបុត្រធិតារបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គមិនគ្រាន់តែជួយសង្រ្គោះយើងអោយរួចពីបាប។ ប៉ុន្តែ យើងមិនត្រូវភ្លេចថា យើងមិនអាចស្រមៃឃើញមនុស្សជាតិ ដែលពុំមានអំពើបាបដែរ។

ជំពូកទី៣៖
មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ និងមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ

ដោយយកអត្ថបទព្រះគម្ពីរខ្លះ ដើម្បីជួយរិះគិត ­ កណ ១, ២៦ / ១ យហ ២, ៣ / រម ៨, ២៩ / គឡ ៣, ១០ ­ ពួក​បិ​តា​ព្រះសហគមន៍បានសួរខ្លួនឯងអំពីលក្ខណៈពិសេសរបស់មនុស្ស។ ពួកគាត់យល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់មិនបាន បង្កើត​​មនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្សទៅជាសត្វលោកតែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស​ដោយមានគោលដៅអោយ​គាត់​​ទៅជារូបតំណងរបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ បានជាព្រះអង្គបង្កើត​មនុស្ស។ បើព្រះជាម្ចាស់មិនបានត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទទួលលក្ខណៈជាព្រះដូចព្រះអង្គ ព្រះអង្គក៏មិនបានបង្កើត មនុស្ស​ឡើយ។

១. សន្ត អ៊ីរេណេ

សន្ត អ៊ីរេណេ មានប្រសាសន៍ថា មនុស្សមានលក្ខណៈអាចទទួលព្រះជាម្ចាស់៖ មនុស្ស Capax Dei។ មនុស្ស​អាច​ទ​ទួល​​ព្រះ​បន្ទូល​ប្រសូតជាមនុស្សបាន។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងអាចយល់អំពីអ្វីទៅជាមនុស្ស លុះ​ត្រា​តែយើង​យល់​​ឃើញ​ថា មនុស្សជាមនុស្សពេញលក្ខណៈ នៅពេលដែលមនុស្សមានទំ​នាក់​ទំនង​ជា​មួយនឹង​ព្រះជា​ម្ចាស់។ ធម្ម​ជាតិ​មនុស្ស​មាន​លក្ខណៈអាចទទួលព្រះហឬទ័យប្រណីសន្ដោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បង្កើត​ធម្ម​ជាតិ​​មនុស្ស​អោយ​​ទៅ​ជា​​ធម្មជាតិហួសធម្មជាតិ៖ ព្រះជាម្ចាស់មានគោលដៅអោយមនុស្សទៅជាបុត្រធិតារបស់ព្រះអង្គ។

តាម ១ ថស ៥, ២៣ សន្ត អ៊ីរេណេ បន្ថែម៖ “ព្រះជាម្ចាស់នឹងទទួលសិរីរុងរឿង នៅពេលមនុស្សនឹងទៅជាដូចព្រះបុត្រា របស់ព្រះអង្គ។ ដ្បិតដោយសារព្រះហស្តរបស់ព្រះបិតា គឺព្រះបុត្រា និងព្រះវិញ្ញាណ មនុស្សទាំងស្រុងនឹងទៅជារូបតំ​ណងរបស់ព្រះជាម្ចាសើ។ ព្រលឹងវិញ្ញាណ និងរូបកាយរបស់មនុស្សអាចទៅជាចំណែកមួយរបស់មនុស្ស ប៉ុន្តែ មិនអាច​ទៅ​ជា​​មនុស្សពេញលក្ខណៈបានឡើយ។ មនុស្សល្អឥតខ្ចោះ គឺជាព្រលឹងវិញ្ញាណរបស់មនុស្ស ដែលលាយ ជាមួយ​នឹង​ដី ដែលព្រះអង្គបានសូន គឺរូបកាយ រួមនឹងព្រះវិញ្ញាណរបស់ព្រះបិតា។ បើព្រលឹងវិញ្ញាណ និងរូបកាយរបស់​មនុស្ស​ពុំ​មាន​ព្រះវិញ្ញាណ មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ ពុំមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ”។ ដោយសារព្រះវិញ្ញាណ ព្រះ ជាម្ចាស់ធ្វើអោយមនុស្សពេញលក្ខណៈ។ មនុស្ស ដែលមិនរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ គ្រាន់តែជារូបកាយ ដែលមាន​ព្រលឹងវិញ្ញាណ ប៉ុន្តែ មិនទាន់មានលក្ខណៈដូចព្រះជាម្ចាស់។

២. លោក Origène

លោក Origène បង្ហាញថា មានតែមនុស្សទេ ដែលជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ និងមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ ធ្វើ​អោយគាត់ប្រសើរជាងសត្វលោកឯទៀតៗទាំងអស់។ ប៉ុន្តែ លោកសសេរថា៖ “មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ មិនមែនមកពីមនុស្សមានរូបកាយ។ មនុស្សមានលក្ខណៈដូចព្រះជាម្ចាស់ មកពីចិត្តគំនិត វិញ្ញាណ ប្រាជ្ញា គឺ​អ្វី​ដែល​យើង​មើល​មិន​ឃើញ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់ជាវិញ្ញាណសុទ្ធ។ ប៉ុន្តែ​ លោកដូចជាភ្លេចព្រះគ្រីស្តប្រសូតជាមនុស្ស ដែលមាន​រូប​កាយដូចយើង។

លោក Origène ពន្យល់ថា ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សអោយទៅជារូបតំណងរបស់ព្រះសង្រ្គោះ ដ្បិតព្រះបន្ទូល​របស់ព្រះជាម្ចាស់ជារូបតំណងរបស់ព្រះអង្គ៖ “អ្នកណាបានឃើញខ្ញុំ អ្នកនោះបានឃើញព្រះបិតា។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះសង្រ្គោះរបស់យើង ដែលជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ប្រសូតជាមនុស្ស ដោយមានលក្ខណៈដូចមនុស្ស។ ព្រះគ្រីស្តពោរពេញដោយព្រះហឬទ័យអាណិតអាសូរចំពោះមនុស្ស ដោយសារគាត់​បាន​យក​លក្ខណៈ​របស់​មារ​ធ្វើ​ជា​លក្ខណៈ​​របស់​ខ្លួន៖ “​ព្រះអង្គ​មាន​ឋានៈ​ជា​ព្រះជាម្ចាស់​ តែ​ទ្រង់​ពុំ​បាន​ក្ដោប​ក្ដាប់​ឋានៈ​​ ស្មើ​នឹង​ព្រះជាម្ចាស់​នេះ​ ទុកជា​កម្ម​សិទ្ធិ​​ដាច់​មុខ​របស់​ព្រះអង្គ​ឡើយ។ ​ផ្ទុយទៅវិញ‌  ​ ព្រះអង្គ​បាន​លះ​បង់​អ្វីៗ​ទាំង​អស់​មក​យក​ឋានៈ​ជា​អ្នកបម្រើ​វិញ​ គឺ​ព្រះ​អង្គ​​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ដូច​មនុស្ស​ឯទៀត​ៗ‌​ ហើយ​ក៏​រស់នៅ​ក្នុង​ភាព​ជា​មនុស្ស​ធម្មតា​ដែរ។ ​ព្រះអង្គ​បន្ទាប​ព្រះ​កាយ​​‌   ធ្វើ​តាម​ព្រះ​​បញ្ជា​រហូត​ដល់​សោយ​ទិវង្គត‌​ គឺ​រហូត​ដល់​សោយ​ទិវង្គត​លើ​ឈើឆ្កាង​ថែម​ទៀត​ផង” ភល ២, ៦-៨។

៣. សន្ត Grégoire de Nysse

សន្ត Grégoire de Nysse សសេរថា “ព្រះជាម្ចាស់ ដែលជាព្រះបន្ទូល ព្រះប្រាជ្ញាញ្ណាណ និងឬទ្វិនុភាព ទ្រង់បាន​បង្កើតធម្មជាតិមនុស្ស។ គ្មាននរណាម្នាក់ ឬគ្មានអ្វីបានបង្ខំព្រះអង្គទេ។ មានតែសេចក្ដីស្រលាញ់ដ៏លើសលប់របស់ព្រះ អង្គ ដែលបានជម្រុញព្រះអង្គអោយបង្កើតមនុស្ស។ មនុស្សជាសក្សីនៃពន្លឺ និងសិរីរុងរឿងរបស់ព្រះអង្គដ៏សប្បុរស។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះជាម្ចាស់ធ្វើអោយធម្មជាតិមនុស្សអាចរួមចំណែកជាមួយព្រះអង្គ។ ដោយសារធម្មជាតិ ភ្នែក មនុស្សអាចមើលឃើញពន្លឺយ៉ាងណា ធម្មជាតិមនុស្សមានលក្ខណៈអាចរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងនោះដែរ។ មនុស្ស​មានជីវិត មានប្រាជ្ញា មានប្រាជ្ញាញ្ញាណ ដើម្បីអោយគាត់មានបំណងប្រាថ្នាមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជា​ម្ចាស់”។

មនុស្សជាអាថ៌កំបាំងសម្រាប់ខ្លួនឯង ពីព្រោះគាត់មានលក្ខណៈរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលទ្រង់ជាអាថ៌កំបាំអដែរ។ ហេតុ​នេះ មនុស្ស និងព្រះជាម្ចាស់មានលក្ខណៈ ឬមានធម្មជាតិដូចគ្នាម្យ៉ាងដែរ។ បើមនុស្សអាចយល់ខ្លួនឯង មនុស្សមិនមែន ជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ បើមនុស្សចង់ស្គាល់ខ្លួនឯង គាត់ត្រូវស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ សន្ត Grégoire បន្ថែម ទៀតថា ព្រះជាម្ចាស់បានប្រោសប្រទានអោយធម្មជាតិមនុស្សមានលក្ខណៈល្អៗគ្រប់យ៉ាងដូចជា សីលធម៌ ប្រាជ្ញា បំណងប្រាថ្នាចង់បានយុត្តិធម៌ សមត្ថភាពអាចគិត​ និងនិយាយបាន ជាពិសសេសេរីភាព ដែលធ្វើអោយមនុស្សជាសត្វ លោក ដែលមិនពឹងផ្អែកលើអំណាចណាមួយ”។ ចំពោះ សន្ត Grégoire មានលក្ខណៈតែមួយ ដែល​ធ្វើ​អោយ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ និងមនុស្សប្លែកពីគ្នា គឺព្រះជាម្ចាស់មានព្រះជន្មគង់នៅដោយខ្លួនព្រះអង្គ ឯមនុស្សទទួលជីវិតពីព្រះអង្គ។

៤. សន្ត អូគូស្ទីន

សន្ត អូគូស្ទីន ធ្លាប់និយាយថា នៅពេលដែលមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើបាប គាត់នៅតែជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ លោក​​សសេរថា “រូប​តំណងនេះ ដូចជាកខ្វក់ ងងឹត ឬមិនសូវច្បាស់ ប៉ុន្តែ រូបតំណងនេះ នៅតែមាន”។ លោកចង់​និយាយ​ថា ទោះបីមនុស្សយើងជាអ្នកបាប មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលនៅតែអាចបំពេញចិត្តគំនិតរបស់យើង។ ម្យ៉ាង​ទៀត សម្រាប់សន្ត អូគូស្ទីន មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ពីព្រោះគាត់អាចស្គាល់ព្រះអង្គ គឺគាត់អាចដឹងថា ព្រះ​ជាម្ចាស់ស្រលាញ់គាត់ - ១ ករ ៨, ៣។ ព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់ខ្ញុំ ទើបខ្ញុំស្វែងរកចង់ស្គាល់ព្រះអង្គ។ យើងស្វែងរក ដើម្បីរកឃើញ។ ពេលរកឃើញហើយ យើងស្វែងរកម្តងទៀត។ ចលនានេះមិនចេះឈប់ ដ្បិតយើងមិនដែល​ស្គាល់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់អោយបានពេញលេញ៖ “យើងស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់ ដលម្បីរកឃើញព្រះអង្គ។​ ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់ជាអាថ៌កំបាំង ដែលមិនអាចយល់ទាំងស្រុងបានឡើយ។ ហេតុនេះ យើងស្វែងរកឥតឈប់ឈរ។ យើងស្វែងរក ដើម្បីស្វែងរក។ យើង​ចង់​ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីស្វែងរកព្រះអង្គ”។

៤.១. សេរីភាព និងព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោស

សម្រាប់សន្ត អូគូស្ទីន ពេលព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ព្រះអង្គប្រោសប្រទានព្រះហឬទ័យប្រណីស្តោសអោយគាត់ មាន​សេរី​ភាព​ទៅ​រក​ព្រះអង្គ។ មនុស្សមិនត្រូវការព្រះហឬទ័យប្រណីស្តោសរបស់ព្រះអង្គ ដោយសារតែ​គាត់​បាន​ប្រ​ព្រឹត្ត​អំ​ពើ​បាប ប៉ុន្តែ មនុស្សត្រូវការព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីទៅជាខ្លួនឯង គឺដើម្បីទៅជាមនុស្ស​ដ៏​ពេញ​លក្ខណៈ។ ធម្មតា យើងធ្លាប់យល់ថា អ្នកណាមានសេរីភាព អ្នកនោះអាចយល់ព្រម ឬបដិសេធប្រព្រឹត្តល្អ ឬប្រព្រឹត្ត អាក្រក។ ប៉ុន្តែ សន្ត អូគូស្ទីន យល់ឃើញថា៖ ១. មនុស្ស ដែលព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមានសេរីភាពពីខាងក្នុង គឺ​សេរីភាព ដែលមកពីព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ មនុស្សមានអំណាចមិនអាចប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ ២.​ ពេល​យើងប្រព្រឹត្តអំពើបាប យើងលែងមានសេរីភាពនេះ។ យើងជាប់នឹងបាប។ ដោយពឹងលើកម្លាំងរបស់ខ្លួនឯង យើង​​​ប្រព្រឹត្តអំពើបាបជាដាច់ខាត។ ៣. មនុស្ស ដែលព្រះជាម្ចាស់ប្រោសអោយបានសុចរិត រួចផុត​ពីអំណាច​នៃ​អំ​ពើ​បាប ប៉ុន្តែ គាត់នៅតែមានចិត្តចង់ធ្វើបាប។ ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះហឬទ័យសង្រ្គោះយើង ដោយយើងរួម​ចំណែក​ជា​មួយ​ព្រះ​​អង្គ ក្នុងការសង្រ្គោះនេះ។ ដូច្នេះ មនុស្សនៅតែអាចប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ ៤. មនុស្សពោរពេញដោយ​សិ​រី​រុង​រឿង​មាន​សេ​រី​ភាព​ពេញលេញ គឺគាត់មិនអាចប្រព្រឹត្តអំពើបាបបានឡើយ។ ពេលនោះ យើងត្រូវយល់អោយច្បាស់ថា អ្នកណា ដែល​មិន​អាច​ប្រព្រឹត្តអំពើបាប អ្នកនោះមានសេរីភាពពេញលេញ។ ព្រះយេស៊ូមានសេរីភាពពិតប្រាកដ ពីព្រោះព្រះអង្គ មិនអាចប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់បានឡើយ! មនុស្សមានសេរីភាពនៅពេលគាត់ប្រព្រឹត្តល្អតែប៉ុណ្ណោះ។

ដើមដំបូង ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសមនុស្សអោយមានព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោស អាចរួមចំណែកជាមួយព្រះជាម្ចាស់ ដែល​​មានសេរីភាពពេញលេញ។ ហេតុនេះហើយ បានជាព្រះយេស៊ូមានព្រះបន្ទូលទៅកាន់ស្រ្តីជនជាតិសាម៉ារីថា “ទឹក ដែល​ខ្ញុំនឹង​ផ្តល់​អោយនឹងផុសឡើង ដើម្បីបានជីវិតអស់កល្បជានិច្ច”។ មនុស្សត្រូវការព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោស ដើម្បី​មាន​សេរីភាព​ពេញលេញ។ សម្រាប់លោក ដោយសារសេរីភាព មនុស្សយល់ព្រមទទួលយក​ព្រះ​ហឬទ័យសន្តោសរ​បស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ប៉ុន្តែ ដោយសារ អំពើបាប មនុស្សបានបាត់បង់សេរីភាពនេះ សល់តែសេរីភាពអាចធ្វើល្អ ឬអាក្រក់ (Libre-arbitre)។ សម្រាប់លោក Pélage ក្រោយពីព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស គាត់មាន​សេ​រី​ភាព​ធ្វើ​អំ​ពើ​ល្អ ដោយ​ខ្លួន​គាត់​ផ្ទាល់។ ផ្ទុយទៅវិញ សម្រាប់ អូគូស្ទីន ដោយសារព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោស ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​នៅតែជួយ ​មនុស្ស​អោយ​ធ្វើ​អំពើល្អ។

បើមិនដូច្នេះទេ មនុស្សនឹងទៅជាព្រះដោយខ្លួនឯង។ នៅពេលដែលមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើបាប គាត់បាត់បង់សេរីភាព ដែល​មកពីព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសពីដើមដំបូង។ មនុស្សនៅតែទទួលខុសត្រូវនឹង​កិច្ចការរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ គាត់លែង​មាន​សេរីភាព ដ្បិតព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់បានចាកចេញពី​គាត់។ មនុស្សមិនទៅរកព្រះជាម្ចាស់ ដែល​ជាសេក្ដីល្អដ៏ពេញលេញ។ នៅពេលដែលមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើបាប គាត់បាត់​បង់សេរីភាព។ ដើម្បី​បាន​សេរី​ភាព​ឡើង​វិញ គាត់ត្រូវការព្រះអំណោយទានថ្មីរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះគ្រីស្តយាងមក ដើម្បី​ប្រោស​មនុស្ស​អោយ​មាន​សេរី​ភាព​ឡើងវិញ។

៤.២. ព្រលឹង រូបកាយ និងវិញ្ញាណ

សម្រាប់សន្ត អូគូស្ទីន មនុស្សជារូបកាយ ព្រលឹង ដែលមានព្រះវិញ្ញាណជួយណែនាំ។ ព្រលឹងជាជីវិតមនុស្សយ៉ាងណា ព្រះវិញ្ញាណជាជីវិតរបស់ព្រលឹងយ៉ាងនោះដែរ។ នៅពេលយើងមិនរស់នៅស្របតាមព្រះវិញ្ញាណ យើងដូចជាស្លាប់​ហើយ។ សេចក្តីស្លាប់ខាងរូបកាយជាទីសម្គាល់បញ្ជាក់ថា មនុស្សបោះបង់ចោលទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់។ លោកសសេរថា “ពេលយើងនិរទេសពីព្រះជាម្ចាស់ យើងស្លាប់ហើយ ពេលយើងត្រលប់ទៅរកព្រះអង្គវិញ យើងក៏រស់​ឡើង​វិញ ហើយពេលយើងរស់នៅជាមួយព្រះអង្គ យើងមានជីវិត” ឬ “ព្រះអង្គស្គាល់ខ្ញុំច្បាស់ជាងខ្ញុំស្គាល់ខ្លួនខ្ញុំ ព្រះអង្គ គង់នៅក្នុងដួងចិត្តខ្ញុំ ច្រើនជាងខ្ញុំនៅខាងក្នុងខ្លួនខ្ញុំ”។ សម្រាប់លោក បើមនុស្សពុំមានទំនាក់ទំនងដ៏រស់រវើកជាមួយព្រះ ជាម្ចាស់ យើក៏មិនមែនជាមនុស្សដ៏ពេញលក្ខណៈ។ យើងអាចយល់អំពីលក្ខណៈជាមនុស្ស លុះត្រាតែយើងស្វែងរកចង់ យល់អំពីព្រះជាម្ចាស់ដែរ។

ប៉ុន្តែ លោកអូគូស្ទីនមានគំនិតស្រដៀងនឹងគំនិតរបស់លោក Origène គឺលោកអះអាងថា មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះ ជា​ម្ចាស់ ព្រោះគាត់ជាវិញ្ញាណ ហើយអាចមានជីវិតនៅខាងក្នុង។ សម្រាប់លោក រូបកាយមានលក្ខណៈល្អ​ ដ្បិតព្រះ​គ្រីស្ត​​ទទួល​យករូបកាយជាមនុស្ស ប៉ុន្តែ ក្រោយពីមនុស្សបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប រូបកាយដូចជាគុក ឬទណ្ឌកម្មម្យ៉ាង។ សន្ត អូគូស្ទីន មានគំនិតដ៏ល្អគួរអោយចាប់អារម្មណ៍អំពីទំនាក់ទំនងរវាងព្រលឹង និងរូបកាយ៖ “រូបកាយសម្ដែងជីវិតខាង​វិញ្ញាណ ឬជាទីសញ្ញាសម្គាល់ - ជាអគ្គសញ្ញា - នៃព្រលឹងវិញ្ញាណរបស់មនុស្ស”។ គំនិតនេះ ជួយអោយយើងយល់កាន់ តែស៊ីជម្រៅអំពីអគ្គសញ្ញានានា អំពីកិច្ចការរបស់ព្រះយេស៊ូ ដែលប្រសូត និងសោយទិវង្គត និងអំពីលក្ខណៈជាមនុស្ស៖ អ្វីទៅជាអគ្គសញ្ញា? គឺជាសញ្ញា​សម្គាល់ និងជាដើមហេតុ។ ​រូប​កាយរបស់យើង​ជាទីសម្គាល់ និង​ជាដើម​ហេតុ​នៃ​ព្រលឹងវិញ្ញាណ។ ១. រូបកាយជាទីសម្គាល់ ដ្បិតដោយសាររូបកាយ វិញ្ញាណអាចមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ - ឧ. យើងញញឹម ដើម្បីបង្ហាញអារម្មណ៍ល្អ។ ២. រូបកាយជាដើមហេតុ ដ្បិតបើយើងមិនបញ្ចេញគំនិតមួយ​តាម​រយៈ​រូ​ប​កាយ​​របស់យើង គំនិតនេះនៅតែអទត្តពល - ឥតប្រយោជន៍ - រូបកាយជាមធ្យោបាយ ដែលធ្វើអោយវិញ្ញាណ​ស័ក្តិសិទ្ធិ - ដែលធ្វើអោយគំនិតមានប្រយោជន៍។ ហេតុនេះហើយ បានជាសន្តអូគូស្ទីនធ្លាប់សសេរថា ព្រះគ្រីស្តជាអគ្គ​សញ្ញា​របស់ព្រះជាម្ចាស់ ឬបានទៅជាអគ្គសញ្ញានៃការសង្រ្គោះ ដ្បិតតាំងពីដើមដំបូងបង្អស់ មនុស្សមានលក្ខណៈជាអគ្គ​សញ្ញា។

៥. សន្ត ថូម៉ាស អាគីណាស

សម្រាប់ សន្ត ថូម៉ាស អាគីណាស ដែលយកគំនិតខ្លះពីទស្សនវិទ្យារបស់លោក Aristote មនុស្សជាសត្វ ដែល​មាន​ប្រាជ្ញា។ មនុស្សជាសត្វលោករវាងសត្វ និងទេវទូត។ មនុស្សមិនមែនជា​ទេវទូត ដ្បិតគាត់មានរូបកាយ​ ដូចសត្វឯ​ទៀតៗ។ មនុស្សមិនមែនជាវិញ្ញាណសុទ្ធប៉ុណ្ណោះ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សមិនមែនជាសត្វតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះមនុស្សមាន​វិញ្ញាណ​។ មនុស្សជាសត្វលោក ដែល៖ ១. មានប្រជ្ញា ដែលធ្វើអោយគាត់អាចស្គាល់ ២. មានឆន្ទះ ដែលធ្វើអោយគាត់​អាច​​ស្រលាញ់។

ម្យ៉ាងទៀត សម្រាប់លោក មនុស្សមិនមែនជាព្រលឹង ដែលជាប់ក្នុងរូបកាយ (ដូចជាប់ក្នុងគុក៖ សូមអាន​ទស្សនវិទ្យា​របស់​លោក Platon ឬលោក Origène) ឬព្រលឹង ដែលមានរូបកាយ (សូមអានទស្សនៈរបស់សន្ត អូគូស្ទីន)។ មនុស្ស​មិន​បែកចែកជាពីរ ប៉ុន្តែ​ជាព្រលឹងផង (១០០%) ជារូបកាយផង (១០០%) គឺមនុស្សជាអង្គតែមួយ។ ព្រលឹងជាទម្រង់​របស់​រូបកាយ (Heliphormism)[1] គឺ​វិញ្ញាណ​ធ្វើអោយរូបកាយ​អាច​មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងពិភពលោក សត្វលោក និង​មនុស្សឯទៀតៗ។

អ្វីទៅជាព្រលឹង? ព្រលឹង គឺជាគោលនៃជីវិតរបស់សត្វលោក ទោះជាដើមឈើ ដំរី ឬមនុស្សក៏ដោយ។ ព្រលឹង​ធ្វើ​អោយ​រូប​កាយមានជីវិត។ ប៉ុន្តែ ព្រលឹងមនុស្សមានលក្ខណៈពិសេស គឺធ្វើអោយមនុស្សអាចស្គាល់ និងស្រលាញ់។ ព្រលឹង​មនុស្ស​មិនគ្រាន់តែធ្វើអោយរូបកាយមានដំណើរការប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់ថូម៉ាស ព្រលឹងរួមជាមួយនឹងរូបកាយ ដែល​ធ្វើអោយមនុស្សទៅជាអង្គតែមួយ។ នៅពេលមនុស្សយើងរិះគិតអំពីអ្វីមួយ (ដូចជាដំរី) ព្រលឹងយើងធ្វើអោយ​យើង​គិតអំពីគំនិតរបស់ដំរី ប៉ុន្តែ រូបកាយ (សភាព សារធាតុ) របស់ដំរីនេះមិនចូលក្នុងគួក្បាលរបស់យើងឡើយ។ ដូច្នេះ​ហើយ បាន​ជាព្រលឹង​មាន​​លក្ខណៈអមាតៈ មិនអាចស្លាប់បានឡើយ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលស្លាប់ ព្រលឹងមនុស្សមិនមែនជា មនុស្សឡើយ គឺជាព្រលឹងដាច់ពីរូបកាយ ហើយដែលទន្ធឹងរង់ចាំរូបកាយរបស់ខ្លួន ដើម្បីទៅជាមនុស្ស។ ហេតុនេះ​ហើយ បានជាព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតមនុស្សដើម្បីស្លាប់។​ ដោយសារវាពុំមានរូបកាយ មនុស្ស​ស្លាប់​បាន​បាត់​បង់​វិញ្ញាណ​ទាំង៥៖ មនុស្សស្លាប់មិនអាចមើលឃើញ ព្រោះវាពុំមានភ្នែក មនុស្សស្លាប់មិនអាចចងចាំ ព្រោះវាពុំ​មាន​គួរ​ក្បាល ល។ល។ សម្រាប់លោក នៅពេលស្លាប់ សល់តែប្រាជ្ញា និង​សេច​ក្ដី​ស្រលាញ់។

ជំពូកទី៤៖
លក្ខណៈខាងធម្មជាតិ និងហួសពីធម្មជាតិរបស់មនុស្ស

នៅមជ្ឈិមសម័យ ទស្សនវិទ្យារបស់លោក Aristote មានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើៗលើទេវវិទូនៅបស្ចិមប្រទេស ដូចជា សន្ត ថូម៉ាស Aquinas ជាដើម។ ដោយហេតុនេះហើយ បានជាទេវវិទូចាប់ផ្តើមបញ្ចេញគំនិតថ្មីមួយ គឺថា មនុស្សមាន​លក្ខណៈខ្លះ ដែលមកពីធម្មជាតិ ហើយមានលក្ខណៈផ្សេងទៀត ជាលក្ខណៈ​ហួសធម្មជាតិ។ នៅឆ្នាំ១៩៥០ សម្ដេច​ប៉ាប Pie ទី១២ នឹងថ្លែងលិខិតមួយ Humani Generis ដើម្បីជួយដោះស្រាយវិបត្តិខាងទេវវិទ្យា ដែលបានកើត​ឡើង​តាំង​ពីយូរឆ្នាំមកហើយ ដោយសារបញ្ហាខាងលើនេះ។

១. ពីធម្មជាតិ ដល់ភាពហួសធម្មជាតិ

១.១. ពាក្យ “ធម្មជាតិ”

ដោយសារទស្សនវិទ្យារបស់លោក Aristote ពួកទេវវិទូចាប់ផ្តើមរិះគិតឡើងវិញ អំពីអាថ៌កំបាំងនៃអត្តសញ្ញាណរបស់ មនុស្ស។ បន្តិចម្តងៗ មានគំនិតថ្មីៗដែលលេចឡើង ជាពិសេសអំពីធម្មជាតិរបស់មនុស្ស។ តាមលោក Aristote ពាក្យ “ធម្មជាតិ” សម្ដៅទៅលើអ្វីមួយ ដែលមានជីវិតដោយឯកឯង ដោយមិនត្រូវការដើមហេតុណាមួយ។ ពួកទេវវិទូ​ចាប់​ផ្តើម​ប្រើ​ពាក្យ “ធម្មជាតិ” សម្ដៅទៅលើមនុស្ស ដើម្បីបង្ហាញថា មនុស្សពឹងលើខ្លួនឯង មិនត្រូវការព្រះជាម្ចាស់ទេ។ ធម្មជាតិ​របស់​មនុស្សមានឯករាជ្យពេញលេញ។

កាលពីមុន សន្តអូគូស្ទីនធ្លាប់សសេរថា បើយើងចង់យល់អំពីលក្ខណៈជាមនុស្ស យើងក៏ត្រូវសិក្សាអំពីទំនាក់ទំនងរវាង មនុស្ស និងព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស សម្រាប់ព្រះអង្គ គឺដើម្បីអោយមនុស្សស្គាល់ ស្រលាញ់ និង​មាន​ទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះអង្គ។ សម្រាប់លោក ធម្មជាតិមនុស្សពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើព្រះជាម្ចាស់។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់​លោក Aristote មនុស្សពឹងផ្អែកលើខ្លួនឯង មិនត្រូវការព្រះជាម្ចាស់ទេ។ សន្ត ថូម៉ាស សសេរ៖ “ទាំងទស្សនវិទូ ទាំ​ង ទេ​វ​វិទូផង សក្សាអំពីសត្វលោក ប៉ុន្តែ​ តាមរបៀបប្លែកពីគ្នា។ ទស្សនវិទូសិក្សាអំពីសត្វលោកផ្ទាល់ ដោយមិនប៉ះ​ពាល់​នឹង​ជំនឿ ឯទេវវិទូសិក្សាអំពីសត្វលោក ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់ និងទៅរកព្រះអង្គ”។

បន្តិចម្តងៗ ទស្សនវិទ្យា និងទេវវិទ្យា នឹងបែកពីគ្នា ជាពិសេសជាមួយលោក Descartes នៅសតវតស្សរ៍ទី១៧។ សន្ត ថូម៉ាស នឹងប្រើពាក្យ “ធម្មជាតិ” ដែលមកពីលោក Aristote ដោយផ្តល់អត្ថន័យថ្មីស្របតាមជំនឿនៃគ្រីស្តសាសនា គឺថា ធម្មជាតិមនុស្សនៅតែជាអាថ៌កំបាំង ដ្បិតគាត់មានវិញ្ញាណ។ សម្រាប់សន្តថូម៉ាស ធម្មជាតិរបស់មនុស្ស​មិន​គ្រាន់​តែ​​ជា​ធម្មជាតិ​តាម​និយមន័យរបស់លោក Aristote តែប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទស្សនវិទូ និងទេវវិទូ នឹងប្រើ​ពាក្យ “ធម្មជាតិ” តាមអត្ថន័យ របស់លោក Aristote ធ្វើអោយមនុស្សបែកជាពីរ៖ ម្ខាងមានមនុស្សឯកឯង ម្ខាង​ទៀត​មាន​ប្រភព និងគោលដៅរបស់​មនុស្ស។

១.២. ពាក្យ “ហួសពីធម្មជាតិ”

ដោយសារអ្នកប្រាជ្ញាប្រើពាក្យ “ធម្មជាតិ” សម្ដៅទៅលើមនុស្ស ដែលពឹងលើខ្លួនឯង ទេវវិទូខ្លះបង្កើតពាក្យថ្មី “ហួស​ធម្មជាតិ”។ ពាក្យនេះ សម្ដៅទៅលើលក្ខណៈរបស់មនុស្ស ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់។ ពាក្យថ្មីនេះ មកពី musterion អាថ៌កំបាំង និង charis ព្រះអំណោយទាន ដែលមានក្នុងព្រះគម្ពីរ។ ពាក្យនេះ សម្ដៅទៅលើអ្វី ដែល​មក​ពី​ខាង​​​លើ epouranios ជាភាសាក្រិក៖ ហប ៣,‌ ១; យហ ៣, ១២; អភ ៤, ២០។

បិតាព្រះសហគមន៍ខាងអារ្យធម៌ក្រិកធ្លាប់ប្រើពាក្យ “ហួសធម្មជាតិ” សម្ដៅទៅលើអ្វី ដែលមានលក្ខណៈដ៏អស្ចារ្យបំផុត ដូច​ជា​ពេលព្រះគ្រីស្ត​ប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារី ឬពេលនិយាយអំពីព្រះជាម្ចាស់ ដែលប្រសូតជាមនុស្ស ក្នុងអង្គតែមួយ ឬ​ពេល​​នំបុ័ងទៅជាព្រះកាយ។

សព្វថ្ងៃ គេប្រើពាក្យ “ហួសធម្មជាតិ” សម្ដៅទៅលើអ្វី ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់ ដែលមនុស្សមិនអាចធ្វើបាន ដោយខ្លួន​ឯងជាដាច់ខាត។ ឧ. ព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោស ឬព្រះអំណោយទាន ដែលព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រទានអោយមនុស្ស មានលក្ខណៈហួសធម្មជាតិ។

២. ធ្វើដូចម្ដេចអោយលក្ខណៈខាងធម្មជាតិ និងហួសធម្មជាតិរបស់មនុស្សត្រូវគ្នាបាន?

សម្រាប់ សន្ត ថូម៉ាស ធម្មជាតិមនុស្សជម្រុញអោយគាត់ចង់ឃើញព្រះជាម្ចាស់៖ “ព្រលឹងវិញ្ញានរបស់មនុស្សមានគោល​ដៅ​ចុងក្រោយតែមួយ គឺឃើញព្រះជាម្ចាស់ ដែលជាសុភមង្គលរបស់គាត់” “មានតែព្រះជាម្ចាស់ទេ ដែលអាចបំពេញចិត្ត របស់​គំនិត​មនុស្ស” “ទោះបីមនុស្សបានសម្បត្តិលោកីយ៍ទាំងអស់ គាត់នៅតែខ្វាក់ព្រះជាម្ចាស់”។ ប៉ុន្តែ នៅពេល​ជា​មួយ​គ្នា “មនុស្ស​មិន​អាចសម្រេច​គោល​ដៅចុងក្រោយ ដោយខ្លួនឯងបានឡើយ”​ “មនុស្សមានថានៈ​ប្រសើរជាងសត្វ​លោក​ឯ​ទៀតៗ ដ្បិតគាត់ចង់ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ គាត់មិនអាចស្គាល់ព្រះអង្គ បើព្រះអង្គមិនសព្វព្រះហឬទ័យ”។ ។

ដោយសារ​ធម្មជាតិរបស់ខ្លួន មនុស្សមានបំណងប្រាថ្នាចង់ឃើញព្រះជាម្ចាស់។ ធម្មជាតិរបស់មនុស្សប្លែកពីធម្មជាតិ​របស់​​​សត្វលោកឯទៀត ដ្បិតមនុស្សមានប្រាជ្ញា និងវិញ្ញាណ។ មនុស្សមានសុភមង្គលពិតប្រាកដ ទាល់តែបាន​ឃើញ​ព្រះ​ជាម្ចាស់ ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតយើង សម្រាប់ព្រះអង្គ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ មនុស្ស​មិន​អាច​សម្រេច​តាម​​គោលដៅ ដោយពឹងលើខ្លួនឯងបានឡើយ។ សម្រាប់សន្ត ថូម៉ាស លក្ខណៈខាងធម្មជាតិជម្រុញមនុស្សអោយ ឃើញ​​ព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ គាត់ត្រូវការព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ (លក្ខណៈហួសធម្មជាតិ) ដើម្បីបាន​សម្រេច​គោល​​ដៅ​​របស់ខ្លួន។

សេចក្ដីនេះ ធ្វើអោយមនុស្សជាច្រើនជំទាស់នឹងគម្រោងការណ៍របស់ព្រះជាម្ចាស់​​​​​​៖ បើព្រះជាម្ចាស់មិន​អោយ​មនុស្ស​ទៅ​ដល់​គោលដៅចុងក្រោយរបស់ខ្លួន ដោយខ្លួនឯង តើ​មនុស្សមានសេរីភាពយ៉ាងដូចម្ដេច? ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស និង​ត្រាស់​​​​ហៅគាត់អោយរួមជាមួយព្រះអង្គ ប៉ុន្តែ បើ​មនុស្សបដិសេធមិនព្រមធ្វើតាមព្រះអង្គ គាត់ប្រព្រឹត្តអំពើបាប ហើយ​ពុំមានសុភមង្គល។ តើព្រះជាម្ចាស់កហុកមនុស្ស ឬទេ? មនុស្ស​មិន​អាច​រស់​នៅ​តែ​ម្នាក់ឯង ដោយមិនពឹងផ្អែក​លើ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ បើព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ដោយព្រះអង្គស្រលាញ់គាត់ ហេតុអ្វី បានជាមនុស្សនៅតែត្រូវការព្រះអង្គ ដើម្បី​បាន​សុភមង្គល? បានជាមនុស្សពុំមានសេរីភាពឡើយ។

ដូច្នេះហើយ បានជាបន្តិចម្តងៗ ទេវវិទូខ្លះវែកញែកលក្ខណៈខាងធម្មជាតិរបស់មនុស្ស និងលក្ខណៈហួសធម្មជាតិរបស់​គាត់៖ ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស ដើម្បីអោយគាត់បានទៅជាសត្វលោកដ៏ពេញលក្ខណៈដោយខ្លួនឯង។ មនុស្សជា​រូប​តំណាងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ គាត់មិនចូលរួមចំណែកក្នុងព្រះជន្មរបស់ព្រះអង្គ។​ បើមិន​ដូ​ច្នេះ​ទេ ធម្មជាតិ​របស់​មនុស្ស​មិន​គ្រប់។ ហេតុននេះហើយ បានជាមនុស្សមិនត្រូវការព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បីបានសម្រេច​គោល​​ដៅចុង​ក្រោយ​របស់​ខ្លួន គឺមនុស្សមានសេរីភាព។ ប៉ុន្តែ តើលក្ខណៈហួសធម្មជាតិមានប្រយោជន៍អ្វី? តើព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សខ្លះ ដើម្បី​រស់នៅដូចជាសត្វលោក​​ឯទៀតៗ ដោយមានសុភមង្គល ទោះបីគាត់មិនឃើញព្រះអង្គ?

នៅឆ្នាំ១៩៥០ សម្ដេចប៉ាប Pie ទី១២ សសេរលិខិត Humani generis ប្រឆាំងនឹងការវែកញែកមនុស្សតាមលក្ខណៈ ធម្មជាតិ និងលក្ខណៈហួសធម្មជាតិ។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស និងត្រាស់ហៅគាត់អោយឃើញព្រះអង្គ ហើយមនុស្ស មានសេរីភាពពេញលេញផង។

៣. លោក Karl Rahner

លោក Karl Rahner ព្យាយាមដោះស្រាយបញ្ហារវាងលក្ខណៈធម្មជាតិ និងហួសធម្មជាតិរបស់មនុស្ស៖

សម្រាប់លោក Karl Rahner មនុស្សជាសត្វលោក ដែលសួរអំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនឯង។ គាត់ជាទស្សនវិទូ។ គាត់យល់ឃើញថា ខ្លួនគាត់គ្រាន់តែជាសត្វលោក ប៉ុន្តែ គាត់មានបំណងប្រាថ្នាដ៏គ្មានកំណត់ព្រំដែនឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត គាត់មិនអាចទៅដល់សុភមង្គលដោយខ្លួនឯង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ដោយសារគាត់ដឹងខ្លួនអំពីស្ថានភាព របស់ខ្លួន គាត់មានតម្លៃដ៏គ្មានកំណត់ព្រំដែន។ លោក បាស្កាល ធ្លាប់និយាយថា “មនុស្សហួសមនុស្ស”។ លោក Rahner ហៅបទពិសោជន៍នេះថា “បទពិសោធន៍លើសធម្មជាតិ” (Transcendental experience)។ ទោះ​បី​មនុស្ស​ចង់​បានតែការសប្បាយយ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ក៏គាត់មិនអាចគេចផុតពីសំណួរទាំងអស់នោះ។ បាន​ជា​គាត់មាន​ការ​ព្រួយ​បារម្មណ៍។ ប៉ុន្តែ គាត់យល់ឃើញថា ដោយ​សារគាត់ចង់បាន​សុភមង្គល ជីវិតរបស់គាត់ត្រូវតែមានអត្ថន័យ។ លោក ហៅ​ការ​ស្វែងរកអត្ថន័យនៃជីវិតនេះថា ការ​ស្វែងរកព្រះជាម្ចាស់។ ទោះបីមនុស្សមិនទាន់ស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ក៏ដោយ។

នៅពេលជាមួយគ្នានេះ ព្រះជាម្ចាស់យាងមករកមនុស្ស។ នៅក្នុងដួងចិត្តមនុស្ស។ នៅពេលព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ព្រះអង្គធ្វើអោយមនុស្សមានរចនាសម្ពន្ធអាចទទួលព្រះជាម្ចាស់បាន (សភាវៈហួសធម្មជាតិ៖ Supernatural existential)។ ព្រះជាម្ចាស់ប្រោស​​ប្រទានព្រះអង្គផ្ទាល់អោយមនុស្ស (autocommunication of God)។ ហេតុ​នេះ​ហើយ បានជាមនុស្សមាន​បំណងហួសធម្មជាតិចង់ឃើញព្រះជាម្ចាស់។ បំណងរបស់មនុស្សមកពីព្រះជាម្ចាស់តាំងពី​កំណើត​មនុស្សមកម្លេះ។ មនុស្សជាសត្វលោក ដែលមានព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសនៅក្នុង​ខ្លួនគាត់ផ្ទាល់​តាំង​ពី​​កំណើត។

៤. លទ្ធិគ្រីស្តសាសនា លេខ ១៩៩៦ ដល់ លេខ ​២០០៥

១៩៩៦​៖ ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសយើងអោយបានសុចរិតមកពីព្រះអង្គប្រណីសន្តោសយើង។ ព្រះជាម្ចាស់​មាន​​​​​ព្រះ​ហឫទ័យ​ប្រណីសន្តោស បានសេចក្ដីថា ព្រះអង្គប្រទានព្រះអំណោយទានសង្រ្គោះយើង ដើម្បីអោយ យើងអាច​ឆ្លើយ​តប​​នឹងការត្រាស់ហៅរបស់ព្រះអង្គ គឺអោយយើងក្លាយទៅជាបុត្រធីតារបស់ព្រះអង្គ (យហ ១,១២-១៨) (រម ៨,១៤-១៧) មានលក្ខណៈជាព្រះជាម្ចាស់ (២ពត្រ ១,៣-៤) និងអោយយើងទទួលជីវិតអស់កល្បជានិច្ច (យហ ១៧,៣)។

១៩៩៨៖        ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅយើងអោយទទួលជីវិតអស់កល្បជានិច្ច ជាការត្រាស់ហៅហួសធម្មជាតិ ដែល​ពឹង​ផ្អែក​ទាំងស្រុងលើព្រះហឫទ័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិតមានតែព្រះអង្គទេ ដែលអាចសម្ដែងព្រះអង្គ និងប្រទាន​ព្រះ​កាយ​ព្រះ​អង្គផ្ទាល់។ ទោះបីមនុស្ស ឬសត្វលោកណាមួយមានបំណងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេពុំមានសមត្ថភាពទាំងផ្លូវកាយ ទាំង​ផ្លូវចិត្ត ឆ្លើយតបនឹងព្រះជាម្ចាស់ ដែលត្រាស់ហៅគេឡើយ (១ករ ២,៧-៩)។

១៩៩៩៖        ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះគ្រីស្តជាព្រះអំណោយទាន ដែលព្រះជាម្ចាស់ប្រទានមកយើង ដោយ​​ប្រោសព្រះជន្មរបស់ព្រះអង្គ ដែលព្រះវិញ្ញាណចាក់បង្ហូរក្នុងព្រលឹងយើង ដើម្បីអោយព្រលឹងនេះ បានរួចពីបាប និង​បាន​វិសុទ្ធ គឺជាព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស ដែលប្រោសយើងអោយបានវិសុទ្ធ ឬ  អោយ​បាន​មាន​លក្ខណៈ​ជា​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ដែលយើងទទួលក្នុងពិធីជ្រមុជទឹក។ ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសនេះ ជាប្រភពក្នុងខ្លួនយើង ដែល​នាំ​អោយ​យើង​វិសុទ្ធ (យហ ៤,១៤ ; ៧,៣៨-៣៩)។

២០០១៖        នៅពេលដែលមនុស្សរៀបចំខ្លួនទទួលព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ តាមពិត​ព្រះ​​អង្គ​បាន​ប្រោសប្រណីគេរួចទៅហើយ។ យើងត្រូវការព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ជាចាំបាច់ ដើម្បី​ជម្រុញ និង​ទ្រទ្រង់យើងអោយរួមសហការជាមួយព្រះអង្គ ដែលប្រោសយើងអោយបានសុចរិត ដោយ​សារ​ជំនឿ និង​ប្រោស​យើង​អោយបានវិសុទ្ធ ដោយសារសេចក្ដីស្រលាញ់។ ព្រះជាម្ចាស់បង្ហើយកិច្ចការ ដែលព្រះ​អង្គ​ចាប់​ផ្តើម​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​យើង ដ្បិត “ព្រះអង្គចាប់ផ្ដើម ដោយធ្វើតាមរបៀបដែលយើងចង់ ព្រះអង្គក៏បង្ហើយកិច្ចការនោះ ដោយ​រួម​សហការ​ជា​មួយ​នឹង​បំណងយើង ដែលព្រះអង្គបានកែរួចហើយ”   (សន្ត អូគូស្ទីន)។ “តាមពិត យើងធ្វើការដែរ ប៉ុន្តែ យើង​គ្រាន់​តែ​ធ្វើ​ការ​ជា​មួយ​ព្រះជាម្ចាស់ ដែលទ្រង់ធ្វើការ ដ្បិត​ធម៌​មេត្តា​ករុណា​របស់​ព្រះ​អង្គធ្វើការមុនយើង ដើម្បី​អោយ​យើង​បាន​ជាសះ​ស្បើយ។ ធម៌មេត្តាករុណាធ្វើការពីក្រោយយើងថែមទៀត ដើម្បី​អោយ​យើងបានជីវិត ក្រោយពីបានជាសះស្បើយ។ ធម៌​មេត្តា​ករុណាធ្វើការមុនយើង ដើម្បីត្រាស់ហៅយើង និងធ្វើ​ការ​​ពីក្រោយយើង ដើម្បីអោយយើងទទួលសិរីរុងរឿង។ ធម៌​មេត្តា​ករុណធ្វើការមុន ដើម្បី​អោយ​យើង​គោរព​ប្រណិប័តន៍​ព្រះអង្គ និងធ្វើការក្រោយ ដើម្បីអោយ​យើង​រួម​ជា​មួយ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​អស់កល្បជានិច្ច ដ្បិតបើព្រះ​អង្គ​មិន​គង់​ជា​មួយយើងទេ យើងធ្វើអ្វីមិនកើតឡើយ (សន្ត អូគូស្ទីន)។

២០០២៖        ព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់ផ្ដើមត្រាស់ហៅមនុស្ស អោយស័្មគ្រចិត្តឆ្លើយ​​តប​នឹង​ព្រះ​អង្គ ដ្បិតព្រះអង្គបានបង្កើតមនុស្សជារូបតំណាងរបស់ព្រះអង្គ ដោយប្រគល់អោយគេមានសេរីភាព និងអាច​ស្គាល់ និង​ស្រលាញ់ព្រះអង្គ។ ព្រលឹងរួបរួមជាមួយសេចក្ដីស្រលាញ់ ដោយមានសេរីភាពពេញលេញតែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ប៉ះ​ពាល់​ភ្លាមៗ និងជម្រុញចិត្តមនុស្សតែម្តង។ ព្រះអង្គបានដាក់បំណងប្រថ្នាចង់បានសេចក្ដីពិត និង​អ្វី​ដ៏​ល្អ​ក្នុង​ចិត្ត​មនុស្ស ហើយ​មានតែព្រះអង្គទេ ដែលអាចបំពេញបំណងប្រាថ្នានេះ។ ព្រះបន្ទូលសន្យាអំពី “ជីវិតអស់កល្បជានិច្ច” បំពេញ​បំណង​ប្រាថ្នានេះ លើសពីសេចក្ដីសង្ឃឹមទៀតទៀត។

២០០៥៖        ដោយសារព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោសហួសធម្មជាតិ យើងមិន​អាចដកបទ​ពិសោធន៍​អំពី​ព្រះ​ហឫទ័យ​ប្រណី​សន្តោសនេះបានទេ។ មានតែតាមជំនឿទេ ដែល​យើងអាចស្គាល់ព្រះ​ហឫទ័យ​ប្រណី​សន្តោស​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ដូច្នេះ យើងមិនអាចពឹងផ្អែកលើអារម្មណ៍ ឬលើកិច្ចការផ្សេងៗរបស់យើង ដើម្បីសន្និដ្ឋានថា ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បាន​ប្រោស​យើងអោយបានសុចរិត និងបានសង្រ្គោះយើង។

ជំពូកទី៥៖
ការជំទាស់របស់សង្គមទំនើប

ការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះគម្ពីរ និងគ្រីស្តសាសនាអំពីមនុស្ស បង្ហាញថា មនុស្សជាមនុស្សពេញលក្ខណៈ លុះត្រាតែគាត់ មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់ ដែលជាអ្នកបង្កើតគាត់ ហើយដែលត្រាស់ហៅគាត់អោយរួ​មរស់ជា​មួយ​ព្រះ​អង្គ។ ប៉ុន្តែ សព្វថ្ងៃ មនុស្សជាច្រើនបដិសេធមិនព្រមទទួលសេចក្ដីនេះ។ នៅក្នុងសង្គមទំនើប មនុស្សចង់បានសេរីភាព និង​​ឯក​រាជ្យពីព្រះជាម្ចាស់។ ដើម្បីបានសម្រេចតាមមនោគមវិជ្ជារបស់ពួកគេ ពួកគេមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា មនុស្ស ប្លែកពីព្រះជាម្ចាស់ មនុស្សប្រុស និងមនុស្សស្រីប្លែកពីគ្នា និងមនុស្សប្លែកពីសត្វ។

១. ការបដិសេធមិនព្រមជឿថា មានព្រះជាម្ចាស់

សព្វថ្ងៃ មនុស្សសស្ទើរតែទាំងអស់មិនព្រមជឿថា​ មានព្រះជាម្ចាស់។​ គាត់ចាត់ទុកថា បើគ្មានព្រះជាម្ចាស់ មនុស្ស​មាន​សុភមង្គល និងរីកចម្រើនកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ មនុស្សមិនចង់ពឹងផ្អែកលើព្រះជាម្ចាស់ និងចង់បានសេរីភាព។

តាមការពិត មនុស្សមានលក្ខណៈចង់ពឹងផ្អែកលើកម្លាំងរបស់ខ្លួន ដូចកាលពីមុនលោកអដាំចង់ទៅជាព្រះដែរ។ មនុស្ស មានបំណងប្រាថ្នា ដែលពុំមានកំណត់ព្រំដែន ប៉ុន្តែ ចង់សម្រេចតាមគោលដៅដោយខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្ស​​ច្រណែននឹងព្រះជាម្ចាស់ ឬស្មានថា ព្រះជាម្ចាស់ជាគូប្រគូតប្រឆាំងនឹងគាត់។ មនុស្សមិនព្រមជឿថា ព្រះជា​ម្ចាស់ត្រាស់ហៅគាត់ឆ្ពោះទៅសុភមង្គល។ មនុស្សចង់បោះបង់ចោលព្រះជាម្ចាស់តែម្តង គាត់ចង់តែម្នាក់ឯង។ ប៉ុន្តែ ធ្វើ ដូច្នោះ មនុស្សផ្ងើជីវិតទៅលើព្រះក្លែងក្លាយដូចជាទ្រព្យសម្បតិ្ត កិត្តិយស ការរួមភេទ ជាដើម។

យើងត្រូវសួរខ្លួនឯងថា តើមនុស្ស ដែលមិនព្រមជឿថា មានព្រះជាម្ចាស់ មានសុភមង្គលពិតប្រាកដមែន ឬទេ? តើគាត់ នៅតែមានសីលធម៌ត្រឹមត្រូវ ឬទេ? ហេតុអ្វី? បើគ្មានព្រះជាម្ចាស់ ហេតុអ្វី បានជាមនុស្សពុំមានសិទ្ធិធ្វើតាមអំពើចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ឯង? ហេតុអ្វី បានជាមនុស្សត្រូវតែគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក? បើគ្មានព្រះជាម្ចាស់ តើឋានៈរបស់មនុស្សខុស​ប្លែកពីសត្វត្រង់ណាខ្លះ? បើគ្មានព្រះជាម្ចាស់ ហេតុអ្វី បានជាមនុស្សនៅតែមានបំណងចង់រស់? បើពេលស្លាប់ហើយ​មនុស្សពុំមានអនាគត តើជីវិតនៅលើផែនដីនេះ មានប្រយោជន៍អ្វី?

តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា លេខ ២១២៤៖ ទ្រឹស្តីហៅថា “លទ្ធិបដិសេធថាគ្មានព្រះជាម្ចាស់” មានប្រភេទ​ផ្សេង​​ពី​គ្នា​ជា​​​ច្រើន។​ ក្នុងចំណោមទ្រឹស្តីទាំងអស់នោះ អ្នកកាន់លទ្ធិសម្ភារៈនិយមកំណត់តម្រូវការ និងបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្លួន អោយ​អាកាស និងវេលាតែប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកកាន់លទ្ធិបដិសេធថាគ្មានព្រះជាម្ចាស់ ហើយ​ជាមនុស្សពឹង​លើ​ខ្លួន​ឯង​យល់​ខុស​ថា “មនុស្សជាទីដៅ​របស់ខ្លួនផ្ទាល់ មានតែមនុស្សទេ ដែលបង្កើត និងណែនាំប្រវត្តិសាស្រ្ត​​​របស់​​​ខ្លួនបាន” (GS​ ២០‌,១)។ លទ្ធិបដិសេធថាគ្មានព្រះជាម្ចាស់ មានរបៀបផ្សេងមួយទៀត ដែលរង់ចាំការរំដោះរបស់មនុស្ស ដែល​ជា​ការ​រំ​ដោះ​ខាងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ លទ្ធិនេះ “ជំទាស់នឹងសាសនា ដែលនាំអោយមនុស្សពឹងផ្អែកលើសេចក្ដីសង្ឃឹម ដែល​ជាការបោកបញ្ឆោតថា គេនឹងមានជីវិតនៅលោកខាងមុខ បណ្តាលអោយមនុស្សមិនរវីរវល់នឹងសាងសង់​​​ពិភព​​​លោក​​​​នៅ​​​លើផែនដីនេះ” (GS ២០,២)។

២១២៦៖ ជារឿយៗ អ្នកកាន់លទ្ធិបដិសេធថាគ្មានព្រះជាម្ចាស់មានគំនិតខុសចង់អោយមនុស្សពឹងលើខ្លួនឯង រហូត​ដល់បដិសេធមិនព្រមពឹងផ្អែកលើព្រះជាម្ចាស់ (GS ២០,១)។ ក៏ប៉ុន្តែ “ការទទួល​ស្គាល់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​មិន​ជំ​ទាស់​នឹង​តម្លៃ​ដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សត្រង់ណាសោះ​​​ឡើយ ដ្បិត​តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរនេះ មកពីព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ គឺព្រះ​​​អង្គនេះ​​​ហើយ​ជា​គ្រឹះ​នៃ​តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរនេះ និងធ្វើអោយតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរនេះ​​​បាន​​​ពេញលក្ខណៈ” (GS ២១,៣)។ “ព្រះសហគមន៍​​​ដឹងច្បាស់ថា សារ​របស់​ខ្លួន​​​ត្រូវនឹង​​​ជម្រៅ​ចិត្តដ៏អាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស” (GS ២១,៧)។

២. ការជំទាស់អំពីកំណើតពិភពលោក

តាំងពីមិនសូវយូរប៉ុន្មាន អ្នកស្រាវជ្រាវបានយល់ឃើញថា ផែនដី និងអ្វីៗទាំងអស់កើតមក ដោយសារហិតុ​ការ​ដើមមួយ ដែលគេហៅថា ការផ្ទុះឡើង (Big Bang) ហើយមនុស្សមកពីសត្វលោកបានវិវត្តបន្តិចម្តងៗ។ ហេតុនេះ ហើយបាន​ជា​មនុស្ស​ជាច្រើនជំទាស់នឹងគ្រីស្តសាសនា ដោយសារអត្ថបទព្រះគម្ពីរអំពីគំណើតពិភពលោក ប្រឆាំងនឹងវិទ្យាសាស្រ្ត។ តើព្រះគម្ពីរបង្រៀនសេចក្ដីពិត ឬទេ?

តាមការពិត ពីសតវត្សរ៍មួយដល់សតវត្សរ័មួយ ព្រះសហគមន៍បានយល់ឃើញថា អ្នកនិពន្ធព្រះគម្ពីរពុំមានបំណង​ពន្យល់កំណើតពិភពលោកតាមវិទ្យាសាស្រ្តទេ។ នៅសម័យនោះ ពួកអ្នកនិពន្ធពុំមានឧបការណ៍ទំនើបៗដូចសព្វថ្ងៃ ដើម្បីយល់អំពីកំណើត និងការវិវិត្តនៃអ្វីៗទាំងអស់។ ជាពិសេស ពួកគាត់មិនចង់ឆ្លើយនឹងសំណួរតាវិទ្យាសាស្រ្ត ដែល​សួរថា “អ្វីៗទាំងអស់កើតមកយ៉ាងដូចម្ដេច?”។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគាត់ចង់ឆ្លើយនឹងសំណួរថា “ហេតុអ្វី បានជាមានពិភព​លោក និងមនុស្ស?”។ ពួកគាត់ចង់ប្រកាសជំនឿរបស់ខ្លួនឯងថា ព្រះជាម្ចាស់ជាប្រភពនៃអ្វីៗទាំងអស់។ ប៉ុន្តែ ពួកគាត់ មិនដឹងថា តើព្រះជាម្ចាស់បានធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីបង្កើតអ្វីៗទាំងអស់។

ក៏ប៉ុន្តែ យូរៗទៅរហូតដល់សព្វថ្ងៃ មនុស្សភាគច្រើនចាប់ផ្ដើមចាត់ទុកថា ពិភពលោក និងមនុស្សកើតមក ដោយឯក​ឯង។ ពួកគេមិនព្រមយល់ថា ពិភពលោក និងមនុស្សជាទីសញ្ញាសម្គាល់នៃវត្តមានរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ពួកគេមិនព្រម​ទទួលស្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់អោយមនុស្សស្វែងរកព្រះអង្គតាមរយៈអ្វីៗទាំងអស់ ដែលព្រះអង្គបានបង្កើត។

តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា លេខ ៣២ និងលេខ ៣៣៖ “មនុស្សយើងអាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ជា​ប្រភព ​និង​ទីបព្ចាប់​នៃ​សកល​លោក ដោយរិះគិត អំ​ពី​​​ច​ល​នា​ ការប្រែប្រួល អនិមិត្ត សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសោភណភាពនៃពិភពលោក។​ សន្ត ​ប៉ូល​មាន​ប្រសាសន៍​អំពីសាសន៍ដទៃថា៖ “អ្វីៗដែលមនុស្សលោកអាចស្គាល់អំពីព្រះជាម្ចាស់បាន​នោះ មាន​ជាក់​ច្បាស់ក្នុ​ង​ចំ​ណោម​​ពួកគេហើយ ព្រោះព្រះអង្គបានសម្ដែងអោយគេឃើញ (...) តាំងពីកំណើតពិភពលោក​មក​ម្ល៉េះ នៅពេលដែ​ល​គេរិះគិតអំពី​ស្នា​ព្រះ​ហស្ត​របស់​ព្រះអង្គ” (រម ១,១៩-២០) ។ មនុស្សអាចទទួលស្គាល់សេចក្ដីពិត ​និងសោភណភាព​ អាច​ស្គាល់​អ្វីល្អ មាន​សីលធម៌​ សេរីភាព​ និងមនសិការ ហើយគេចង់បានជីវិតដែលគ្មានព្រំដែន​ និង​សេចក្ដីសុខ​សាន្ត ទើបគេសួរ​ខ្លួន​​ឯងអំពីព្រះជាម្ចាស់។​​ គេអាចយល់ឃើញថា អ្វីៗទាំងអស់នោះ បង្ហាញបញ្ជាក់អំពី​ឋានៈនៃ​ព្រលឹង​វិញ្ញាណ​​​របស់គេ​ ​។ មនុស្ស “មាន​​​ពូជនៃ​​​​​​ជីវិតអស់កល្បជានិច្ច​​​កប់ក្នុង​​​ខ្លួន ពូជនៃជីវិតនេះមិនគ្រាន់តែកើតតាម​ធម្មជាតិ​ទេ” (GS ១៨,១ ; ១៤,២) មានតែ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ទេ ​​​ជាប្រភពនៃព្រលឹងរបស់មនុស្ស។

៣. ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សជាមនុស្សប្រុស ជាមនុស្សស្រី

នៅឆ្នាំ១៩៤៩ លោកស្រី Simone de Beauvoir សសេរថា៖ “គាត់បានទៅជាមនុស្សស្រី ដោយគ្មាននរណាម្នាក់បាន​សួរគាត់ថា ចង់ ឬមិនចង់”។ លោកស្រី de Beauvoir ជាអ្នកនាំពាក្យរបស់មនុស្សជាច្រើន ដែលបដិសេធមិនព្រមទ​ទួលស្គាល់ថា ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សជាមនុស្សប្រុស ជាមនុស្សស្រី។ ពួកគេមិចង់ពឹងផ្អែកលើលក្ខណៈធម្មជាតិរបស់ មនុស្ស។ តាមការពិត អ្នកទាំងអស់នោះ ទាមទារអោយមានឯករាជ្យពីព្រះជាម្ចាស់ ជាអ្នកផ្តល់លក្ខណៈជាមនុស្សប្រុស ឬជាមនុស្សស្រីអោយយើងម្នាក់ៗ។

យើងបានរៀនថា​ ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សអោយទៅជាមនុស្សប្រុស​ និងមនុស្សស្រី។ ទាំងពីរនាក់ដូចគ្នាផង និង​ប្លែកពីគ្នាផងដែរ។ ដោយសារហេតុនេះហើយ បានជាមនុស្សអាចស្រលាញ់ ហើយជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ជា​ព្រះ​​ត្រៃ​ឯក។ ម្យ៉ាង​ទៀត ដោយសារមនុស្សប្រុស និងមនុស្សស្រីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ តែពីរនាក់ គាត់មិន​មែន​ដូច​សត្វ​​ឯ​​ទៀតៗ​​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។ ការរួមភេទបង្ហាញអំពីទំនាក់ទំនងដ៏ពិសេស និងដ៏អាឋកំបាំងរវាងមនុស្ស។ ការរួម​ភេទ​បង្ហាញថា មនុស្ស​​ប្រុស​រស់នៅ ដោយសារ សម្រាប់ និងដើម្បីមនុស្សស្រី។ មនុស្សស្រីមានជីវិត ដោយសារ សម្រាប់ និងដើម្បី​មនុស្ស​​ប្រុស។ មនុស្សប្រុសជាមនុស្សប្រុសដ៏ពេញលក្ខណៈលុះត្រាតែមានមនុស្សស្រី។ មនុស្ស​ស្រី​ជា​មនុស្ស​ស្រី​ដ៏​ពេញ​លេញ​លុះ​ត្រាតែមានមនុស្សប្រុស។ ពេលប្តី ប្រពន្ធរួមជាមួយគ្នា ពួកគាត់បង្ហាញថា ពួកគាត់​ប្រគូលគ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក ដោយ​មាន​សេរីភាពពេញទី។ ការរួម​ភេទជួយអោយមនុស្សពីរនាក់ស្រលាញ់គ្នាកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ប៉ុន្តែមិនមែនជា​គោល​​ដៅ​ចុង​​ក្រោយ និងសំខាន់លើអ្វីៗទាំងអស់ របស់មនុស្សឡើយ។

មនុស្សមានចិត្តស្រលាញ់ពិតប្រាកដចង់ស្រលាញ់ដៃគូរបស់ខ្លួនតែម្នាក់នេះគត់ ទាំងស្រុង ជារៀងរហូត ហើយសេចក្ដី​ស្រលាញ់​នេះ នឹងបង្កើតផលផ្លែជាមិនខាន។ បើយើងរួមភេទដោយមិនស្រលាញ់ដៃគូរបស់ខ្លួនយ៉ាងពិតប្រាកដ យើង​មិនអាចឈានទៅដល់សុភមង្គល ស្របតាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ជាអ្នកបង្កើតយើង។

នៅពេលដែលសន្តប៉ូលមិនព្រមអោយមនុស្សមានភេទដូចគ្នារួមជាមួយគ្នា (រម ១, ២៦-២៧) លោកមិនប្រកាន់ អ្នកទាំងអស់នោះ។  ប៉ុន្តែ លោកចាត់ទុកថា ការរួមភេទរវាងប្រុស និងប្រុស ឬរវាងស្រី និងស្រី ផ្ទុយពីធម្មជាតិ និងមិន​អាច​​បង្កើតផលបានឡើយ។ នៅក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្ន ទោះបីរដ្ឋអំណាចត្រូវការពារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់មនុស្ស ដែល​ស្រលាញ់​​ភេទ​ដូច​គ្នាក៏ដោយ ក៏យើងមិនអាចអោយពួកគាត់រៀបការដូចមនុស្សប្រុស និងមនុស្សស្រីបានឡើយ។​​​​​ ម្យ៉ាង​ទៀត កូនក្មេងទាំងអស់ត្រូវការទាំងឪពុកម្នាក់ ទាំងម្តាយម្នាក់ ដើម្បីរីកចម្រើន និងលូតលាស់អោយបានត្រឹមត្រូវ។ ទោះ​បី​ព្រះ​សហគមន៍យល់អំពីទុក្ខលំបាករបស់អស់អ្នក ដែលមិនអាចបង្កើតកូនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏កូនជាព្រះអំណោយ​ទាន ដែលមកពីព្រះជាម្ចាស់។ ទោះបីយើងអាចបង្កើតកូនតាមវិទ្យាសាស្រ្តក៏ដោយ ក៏ឪពុកម្តាយពុំ​មាន​សិទ្ធិ​ទាម​ទារ​អោយ​​មាន​កូនបានឡើយ។

៤. មនោគមវិជ្ជាថា មនុស្សអាចជ្រើសរើសភេទរបស់ខ្លួនឯង Gender

សព្វថ្ងៃ ក្នុងសង្គមទំនើប មនុស្សជាច្រើនអះអាងថា​ យើងអាចជ្រើសរើសភេទរបស់ខ្លួនឯង តាមអារម្មណ៍របស់ខ្លួន។ ហេតុនេះ បើសិនជាមនុស្សប្រុសម្នាក់មានអារម្មណ៍ថា ខ្លួនជាស្រី គាត់មានសិទ្ធិដូរភេទតាមវិទ្យាសាស្រ្ត ហើយមានសិទ្ធិ ទាមទារអោយសង្គមទទួលស្គាល់ថា គាត់ពិតជាមនុស្សស្រីមែន។ មនុស្សទាំងអស់នោះធ្លាប់និយាយថា យើងទៅជា​ប្រុស ឬស្រី ដោយសារតែសង្គមជម្រុញកូនប្រុសម្នាក់អោយទៅជាបរុស ហើយកូនស្រីម្នាក់អោយទៅជាស្រី្ត (ឧ. ឪពុក​ម្តាយ​អោយកូនប្រុសលេងជាមួយ​ឡាន​តូចៗ ឬបង្រៀនកូនស្រីអោយចេះត្បាញ)។ មនុស្សទៅជាប្រុស ឬស្រី​តាម​វប្បធម៌ និងការអប់រំប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកទាំងអស់នោះ ប្រាប់ថា យើងគួរ ទុកអោយកូន​ម្នាក់ៗ​មាន​សេរី​ភាព​ជ្រើស​រើស​ភេទ​របស់​ខ្លួន តាមអារម្មណ៍របស់គេ។ ពេលខ្លះ ពួកគេនិយាយថា យើងត្រូវធ្វើអោយមនុស្សលែង ទៅជាមនុស្សប្រុស និង​មនុស្ស​ស្រី ហើយបង្កើតកូនតាមវិទ្យាសាស្រ្តប៉ុណ្ណោះ! លោកស្រី Elisabeth Badinter សសេរ​ថា៖ “យើងមិន​ចង់​បាន​ពិភពមួយ ដែលប្រកាន់មនុស្សជាបរុស ជាស្រី្ត ទៀតឡើយ”។  ស្រ្តីនិយមខ្លះនិយាយថា ដោយសារភេទផ្សេងៗពីគ្នា មនុស្ស​ប្រុសមានអំណាចលើមនុស្សស្រី បានជាពួកគេចង់អោយមានភាពស្មើគ្នា ដោយគ្មានមនុស្សប្រុស ឬមនុស្សស្រី​ទៀតទេ។

​​​តាមការពិត តាំងពីយូរឆ្នាំមកហើយ សង្គមមនុស្សភាគច្រើនពិតជាមិនបានគោរពសិទ្ធិមនុស្សស្រី ឬមនុស្សស្រលាញ់​ភេទ​ដូច​គ្នា អោយបានត្រឹមត្រូវ បានជាសព្វថ្ងៃ អ្នកទាំងអស់នោះទាមទារអោយមានភាពស្មើគ្នា។  ទោះជាយ៉ាងណាក៏ ពុំសូវមានមនុស្ស ដែលនិយាយគាំទ្រសិទ្ធិ និងតម្លៃរបស់ក្រុមគ្រួសារ និងក្មេងៗ ដែលដូចជាឧបសគ្គក្នុងការ​ រួមភេទ​អោយ​សប្បាយៗតាមអំពើចិត្ត។ មនុស្សភាគច្រើនក្នុងសង្គមទំនើបបច្ចុប្បន្នកាលមិនចង់យល់ពីលក្ខណៈដ៏ខ្ពង់​ខ្ពស់នៃ​អាពាហ៍​ពិពាហ៍តាមគ្រីស្តសាសនា ដែលទាមទារអោយមានដៃគូតែពីរនាក់អស់មួយជីវិត។ មនុស្សភាគច្រើនចង់ពឹង​ផ្អែក​​លើ​តណ្ហា អារម្មណ៍ និងកម្លាំងរបស់ខ្លួនឯង។ មនុស្សជាច្រើនបដិសេធមិនព្រមបង្កើតកូន និងកសាង​ក្រុម​គ្រួសារ​តាម​គម្រោងការណ៍របស់ព្រះជាម្ចាស់ ជាអ្នកផ្ដល់ទិស និងគោលដៅដល់អ្វី ដែលព្រះអង្គបង្កើត។ ហេតុនេះ​ហើយ បាន​ជា​មនុស្សយើងយកលេសថា ពុំមានភាពស្មើគ្នារវាងមនុស្សប្រុស មនុស្សស្រី និងមនុស្សស្រលាញ់ភេទដូច​គ្នា ដើម្បី​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់លើខ្លួនឯង និងតាមអ្វីខ្លួនស្មានថា ជាការល្អ។

យើងដូចជាកូនក្មេងម្នាក់ ដែលដោះគ្រឿងកង់គាត់ចេញ ដើម្បីបានសប្បាយ មុននឹងយល់ឃើញថា គាត់មិន​ចេះ​កសាង​ឡើងវិញ។ បើយើងលុបបំបាត់អត្តសញ្ញាណខាងភេទរបស់មនុស្ស យើងក៏លុបបំបាត់អត្តសញ្ញាណទាំងស្រុងរបស់​យើង​​តែម្តង។ យើងចង់កសាងមនុស្សតាមអារម្មណ៍ ឬតណ្ហារបស់ខ្លួន។ យើងបដិសេធមិនព្រមធ្វើតាមលក្ខណៈ រៀងៗ​ខ្លួន។ យើងបដិសេធមិនព្រមទទួលកំណត់ព្រំដែនរបស់ខ្លួន។ យើងមិនព្រមធ្វើតាមព្រះជាម្ចាស់តែម្តង។

៥. មនុស្សប្លែកពីសត្វត្រង់ណា?

តាំងពីប៉ុន្មានឆ្នាំមកហើយ អ្នកខាងវិទ្យសាស្រ្តជាច្រើនបានយល់ឃើញថា មនុស្ស និងសត្វមិនសូវខុ សគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ដូចមនុស្ស សត្វមានប្រាជ្ញា អាចរស់នៅជាមួយគ្នា មានភាសារួម ជាដើម។ ឧ. តាមជីវវិទ្យា មនុស្ស និង​សត្វ​ស្វា​ដូចគ្នា៩៩%! បានជាពួកគេសន្និដ្ឋានថា មនុស្សគ្រាន់តែ ជាសត្វដូចសត្វឯទៀតៗ។ លោក Changeux ធ្លាប់អះអាង ថា មនុស្សគ្រាន់តែជាសត្វឯកទេសខាងភាសា។

អ្នកទាំងអស់នោះមិនព្រមទទួលការប្រៀប្រដៅនៃព្រះគម្ពីរ ដែលបង្រៀនថា មនុស្សជាគំពូលនៃអ្វីៗទាំងអស់ ព្រោះ​គាត់​ជា​រូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយមាន​លក្ខណៈ​ដូចព្រះអង្គ។ ម្យ៉ាងទៀត ពេលព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស គ្មាន​សត្វ​ណា​​មួយបានបំពេញចិត្តរបស់គាត់ បានជា ព្រះ​អង្គ​​បង្កើតស្រ្តី។ លើសពីនេះទៅទៀត ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស មិន​មែន​​ទៅជាសត្វ។

ទោះ​ជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពួកគេគួរត្រូវទទួលស្គាល់ថា មានតែមនុស្សយើងទេ ដែល​សួរ​សំណួរ​អំ​ពី​អត្ថ​សញ្ញាណ​របស់​​ខ្លួន មានតែមនុស្សយើងទេ ដែលមានសេរីភាព មានតែមនុស្សយើងទេ ដែលដឹងខ្លួនថា គាត់នឹងស្លាប់។

[1] សូមរិះគិតអំពីរូបចម្លាស់ ដែលធ្វើពីថ្ម ហើយដែលមានរូបរាងជាសត្វលោកមួយ (ដូចជាដំរី)

ភាគទី២៖
មនុស្សដែលប្រព្រឹត្តអំពើបាប

តាមភាគទី១ ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតពិភពលោក និង​មនុស្ស ហើយអ្វីៗទាំងអស់នោះ “ល្អប្រសើរ” ហើយ “ល្អ​ប្រសើរ​បំផុត”។ ប៉ុន្តែ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ មនុស្សយើងដកពិសោធន៍អំពីអំពើអាក្រក់។ អំពើបាបប៉ះពាល់ជីវិតរបស់​មនុស្ស​គ្រប់​ជាតិ​គ្រប់​សាសន៍ គ្រប់សម័យកាល។ គ្មាននរណាម្នាក់អាចគេចផុតពីអំពើអាក្រក់បានឡើយ។

តាមជំនឿរបស់យើងជាគ្រីស្តបរិស័ទ ព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតអំពើអាក្រក់ទេ។ ក្នុងការសិក្សាររបស់យើង យើង​ត្រូវ​បែក​ចែកអំពើបាប ដែលមកពីឪពុកម្តាយដើមដំបូងរបស់យើង (Peccatum originans) នឹងអំពើបាប ដែល​មនុស្ស​ទាំង​អស់​ប្រព្រឹត្ត (Peccatum originatum)។ ដោយសារអំពើបាបទីពីរ យើងត្រូវ​តែសួរខ្លួនឯងអំពីអំពើបាបទីមួយ។

យើងមិន​អាច​យល់អំ​ពី​អំ​ពើ​បាប​បាន​ឡើយ។ អំពើបាបបំផ្លាញគម្រោងការណ៍ពោរពេញដោយសេចក្ដីស្រលាញ់​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់ និងធ្វើអោយមនុស្ស​ទាំងអស់របួស។ សន្ត អូគូស្ទីន ធ្លាប់និយាយថា អំពើបាបដូចជាភាពងងឹត ដែល​យើង​មិន​អាចដោះសាបានឡើយ។ អំ​ពើអាក្រក់គ្មានសភាវៈតែម្តង ដូចជាអាថ៌កំបាំង ដែលគ្មានហេតុផលសោះ។

ក្នុងសៀវភៅរបស់លោក Soljenitsyne ដែលមានចំណងជើងថា “ផ្ទះតូចរបស់អ្នកជំងឺមហារីក” តួឯក ដែលមានឈ្មោះ ថា អូលេង ដើរលេងនៅក្នុងសូនសត្វមួយ។ ពេលដើរខាងមុខទ្រុងសត្វស្វា គាត់ឃើញប្លាកមួយ ដែលមានគេបាន​សសេរ៖ “សត្វស្វា ដែលធ្លាប់ស្នាក់នៅទីនេះ បានទៅជាខ្វាក់ភ្នែក ព្រោះមនុស្សម្នាក់ បានចោលថ្នាំក្នុងភ្នែកសត្វស្វា​នេះ”។ ពេលនោះ ស្រាប់តែ អូលេង អួសចិត្ត ចង់ស្រែកអោយមនុស្សទាំងអស់មកមើល៖ “ហេតុអ្វី? ហេតុអ្វី បានជាគេ បានចោលថ្នាំក្នុងភ្នែកសត្វស្វានេះ? ហេតុអ្វី? គ្មានមូលហេតុទេ!”។ យើង​មិន​អាច​យល់​អំ​ពី​​អំពើអាក្រក់បានឡើយ។ យើងមិនអាចយល់អំពីអំពើអាក្រក់ ដ្បិតអំពើអាក្រក់គ្មានមូលហេតុតែម្តង។

ក្នុងការសិក្សាររបស់យើង យើងត្រូវយល់ថា មានអំពើបាបចេញពីមនុស្សម្យ៉ាង ហើយមានអំពើអាក្រក់ (ដូចជា​គ្រោះ​ធម្ម​ជាតិ) ដែល​​មនុស្ស​មិនបាន​ប្រព្រឹត្ត។ ប៉ុន្តែ មានពេលខ្លះ ព្រំដែនរវាងអំពើបាប និងអំពើអាក្រក់ ដូចជាពិបាកវែកញែក។ ឧ. ពេលខ្ញុំកើតមហារីក ដោយសារផ្សែងបារីរបស់អ្នកដទៃ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងត្រូវសួរខ្លួនឯងថា តើអំពើអាក្រក់មកពី​បាបរបស់យើង ឬមានអំពើអាក្រក់ខ្លះមកពីយើងគ្រាន់តែជាសត្វលោក? ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយទៅជា​មនុស្ស​ពេញលក្ខណៈ​ ប៉ុន្តែ មនុស្សមានកំណត់ព្រំដែន មិនអាចធ្វើអ្វីៗទាំង​អស់ បានជាពេលខ្លះមនុស្សមិនបានសម្រេច តាមគោលដៅ។ ហេតុនេះហើយ បានជាមានអំពើអាក្រក់។ ប៉ុន្តែ បើដូច្នេះ មនុស្សលែងទៅជាអ្នកទទួលខុសត្រូវនៃអំពើ បាបរបស់ខ្លួន។

​ហេតុអ្វីព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតមនុស្សអោយបានពេញលក្ខណៈ ដែលមិនចេះប្រព្រឹត្តអំពើបាប តាំង ពីកំណើតមក? លោក Rahner ធ្លាប់និយាយថា “មនុស្សមានសេរីភាពជ្រើសរើសខ្លួនង ដោយជ្រើសរើសព្រះជាម្ចាស់ ឬ​​ទេ” បាន​ជា​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្ស ដែលមិនមែនជាមនុស្សពេញលក្ខណៈភ្លាមៗ។ ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វី បានជា​ទេវទូត  លូស៊ីហ្វែរ (Lucifer) បានបែរមុខចេញពីព្រះជាម្ចាស់? ទេវទូតនេះជាសត្វលោកល្អឥតខ្ចោះ ដែលស្ថិតនៅខាង​មុខព្រះជាម្ចាស់ ដែល​​ស្គាល់ព្រះអង្គជាសេចក្ដីល្អជាទីបុះផុត។ ហេតុអ្វី បានជាអ្វីមួយដ៏ល្អជាដើមហេតុនៃអំពើអាក្រក់​មួយ? “ហេតុ​អ្វី​ស​ត្វ​លោក​ល្អបង្កើតផលអាក្រក់?” (សន្ត អូគូស្ទីន)។

សព្វថ្ងៃ មនុស្សមិនមែនដូចសន្ត អូគូស្ទីន ឬលោក លូធែរ ឬលោកប៉ាស្កាល គឺយើងលែងខ្លាចព្រះជាម្ចាស់។ ដោយ​សារ​យើង​ពុំមានជំនឿលើព្រះជាម្ចាស់ យើងក៏មិនសូវយល់អំពីអំពើ​បាបដែរ។ ឥឡូវនេះ យើងមិនសួរថា ហេតុអ្វី បានជា​មនុស្សបានប្រព្រឹត្តបាប ប៉ុន្តែ យើងចោទព្រះជាម្ចាស់វិញ។ មនុស្សលែងទៅជាអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើបាប ប៉ុន្តែ យើងជាជនរង​គ្រោះ​នៃអំពើបាបវិញ។ បានជាយើងចោទប្រកាន់ព្រះជាម្ចាស់។ ម្យ៉ាងទៀត ដោយសារចិត្តវិទ្យា យើងលែងយល់ឃើញ ថា យើងជាអ្នកប្រព្រឹត្តបាប។ មនុស្សជាច្រើនធ្លាប់និយាយថា មនុស្សប្រព្រឹត្តបាប មិនមែនមកពីគាត់ចង់ធ្វើបាប៖ គាត់​ប្រព្រឹត្តបាបមកពីមូលហេតុផ្សេងៗដែលមិនពឹងផ្អែកលើបំណងពិតប្រាកដរបស់គាត់ (ឧ. គេផឹកស្រា មកពីនៅ​ពេល​គេ​នៅ​តែជាកុមារ ឪពុកគេធ្លាប់ផឹកដែរ)។ ប៉ុន្តែ បើមនុស្សមិនទទួលខុសត្រូវលើបាបរបស់ខ្លួន គាត់បានទៅជា​មនុស្សយន្ត ដែល​ពុំមានសេរីភាព។

មនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើបាប​ នៅពេលដែលគាត់បដិសេធមិនព្រមមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់។ បើគ្មានព្រះជាម្ចាស់ មនុស្សមិនដែលប្រព្រឹត្តបាប។ ហេតុនេះ យើងមិនអាចយល់អំពីអំពើបាប បើយើងមិនព្រមទទួលសេចក្ដីថា៖ ព្រះជា​ម្ចាស់ស្រលាញ់យើង។ ពេលព្រះគ្រីស្តសោយទិវង្គតនៅលើឈើឆ្កាង យើងអាចយល់ឃើញអំពីអំពើបាបរបស់យើង ប៉ុន្តែ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់យើង។ យើងយល់ថា យើងជាអ្នកបាប ដោយ​សារព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់យើង។ ព្រះអង្គបានបង្កើតយើង និងបានសង្រ្គោះយើងពីអំពើបាប។ អំពើបាបជួយ​យើងម្យ៉ាងអោយយល់ថា ព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់យើង។

ជំពូកទី១៖
ព្រះគម្ពីរសម្ដែងថា មនុស្សជាអ្នកបាប

​តាមព្រះគម្ពីរ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស “ល្អប្រសើរបំផុត” ក្នុងពិភពមួយដ៏ “ល្អប្រសើរ”។ ប៉ុន្តែ យើងមិន​ដែល​ដក​ពិសោធន៍អំពីសេចក្ដីនេះ។ យើងរស់នៅក្នុងពិភពមួយ ដែលស្ទើរតែមានជំងឺ សេចក្ដីស្លាប់ ហើយសម្រាប់​មនុស្សជា​ច្រើន មានភាពក្រីក្រ ការអត់ឃ្លាន និងសង្រ្គាម។ នៅសតវត្សរ៍ទី២០ ក៏មានអំពើហិង្សាកាន់តែសហាវ អ្នកមានកាន់​តែ​មាន​ អ្នកក្រកាន់តែក្រ។ នៅសតវត្សរ៍ដដែល ក៏មានសង្រ្គាមសកលលោកពីរ មានការសម្លាប់រង្គាលនៅ ប្រទេសរ្វាន់ដា ឬនៅស្រុកខ្មែរនៅសម័យក្មែរក្រហុម។ យើងត្រូវ​សួរខ្លួនឯងថា តើព្រះគម្ពីរបង្រៀនយើងអ្វីខ្លះ ដែលមនុស្សសម័យ​ឥឡូវ​អាច​ទ​ទួលបាន?

ប្រហែលជាយើងត្រូវយល់ និងជឿថា នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ដែលសោយទិវង្គតនៅលើឈើឆ្កាង ព្រះជាម្ចាស់យាងមក​រស់នៅជាមួយយើង ដើម្បីទទួលយកទុក្ខលំបាករបស់យើង។ ព្រះជាម្ចាស់មិនមែនយាងមក ដើម្បីអោយយើងយល់ថា យើងជាអ្នកបាប។ ព្រះអង្គយាងមក ដើម្បីអោយយើងជឿថា ព្រះអង្គជាសេចក្ដីស្រលាញ់ លើកលែងទោសអំពើបាប និងរំដោះយើងអោយរួចពីអំពើអាក្រក់។ ប៉ុន្តែ ធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីទទួលសេចក្ដីនេះបាន?

១. អំពើបាបតាមសម្ពន្ធមេត្រីចាស់

“ពស់ជាសត្វក្នុងចំណោមសត្វព្រៃទាំងអស់ ​ដែលព្រះ​ជាអម្ចាស់បង្កើតមក។ ​វាញេលទៅកាន់ស្ត្រីថា៖​ «តើព្រះជាម្ចាស់ ពិត​ជា​មាន​ព្រះ​បន្ទូលថា    ​អ្នកទាំង​ពីរមិនត្រូវបរិភោគផ្លែឈើទាំងប៉ុន្មាន​ដែលនៅក្នុង​សួនឧទ្យានមែនឬ?។   ‌ស្ត្រីញេល​ទៅ​កាន់​ពស់​ថា៖ ​«យើងអាចបរិភោគផ្លែឈើទាំងឡាយនៅ​ក្នុងសួនឧទ្យានបាន​‌  រីឯដើមឈើ  ដែលស្ថិតនៅ​កណ្តាល​សួន​ឧទ្យាន​​នោះ​វិញ ​ព្រះជាម្ចាស់បាន​ហាមថា ​"កុំបរិភោគផ្លែវាឡើយ​ ហើយក៏មិនត្រូវ​ប៉ះញល់ដែរ ​បើពុំនោះទេ​អ្នកទាំង​ពីរ​នឹង​​ស្លាប់​ជាមិនខាន" ។​‌​ពេលនោះ​ពស់ប្រាប់ស្ត្រីថា៖ ​«ទេ!​អ្នកទាំងពីរនឹងមិនស្លាប់ទេ។​‌  ផ្ទុយទៅ​វិញ    ព្រះជាម្ចាស់ជ្រាបថា ​ថ្ងៃ​ណា អ្នក​បរិភោគផ្លែ​ឈើនោះ​ភ្នែកអ្នកនឹងបានភ្លឺ ​ហើយអ្នកនឹងបាន​ដូចព្រះ   ដែលស្គាល់ល្អ​ស្គាល់អាក្រក់​ជាមិន​ខាន»។  ស្ត្រី​មើល​ទៅ​ដើមឈើ​ឃើញថាមានរសជាតិ​ឆ្ងាញ់ពិសា​គួរអោយគយគន់ ​ហើយថែមទាំង​អាច​ធ្វើអោយ​មាន​ប្រាជ្ញា​ទៀតផង​  នាងក៏បេះផ្លែ​មកបរិភោគ​ព្រមទាំងចែកអោយប្តី  ដែលនៅ​ជាមួយ​ហើយប្តីក៏បរិភោគដែរ។​    ‌ពេលនោះ ​ស្រាប់​​តែភ្នែករបស់​អ្នក​ទាំងពីរបានភ្លឺឡើង​ ហើយ​ដឹងថា​គេនៅខ្លួនទទេ។​អ្នកទាំងពីរក៏បេះស្លឹកល្វា​មក​ខ្ទាស់​ធ្វើជាប៉ឹង​បិទ​បាំងកាយ”។

ពេលយើងអាន កណ ៣, ១-៥ យើងអាចសួរសំណួរថា តើសត្វពស់ជានរណា? តាមអ្នកនិពន្ធ សត្វពស់តំណងមារ ឬ សេចក្ដីអាក្រក់​ ដែលនៅក្នុងពិភពលោក មុននឹងមនុស្សកើតមកទៀត។ វាជាខ្មាំងសត្រូវរបស់ព្រះជាម្ចាស់ និងរបស់​មនុស្ស​ផង​ដែរ។ តាមប្រពៃណីព្រះសហគមន៍ ដើមដំបូង មានទេវទូតខ្លះ បានបដិសេធមិនព្រមធ្វើតាមព្រះហឬទ័យ​របស់ព្រះជាម្ចាស់។ ទេវទូតទាំងអស់នោះជាប្រភពនៃអំពើបាប។ តាមការពិត មនុស្សយើងធ្លាប់ដកពិសោធន៍ថា មុន​យើងកើតមក មានអំពើអាក្រក់។ សត្វពស់ចាប់ផ្តើមល្បួងស្រ្តី ដោយនិយាយកហុកផង និយាយការពិតផង។ ព្រះជា​ម្ចាស់បានអោយមនុស្សអ្វីៗទាំងអស់ លើកលែងតែដើមឈើតែមួយ ប៉ុន្តែ សត្វពស់កហុកថា ព្រះអង្គមិនអោយអ្វីៗទាំង អស់។ បានជាមនុស្សចាប់ផ្ដើមយល់ខុសថា ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះមួយអង្គ ដែលមិនអោយ ដែលបដិសេធ ដែលមិនជឿ​ទុកចិត្ត។ ស្រ្តីចាប់ផ្តើមឆ្លើយតបនឹងសត្វពស់​៖ គាត់បានចាញ់ហើយ! គាត់និយាយថា​ ដើមឈើនេះ “ស្ថិតនៅកណ្តាល​សួន” ដូចជាការហាមប្រាមរបស់ព្រះជាម្ចាស់សំខាន់ជាងអ្វីៗទាំងអស់។ សត្វពស់ថែមទៀតថា ព្រះជាម្ចស់ជា​ព្រះ​មួយ​អង្គ ដែលច្រណែន មិនសព្វព្រះហឬទ័យអោយមនុស្សមានជីវិតពេញលក្ខណៈ (បើដូច្នេះមែន ហេតុអ្វីបានជាព្រះ​ជា​ម្ចាស់​បាន​បង្កើត​មនុស្ស?)។ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ សត្វពស់ធ្វើអោយស្រ្តីមានចិត្តចង់ទៅជា “ដូចព្រះ”។ ពេលនោះ ស្រ្តី​ជឿលើ​ពស់។ នេះជាអំពើបាបដើមដំបូង៖ មិនជឿថា ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្ស ដើម្បីអោយមនុស្សទៅជាព្រះ ដោយ​សារ​សេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះអង្គ។ មនុស្សយើងមិនជឿថា ព្រះជាម្ចាស់ស្រលាញ់យើង ហើយយើង​ចង់​ទៅជា​ព្រះ ដោយពឹងផ្អែកលើខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ព្រះគ្រីស្ត ទោះបីព្រះអង្គមានលក្ខណៈជាព្រះ ទ្រង់ “បាន​ទៅ​ជា​មនុស្ស​​ដូចមនុស្សឯទៀតៗ... ព្រះអង្គបានធ្វើតាមព្រះ​បញ្ជា...” (ភល ២, ៧)។

ស្រ្តីចាញ់ការល្បួង និងអោយផ្លែឈើដល់ស្វាមី។ ពេលនោះ ទាំងពីរនាក់យល់ឃើញថា ពួកគាត់ខ្លួនទទេ។ អំពើបាបខាងផ្លូវភេទគ្រាន់តែជាលទ្ធផលនៃអំពើបាបដើមដំបូង របស់លោកអដាំ និងភរិយា ដែលចង់ទៅជាដូចព្រះ (កណ ៣, ៦-៧)។ ក្រោយមកទៀត ពីរនាក់ចង់លាក់ខ្លួនចំពោះមុខព្រះជាម្ចាស់ ហើយចោទគ្នាទៅវិញទៅមក៖ ឥឡូវនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងមនុស្ស និងព្រះជាម្ចាស់ ហើយរវាងមនុស្ស និងមនុស្សបានបាក់បែកគ្នាហើយ (កណ ៣, ១១-១៣)។ ក៏ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់ដាក់បណ្តាសាលើសត្វពស់ប៉ុណ្ណោះ (កណ ៣, ១៤)។ ពេលស្រ្តីនឹងមានផ្ទៃពោះ គាត់​នឹង​មានការឈឺចាប់ ប្តីប្រពន្ធពីរនាក់នឹងឈ្លោះគ្នា។ មនុស្សត្រូវធ្វើការដី ដោយអស់កម្លាំង។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្ស​ត្រូវតែ​ស្លាប់។ សរុបសេចក្ដី ទុក្ខលំបាកទាំងអស់របស់មនុស្ស មកពីអំពើបាបដើមដំបូង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើង​នៅ​តែមានសេចក្ដីសង្ឃឹមដោយអាន កណ ៣, ១៥ គឺនៅទីបញ្ចប់ ស្រ្តីនឹងឈ្នះពស់។ បិតាព្រះសហគមន៍នឹងយល់ឃើញ​ថា កណ ៣, ១៥ ដូចជាដំណឹងល្អទុកជាមុន។

តាមមហាសន្និបាតវ៉ាទីកង់ទី២៖ “ព្រះជាម្ចាស់តែងតាំងមនុស្សមានសភាពសុចរិត។ ប៉ុន្តែ មារដ៏មានកលល្បិច​ជាងគេ​បញ្ឆោតមនុស្ស​បណ្តាល​ឲ្យគាត់ប្រើសេរីភាពរបស់ខ្លួនហួសហេតុ លើកខ្លួនប្រឆាំងទាស់នឹងព្រះជាម្ចាស់ និងមានបំណង​ចង់បាន​សេចក្តីសុខ​ដោយ​មិនត្រូវការព្រះអង្គសោះ... ព្រះជា​ម្ចាស់​សម្តែង​ឲ្យ​យើង​ដឹង​សេចក្តីនេះ យើងក៏មាន​បទ​ពិសោធន៍​ដូច្នេះដែរ” (GS ១៣, ក)។ អំពើអាក្រក់មកពីហេតុការដើមដំបូងមួយ ដែលមនុស្សបានប្រព្រឹត្ត ដោយមិនព្រម ធ្វើតាមព្រះបញ្ជារបស់ព្រះជាម្ចាស់។

ក្រោយមក អំពើបាបដើមដូចជានាំមនុស្សអោយប្រព្រឹត្តអំពើបាបផ្សេងៗកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ៖ មនុស្សសម្លាប់គ្នាទៅវិញ​ទៅ​មក (កណ ៤) រហូតដល់ទឹកជំនន់ធំ (កណ ៦)៖ ព្រះជាម្ចាស់ចងសម្ពន្ធមេត្រីជាមួយលោកណូអេ និងអោយមនុស្ស សម្លាប់សត្វ ដើម្បីបរិភោគពួកវា។ អ្នកនិពន្ធសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ពុំមានសេចក្ដីប្រៀនប្រដៅ ឬអត្ថាទិបាយអំពីអំពើបាប ដូច សម្ពន្ធមេត្រីថ្មី សន្តអូគូស្ទីន និងបិតាព្រះសហគមន៍នឹងបង្រៀនអោយយើងយល់នៅពេលក្រោយ។ នៅពេលឥឡូវនេះ យើងគ្រាន់តែដឹងថា ព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតអំពើអាក្រក់។ ព្រះអង្គបានបង្កើតមនុស្ស និងពិភពលោកដ៏ “ល្អប្រសើរ” ប៉ុន្តែ មនុស្សមិនព្រមធ្វើតាមព្រះបព្ជារបស់ព្រះអង្គ គាត់ចង់ទៅជាព្រះ ដោយពឹងលើខ្លួនឯង។

គួរអោយកត់សម្គាល់ថា រឿងរបស់លោកអដាំ និងនាងអេវ៉ា ជារឿងរបស់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលដែរ។ ក្រោយ​ពី​លោក​តា​អាប្រាហាំ ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលនឹងក្បត់លោកម៉ូសេ នៅវាលរហោស្ថាន។ ទោះបីព្រះជាម្ចាស់ណែនាំប្រជាជននេះ និង​ប្រោស​ប្រទានធម៌វិន័យ ទឹកដីថ្មី និងស្តេចក៏ដោយ  ក៏ពួកគេនឹងនៅតែមិនព្រមធ្វើតាមព្រះបញ្ជាព្រះអង្គ រហូត​ដល់ការ​និរទេស​នៅស្រុកបាប៊ីឡូនដែរ។

២. អំពើបាបតាមសន្តប៉ូល

​តាម រម ១, ១៦-១៧ ដល់ ៣, ២៣-២៦ សន្តប៉ូលប្រកាសថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសមនុស្សទាំងអស់អោយបានសុច្ចរិត ដោយសារជំនឿ។ មនុស្សទាំងអស់ត្រូវទទួលស្គាល់ថា ពួកគេជាមនុស្សបាប សមនឹងព្រះពិរោចរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ សន្តប៉ូលស្តីបន្តោសសាសន៍ដទៃ ដែលមិនព្រមទទួលស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ និងបានគោរពព្រះក្លែងក្លាយ ដោយសារបាប របស់គេ (រម ១, ២០-២១ និង រម ១, ២៩-៣១)។ ចំពោះជនជាតិយូដា សន្តប៉ូលចង់បង្ហាញថា ពិធីកាត់ស្បែក និង ការគោរពវិន័យអោយបានត្រឹមត្រូវមិនអាចសង្រ្គោះគេបានឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សគ្រប់ជាតិ គ្រប់ សាសន៍ គ្រប់សម័យ បានប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ ព្រះជាម្ចាស់នឹង “ដាក់ទោស” លើមនុស្សទាំងអស់។

ក្រោយមក សន្តប៉ូលប្រៀបធៀបលោកអដាំ និងព្រះយេស៊ូ៖ “តាមរយៈមនុស្សតែម្នាក់​ បាបបានចូលមក​ក្នុងពិភព​លោក​​ហើយតាមរយៈបាប ​សេចក្ដីស្លាប់​ក៏ចូលមកដែរ។‌ ​ហេតុនេះហើយ បានជាសេចក្ដី​ស្លាប់រាលដាលដល់មនុស្ស​គ្រប់ៗ​រូប​ ព្រោះគ្រប់គ្នា​សុទ្ធតែបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប។​‌    មុនពេលមាន​គម្ពីរវិន័យ​ បាបមាននៅក្នុងលោកនេះរួចស្រេច​ទៅហើយ​ តែ​ព្រះ​ជាម្ចាស់ពុំបានប្រកាន់ទោស​មនុស្សលោកទេ‌ ​ព្រោះគ្រានោះមិនទាន់មានគម្ពីរ​វិន័យនៅឡើយ។​ ‌ក៏ប៉ុន្តែ‌​ តាំង​ពី​សម័យ​​លោក​អដំា​មកទល់នឹងសម័យលោកម៉ូសេ ​មច្ចុរាជបាន​សោយ​រាជ្យ​លើ​មនុស្សលោក​រួចស្រេច​ទៅ​ហើយ​ ទោះ​បី​គេ​​ពុំ​បានប្រព្រឹត្តបទល្មើស​ដូចលោកអដំា​ជានិមិត្តរូប​នៃ​ព្រះគ្រីស្ត ​ដែល​ត្រូវយាងមក​នោះ​ក៏​ដោយ។‌​ ប៉ុន្តែ‌​កំហុសរបស់​លោក​​អដំា​​និង​ព្រះអំណោយទានរបស់ព្រះជាម្ចាស់​មានលទ្ធផល​ខុសគ្នាទាំងស្រុង។​ មនុស្សទូទៅត្រូវស្លាប់​ព្រោះ​តែ​កំហុស​​​របស់​មនុស្សម្នាក់យ៉ាងណា‌ ​ព្រះហឫទ័យ​ប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះជាម្ចាស់​ និង​ព្រះអំណោយ​ទាននៃ​ការ​ប្រណីស​ន្តោស​ក៏បានហូរមកលើមនុស្ស​ទាំងអស់រឹតតែបរិបូណ៌ ​តាមរយៈមនុស្សម្នាក់ ​‌  គឺ​ព្រះយេស៊ូគ្រីស្តយ៉ាងនោះដែរ” រម ៥, ១២-១៥។

សន្តប៉ូលសសេរថា អំពើបាបមកពីមនុស្សតែម្នាក់ ហើយមនុស្សទាំងអស់បានប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ ប៉ុន្តែ យើងមិន​អាច​សន្និ​ដ្ឋានថា អំពើបាបរបស់លោកអា​ដាំ​ជាដើមហេតុនៃអំពើបាបរបស់មនុស្សទាំងអស់។ យើងគ្រាន់តែដឹងថា៖ ១. ដោយ​សារ​​អំពើ​បាបរបស់លោកអដាំ បាប​​បានចូលក្នុងពិភពលោក។ ២. មនុស្សទាំង​អស់​រួម​សមាគ្គី​ក្នុង​ការ​ប្រព្រឹត្ត​បាប។  លោក Stanislas Lyonnet សសេរ​ថា លោកអដាំជាប្រភពនៃអំពើបាប ប៉ុន្តែ បើមនុស្សទាំង​អស់​មិន​បាន​ប្រព្រឹត្ត​បាប អំពើបាបដើមដំបូងនោះ នឹង​មិនបានបង្កើតផល។ ដូច្នេះហើយ បានជាអំពើ​អាក្រក់​មិន​គ្រាន់​តែមក​ពី​លោក​អដាំ​ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ មកពីមនុស្សទាំងអស់បានប្រព្រឹត្តបាបដេរ។ អំពើបាបរបស់លោកអាំជាដើមហេតុនៃអំពើអាក្រក់ ប៉ុន្តែ អំពើអាក្រក់នេះ មកពីមនុស្សទាំង អស់បានប្រព្រឹត្តបាបដែរ។ លោក Walter Kasper សសេរថា៖ “តាមព្រះគម្ពីរ មានអំពើបាបមកពីមនុស្សម្នាក់ៗ​រួម​សមាគ្គី (រួមសភាព) ជា​មួយ​នឹង​មនុស្ស​ទាំង​អស់ ហើយ​គាត់​ខ្លួន​ឯង​ប្រព្រឹត្ត​បាប​ដែរ”។

ក្រោយមកទៀត សន្តប៉ូលបន្ថែមថា ដោយសារធម៌វិន័យ មនុស្សយល់ឃើញថា គាត់ជាអ្នកបាប។ គាត់ចង់ធ្វើអំពើ​ល្អ ប៉ុន្តែ មិនអាចធ្វើបាន ព្រោះអំពើល្អនេះ ហួសសមត្ថភាព និងហួសកម្លាំងរបស់គាត់។ មនុស្សយើងចង់ធ្វើល្អ ប៉ុន្តែ បាប ដែលនៅក្នុងខ្លួនយើង មិនអោយយើងធ្វើល្អ (រម ៧)។​ ដោយសារបាបរបស់លោកអដាំ មនុស្សនឹងប្រព្រឹត្តបាប ជាដាច់ខាត ទាំងមានសេរីភាព! បើសន្តប៉ូលមិនបានប្រកាសអំពីព្រះហឬទ័យប្រណីសន្តោសរបស់ព្រះគ្រីស្ត យើងក៏​អស់សង្ឃឹមដែរ! តាមការពិត គឺដោយសារព្រះគ្រីស្តនេះហើយ បានជាមនុស្សយើងយល់ឃើញអំពីបាបរបស់ខ្លួនឯង។ នៅលើឈើឆ្កាង ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងបាបរបស់មនុស្ស។ នៅពេលជាមួយគ្នា ព្រះអង្គផ្តល់អត្ថន័យដល់ទុក្ខលំបាករបស់​យើង ធ្វើអោយយើងនៅតែមានសេចក្ដីសង្ឃឹមជានិច្ច។ លើសពីនេះទៅទៀត ព្រះអង្គផ្តល់កម្លាំងអោយយើងអាចរួចពី​បាបបាន។ ទីបញ្ចប់ អំពើបាបបង្ហាញថា ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សអោយមានសេរីភាព។ ព្រះគ្រីស្តយាងមក ដើម្បី​រំដោះសេរីភាពរបស់យើងអោយយើងអាចធ្វើតាមបញ្ជារបស់ព្រះអង្គបាន។

 ជំពូកទី២៖
អំពើបាបតាមបិតាព្រះសហគមន៍

ក្នងសៀវភៅរបស់យើង យើងនឹងប្រៀបធៀបបិតាព្រះសហគមន៍ពីរនាក់ សន្ត អ៊ីរេណេ និងសន្ត អូគូស្ទីន ដែលទាំងពីរ នាក់បានសិក្សាជាច្រើនអំពីអំពើបាប។

១. អំពើបាប និងសេរីភាពតាមសន្ត អ៊ីរេណេ

ក្នុងសៀវភៅ “ប្រឆាំងនឹងលទ្ធិក្លែងក្លាយ” សន្ត អ៊ីរេណេ  ឆ្លើយតបនឹងលទ្ធិក្លែងក្លាយ “ចំ​ណេះដឹង​និយម” អំពី​សេរី​ភាព​របស់​មនុស្ស។ សន្ត អ៊ីរេណេ សសេរថា៖

១. តាំងពីដើមដំបូង ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សអោយមានសេរីភាព គឺគាត់មាន “ឯករាជ្យ ពឹងផ្អែកលើខ្លួនឡង ដើម្បី​ស្តាប់ឧវាទរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយចេតនា” ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់មិនបង្ខំមនុស្សឡើយ។ ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់ផ្តល់យោបល់​ដ៏ល្អដល់មនុស្សទាំងអស់ គឺមនុស្សមានសេរីភាពធ្វើល្អ ឬទេ។ ព្រះអង្គក៏ផ្តល់អំណាចធ្វើល្អ ឬបែកចែកពីពន្លឺរបស់ព្រះ ជាម្ចាស់។ “ព្រះជាម្ចាស់អោយមនុស្សធ្វើល្អ... អស់អ្នក ដែលនឹងប្រព្រឹត្តអំពើល្អក៏នឹងទទួលសិរីរុងរឿង និង​កិត្តិយស ដោយ​សារគេបានធ្វើល្អ ទោះបីគេអាចធ្វើអាក្រក់។ រីឯអស់អ្នក ដែលបានធ្វើអាក្រក់ ទោះបីគេអាចធ្វើល្អ នឹង​ទទួល​ទោស”។

២. ប៉ុន្តែ គេធ្លាប់សួរសន្ត អ៊ីរេណេ ថា ហេតុអ្វី បានជាព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើតមនុស្សអោយមានសេរីភាព? “ព្រះជាម្ចាស់​មិន​គួរបង្កើតទេវទូត អោយគាត់មិនធ្វើតាមព្រះបញ្ជាព្រះអង្គ ឬមនុស្ស អោយគាត់ទៅជាកូនអកតញ្ញូ”។ សន្ត អ៊ីរេណេ ឆ្លើយតបថា “បើដូច្នេះ សេចក្ដីល្អនឹងពុំមានតម្លៃ ការរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ ក៏ពុំមានរសជាតិផងដែរ”។ យើង​ក៏​ត្រូវ​តែ​ខឹត​ខំធ្វើល្អ ដើម្បីអោយសេចក្ដីល្អទៅជាល្អពិតប្រាកដមែន។ លោក Charles Péguy ធ្លាប់និយាយថា ព្រះជាម្ចាស់​មិន​សព្វ​ព្រះ​ហឬទ័យអោយមនុស្សយន្តថ្វាយបង្គំព្រះអង្គទេ”។

៣. ដូច្នេះ គេសួរសន្ត អ៊ីរេណេ ថា “ហេតុអ្វីបានជាព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតមនុស្សដ៏ល្អឥតខ្ចោះភ្លាមៗ?” សម្រាប់សន្ត អ៊ីរេណេ គាត់ប្រាប់ថា ព្រះជាម្ចាស់អាចធ្វើបាន ព្រោះព្រះអង្គមានឬទ្ធិនុភាពសព្វប្រការ។ ប៉ុន្តែ មនុស្សមិនអាចទៅជា​មនុស្សឥតខ្ចោះភ្លាមៗទេ៖ “មនុស្សស្គាល់សេចក្ដីល្អ ក្រោយពីបានដកពិសោធន៍អំពីសេចក្ដីអាក្រក់។ ក្រោយពីបាន ប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ មនុស្សមានបំណងចង់ធ្វើតាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដ្បិតសេចក្ដីអាក្រក់នាំអោយមនុស្ស​វិនារ​​ហន្តរាយ”។ ប៉ុន្តែ បើដូច្នេះ តើមនុស្សជាអ្នកបាបមកពីកំណត់ព្រំដែនរបស់គាត់ ក្នុងឋានៈជាសត្វលោក ឬគាត់ជា​អ្នក​បាប ដោយសារតែគាត់បានប្រព្រឹត្តបាប? សន្ត អ៊ីរេណេ ប្រាប់ថា ក្នុងឋានៈជាសត្វលោក មនុស្សមានសេរីភាពធ្វើល្អ ឬធ្វើអាក្រក់។​ គាត់ត្រូវមានបទពិសោធន៍អំពីអំពើបាប ដើម្បីបែរមុខទៅរកអំពើល្អ។ ព្រះជាម្ចាស់មានធម៌មេត្តាករុណា និងគរុកោសល្យបង្កើតមនុស្សអោយមានសេរីភាព ដោយដឹងថា គាត់នឹងប្រើសេរីភាពនេះ ដើម្បីធ្វើអាក្រក់។

៤. ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សអោយមានសេរីភាពធ្វើល្អ ឬធ្វើអាក្រក់។ ប៉ុន្តែ ដោយសារមនុស្សបានធ្វើបាប គាត់បាន​បាត់​​បង់សេរីភាពពិតប្រាកដរបស់គាត់។ ទោះបីគាត់ចង់ធ្វើល្អ (ដែលជាសេរីភាពពិតប្រាកដ) គាត់មិនអាចធ្វើបា​ន​ឡើយ។ ព្រះគ្រីស្តយាងមក ដើម្បីរំដោះសេរីភាពរបស់មនុស្ស គឺអោយយើងអាចប្រព្រឹត្តល្អ តាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ដោយមើលឃើញព្រះគ្រីស្ត យើងអាចយល់ឃើញថា មានតែព្រះអង្គទេ ដែលមានសេរីភាពពិតប្រាកដ។ យើង​ត្រូវយល់ថា អ្នកណាធ្វើល្អ ធ្វើតាមព្រះហឬទ័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយមានសេរីភាពពិតប្រាកដ។ ប៉ុន្តែ មនុស្ស ភាគច្រើនយល់ខុសថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រឆាំងនឹងសេរីភាពរបស់មនុស្ស។ បើខ្ញុំជាប់នឹងព្រះជាម្ចាស់កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ខ្ញុំក៏ មានសេរីភាពកាន់តែច្រើនផងដែរ!​

២. អំពើបាបដើមដំបូង តាមសន្តអូគូស្ទីន

លទ្ធិអំពី​អំពើបាបដើមដំបូងតាមសន្ត អូគូស្ទីន មានឥទ្ធិផលដ៏ខ្លាំងលើទស្សនវិទ្យា​ និងទេវវិទ្យានៅបស្ចិមប្រទេស។ លោករិះគិតអំពីបញ្ហានេះ ក្នុងបីសៀវភៅ៖ “ទីក្រុងរបស់ព្រះជាម្ចាស់” “ព្រះត្រៃឯក” និង “កំណើតពិភពលោក”។ សម្រាប់លោក មុននឹងមនុស្សប្រព្រឹត្តបាប ទេវទូតបានប្រព្រឹត្តបាបហើយ ធ្វើអោយមនុស្សមានការល្បួង។

 ២. ១. អំពើបាបដើមដំបូងជាដើមហេតុ

តាម រម ៥ សម្រាប់លោក ដោយសារលោកអដាំប្រានប្រព្រឹត្តបាប បាបបានចូលក្នុងពិភពលោក។ មនុស្សបាន​ឆ្លើយ​តប​នឹងព្រះហឬទ័យស្រលាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ រឿងនេះ ជារឿងរបស់យើង​ម្នាក់ៗ​ដែរ។ យើងម្នាក់ៗដូចលោកអដាំ មិនព្រមធ្វើតាមព្រះជាម្ចាស់ ដោយមានសេរីភាព។ ប៉ុន្តែ យើងប្លែកពីលោកអដាំ ដ្បិត​ពេល​យើង​កើតមក មានអំពើបាបរួចស្រេចទៅហើយ។

១. សម្រាប់អូគូស្ទីន អំពើបាបទីមួយមកពីលោកអដាំចង់ទៅជាព្រះ ធ្វើអោយគាត់ចង់បានអ្វីៗទាំងអស់។ ប៉ុន្តែ ដោយ​សារ​​ខ្ញុំមិនមែនជាព្រះជាម្ចាស់ ខ្ញុំនឹងបំផ្លាញខ្លួនឯង៖ “មនុស្សបានធ្លាក់ក្នុងកណ្ដាប់ដៃមារ ដ្បិតគាត់បានស្រលាញ់ខ្លួន​ឯង​ច្រើនពេក”។ ខ្ញុំស្រលាញ់ខ្ញុំច្រើនជាងខ្ញុំស្រលាញ់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយខ្ញុំស្រលាញ់ខ្ញុំប្រឆាំងនឹងព្រះអង្គទៅទៀត។ ក្រោយ​មក ខ្ញុំចង់បានអ្វីៗទាំងអស់ ទោះបីខ្ញុំត្រូវសម្លាប់គេ ដើម្បីបានសម្រេចតាមគោលដៅរបស់ខ្ញុំ។ ប៉ុន្តែ ពេលធ្វើ​ដូច្នេះ ខ្ញុំនៅតែម្នាក់ឯង។ សន្ត បាស៊ីល ធ្លាប់ប្រៀបធៀបអ្នកបាបនឹងអ្នកមានម្នាក់ ដែលជួលគ្រប់ទីកន្លែង ដើម្បីមើល​ឃើញល្ខោនតែម្នាក់ឯង។ ផ្ទុយទៅវិញ បើខ្ញុំមិននឹកគិតដល់ខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ ខ្ញុំក៏អាចជួបអ្នកដទៃ ធ្វើអោយខ្ញុំទៅជា​អ្នកមាន... ពោរពេញដោយសេចក្ដីស្រលាញ់។ ប៉ុន្តែ ទោះបីមនុស្សបានប្រពឹត្តបាបក៏ដោយ ក៏គាត់នៅតែជារូបតំណង របស់ព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះអង្គនៅតែត្រាស់ហៅគាត់អោយរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គដែរ។

២. ផលផ្លែនៃអំពើបាប៖ ដោយប្រើអត្ថបទព្រះគម្ពីរ ដែលរៀបរាប់អំពីអំពើបាបរបស់ស្ដេចដាវីឌជាមួយនឹងនាង​បាត​សេបា (២ សម ១១) លោកអូគូស្ទីន និយាយថា ព្រះជាម្ចាស់មិនដាក់ទោសអ្នកបាបទេ ប៉ុន្តែ អំពើ​បាប​នាំម​នុស្ស​អោយ​​ប្រ​ព្រឹត្តបាបថែមទៀត។ នេះគឺជាផលផ្លែពិតប្រាកដនៃអំពើបាប។ អំពើបាបធ្វើអោយមនុស្សរបួស មិនអាចចាក​ចេញ​ពី​បាប ដោយខ្លួនឯងបានឡើយ។ មនុស្សចង់ទៅជាព្រះ ប៉ុន្តែ ដោយសារគាត់ប្រព្រឹត្តបាប គាត់ធ្លាក់ក្នុងខ្លួនឯង មិន​អាច​ឡើង​ខាងលើបាន! ម្យ៉ាងទៀត អំពើបាបនាំមនុស្សបែរមុខទៅរកសត្វលោកឯទៀតៗ ដើម្បីបានសុភមង្គល។ គាត់ចា​ត់​ទុក​សត្វលោកណាមួយជាព្រះ ដែលអាចផ្តល់សុភមង្គលដល់គាត់។ ប៉ុន្តែ “គ្មានអ្វីអាចបំពេញចិត្តគំនិតមនុស្ស​ទេ ដ្បិត​ព្រលឹងវិញ្ញាណរបស់មនុស្សបានចាកចេញពីព្រះជាម្ចាស់ ជាសុភមង្គលពិតប្រាកដតែមួយរបស់មនុស្ស”។ មនុស្ស​បាន​ទៅ​ជាទាសកររបស់សត្វលោក៖ គ្រឿងញ្ញៀន ការរួមភេទ ទ្រព្យសម្បត្តិ កិត្តិយស ល។ល។ លោក បាស្កាល ធ្លាប់​និយាយថា មនុស្សចង់បំភ្លេចខ្លួនឯងក្នុងការសប្បាយៗ។

៣. ប៉ុន្តែ លោកអូគូស្ទីននឹងប្រាប់ថា តណ្ហាក្នុងការរួមភេទជាការអាក្រក់ ដែលនាំមនុស្សប្រព្រឹត្តបាប។ សម្រាប់ លោក​ការ​រួមភេទជាការល្អ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើត ដើម្បីអោយប្តីប្រពន្ធស្រលាញ់គ្នា។ ការរួមភេទមានប្រយោជន៍បី​៖ បង្កើត​កូន (Proles) ពង្រឹងសេចក្ដីស្រលាញ់រវាងប្តីប្រពន្ធ (Fides) និងបង្ហាញ​សេចក្ដី​ស្រលាញ់​របស់​ព្រះ​គ្រីស្ត​ចំ​ពោះ​ព្រះ​​សហគមន៍ (Sacramentum)។ ដូច្នេះ ដើមដំបូង ការរួមភេទជាការល្អ។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតណ្ហាក្នុងការរួមភេទ មនុស្ស​លែងទៅជាម្ចាស់លើរូបកាយរបស់ខ្លួន និងទៅជាទាសករ។ អំពើបាបខាង​រូប​កាយ​ជា​ទី​សម្គាល់​នៃ​អំ​ពើ​បាប​ខាង​វិញ្ញាណ។ ដោយសារបទពិសោធន៍របស់លោក តណ្ហាបង្ហាញថា មានអំពើបាបដើមដំបូង។​ សម្រាប់​សន្ត​អូគូស្ទីន “អ្នក​ណា​ប្រើ​តណ្ហា ក្នុង​ការ​រួម​ភេទ ប្រើ​អ្វី​មួយ​ដ៏អាក្រក់”។ ឯព្រះសហគមន៍រួមជាមួយលោក Julien d’Eclane អះ​​អាង​ថា “អ្នក​ណាប្រើតណ្ហា ក្នុង​ការ​រួមភេទ ដោយចេះទប់ខ្លួន អ្នកនោះប្រើអ្វីមួយដ៏ល្អ”។ សម្រាប់លោក d’Eclane តណ្ហា​ជា​ការ​ល្អ ដែល​មក​ពីព្រះជាម្ចាស់ ដើម្បី​បង្កើតកូន។ ប្តីប្រពន្ធពីរនាក់មានតណ្ហាជម្រុញ និងជួយអោយគេស្រលាញ់គ្នា។ បើពួក​គេ​​​ចេះ​គ្រប់​គ្រងតណ្ហា ពួកគេមិនប្រព្រឹត្តបាបក្នុងពេលរួមរាក់ជាមួយគ្នា ហើយសេចក្ដីស្រលាញ់ខាងរូបកាយជាទី​សម្គាល់​​នៃ​សេចក្ដី​ស្រលាញ់ខាងវិញ្ញាណរបស់ពួកគេ។

២.២. អំពើបាបដើមដំបូងក្នុងខ្លួនយើង

នៅសម័យរបស់សន្ត អូគូស្ទីន លោក Pelagius អះអាងថា មនុស្សមិនរួមជាមួយគ្នាក្នុងការប្រព្រឹត្តអំពើបាបយ៉ាងណា គាត់មិនរួមជាមួយគ្នាក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្តដែរ។ សម្រាប់លោក លោកអដាំ និងព្រះគ្រីស្តគ្រាន់តែជាគំរូប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់ សន្តអូគូស្ទីន លោក Pelagius​ ជា “ខ្មាំងសត្រូវនៃឈើឆ្កាងរបស់ព្រះគ្រីស្ត”។ ក្រោយពីលោកអូគូស្ទីន ពួកលោកអភិ​បាលព្រះសហគមន៍នឹងរិះគិតអំពីបញ្ហានេះ នៅមហាសន្និបាតនៅ Carthage Orange និង Trente។

១. សម្រាប់លោកអូគូស្ទីន ព្រះគ្រីស្តយាងមកសង្រ្គោះមនុស្សទាំងអស់ ព្រមទាំងកូនក្មេងផងដែរ។ លោក​និយាយដូច្នេះ ដោយ​សង្កេតឃើញថា ព្រហសហគមន៍ជ្រមុជទឹកកូនក្មេង ដែលមិនបានប្រព្រឹត្តបាបផ្ទាល់ខ្លួន។ កូនក្មេង ទាំងអស់នោះ មាន​តែអំពើបាបដើមដំបូង។ យើងត្រូវយល់ចិត្តរបស់លោក Pelagius៖ ធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីយល់ និង ទទួលថា កិច្ចការ​របស់មនុស្សម្នាក់ ដែលបានស្លាប់នៅលើឈើឆ្កាង២០០០ឆ្នាំមុន ទាក់ទងនឹងជីវិតរបស់ខ្ញុំផ្ទាល់? ម្យ៉ាង​ទៀត មនុស្សមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា គាត់មានអំពើបាប ដែលមកពីហេតុការណ៍មួយ ដែលបានកើតឡើង នៅកំណើត ពិភពលោក។

២. ចាប់ពីឆ្នាំ៤១២ លោកអូគូស្ទីនរិះគិតអំពី រម ៥,​ ១២៖ “តាមរយៈមនុស្សតែម្នាក់​ បាបបាន​ចូល​មក​ក្នុង​ពិភព​លោក​ ហើយ​តាមរយៈបាប ​សេចក្ដីស្លាប់​ក៏ចូលមកដែរ។‌ ​ហេតុនេះហើយ បានជាសេចក្ដី​ស្លាប់រាល​ដាល ​ដល់មនុស្ស​គ្រប់ៗ​រូប ​ព្រោះ​គ្រប់គ្នា​សុទ្ធតែបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប”។ ប៉ុន្តែ នៅសម័យលោកអូគូស្ទីន គេបានបកប្រែអត្ថបទនេះថា “... ហេតុនេះហើយ បានជា​បាប​រាល​ដាល...”។ ​លោកវែកញែកបាប ដែលម្នាក់ៗប្រព្រឹត្តដោយដឹងខ្លួន និងដោយចតេនា និងអ្វី ដែលជាផលផ្លែនៃអំពើបាប។ នៅក្នុងពិភពលោកមានបាប ដែលមកពីអំពើបាបដើម ហើយដែលផ្លាស់ប្តូសភាវៈ និងសេរីភាពរបស់មនុស្ស។ បាបដើមនេះ បង្ខូច​វិញ្ញាណ ប្រាជ្ញា ឆន្ទះរបស់មនុស្ស ហើយ​ធ្វើអោយមនុស្ស​ទាំង​អស់​មាន​ចិត្ត​លម្អៀងប្រព្រឹត្តបាប។ ចាប់ពីពេលនេះទៅ មនុស្សចាប់ផ្តើមប្រព្រឹត្តបាបកាន់តែច្រើនៗ ដែលទៅជាធម្លាប់អាក្រក់ ដែលយើងមិនអាចបោះបង់ចោលបានឡើយ។ លោកអូគូស្ទីនសន្និដ្ឋានថា៖ “មនុស្សម្នាក់ៗជាលោកអដាំ ដ្បិតគាត់​ម្នាក់ៗបដិសេធមិនព្រមធ្វើតាមព្រះជាម្ចាស់ ដូចលោកអដាំដែរ”។

៣. ប៉ុន្តែ តើយើងអាចយល់ថា បាបបានឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់យ៉ាងដូចម្ដេចបាន? តើបាបបាន ដែលបាន​ចូលក្នុងពិភពលោក ប៉ះពាល់នឹងមនុស្សទាំងអស់យ៉ាងដូចម្ដេច?

• លោកអូគូស្ទីនអះអាងថា មនុស្សទាំងអស់ស្ថិតនៅក្នុងលោកអដាំ។ សម្រាប់លោកអូគូស្ទីន លោក​អដាំ និងមនុស្សជាតិទាំងមូល ជាអង្គតែមួយ។ ហេតុនេះ លោកអដាំមិនគ្រាន់តែជាអ្នក ដែលបានប្រព្រឹត្តបាប​មុន​គេ ថែមទាំងជាអ្នកបាបតែម្នាក់គត់។ ព្រះសហគមន៍មិនអាចទទួលគំនិតនេះបានឡើយ។ គំនិតនេះ បាន​នាំ​លោក​អូគូស្ទីនអះអាងថា មនុស្សជាច្រើននឹងធ្លាក់នរក (Massa damnata) ដោយសារ​តែ​គេ​មិន​បាន​ជ្រមុជទឹក។
• ដើម្បីប្រឆាំងនឹងលោក Pelagius សន្តអូគូស្ទីននិយាយថា អំពើបាបដើមដំបូង ដែលបញ្ជូល​បន្ត​ជា​មួយ​លក្ខណៈ​ធម្មជាតិរបស់មនុស្ស “មិនមែនដោយយកតម្រាប់តាម ប៉ុន្តែដោយរាលដាល” ទើបបាបនេះជាបាប​ “មនុស្ស​​គ្រប់រូប” ប៉ុន្តែ លោកបន្ថែមទៀតថា បាបដើមដំបូងនេះ ឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ “ដោយ​សារ​​ចលនានៃតណ្ហាក្នុងការរួមភេទ”។ ហេតុនេះ សម្រាប់លោក ទោះបីឪពុកម្តាយបានជ្រមុជទឹក ក៏ពួកគេ​បង្កើត​កូន ដែលនៅជាប់នឹងបាប។ បានជាព្រះយេស៊ូត្រូវប្រសូតពីស្រ្តីព្រហ្មចារីយ៍កុំអោយព្រះអង្គ​ជាប់នឹង​បាប​ដើម! “ហេតុ​នេះហើយ បានជាអស់អ្នក ដែលកើតមកពីកិលេសតណ្ហា (ពីការរួមភេទ) ធ្លាក់ ក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​របស់​មារ”។

តាមការពិត ព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតមនុស្ស ដោយមាន​បាប​ស្រេច​ទៅហើយ។ បាបជាលក្ខណៈនៃសភាពជាមនុស្ស ដែល​មកពីសេរីភាពរបស់មនុស្ស ហើយជាកិច្ចការរបស់​មនុស្ស ដែលបានកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត តៗគ្នា​ពី​ម្នាក់​ទៅ​ម្នាក់​ទៀត។ មនុស្សម្នាក់ៗមានចិត្តលម្អៀងប្រព្រឹត្តបាប ហើយស្ម័គ្រចិត្តប្រព្រឹត្តបាបនេះហើយ (ដោយចេតនា និង​ដោយ​ដឹងខ្លួន)។ សរុបសេចក្ដី មនុស្សដើមបានប្រព្រឹត្តបាប ដែលបង្ខូចធម្មជាតិមនុស្ស។ ហេតុនេះ ដោយសារ​ធម្ម​ជាតិ​របស់​មនុស្ស ត្រូវរបួស ធម្មជាតិនេះ បង្ខូចមនុស្ស និងសេរីភាពរបស់គាត់។ នៅទីនេះ ពាក្យ “ធម្មជាតិ” មានន័យថា សភាវៈ ឬ​សភាព​​ជាមនុស្ស គឺសេរីភាព និងទំនាក់ទំនងរបស់យើងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់។ កូនក្មេងកើតមក ដោយពុំមាន​សេចក្ដី​សុច្ចរិត​​ដើម គឺគាត់ពិបាកទៅរកព្រះជាម្ចាស់ និងធ្វើតាមព្រះអង្គ។ អំបើបាបនេះ មិនមែនជាអំពើបាប ដែលគេ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​​ម្នាក់ៗ​ផ្ទាល់ ប៉ុន្តែ បាប​នេះ មកពីសភាពជាមនុស្ស។ កូនក្មេងនេះ នឹងបញ្ជាក់ស្ថានភាពនេះ ដោយ​ប្រ​ព្រឹត្ត​អំ​ពើ​បាប​ផ្ទាល់ ជាមិនខាន។ មនុស្សប្រឆាំងនឹងព្រះជាម្ចាស់ មិនមែនមកពីធម្មជាតិរបស់គាត់ផ្ទាល់ តែ​មក​ពី​ធម្ម​ជាតិ​គាត់​ខូច​​រួចស្រេចទៅហើយ។

ជំពូកទី៣៖
អំពើបាបនៅសម័យទំនើប

នៅបស្ចិមប្រទេស រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ​សន្តអូគូស្ទីនមានឥទ្ធិផលជាខ្លាំង។ ដោយសារ​លោក Luther ព្រះសហគមន៍​នឹង​កំណត់​លទ្ធិអំពីបាបដើមដំបូង នៅសន្និបាត Trente។

១. ព្រះសហគមន៍កាតូលិក និងបងប្អូនប្រូតេស្តង់

នៅសម័យនៃសន្និបាត Trente​ ពួកលោកអភិបាលគិតថា កណ ៣ មានលក្ខណៈជាអត្ថបទខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ សម្រាប់ ពួកលោក លោកអដាំពិតជាបានរស់នៅលើផែនដី។ សម្រាប់យើងសព្វថ្ងៃ ដោយសារការរីកចម្រើនរបស់វិទ្យាសាស្រ្ត និងការសិក្សារបស់អ្នកស្រាវជ្រាវខាងព្រះគម្ពីរ យើងយល់ថា កណ ៣ មិនមែនជាអត្ថបទខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត ឬ​ខាង​វិទ្យសាស្រ្ត​ទេ។ ព្រះគម្ពីរមិនប្រឆាំងនឹងវិទ្យាសាស្រ្ត។ ជំនឿ មិនប្រឆាំងនឹងប្រាជ្ញា។

ម្យ៉ាងទៀត សព្វថ្ងៃ មនុស្សភាគច្រើនជំទាស់ថា អំពើបាបរបស់មនុស្សតែម្នាក់ បានឆ្លងទៅមនុស្សទាំងអស់ រហូត​ដល់​យើង​ម្នាក់ៗ។ ពួកគេមិនព្រមទទួលថា យើងម្នាក់ៗជាអ្នកបាប មកពីលោកតែម្នាក់ទេ។ ការនេះប្រឆាំងនឹងយុត្តិធម៌ និង​សេរីភាព។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់​ពួក​លោក​អភិបាល​នៅ​ទីក្រុង Trente ចំណត់នេះ មិនមែនជាបញ្ហា។ ពួកលោករិះគិតអំពី លក្ខណៈ និងផលផ្លែនៃអំពើបាបដើម។

​លោក Joseph Moingt សសេរថា៖ “តាមការពិត ត្រូវតែសួរខ្លួនឯងថា តើបាបរបស់លោកអដាំជាដើមហេតុ នៃ​ទុក្ខ​វេទនា​របស់យើង ឬ គ្រាន់តែជាការចាប់ផ្ដើម ? បាបរបស់យើងមកពីលោកអដាំបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប ឬបាប​របស់​លោក​អដាំមកពីគាត់ជា មនុស្ស? លទ្ធិនៃអំពើបាបដើមដំបូងនិទានហេតុការណ៍ ដែលកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត និង​ផល​នៃហេតុការណ៍នេះ (គឺ​ថា មនុស្សតែម្នាក់បានប្រព្រឹត្តបាប ដែលប៉ះពាល់នឹងមនុស្សទាំងអស់) ឬ​និទាន​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​របស់​យើងម្នាក់ៗ និងសេរី​ភាពរបស់មនុស្ស?”។

នៅឆ្នាំ១៥៤០ ពួកកាតូលិក និងពួកប្រូតេស្តង់ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ នៅទីក្រុង Worms អំពីបាបដើម៖ ដោយសារ​បាប​ដើម​ដំបូង មនុស្សបានបាត់បង់សេចក្ដីសុច្ចរិតដើម ហើយមានចិត្តលម្អៀងប្រព្រឹត្តបាប។ ពួកកាតូលិក រួមជាមួយ​សន្ត​ថូម៉ាស ឬសន្ត Anselme សង្កត់ធ្ងន់ថា មនុស្សលែងទៅជាមនុស្សសុច្ចរិតទៀតទេ គាត់ពិបាក​មាន​ទំនាក់​ទំនង​​ត្រឹម​ត្រូវ​ជា​មួយព្រះជាម្ចាស់។ ឯសម្រាប់ពួកប្រូតេស្តង់ ពួកគាត់សង្កត់ធ្ងន់ថា បាបដើមដំបូង គឺជាចិត្ត​​លម្អៀង​ប្រ​ព្រឹត្ត​បាប ដែល​ធ្វើ​អោយធម្មជាតិមនុស្សផ្ទាល់គិតតែពីខ្លួនឯង មានចិត្តចង់បាន។ សម្រាប់ពួកគេ ចិត្តលម្អៀងប្រព្រឹត្តអំពើបាប ដូចជាអំ​ពើបាបដើមដំបូង។

ក្រោយពីបានជ្រមុជទឹក៖ សម្រាប់ពួកកាតូលិក អគ្គសញ្ញាជ្រមុជទឹកបានបំផ្លាញបាបដើម ធ្វើអោយមនុស្សអាចមាន​ទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់។ សល់តែចិត្តលម្អៀងប្រព្រឹត្តបាប ចិត្តលម្អៀងប្រព្រឹត្តបាប​មក​ពី​បាប​ដើម ជាផល​ផ្លែ​នៃ​បាប​ដើម ធ្វើអោយមនុស្សរបួស។ ក្រោយពីបានជ្រមុជទឹក នៅតែមានចិត្តលម្អៀងធ្វើអាក្រក់ ដើម្បី​អោយមនុស្សចូលរួម ក្នុង​ការ​សង្រ្គោះរបស់ខ្លួនឯង (សម្រាប់ព្រះសហគមន៍កាតូលិក ​ចិត្ត​លម្អៀងធ្វើ​អាក្រក់ មិន​មែន​ជាអំពើបាប)។  ប៉ុន្តែ ដោយ​សារមនុស្សនៅតែមានចិត្តលម្អៀងប្រព្រឹត្តបាប ទោះបីគាត់បានជ្រមុជទឹក លោក Luther អះអាងថា មនុស្ស​នៅ​តែ​ជាអ្នកជាប់នឹងបាបដើមដំបូង។ ​មនុស្សនៅតែមានចិត្តដដែល មិនព្រមបែរមុខទៅរកព្រះជា​ម្ចាស់ មិន​អាច​ធ្វើ​ល្អ​ទាល់​តែ​សោះ។ ដូច្នេះ តើពិធីជ្រមុជទឹកមានប្រយោធន៍អ្វីខ្លះ?

២. តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា

៣៨៧៖ មានតែពន្លឺរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលសម្ដែងព្រះអង្គ ទើបអាចជួយបំភ្លឺយ៉ាងពិតប្រាកដអំពើបាប ជា​ពិសេស​​​​​​​​អំពើ​​បាប​ដើម។​ ប្រសិនបើព្រះជាម្ចាស់មិនសម្ដែងព្រះអង្គអោយយើងស្គាល់ទេ យើង​មិន​អាចយល់យ៉ាង​ច្បាស់​អំពើបាប ហើយយើងអាចចាត់ទុកថា អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើបាបនេះ មកពីគេមិនបាន​លូតលាស់​បាន​គ្រប់​លក្ខណៈ ឬ​មក​ពីភាព​ទន់​ខ្សោយ​ខាងផ្លូវចិត្តរបស់គេ ឬគេភ័ន្តច្រឡំបានជា​ប្រព្រឹត្ត​កំហុស ឬមកពីផលវិបាកដែល​មិន​​​​អាច​​ជៀស​​វាង​បាន​នៃ​រចនា​សម្ព័ន្ធ​មិនត្រឹមត្រូវ​ នៅក្នុងសង្គម ​ល។ល។ មានតែពេល​យើង​ស្គាល់​គម្រោងការ​របស់​ព្រះជាម្ចាស់​សម្រាប់មនុស្សលោក ​ទើប​យើង​យល់​ថា អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើបាបមកពីគេបំពានសេរីភាព ដែល​ព្រះអង្គ​​​ប្រទាន​​អោយសត្វលោក ដើម្បី​អោយ​គេ​អាច​ស្រលាញ់ព្រះអង្គ និងស្រលាញ់គ្នាទៅវិញទៅមក។

៣៩០៖ ​ ទោះបីជារឿងនិទានដែលថ្លែងអំពីអំពើបាបដើម (កណ ៣) ប្រើនិមិត្តរូបយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏រឿងនេះ អះអាង​ថា មានហេតុការណ៍មួយ ដែលកើត​ឡើង នៅពេលដើមដំបូង គឺនៅពេលប្រវត្តិសាស្រ្ត​របស់មនុស្ស​លោក​ចាប់ផ្ដើម (GS ១៣,១)។ ព្រះជាម្ចាស់សម្ដែង​អោយ​យើង​ជឿ​ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ប្រវត្តិសាស្រ្ត​​មនុស្ស​លោក​បានទទួលផលវិបាក​នៃ​អំ​ពើ​បាបដើម ដែលឪពុកម្ដាយដើម​យើង​បានប្រព្រឹត្ត​ ដោយ​ខ្លួនឯងផ្ទាល់ (DS ១៥១៣ ; DS ៣៨៩៧)។

​​​៤០២៖ មនុស្សទាំងឡាយជាប់បាបរបស់លោកអដាំ។ សន្តប៉ូលមានប្រសាសន៍ថា៖ “មនុស្ស​​​​​​​​​​​​​​​​​ទាំងអស់ជាប់បាប​ដោយ​​សារ​​មនុស្សតែ​ម្នាក់​មិនស្ដាប់បង្គាប់” (រម ៥,១៩)។ “តាមរយៈមនុស្សតែម្នាក់ បាបបានចូលមកក្នុង​ពិភព​លោក ហើយ​តាម​រយៈបាប សេចក្ដីស្លាប់ក៏ចូលមកដែរ។​ ហេតុនេះហើយ បានជាសេចក្ដីស្លាប់​រាលដាល​ដល់​មនុស្ស​​គ្រប់ៗ​រូប ព្រោះ​គ្រប់​គ្នាសុទ្ធតែបានប្រព្រឹត្តអំពើបាប” (រម ៥,១២)។ តាមគ្រីស្ត​ទូតប៉ូល ទោះបីមនុស្ស​ទាំង​អស់​​រួម​គ្នា​ក្នុងអំពើបាប និង​សេចក្ដី​ស្លាប់ក៏ដោយ ក៏​មនុស្ស​ទាំងអស់រួមគ្នា​ក្នុងការ​សង្រ្គោះ​នៅក្នុង​អង្គព្រះ​គ្រីស្ត​ដែរ៖ “ដោយសារ​កំហុស​របស់​មនុស្ស​តែ​​ម្នាក់ មនុស្សទាំងអស់ត្រូវ​ជាប់​ទោសយ៉ាង​ណា ដោយសារអំពើសុចរិត​របស់​​មនុស្ស​តែម្នាក់ មនុស្សទាំង​អស់​​ក៏​បាន​សុចរិត និង​ទទួល​ជីវិតយ៉ាងនោះដែរ” (រម ៥,១៨)។

៤០៣៖ ព្រះសហគមន៍តែងតែបង្រៀនតាមសន្តប៉ូលថា បើយើងមិននឹកគិតដល់អំពើបាបរបស់​លោកអដាំ ដែល​បាន​បញ្ជូនបាបមកយើង តាំងពីកំណើតមក ហើយ​ដែល​នាំអោយព្រលឹងបានស្លាប់ យើងក៏មិន​អាច​យល់​ទុក្ខ​លំបាក​​​ដ៏​សែន​​វេទនាដែល​ជិះជាន់មនុស្សលោក និងចិត្តលម្អៀងរបស់គេអោយប្រព្រឹត្តអំពើបាប ដែល​​ទាក់ទាញ​គេ​ទៅ​រកសេចក្ដី​ស្លាប់ (DS ១៥១២)។ ដោយសារសេចក្ដីនៃជំនឿនេះ ព្រះសហគមន៍ក៏ផ្ដល់អគ្គសញ្ញា​ជ្រមុជទឹក​អោយ​រួច​ពី​បាប សូម្បី​តែ​អោយក្មេងតូចៗ ដែលមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបផ្ទាល់ខ្លួនដែរ (DS ១៥១៤)។

៤០៤៖ តើបាបរបស់លោកអដាំក្លាយទៅជាបាបនៃកូនចៅរបស់លោកយ៉ាងដូចម្ដេច? នៅក្នុងលោកអដាំ មនុស្ស​​​​​​​​​ជាតិ​​​​​​ទាំង​អស់ដូចជា “រូបកាយតែមួយរបស់មនុស្សតែម្នាក់” (សន្ត ថូម៉ាស)។ ដោយសារ “ឯកភាព​របស់​​មនុស្ស​ជាតិ” មនុស្សទាំង​អស់​ចូលរួមក្នុងបាបរបស់លោកអដាំ ដូចពួកគេចូលរួមក្នុងសេច្ដីសុចរិតរបស់​ព្រះ​គ្រីស្ត​ដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ យើងមិន​អាច​យល់ដឹងច្បាស់អំពីការបញ្ជូនអំពើបាបដើមដូចម្ដេចទេ ដែលជារឿងលាក់​កំបាំង។​ ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​សម្ដែងអោយ​យើង​ដឹងថា លោកអដាំបានទទួលភាពដ៏វិសុទ្ធ និងបានសុចរិតដើមដំបូង មិនគ្រាន់​តែ​សម្រាប់​ខ្លួន​គេ​តែ​ម្នាក់ឯងទេ គឺ​សម្រាប់មនុស្សលោកទាំងអស់៖ នៅពេលពួកគេចាញ់មេល្បង លោកអដាំ និងនាង​អេវ៉ា​​​ប្រ​ព្រឹត្ត​អំ​ពើ​បាប​រៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែ​​ អំពើបាបនេះប៉ះពាល់នឹងសភាពជាមនុស្ស ដែលគេនឹងបញ្ជូន ក្នុង​លក្ខណៈ​ជា​​អ្នកបាប (DS ១៥១១-១៥១២)។ បាបនេះ​នឹង​រាលដាល​ដល់មនុស្សលោកទាំង​អស់ គឺគេ​នឹងបញ្ជូន​សភាព​ជា​មនុស្ស ដែល​លែង​មាន​ភាព​ដ៏វិសុទ្ធ និងសេចក្ដីសុចរិត​ទៀត​ហើយ។ ហេតុដូច្នេះ ហើយបានជាគេ​ហៅ​“បាប” អំពើ​បាប​​ដើម​ដំបូង  មិន​មែន​មក​ពី​មនុស្ស​ទាំងអស់បាន “ប្រព្រឹត្ត” អំពើបាប តែគេបាន “ទទួល”​ អំពើ​បាប​ដើម​ដំបូង បាន​សេចក្ដីថា បាប​ដើម​ដំ​បូង​មាន​លក្ខណៈ​ជា​សភាពការណ៍ តែមិនមែនជាកិច្ចការឡើយ។

៤០៥៖ ទោះបីកូនចៅលោកអដាំបានទទួលបាបដើមដំបូងតាមលក្ខណៈរៀងៗខ្លួនក៏ដោយ (DS ១៥១៣) ក៏គេ​មិន​​​បាន​ប្រព្រឹត្តកំហុស​ដោយ​ខ្លួនគេផ្ទាល់ដែរ។ មនុស្សលោកបានបាត់បង់ភាពដ៏វិសុទ្ធ និងសេចក្ដីសុចរិតដើមដំបូង ប៉ុន្តែ​ សភាពជាមនុស្សមិនខូចទាំងស្រុងទេ គឺមនុស្សលោករងអវិជ្ជា រងទុក្ខលំបាក ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃ​សេចក្ដី​ស្លាប់ និងមានចិត្ត​លម្អៀង​ប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ បុណ្យជ្រមុជទឹក ដែល​ផ្ដល់​ព្រះ​ជន្ម​របស់​ព្រះ​គ្រីស្ត លប់​បំបាត់​អំពើ​បាប​ដើម​ដំបូង និងធ្វើអោយមនុស្សវិលទៅរកព្រះជាម្ចាស់វិញ ប៉ុន្តែផល​វិបាក​នៅ​តែស្ថិត​​ក្នុង​សភាព​ជាមនុស្ស និង​បណ្តាល​អោយ​គេ​ទន់​ខ្សោយ និងលម្អៀងប្រព្រឹត្តអំពើបាប​ ហើយ​ត្រាស់ហៅគេ​អោយ​​​​​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​ខាងផ្លូវវិញ្ញាណ។

៤០៦៖ ព្រះសហគមន៍បានលម្អិតគោលការណ៍អំពីការបញ្ជូនបាបដើម នៅសតវត្សទីប្រាំ ក្រោយពីសន្ត អូគូស្ទីន បាន​រិះ​គិត​ពិចារណាប្រឆាំងនឹងលោក Pelagius ហើយនៅសតវត្សទីដប់ប្រាំមួយ ដើម្បីប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​និងការកែ​តម្រង់​របស់​​ពួកប្រូតេស្តង់។​ លោក Pelagius អះអាងថា ​មនុស្សអាចមានរបៀបរស់នៅល្អ​ត្រឹមត្រូវ តាមសីលធម៌ ដោយ​ពឹង​លើ​ក​ម្លាំងរបស់ខ្លួនឯង​ និងដោយមិនត្រូវការអោយព្រះហឫទ័យប្រណី​សន្ដោស​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ ​មក​ជួយ​គេ     ឡើយ។ គិតដូច្នោះ លោកអដាំលែងជាអ្នកបាប គ្រាន់តែជាគំរូមិនល្អ​ប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួក​ប្រូតេស្តង់​បង្រៀន​ថា ដោយ​សារអំពើបាបដើម មនុស្សជាប់បាប​ជា​ដាច់​ខាត​ ​យ៉ាងស៊ីជម្រៅជាទីបំផុត ​បណ្តាលអោយគេ​គ្មាន​​​សេរីភាព​​ទាល់​តែ​សោះ។ ពួកគេច្រឡំបាបដើម ដែលមនុស្ស​បាន​ទទួលតាំងពីលោកអដាំ និងចិត្តលម្អៀងធ្វើបាប (concupiscentia ) ដែល​​មនុស្ស​​អាចពុះពាបាន។ ព្រះសហគមន៍បានពន្យល់ យ៉ាងច្បាស់ អំពីអត្ថន័យ​នៃអំពើ​បាប​ដើម​​ដំបូង នៅ​មហាស្និបាត​ទី​ពីរ នៅទីក្រុង Orange នៅឆ្នាំ៥២៩ និងនៅមហាស្និបាត នៅទីក្រុងTrente នៅ​ឆ្នាំ​១៥៤៦។

៣. អំពើបាបដើមតាមទស្សនវិទូតសព្វថ្ងៃ

មនុស្សជាច្រើនបានរិះគិតអំពីបញ្ហានៃអំពើបាបដំបូង ដោយយកព្រះគម្ពីរ កណ ៣ ជាពន្លឺ ទោះជាអ្នកទាំងអស់នោះ ភាគច្រើនមិនមែនជាគ្រីស្តបរិស័ទ។ យើងគួរស្តាប់ពួកគេ ដើម្បីយល់កាន់តែជ្រៅអំពីបាប។

៣.១. លោក អេម៉ាណូអែល Kant (១៧២៤­១៨០៤)៖ អំពើបាប និងសេរីភាព

លោក Kant ចង់យល់អំពីដើមហេតុនៃអំពើបាប (ដែលខុសប្លែកពីអំពើអាក្រក់៖ សូមអានមេរៀនខាងលើ)។ ដើមដំបូង មនុស្ស​ដូចជាសត្វម្យ៉ាង គឺគាត់ពុំមានទោស។ ប៉ុន្តែ ពេលគាត់ចាប់ផ្តើមមានប្រាជ្ញា គាត់ធ្លាក់ខ្លួនក្នុងអំពើបាប ព្រោះ​ប្រាជ្ញា​របស់គាត់នៅខ្សោយ។ មនុស្សប្រើសេរីភាព​និង​ប្រាជ្ញា ដើម្បីបានប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ “ធម្មជាតិមនុស្សល្អ ដ្បិត​គាត់​ជាស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ប៉ុន្តែ មនុស្ស​ប្រើសេរីភាព ដើម្បីប្រព្រឹត្តអាក្រក់”។ តាមការពិត សម្រាប់លោក មនុស្ស​ធ្វើបាប ព្រោះគាត់គ្រាន់តែជាសត្វលោក។ ពេលអាន កណ ៣ លោក Kant សសេរថា៖ ១. អំពើ​អាក្រក់​មក​ពី​ប្រាជ្ញា​របស់មនុស្សនៅខ្សោយ។ បាបដូចជាកំហុស តែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់លោក ចម្លើយនេះ មិនគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ២. តណ្ហាផ្សេងៗរបស់មនុស្សជាការល្អ។ មនុស្សប្រព្រឹត្តបាប ដោយសារគាត់មានសេរីភាព។ ចម្លើយនេះ មិន​ត្រឹមត្រូវ​ផង។ ៣. ប្រភពនៃអំពើបាប មក​ពី​មនុស្ស​ស្ម័គ្រ​ចិត្តធ្វើបាប ដោយមាន​សេរីភាព។ មនុស្ស​ជ្រើសរើសប្រព្រឹត្តអំពើបាប សម្រាប់​ខ្លួនឯង ហើយ​ប្រឆាំង​នឹង​ផល​ប្រយោជន៍​រួម។ រឿងរបស់​លោក​អដាំ​ជា​រឿងរបស់មនុស្ស​គ្រប់ៗ​រូបដែរ។ ប៉ុន្តែ យើង​មិនអាចដឹងថា ហេតុអ្វី បាន​ជា​មនុស្ស ជ្រើសរើសប្រព្រឹត្តបាបបានឡើយ។ លោកស្របតាមព្រះសហគមន៍ ពេលគាត់​និយាយថា សេរីភាពមនុស្សជាប្រភពនៃអំពើបាប ដែលមកពីហេតុការណ៍ដើមមួយ។ ម្យ៉ាងទៀត គាត់​និយាយ​ត្រឹមត្រូវដែរ នៅពេលគាត់សសេរថា យើងមិនអាចយល់មូលហេតុនៃអំពើបាប។

៣.២. លោក Hegel (១៧៧០-­១៨៣១)៖ អំពើបាបជាដំណាក់កាលចំបាច់

សម្រាប់លោក Hegel មុនដំបូង មនុស្ស និងពិភពលោករួមជាមួយគ្នា។ មនុស្សនៅតែដូចជាកូនក្មេង។ នៅពេល​ដែល​គាត់​ធំឡើង គាត់ធ្លាក់ខ្លួនក្នុងអំពើបាប ព្រោះគាត់បែកចែកពីពិភពលោក និងអ្នកដទៃ។ គាត់ដឹងខ្លួនអំពីខ្លួនឯង។ អំពើ បាបជាដំណាក់កាលចំបាច់ ដើម្បីអោយមនុស្សរីកចម្រើន។ បន្តិចម្តងៗ យើងដឹងខ្លួនថា យើងគិតតែពីខ្លួនឯង។ ប៉ុន្តែ យើងត្រូវស្គាល់សេចក្ដីអាក្រក់ ដើម្បីស្គាល់សេចក្ដីល្អ។ បាបចូលក្នុងពិភពលោក ហើយរាលដាល ប៉ុន្តែ អំពើបាបនឹង បង្កើតអំពើល្អធំជាងទៅទៀត។ ហេតុនេះ សម្រាប់លោក Hegel យើងអាចយល់អំពើបាប។ បាបមានហេតុផល គឺ ដោយសារបាប មនុស្សអាចរីកចម្រើនបានម្យ៉ាង។

៣.៤. លោក Karl Marx (១៨១៨­១៨៨៣)៖ អំពើបាបដើមដំបូងជាអំពើបាបខាងសេដ្ឋកិច្ច

នៅសម័យរបស់លោក Karl Marx មនុស្សមួយចំនួនតិចតួចសង្កត់ជិះជាន់អ្នកដទៃ ដែលជាកម្មកររោងចក្រ។ ព្រះ​សហគមន៍រួមជាមួយអ្នកធំ ឬអ្នកកាន់អំណាច ដោយមិនស្តីបន្តោសពួកគេ។ ព្រះជាម្ចាស់បានសោយទិវង្គត ព្រោះតែ​អ្នក​មាន​ប្រើអ្នកក្រ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់។ “ការប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ដូចជាអំពើបាបដើមក្នុងទេវវិទ្យា... ព្រះ អម្ចាស់បានដាក់ទោសមនុស្សអោយធ្វើការដោយបែកញើស ប៉ុន្តែ អំពើបាបខាងសេដ្ឋកិច្ចបង្ហាញថា មានអ្នកខ្លះ រួចខ្លួន ពីការដាក់ទោសនេះហើយ”។ សង្គមចែកជាពីរក្រុម៖ មនុស្ស “ត្រឹមត្រូវ” ដែលមានកាន់តែច្រើន ហើយមនុស្ស “អាក្រក់” ដែលត្រូវធ្វើការអស់ពីកម្លាំងកាយចិត្ត ទាំងទៅជាអ្នកក្រដដែល។

៣.៥. លោក Sigmund Freud ​(១៨៥៦­១៩៣៩)៖ ការសម្លាប់ដើមរបស់លោកឪពុក

ក្នុងសៀវភៅ “លោកម៉ូសេ និងការជឿលើព្រះតែមួយ” លោក Freud ស្រមើស្រមៃថា ដើមដំបូង កូនៗទាំងប៉ុន្មានបាន សម្លាប់ឪពុករបស់ពួកគេ ដើម្បីធ្វើតាមតណ្ហាខាងផ្លូវភេទរបស់ខ្លួន។ ហេតុនេះហើយ បានជាមនុស្សទាំង​អស់​មាន​អារម្មណ៍​ថា ពួកគេជាអ្នកបាប។ ក្រោយមក កូនប្រុសម្នាក់ផ្សេងទៀតសុខចិត្តស្លាប់ ដើម្បីលោះការសម្លាប់ដើមរបស់​លោក​ឪពុក។ ប្រហែលជាលោក Freud មិនសូវបានយល់ប៉ុន្មានអំពីសក្ការៈបូជារបស់ព្រះគ្រីស្ត ប៉ុន្តែ គំនិតរបស់លោក អំពីអំពើបាបដើមដូចជាមានអត្ថន័យដែរ។

ជំពូកទី៤៖
សេចក្ដីស្លាប់ និងអំពើបាបដើម

១. អ្វីទៅជាសេចក្ដីស្លាប់?

មនុស្សមានសុភមង្គល ពេលគាត់មានជីវិត។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងចង់រស់នៅរហូត។ ប៉ុន្តែ យើងក៏ត្រូវតែស្លាប់ ទាំងអស់គ្នាជាមិនខាន។ លោកទស្សនវិទូត Heidegger ធ្លាប់និយាយថា មនុស្ស “មានគោលដៅស្លាប់”។ ក្នុងចំណោម សត្វលោកទាំងអស់នៅលើផែនដី មានតែមនុស្សយើង ដែលដឹងថា យើងនឹងស្លាប់។ ប៉ុន្តែ មនុស្សធ្វើគ្រប់បែបយ៉ាង កុំ​អោយគិតថា ខ្លួននឹងស្លាប់ ហើយគាត់ធ្វើគ្រប់យ៉ាង កុំអោយស្លាប់មែន។ ពេលម្នាក់ ដែលយើងស្រលាញ់ ស្លាប់ យើង​ក៏​ពិ​បាកចិត្ត។ យើងព្រួយបារម្មណ៍ដែរ ព្រោះយើងនឹកគិតដល់អំពីថ្ងៃស្លាប់របស់យើងផងដែរ។ ជាដំបូង សេចក្ដី​ស្លាប់​ដូច​ជា​គ្មានអត្ថន័យសោះ។​ សេចក្ដីស្លាប់ដូចជាសុញ្ញភាព។ ក្នុងចំណោមទុក្ខវេទនាទាំងប៉ុន្មានរបស់យើង សេចក្ដី​ស្លាប់​ពិត​ជា​ធំជាងគេ។

សព្វថ្ងៃ យើងសសើរតម្កើងអ្នកស្រាវជ្រាវខាងពេទ្យវិទ្យា ដែលធ្វើអោយមនុស្សមានជីវិតកាន់តែយូរអង្វែង។ នៅបស្ចិម ប្រទេស នៅឆ្នាំ១៩៧០-១៩៨០ មនុស្សភាគច្រើនស្លាប់អាយុ៧០ឆ្នាំ។ ឥឡូវនេះ ២០ឆ្នាំក្រោយមក ពួក​គេស្លាប់​ជា​មធ្យម​អាយុ៩០ឆ្នាំ។ ដូច្នេះ ពេលមនុស្សឡើងចាស់ គាត់ចូលនិវត្តន៍ និងអាចចាប់ផ្តើមជីវិតថ្មី។ អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ សន្យាជាផ្លូវការថា នៅឆ្នាំ២០៥០ មនុស្សយើងអាចរស់នៅដល់អាយុ១០០០ឆ្នាំទៅទៀត! មនុស្សនឹងទៅជាមនុស្ស “ហួសមនុស្ស” (Transhumanism)។ មនុស្សដដែលនោះ ប្រាប់យើងថា ដោយសារការរីកចម្រើនខាងពេទ្យវិទ្យា និង ខាងវិទ្យាសាស្រ្ត មនុស្សយើងមិនធ្លាក់ខ្លួនឈឺទៀតទេ។

បើដូច្នេះ យើងអាចសួរខ្លួនឯងថា ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សនឹងនៅតែបង្កើតកូន? ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សនឹងនៅតែស្វែងរក​គំនិតថ្មីៗ និងអត្ថន័យនៃអ្វីៗទាំងអស់?​ ជាពិសេស តើមនុស្សនឹងនៅតែមានបំណងចង់រស់? តើមនុស្សនឹងនៅតែជា​មនុស្ស? តាមការពិត សេចក្ដីស្លាប់​ផ្តល់​អត្ថន័យ​ដល់​ជីវិតរបស់យើងនៅលើផែនដីនេះ។ តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា លេខ ១០០៧៖ “មរណភាពជាទីបញ្ចប់នៃជីវិតនៅលើផែនដី ។ ពេលវេលាជាចង្វាក់នៃជីវិតរបស់យើង យើងផ្លាស់ប្តូរទៅជា​ចាស់ ហើយដូចសត្វលោកទាំងអស់នៃផែនដី សេចក្ដីស្លាប់ជាទីបញ្ចប់ធម្មតានៃជីវិត។ លក្ខណៈនៃមរណភាព​ជម្រុញ​យើង​អោយនឹកគិតថា ត្រូវតែស្លាប់ យើងក៏រំលឹកខ្លួនឯងថា ជីវិតយើងមានពេលកំណត់ ដើម្បី​​យើង​បានសម្រេច”។

តាមគ្រីស្តសាសនា តើយើងអាចយល់សេចក្តស្លាប់យ៉ាងដូចម្ដេច? សព្វថ្ងៃ មនុស្សភាគច្រើនមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា សេចក្តីស្លាប់ និងអំពើបាបជាប់ចំណងគ្នា។ យើងធ្លាប់និយាយថា សេចក្ដីស្លាប់មកពីធម្មជាតិមនុស្សតែប៉ុណ្ណោះ ហើយ មិនទាក់ទងនឹងអំពើបាបសោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើយើងអានព្រះគម្ពីរឡើងវិញ យើងយល់ឃើញថា សេចក្ដីស្លាប់ និងអំពើបាប ជាប់នឹងគ្នា៖ កណ ២, ១៦­១៧; កណ ៣, ១៩; រម ៥, ១២; រម ៦, ២៣; យក ១, ១៥។ តាមការពិត សេចក្ដី​ស្លាប់ខាងរូបកាយជាទីសម្គាល់នៃសេចក្ដីស្លាប់អស់កល្បជានិច្ច ខាងវិញ្ញាណ។ សេចក្ដីស្លាប់មកពីអំពិបាប។ ដោយ​សោយ​​ទិ​វង្គត ព្រះគ្រីស្តក៏រំដោះយើងពីសេចក្ដីស្លាប់នេះ។ សេចក្ដីស្លាប់មិនមែនមកពី​ព្រះជាម្ចាស់ដាក់​ទោស​លើ​មនុស្ស​ទេ ប៉ុន្តែ មកពីអំពើបាបផ្ទាល់តែម្តង។ ប៉ុន្តែ យើងមិនអាចដឹងថា បើយើងមិនបានប្រព្រឹត្តបាប តើយើង​នឹងស្លាប់ ឬទេ? បើ​​ស្លាប់​មែន ស្លាប់ដោយរងទុក្ខលំបាក ឬទេ? នាងម៉ារីបានឡើងស្ថានបរមសុខ ដោយមិនបានរងទុក្ខលំបាក...

តាមលទ្ធិគ្រីស្តសាសនា លេខ ១០០៨៖ “មរណភាពជាលទ្ធផលនៃអំពើបាប ។ ដោយបកស្រាយយ៉ាងពិត​ប្រាកដ​ព្រះ​គម្ពីរ​ដ៏វិសុទ្ធ (កណ ២,១៧ ; ៣,៣ ; ៣,១៩) ការបញ្ជូន​បន្ត និងក្រុមណែនាំព្រះសហគមន៍បង្រៀនថា មរណភាពចូល​ក្នុង​​ពិភព​លោក​ដោយ​សា​រ​​អំពើបាបរបស់មនុស្ស។ ទោះបីមនុស្សមានលក្ខណៈត្រូវតែស្លាប់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​មិន​សព្វ​ព្រះ​ហឫទ័យអោយគេស្លាប់ដែរ។ មរណភាពប្រឆាំងនឹងគម្រោងការរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ជាព្រះ​បង្កើត ហើយ​មរណភាពចូល​ក្នុង​ពិភព​លោក ដោយសារអំពើបាប (ប្រាញ ២,២៣-២៤)។ “មនុស្ស​​​រមែងតែង​តែ​ស្លាប់​​​​ខាង​រូប​កាយ ព្រោះ​​​តែ​អំពើ​បាប” ហើយសេចក្ដីស្លាប់នេះ ជា “សត្រូវចុងក្រោយបង្អស់” (១ករ ១៥.២៦) របស់​មនុស្ស ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ត្រូវ​តែឈ្នះជាពុំខាន”។

មានតែសេចក្ដីស្លាប់របស់ព្រះគ្រីស្តទេ ដែលជាចម្លើយចុងក្រោយអំពីសេចក្ដីស្លាប់របស់យើង។ ដំបូង ព្រះយេស៊ូសុខចិត្ត ប្រឈមមុខនឹងផលផ្លែនៃអំពើបាប។ ព្រះអង្គក៏សុខចិត្តសោយទិវង្គត ដូចមនុស្សយើង តាមរបៀបដ៏អាក្រក់ទៅទៀត។ ទោះបីព្រះយេស៊ូពុំមានទោសក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គសោយទិវង្គត ដោយសារអំពើហិង្សារបស់យើង។ លើសពីនេះទៅទៀត សេចក្ដីស្លាប់របស់ព្រះអង្គដូចជាពុំមានអត្ថន័យសោះ។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងអាចនិយាយថា ព្រះជាម្ចាស់យាង​មករងទុក្ខលំបាកជាមួយមនុស្សយើង។ ប៉ុន្តែ ដោយសារព្រះគ្រីស្តសុខចិត្តសោយទិវង្គត ព្រះអង្គក៏បានឈ្នះ​សេចក្ដី​ស្លាប់។ ជ័យចំណេះនេះ មិនមែនជាផលផ្លែនៃវិទ្យាសាស្រ្ត ប៉ុន្តែ ជាជ័យចំណេះរបស់មនុស្សម្នាក់ ដែលស្រលាញ់គេ រហូត​ដល់ទីបំផុត។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងក៏អាចផ្តល់អត្ថន័យថ្មីដល់សេចក្ដីស្លាប់របស់យើង៖ ទោះបីយើងជាអ្នក បាប យើងអាចជឿសង្ឃឹមថា យើងនឹងស្លាប់រួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត។ បើយើងសុខចិត្តបូជាជីវិតរបស់យើង ដើម្បីព្រះជា ម្ចាស់ និងអ្នកដទៃ យើងអាចរស់នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្តជារៀងរហូត។

តាមលទ្ធិ លេខ ១០០៩៖ “ព្រះគ្រីស្តផ្លាស់ប្ដូរមរណភាព ។ ព្រះយេស៊ូ​ជា​ព្រះ​បុត្រា​របស់ព្រះជាម្ចាស់​បាន​រងទុក្ខពី​សេចក្ដី​ស្លាប់ ដែលជាលក្ខណៈរបស់មនុស្សដែរ។  ក៏ប៉ុន្តែ ទោះបីព្រះអង្គព្រួយព្រះហឫទ័យយ៉ាងខ្លាំង​ចំពោះ​មរណភាព​ក្ដី ក៏​ទ្រង់​​​សុខ​ចិត្តទទួលយកសេចក្ដីស្លាប់ ដោយគាប់ព្រះហឫទ័យទាំងស្រុងនឹងព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ និងដោយ​គ្មានការ​បង្ខិត​​​បង្ខំ។ ដោយសារព្រះយេស៊ូបានស្តាប់បង្គាប់ ព្រះអង្គក៏បានផ្លាស់ប្ដូរបណ្ដាសា​នៃមរណភាពអោយ​ទៅ​​ជាការប្រសិទ្ធិ​ពរ​ទៅ​វិញ (រម ៥,១៩-២១)”។

១០១០៖ “ដោយសារព្រះគ្រីស្ត មរណភាពខាងគ្រីស្តសាសនាមានអត្ថន័យវិជ្ជមាន។ “ចំពោះខ្ញុំ បើរស់ ខ្ញុំរស់រួម​ជា​មួយ​ព្រះ​​គ្រីស្ត ហើយបើស្លាប់ ខ្ញុំក៏បានចំណេញដែរ” (ភីល ១,២១)។ “ពាក្យនេះ គួរអោយជឿថា ប្រសិនបើយើងរួម​ស្លាប់​ជា​មួយព្រះអង្គ យើងក៏នឹងមានជីវិតរស់រួមជាមួយព្រះអង្គដែរ” (២ធម ២,១១)។ មរណភាពខាងគ្រីស្ត​សាសនា​មាន​លក្ខណៈ​ថ្មី គឺដោយសារបុណ្យជ្រមុជទឹក គ្រីស្តបរិស័ទបាន “ស្លាប់រួមជាមួយព្រះគ្រីស្ត”​​ (តាម​របៀប​​អគ្គសញ្ញា) រួច​ហើយ ដើម្បីមានជីវិតថ្មី ហើយបើយើងស្លាប់ក្នុងព្រះហឫទ័យប្រណីសន្តោស​របស់ព្រះ​គ្រីស្ត មរណភាពខាងរូប​កាយ​បញ្ចប់​ការ​ “រួមស្លាប់ជាមួយព្រះគ្រីស្ត”​ នេះ ហើយយើង​ក៏រួមចំណែកនៅក្នុងអង្គ​ព្រះ​​អង្គ​ក្នុងកិច្ចសង្រ្គោះយើង ជា​ស្ថា​ពរ”។

២. តើធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីនិយាយអំពីអំពើបាបដើមដំបូងសព្វថ្ងៃ?

សព្វថ្ងៃ មនុស្សភាគច្រើនមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ពួកគេជាអ្នកបាប។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សយើងមិនយល់ថា តើអំពើបាប របស់មនុស្សតែម្នាក់អាចប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរបស់យើង? យើងរស់នៅហាក់ដូចជាយើងគ្មានបាបទាល់តែសោះ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនអាចប្រកាសអំពីការសង្រ្គោះ បើយើងមិនប្រឈមមុខនឹងអំពើបាប។ យើងមិនអាចរីកចម្រើនបាន បើយើងមិន ទទួលស្គាល់ការពិត។ តើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីអោយមនុស្សសម័យឥឡូវនេះ អាចយល់ និងទទួលស្គាល់លទ្ធិនៃអំពើ បាបដើមដំបូង? ប្រហែលជាយើងគួរចាប់ផ្តើមពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នកាល ឬពីបទពិសោធន៍របស់មនុស្សយើង ដោយមិន​ចំ​បាច់ប្រើ​ពាក្យ “បាប” ទេ។

២.១. បទពិសោធន៍របស់មនុស្ស

១. សេចក្ដីស្លាប់ គ្រោះធម្មជាតិ និងជំងឺផ្សេងៗ បង្ហាញថា មនុស្សរងទុក្ខលំបាក ដោយសារធម្មជាតិ។ ទោះបីវិទ្យា​សាស្រ្ត​ ឬពេទ្យវិទ្យា រីកចម្រើនក៏ដោយ ក៏យើងនឹងនៅតែមានបញ្ហាដដែលៗជាមួយនឹងបរិដ្ឋានរបស់យើង។ សព្វថ្ងៃ អ្នកវិទ្យសាស្រ្តព្រមានថា បើយើងមិនផ្លាស់ប្តូររបៀបរស់នៅទាំងស្រុង យើងនឹងបំផ្លាញផែនដី។ ២. មនុស្ស យើងពិបាក​រស់​នៅ​ជាមួយគ្នានៅក្នុងសង្គម។ នៅក្នុងក្រុមគ្រួសារ មានការឈ្លោះប្រកែកគ្នា ប្តីប្រព្ធជាច្រើនលែងគ្នា ។ ក្នុង​ពិភព​លោក មានអំពើហិង្សាគ្រប់យ៉ាង មានសង្រ្គាម មានការសម្លាប់រង្គាលដែរ។ មនុស្សយើងពិបាកស្ដាប់​គ្នាទៅ​វិញ​ទៅ​មក យើង​មិនសូវយល់​ចិត្តគ្នា។ ទំនាក់ទំនងដ៏លំបាករវាងគ្នា និងគ្នាធ្វើអោយមនុស្សបាក់បែកគ្នា។  ៣. នៅក្នុងខ្លួនយើង​ផ្ទាល់ ក៏មានការបាក់បែកគ្នាផងដែរ។ បើខ្ញុំមានចិត្តស្មោះត្រង់ ខ្ញុំក៏ត្រូវទទួលស្គាល់ថា ខ្ញុំជាមនុស្សម្នាក់មិនសូវល្អប៉ុន្មាន​ទេ។ មនុស្សយើងដកពិសោធន៍អំពីអំពើអាក្រក់ ដែលយើងប្រព្រឹត្ត ទោះបីយើងមិនចង់។ លោក Racine ធ្លាប់និយាយ ថា “ខ្ញុំដូចជាមានពីរនាក់នៅក្នុងខ្លួនខ្ញុំ”។ សូម្បីតែកូនក្មេងតូចៗ ក៏ពួកវាគិតតែពីខ្លួនឯង។ ៤. ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សយើង មានអារម្មណ៍ថា ដូចជាឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះ ឬព្រះឃ្លាតឆ្ងាយពីយើង។ យើងមិនដឹងច្បាស់ថា តើមានព្រះ ឬទេ? ធ្វើអោយ យើងសួរខ្លួនឯងអំពីអត្ថន័យនៃជីវិត។ សង្គមយើងភាគច្រើនគ្មានគោលដៅច្បាស់លាស់។ យើងរកលុយ និងទ្រព្យ​សម្បត្តិ ប៉ុន្តែ តើមានប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ? លោក ប៉ូល Ricoeur បានសសេរថា៖ “ក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្នកាល យើងបានរីក​ចម្រើនគ្រប់វិស័យ ប៉ុន្តែ​ អត្ថន័យនៃជីវិតបានថយក្រោយ។ សព្វថ្ងៃ យើងមានអ្វីៗទាំងអស់ លើកលែងតែអត្ថន័យនៃអ្វី ដែលយើងកំពុងធ្វើ”។ ៥. ទីបញ្ចប់ យើងត្រូវទទួលស្គាល់ថា មនុស្សយើងរួមសមាគ្គីក្នុងការប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ នៅពេល ដែលយើងកើតមកក្នុងពិភពលោក យើងយល់ឃើញថា មានអំពើអាក្រក់រួចស្រេចទៅហើយ។ ប៉ុន្តែ យើងអាចយល់​ឃើញថា យើងចូលរួមចំណែកក្នុងការកសាងអំពើអាក្រក់ទាំងអស់នេះដែរ។

២.២. គ្រីស្តសាសនាបំភ្លឺយើងអំពីបាបនៃពិភពលោក

នៅពេលយើងរិះគិតអំពីស្ថានភាពរបស់យើង ឬមួយយើងលែងស្វែងរកអត្ថន័យដល់ជីវិតរបស់យើង ឬមួយទៀតយើង​អាចនៅតែព្យាយាមស្វែងរកអត្ថន័យមួយ។ តាំងពីដំបូង មនុស្សយើងផ្តល់ចម្លើយផ្សេងៗជាច្រើន ដើម្បីជួយដោះ​ស្រាយបញ្ហានៃអំពើអាក្រក់។ លោក ម៉ានី (Manicheism) ធ្លាប់ពន្យល់ថា មនុស្សជាតិជាជនរង​គ្រោះនៃ​សង្រ្គាម​រវាង​សេចក្ដីល្អ និងសេចក្ដីអាក្រក់។ អ្នកផ្សេងពន្យល់ថា អំពើអាក្រក់ មកពីមនុស្សគ្រាន់តែជាសត្វលោកប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកផ្សេង​ទៀត​អះអាងថា អំពើអាក្រក់ជួយមនុស្សយើងអោយរីកចម្រើន។ ល។ល។ គ្រីស្តសាសនាអះ​អាងថា អំពើអាក្រក់​មិន​មែនមកពីកំហុស ឬការខ្វាក់ខាតរបស់មនុស្ស ប៉ុន្តែ មកពីមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើបាប។ មនុស្សមិន​ព្រម​ធ្វើតាម​ព្រះហ​ឬ័​ទយ​របស់ព្រះជាម្ចាស់ ដោយចេតនា ដោយដឹងខ្លួន និងដោយ មានសេរីភាព។ ទោះជាសេចក្ដីនេះពិបាកទទួលយ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ ក៏ព្រះសហគមន៍មិនលាក់លៀមសេចក្ដីពិត ដូចជាគ្រូពេទ្យម្នាក់ ដែលត្រូវដឹងអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដនៃ​ជំងឺ ដើម្បីអាចជួយព្យាបាលអ្នកជំងឺបាន។

តាមលទ្ធិនៃគ្រីស្តសាសនា៖

៣១០៖ ហេតុអ្វីបានជាព្រះជាម្ចាស់មិនបានបង្កើតពិភពមួយដ៏ល្អឥតខ្ចោះ ដែលគ្មានអំពើអាក្រក់ មកបៀត​បៀន​​​?​ ដោយសារឫទ្ធានុភាពសព្វប្រការរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ព្រះអង្គអាចបង្កើតអ្វីមួយដ៏ល្អប្រសើរបំផុត (សន្ត ថូម៉ាស)។​ ក៏​ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់ប្រកបដោយព្រះប្រាជ្ញាញ្ញាណ និងសប្បុរសធម៌ ដែល​គ្មាន​ព្រំដែន ទ្រង់សព្វព្រះហឫទ័យបង្កើត​ពិភព​មួយ ដែលកំពុង “ធ្វើដំណើរ” ឆ្ពោះទៅភាពល្អឥតខ្ចោះជាទីបំផុត។ ក្នុង​ការ​ធ្វើដំណើរនេះ តាមគម្រោងការ​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ សត្វលោកខ្លះត្រូវតែលេចឡើង សត្វលោកខ្លះ​ផ្សេង​​ទៀត​ត្រូវតែ​វិនាស មានទាំងភាពល្អឥតខ្ចោះ មាន​ទាំង​ភាពមិន​ល្អ​ឥតខ្ចោះ មានទាំងការសាងសង់ មានទាំង​ការ​បំផ្លាញ​នៃ​ធម្មជាតិ​ផងដែរ។ ហេតុនេះហើយ បានជា​កើតមាន​អំពើ​អា​ក្រក់ រហូតដល់ព្រះជាម្ចាស់ណែនាំការ​បង្កើតអោយបាន​ល្អគ្រប់​លក្ខណៈ (សន្ត ថូម៉ាស)។

៣១១៖ ពួកទេវទូត និងមនុស្សលោក ជាសត្វលោក ដែលមានប្រាជ្ញា​ និងសិរីភាព ត្រូវតែធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅ​គោល​​ដៅ​ចុង​ក្រោយ​បំផុតរបស់ខ្លួន ដោយមានសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើស ព្រមទាំងសេចក្ដីស្រលាញ់ផង។ ដូច្នេះ ពួក​គេ​អាច​វង្វេង​ផ្លូវ​បាន។ តាម​ការពិត ពួកគេបានប្រព្រឹត្តអំពើបាបរួចទៅហើយ ជាហេតុនាំ​អោយ​​​អំពើ​បាបចូលក្នុង​ពិភព​លោក។ អំពើបាបនេះធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងជាងអំពើអាក្រក់ទៅ​ទៀត មិនអាចកំរិតបានទេ។ ព្រះជាម្ចាស់មិនមែនជា​ដើម​ហេតុនៃ​អំពើ​​បាបទាល់តែសោះ (សន្ត អំប្រ័រ) ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គ​​បណ្តោយអោយមានអំពើបាប ដោយបំ​ប្រែ​អោយ​មាន​​អំពើ​ល្អ​ចេញ​ពី​អំ​ពើបាបនោះ ដោយគោរព​សេរីភាព​នៃ​សត្វ​លោករបស់ព្រះអង្គ។ “ដ្បិតព្រះជាម្ចាស់ដ៏មានឫទ្ធានុភាពសព្វប្រការ (...) ប្រកប​ដោយព្រះហឫទ័យសប្បុរសដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត មិនដែលអោយមាន​អំពើ​អាក្រក់​ណាមួយ​ស្ថិតនៅក្នុងសត្វ​លោក​របស់​ព្រះអង្គ បើព្រះអង្គមិនអាចធ្វើអោយអំពើល្អ​ចេញពី​អំពើអាក្រក់​នោះ​បាន​ឡើយ” (សន្ត អូគូស្ទីន)។

​៣១២៖ ដូច្នេះហើយ បានជាបន្តិចម្តងៗ យើងអាចយល់ឃើញថា ព្រះជាម្ចាស់ ដែលមានឧបការគុណ ប្រកបដោយ​​ឫទ្ធានុភាពសព្វប្រការ អាចបំប្រែអោយអំពើល្អចេញមកពីអំពើអាក្រក់ ទោះជាអំពើបាប ដែល​​​​សត្វ​លោក​​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ក៏​ដោយ។​ លោកយ៉ូសែបមានប្រសាសន៍ទៅកាន់បងៗរបស់គាត់ថា៖ “ពុំមែន​ពួកបង​ទេ គឺ​ព្រះជាម្ចាស់​វិញទេតើ ដែល​ចាត់​​ប្អូនអោយមកទីនេះ   (...)  ពួកបងបានឃុបឃិតគ្នាធ្វើ​បាបខ្ញុំ  តែព្រះ​ជាម្ចាស់​បាន​ធ្វើ​អោយ​​ការនោះ ប្រែក្លាយ​ទៅ​ជា​ល្អ (...) គឺព្រះអង្គសង្រ្គោះជីវិតប្រជាជនមួយចំនួន​ធំ” (កណ ៤៥,៨ ; ៥០,២០) (តប ២,១២-១៨)។ ម្យ៉ាង​ទៀត ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ប្រកបដោយព្រះហឫទ័យប្រណីសន្ដោសដ៏​លើស​លប់​ (រម ៥,២០) ទ្រង់​បាន​បំប្រែអោយមាន​ផល​​ល្អជាទី​បំផុត ចេញ​ពីអំពើបាបអាក្រក់ជាងគេជាទីបំផុត គឺ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​បាន​ប្រោស​ព្រះ​បុត្រា​​របស់ព្រះអង្គ​អោយ​មាន​ព្រះជន្មថ្មីដ៏រុងរឿង និង​បានសង្រ្គោះ​យើង​ ចាប់​ពី​ការ​មិនទទួលស្គាល់​ និងការសម្លាប់​​​ព្រះបុត្រាព្រះអង្គនេះ ដោយ​អំពើបាបរបស់មនុស្សទាំង​ឡាយ​​។​ ក៏ប៉ុន្តែ អំពើ​អាក្រក់មិនមែនជា​អំពើ​ល្អទេ។

៣១៣៖ “អ្វីៗទាំងអស់ផ្សំគ្នាឡើង ដើម្បីអោយអស់អ្នកស្រលាញ់ព្រះជាម្ចាស់បានទទួលផលល្អ” (រម ៨,២៨)។ សក្ខីភាព​របស់សន្តបុគ្គលនៅតែបញ្ជាក់សេចក្ដីពិតនេះ៖ ហេតុនេះហើយ ទើបសន្តី កាតឺរីន នៅស៊ីយ៉ែន ពោលថា ចំពោះ “អស់អ្នក ដែលទាស់ចិត្ត និងបះបោរប្រឆាំងនឹងអ្វីៗដែលកើតមានដល់ពួកគេ”៖ “អ្វីៗទាំងអស់កើតចេញ​មកពី​សេចក្ដី​ស្រលាញ់ អ្វីៗទាំងអស់កើតឡើងដើម្បីសង្រ្គោះរបស់មនុស្សលោក ព្រះជាម្ចាស់​មានព្រះហឫទ័យ​នេះ​តែ​មួយ​គត់”។ ចំណែក សន្ត ថូម៉ាស ម័រ មុនពេលលោកក្លាយទៅជាមរណៈសាក្សី បានលួងលោមកូនស្រីលោកថា៖ “បើមិន​មែន​ជាព្រះហឫទ័យព្រះជាម្ចាស់ទេ អ្វីក៏មិនអាចកើតមានដែរ។ ទោះបីយើងយល់ថា អាក្រក់ក៏ដោយ បើជាព្រះ​ហឫទ័យ​របស់​ព្រះ​អង្គនោះ ជាការល្អប្រសើរបំផុតសម្រាប់យើងហើយ”។ ឯលោកស្រី ជូលាន នៃន័រវិច៖ “ដោយសារ​ព្រះជា​ម្ចាស់​បាន​ប្រោសប្រណីមកខ្ញុំ ខ្ញុំបានយល់ថា ត្រូវតែមានជំនឿមាំមួន ហើយជឿជាក់ថា អ្វីៗទាំងអស់សុទ្ធតែល្អ... ហើយអ្នក​ នឹ​ង​ឃើញថា អ្វីៗទាំងអស់សុទ្ធតែល្អមែន” (“Thou shall see thyself that all MANNER of thing shall be well”)។

៣១៤៖          យើងជឿជាក់ថា​ ព្រះជាម្ចាស់ណែនាំពិភពលោក និងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សលោក។​ ប៉ុន្តែ យើងមិនសូវ​ស្គាល់​​​​​​ផ្លូវ​​​​​នៃ​​​ឧបការគុណ​​​​​របស់​ព្រះអង្គឡើយ។ មានតែនៅពេលចុងក្រោយបំផុត នៅពេលយើងនឹង​ឃើញ​ព្រះអង្គ “ទល់​មុខ​គ្នា” (១ករ ១៣,១២) ទើបយើងនឹងលែងស្គាល់ព្រះអង្គព្រាលៗ ហើយយើងនឹងស្គាល់យ៉ាងច្បាស់ៗផ្លូវ ​​​ដែល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ប្រើ​ប្រាស់ ដើម្បីណែនាំសត្វលោករបស់ព្រះអង្គ តាមរយៈវិនាដកម្មនៃអំពើអាក្រក់ និងអំពើបាប រហូត​ដល់​​​​ថ្ងៃ​សប្ប័ទ (កណ ២,២) ​ជា​ថ្ងៃ​សម្រាក​ចុងក្រោយបំផុត ជាគោលដៅរបស់ព្រះជាម្ចា​ស់ ដែលបានបង្កើត​មេឃ​និងដី។

ភាគទី៣៖
មនុស្សដែលព្រះជាម្ចាស់សង្រ្គោះ

ជំពូកទី១៖
សុភមង្គល និងការសង្រ្គោះ

មនុស្ស ដែលព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើត ដើម្បីស្គាល់ និងស្រលាញ់ព្រះអង្គ បានឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះអង្គ និងរងទុក្ខលំបាក។ តើរឿងរបស់យើងឈប់ត្រង់នេះ? ទេ! ដោយសារព្រះហឬ័យស្រលាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលគ្មានកំណត់ព្រំដែន ព្រះ អង្គក៏បានយាងមក ដើម្បីសង្រ្គោះមនុស្សលោកពីអំពើបាបរបស់គាត់។

​ប៉ុន្តែ សព្វថ្ងៃ មនុស្សភាគច្រើនសួរថា៖ ហេតុអ្វី បានជាយើងត្រូវការការសង្រ្គោះ? សង្រ្គោះពីអ្វីខ្លះ? ដើម្បីអ្វី? អ្នក​ខ្លះ​និ​យាយ​ថា ព្រះយេស៊ូរស់ឡើងវិញ ប៉ុន្តែ ហេតុការណ៍នេះមានប្រយោជន៍អ្វី ក្នុងជីវិតខ្ញុំផ្ទាល់? មនុស្ស​ភាគ​ច្រើន​ចង់​បាន​សុភមង្គល ប៉ុន្តែ មិនយល់អំពីការសងរ្គោះ។ សំណួរនោះ អាចធ្វើ​អោយ​យើងឆ្ងល់ ដ្បិតមនុស្សជាច្រើន​យល់ឃើញថា ពួក​គេមិនបានសម្រេចគោលដៅនៃជីវិតរបស់គេ។ មនុស្ស​ជា​ច្រើន​​ឆ្លងកាត់ឧបសគ្គជាច្រើន មនុស្សជាច្រើនបរជ័យ ដោយ​សារគ្រោះថ្នាក់ ជំងឺ ឬទុក្ខលំបាកផ្សេងៗ។ នៅ​ពេល​ទទួល​មរណ​ភាព ពួកគេមើល​ឃើញជីវិតរបស់ពួក​គេ​ឡើង​វិញ ដោយមានការសោកស្តាយជាច្រើន និងការ​ព្រួយ​បារម្មណ៍។ លោក Raymond Aron ធ្លាប់សសេរថា៖ “ខ្ញុំនឹក​គិត​ដល់នៅពេលខ្ញុំអាយុ២០ឆ្នាំ។ ពេលនោះ ខ្ញុំនៅ​តែ​សួរខ្លួនឯងថា ធ្វើ​យ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីបាន សម្រេចជីវិតរបស់ខ្ញុំ?”។ ប្រវត្តិ​សាស្រ្តរបស់មនុស្សលោក ឬ​សាស​នា​និ​មួយៗ​បង្ហាញថា មនុស្ស​ស្វែងរកការសង្រ្គោះ។ ទស្សនវិទូ​ស្ទើតែ​ទាំង​អស់​ស្វែង​រកអត្ថន័យនៃជីវិត។

• អ្វីទៅជាការសង្រ្គោះ?

តាមព្រះគម្ពីរ យើងអាចយល់ឃើញថា ការសង្រ្គោះ មានពីរយ៉ាង៖ ១. ព្រះជាម្ចាស់រំដោះប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលអោយរួច ពីខ្មាំងសត្រូវរបស់គេ។ ព្រះជាម្ចាស់លោះមនុស្សលោកអោយចេញពីអំពិបាប ទុក្ខលំបាក និងសេចក្ដីស្លាប់។ យើងបាន​ទទួលការសង្រ្គោះ នៅពេលដែលយើងបានគេចផុតពីអ្វីមួយដ៏អាក្រក់។ ២. ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់មិនគ្រាន់តែរំដោះយើងពី សេចក្ដីអាក្រក់ប៉ុណ្ណោះទេ។ ព្រះអង្គប្រោសប្រទានអោយយើងមានសេចក្ដីសុខសាន្តថែមទៀត។ ព្រះអង្គក៏ប្រោស​ប្រទាន​ទឹកដីថ្មី និងដ៏ល្អដល់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល ព្រះអង្គក៏ប្រទានធម៌វិន័យ និងស្ដេចអោយពួកគេ... ព្រះយេស៊ូក៏​ប្រោស​​ប្រទានជីវិតថ្មី ពោរពេញដោយអំណរសប្បាយដល់អស់អ្នក ដែលដើរតាមព្រះអង្គ។

លោក បាស្កាល សសេរថា៖ “មនុស្សគ្រប់រូប ដោយគ្មានការលើកលែង ចង់បានសុភមង្គល។ ពួកគេប្រើមធ្យោបាយ​ផ្សេងៗពីគ្នា ប៉ុន្តែ ទាំងអស់គ្នាចង់បានសម្រេចតាមគោលដៅនេះ។ សូម្បីតែអ្នក ដែលសម្លាប់ខ្លួន ចង់បានសុភមង្គល​ដែរ”។ តាមកាតពិត គ្មាននរណាធ្លាប់សួរថា៖ “ហេតុអ្វី បានជាយើងចង់បានសុភមង្គល” ដ្បិតចម្លើយនឹងសំណួរនេះ ជា​សុភមង្គល​តែម្តង។ តាមលោក Aristote សុភមង្គលជា “សេចក្ដីល្អដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ជាទីបំផុត”។ អ្វីៗទាំងអស់ ដែលយើងប្រ​ព្រឹត្តមានគោលដៅតែមួយ គឺសុភមង្គល។

ប៉ុន្តែ មនុស្សយើងមិនដែលអស់ចិត្ត។ យើងចង់បានសុភមង្គលជានិច្ច ដោយមិនដែលសម្រេចតាមគោលដៅ។ យើង​ដូចជាមានសុភមង្គលតូចៗម្យ៉ាងជារៀងរហូត ប៉ុន្តែ យើងតែងតែចង់បានសុភមង្គលធំជាង ដែលយើងមិនអាចទៅដល់ បានឡើយ។ បំណងប្រាថ្នារបស់យើងគ្មានកំណត់ព្រំដែនសោះ។ យើចង់សម្រេចជីវិតរបស់យើងអោយបានគ្រប់​លក្ខណៈ គ្រប់វិស័យ៖ ក្រុមគ្រួសារ ការងារ... អោយគេសសើរយើង... អោយយើងពេញចិត្តនឹងខ្លួនយើង ល។ល។ ប៉ុន្តែ ទោះបីជាយើងខិតខំយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែខកចិត្តនឹងរឿងផ្សេងៗ ហើយទីបញ្ចប់យើងបរជ័យ ព្រោះតែ​សេចក្ដី​ស្លាប់។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងបែរមុខទៅរកព្រះក្លែងក្លាយ ដោយសង្ឃឹមថា ពួកវានឹងបំពេញចិត្តរបស់​យើង។ យើងលែងស្វែងរកសុភមង្គល ដើម្បីស្វែងរកការសប្បាយ។

• អ្វីទៅជាសុភមង្គល?

តាម មថ ៥, ៣­១១ ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រទានសុភមង្គលដល់អស់អ្នក ដែលដាក់ចិត្តជាអ្នកក្រ ដែលមានចិត្តមេត្តា ករុណា ដែលមានចិត្តស្លូតបូត ដែលស្រេកឃ្លាននឹងសេចក្ដីសុច្ចរិត និងយុត្តិធម៌ ហើយដល់អស់អ្នក ដែលត្រូវគេបៀត​បៀន...។ ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះយេស៊ូពិតជាខុសស្រឡះនឹងគំនិតរបស់មនុស្សទូទៅអំពីសុភមង្គល! សន្តអូគូស្ទីន ធ្លាប់​និយាយ​ថា ពេលយើងបូជាខ្លួនឯង សម្រាប់ព្រះជាម្ចាស់ និងអ្នកដទៃ ពេលនោះ យើងមានសុភមង្គលពិតប្រាកដ។ ពេល​នោះ យើងបានឆ្លងពីសេចក្ដីស្លាប់ទៅរួមរស់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ទៅហើយ។  ដោយធ្វើតាមព្រះ​បន្ទូល​នេះ​ ព្រះ​យេស៊ូ​នឹងបង្ហាញថា ព្រះអង្គផ្ទាល់ជាសុភមង្គលពិតប្រាកដនៃមនុស្សលោក។ ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ជាព្រះរាជ្យ ថ្មី​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់។ ក្នុងអត្ថបទដំណឹងល្អ មានព្រះបន្ទូលផ្សេងទៀតអំពីសុភមង្គល៖ លក ១, ៤៥ / មថ ១៦, ១៧ / មថ ១៣, ១៦ / មថ ២៤, ៤៦ / យហ ២០, ២៩។​

“ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែលមនុស្សមើល​មិន​ឃើញ សម្តែង​ព្រះ​អង្គ​ឲ្យ​មនុស្ស​លោក​ស្គាល់ គឺព្រះអង្គប្រកបដោយព្រះ​ហឫទ័យ ស្រឡាញ់​ដ៏ទូ​លំ​ទូលាយ ទ្រង់មាន​ព្រះ​បន្ទូល​មក​រក​មនុស្ស ដូចជា​មក​រក​មិត្ត​សម្លាញ់ ព្រះអង្គ​សន្ទនា​ជាមួយ​ពួក​គេ អញ្ជើញ​គេឲ្យរួមរស់ជាមួយ និងប្រោសរំលែក​ព្រះ​ជន្ម​ផ្ទាល់​របស់​ព្រះ​អង្គឲ្យ​គេ” (ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ Dei Verbum)។ ដើម្បីសន្ទនាជាមួយមនុស្សលោក ព្រះជាម្ចាស់ចាត់ព្រះបុត្រារបស់ព្រះអង្គ ជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះយេស៊ូសង្រ្គោះយើង ព្រោះនៅក្នុងអង្គព្រះអង្គផ្ទាល់ ព្រះអង្គសម្ដែងសេចក្ដីពិតអំពីមនុស្ស។ ព្រះយេស៊ូជាមនុស្សពិត ប្រាកដ ហើយជាមនុស្សសុច្ចរិតផង គឺព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល និងប្រព្រឹត្តកិច្ចការស្របតាមគម្រោងការណ៍របស់ព្រះជា ម្ចាស់។ នៅពេលមើលឃើញព្រះយេស៊ូ មនុស្សយើងមានអារម្មណ៍ថា ចង់រស់នៅដូចព្រះអង្គដែរ។ ព្រះយេស៊ូសង្រ្គោះ យើង ដ្បិតព្រះអង្គបង្ហាញរបៀបរស់នៅពិតប្រាកដរបស់មនុស្ស។ ពេលឃើញព្រះយេស៊ូ មនុស្ស​គ្រប់​រូប​ចង់​រស់នៅដូច​ព្រះ​អង្គ។ ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ជាដំណឹងល្អ ហើយជាព្រះរាជ្យរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

ហេតុនេះហើយ បានជានរវិទ្យាខាងគ្រីស្តសាសនាឆ្លើយតបនឹងការព្រួយបារម្មណ៍របស់មនុស្សលោកអំពីអត្ថន័យនៃជី​វិត។ ព្រះគម្បីរដូចជាសំបុត្រស្នេហា ដែលព្រះជាម្ចាស់បានថ្លែង ដើម្បីមនុស្សយើង។ ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះមួយអង្គ ដែល ចាប់អារម្មណ៍នឹងមនុស្សលោក ព្រះអង្គយាងមករស់នៅដូចជាមនុស្សយើងបេះបិត។ តាមការពិត ដោយបង្កើតមនុស្ស លោកហើយ ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះហឬទ័យសង្រ្គោះមនុស្សអោយរួចពីបាប។

យើងធ្លាប់និយាយថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះសង្រ្គោះ ដ្បិតព្រះអង្គនាំផ្លូវអោយយើងទៅជាបុត្រធិតារបស់ព្រះជាម្ចាស់ គឺអោយ​យើង​ទៅ​ជា​ព្រះ។ ប៉ុន្តែ សូមកុំភ្លេចថា ព្រះយេស៊ូសង្រ្គោះយើង ព្រោះព្រះអង្គបង្ហាញអោយយើងដឹងថា អ្វីទៅជាមនុស្ស​ពិត​ប្រាកដតាមព្រះហឬទ័យដើមដំបូងរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ មុនណែនាំយើងអោយទៅជាព្រះ ព្រះយេស៊ូបង្រៀនយើង អោយទៅជាមនុស្ស។ មុននឹងប្រកាសដំណឹងល្អអំពីជីវិតអស់កល្បជានិច្ច ប្រហែលជាយើងគួរបង្ហាញរបៀបរស់នៅ របស់ព្រះយេស៊ូអោយបងប្អូនយើងសព្វថ្ងៃ។ មនុស្សភាគច្រើនមិនសូវចង់បានជីវិតអស់កល្បជានិច្ចតែម្តង ប៉ុន្តែ ពួកគេ​ចង់​រស់នៅលើផែនដីនេះ អោយបានពេញលក្ខណៈ។ តាមរយៈព្រះបន្ទូល និងកិច្ចការរបស់ព្រះអង្គ ព្រះយេស៊ូសម្ដែង អោយយើងដឹងថា អ្វីទៅជាមនុស្សពិតប្រាកដ? ដោយឃើញព្រះយេស៊ូ មនុស្សភាគច្រើនចង់ធ្វើតាមព្រះអង្គ។

លក្ខណៈខ្លះៗរបស់ព្រះយេស៊ូ៖

• ១. ទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះបិតា
• ២. ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ
• ៣. ទំនាក់ទំនងជាមួយខ្លួនព្រះអង្គ

ជំពូកទី២៖
“អំណរ និងក្តីសង្ឍឹម”

ក្នុងធម្មនុញ្ញ “អំណរ និងក្តីសង្ឃឹម” ​ព្រះស​ហគមន៍ចង់មានទំនក់ទំនងជាមួយនឹងមនុស្សលោក​បច្ចិប្បន្នកាល ដើម្បីស្នើរ​សុំ​អោយពួកគាត់យល់អំពីអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស តាមពន្លឺនៃជំនឿរបស់គ្រីស្តសាសនា។

សភាពការណ៍មនុស្ស ក្នុងពិភពលោកនាបច្ចុប្បន្នកាល

៤. សេចក្តីសង្ឃឹមនិងការតប់ប្រមល់របស់មនុស្ស

ក.   ព្រះសហគមន៍មានភារកិច្ចពិនិត្យមើលសញ្ញាសម្គាល់នៃពេលវេលាជានិច្ច និងបកស្រាយអត្ថន័យ​នៃសញ្ញា​សម្គាល់​ទាំង​នោះ តាម​ពន្លឺ​នៃដំណឹងល្អ​របស់ព្រះគ្រីស្ត ដើម្បីអាចបំពេញមុខងារនេះបាន។ ធ្វើដូច្នេះ ព្រះ​សហគមន៍​អាច​តបឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​ដែល មនុស្ស​ចេះតែចោទជានិច្ចជាកាល ឲ្យបានស្របនឹងជំនាន់នីមួយៗ គឺ​ថា តើជីវិតមនុស្សនាបច្ចុប្បន្ន​កាលនិង​ជីវិត​នៅ​លោក​ខាង​មុខ​មានអត្ថន័យយ៉ាងណា ? តើជីវិតទាំងពីរ​បែប​នេះ​មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងដូចម្តេច ? ព្រះ​សហគមន៍ត្រូវតែស្គាល់​និង​យល់​ពិភពលោកនេះ ជាពិភព​ដែល​យើង​រស់​នៅ ត្រូវស្គាល់និងយល់អំពីសេចក្តី​ដែល​មនុស្ស​លោក​កំពុងរង់ចាំ សេចក្តីប៉ង​ប្រាថ្នារបស់គេ និង​សភាពការណ៍​នាបច្ចុប្បន្ន ដែលអាចនាំឲ្យពិភព​លោក​វិនាស​អន្តរាយ​បាន។ នេះ​ជា​លក្ខណៈដ៏សំខាន់ៗខ្លះ​នៃ​ពិភពលោក​នាបច្ចុប្បន្នកាល តាមយើងអាចយល់ឃើញបាន។

ខ.   សព្វថ្ងៃ មានយុគសម័យថ្មីកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សជាតិ គឺមានការ​ផ្លាស់ប្តូរ​យ៉ាង​ជ្រៅ និងយ៉ាង​លឿន​បំផុត​សាយបន្តិចម្តងៗក្នុងពិភពទាំងមូល។ ការផ្លាស់ប្តូរ​ទាំងនេះ កើត​មក​ពី​ប្រាជ្ញា និង​ពីសកម្មភាព​របស់​មនុស្ស ដែលចេះតែ​បង្កើតអ្វីៗ​ផ្សេងៗ។ ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនោះក៏មានឥទិ្ធពលលើមនុស្សផ្ទាល់ លើ​ការ​រិះគិត​ពិចារណា លើសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នា របស់គេទាំង​លើបុគ្គលម្នាក់ៗ ទាំងលើសង្គមទាំងមូល។ ការផ្លាស់ប្តូរ​ទាំង​នោះ មានឥទិ្ធពលលើ​របៀប​រិះគិត​និងលើ​របៀប​ប្រព្រឹត្ត​ចំពោះអ្វីៗទាំងអស់ និង​ចំពោះ​មនុស្សដូចគ្នា។ យើង​ពិត​ជា​អាច​និយាយថា សង្គមនិងវប្បធម៌​កំពុងតែ​ប្រែ​ប្រួលប្រាកដមែន។ ការប្រែ​ប្រួលនេះ​មាន​ឥទ្ធិពល​រហូត​ដល់​របៀប​អនុវត្តតាមសាសនាទៀតផង។

គ.   ការផ្លាស់ប្រែនៃពិភពលោកបែបនេះ ប្រៀបដូចជាវិបត្តិនានានៅពេលខ្លួនចម្រើនធំធាត់ដែរ គឺបណ្តាល​ឲ្យកើត​ការ​ពិបាក​ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរជា​ច្រើន។ មនុស្សចេះតែលាតសន្ធឹងអំណាចរបស់ខ្លួនឲ្យកាន់តែឆ្ងាយទៅៗ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្លួនមិន​ទាន់​មាន​សមត្ថភាព​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់​នៃអំណាចនេះគ្រប់ពេលវេលានៅឡើយទេ។ ទោះបី​មនុស្សចេះ​ស្ទង់​ថាមពល​កប់​យ៉ាង​ជ្រៅបំផុត​ក្នុងចិត្ត​គេក្តី ក៏មនុស្សជា​ច្រើន​នៅតែ​មាន​ចិត្តសង្ស័យលើខ្លួនឯង។ បន្តិចម្តងៗ​មនុស្ស​ទទួល​ស្គាល់បទដ្ឋាននៃ​ការរស់នៅ​ក្នុង​សង្គម​ឲ្យ​កាន់តែ​ច្បាស់​ឡើង​ៗ ក៏ប៉ុន្តែ​គេនៅតែស្ទាក់ស្ទើរអំពីទិសដៅ ដែល​ត្រូវកំណត់ដាក់​ឲ្យសង្គម​នោះ។

ឃ.  មនុស្សលោកនាបច្ចុប្បន្នមានធនធានហូរហៀរ មានសមត្ថភាព និងមានកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ច ដែលតាម​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​កាល​ពី​ដើមរៀងមកមិនដែលមានទេ ក៏ប៉ុន្តែមានមនុស្សមួយចំនួនធំនៅតែខ្វះស្បៀងអាហារ រស់នៅ​ជា​ជន​កម្សត់​ទុរគត និង​មាន​មនុស្សជា​ច្រើន​រាប់​មិនអស់មិនចេះអក្សរ។ មនុស្ស​នា​បច្ចុប្បន្ន​កាល​មាន​បំណង​ប្រាថ្នា​ចង់​បានសេរីភាពដែល​មិន​ដែល​មានដូច​កាល​ពីពេលមុនក៏ប៉ុន្តែនៅពេលជាមួយគ្នានេះ ក៏កើតមាន​របៀប​រស់នៅបែបថ្មី គឺបណ្តាលឲ្យមនុស្ស​ទៅជា​ទាសករ​ខាង​សង្គម​និង​ខាង​ចិត្តគំនិតទៅវិញ។ មនុស្ស​លោក​ភ្ញាក់​ស្មារតី​យ៉ាងខ្លាំងថា គេត្រូវរួមគ្នាជាធ្លុង​តែមួយ​ត្រូវការពឹង​ពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក និងត្រូវការសាមគ្គី​ជា​ចំា​បាច់។ ប៉ុន្តែនៅពេលដដែលនេះ មនុស្សលោកនៅតែ​មានការប្រទាញប្រទង់គ្នា ប្រឆាំងជំទាស់​ដណ្តើម​អំណាច​ដោយមានថាមពលផ្សេងៗ  ហើយគេ​ក៏នៅតែមានការ​បាក់​បែក​យ៉ាង​ខ្លាំង​ខាង​នយោបាយ ខាង​សង្គម ខាង​សេដ្ឋកិច្ច ខាងជាតិ​សាសន៍ និងខាងមនោគមវិជ្ជានៅឡើយ។ គេខ្លាច កើត​សង្គ្រាមដែល​អាចបំផ្លាញ​ពិភពលោក​ទាំងមូលឲ្យវិនាសថែមទៀតផង។ មនុស្សផ្លាស់ប្តូរយោបល់គ្នា​ទៅវិញទៅ​មក​កាន់​តែ​ច្រើនឡើងៗ ក៏​ប៉ុន្តែ ពាក្យ​សម្រាប់​បញ្ចេញគំនិត​យោបល់ដ៏សំខាន់ៗមាន​អត្ថន័យប្លែកៗពីគ្នា​តាម​មនោគមវិជ្ជា ប្លែក​ពី​គ្នា​ដែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ មនុស្សយកចិត្តទុកដាក់ខិតខំចាត់​ចែងរចនាសម្ពន្ធ​ឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើងៗ ក៏ប៉ុន្តែ ការ​ខិត​ខំ​ចាត់​ចែង​រចនាសម្ពន្ធនេះ គ្មាន​ការ​ចម្រើនខាងផ្លូវវិញ្ញាណទេ។

ង.   ដូច្នេះ មនុស្សជាច្រើននៅសម័យឥឡូវ​ភ្ញាក់ផ្អើលដោយសារសភាពការណ៍ដ៏ស្មុគស្មាញនេះ គេពិបាក​ពិចារណា​ថា អ្វីៗជា​តម្លៃថ្លៃថ្នូរដ៏អចិន្រៃ្តយ៍ អាចទៅជាគោលណែនាំជីវិតមនុស្សលោក។ ទន្ទឹមនឹងនេះ គេមិន​ដឹង​ធ្វើ​យ៉ាងណា ដើម្បី​ឲ្យ​តម្លៃ​ដ៏​ថ្លៃ​ថ្នូរ​ទាំងនេះបាន​សមស្របនឹងអ្វីៗដែលគេនិងបង្កើតថ្មីៗទេ។គេ​ព្រួយ​បារម្ភ​ទាំង​មាន​ចិត្តសង្ឃឹម ទាំងតប់​ប្រមល់ មិនដឹងថា ត្រូវយល់យ៉ាង​ណា​អំពីការ​វិវឌ្ឍន៍នៃពិភពលោក​សព្វថ្ងៃ ។ ការ​វិវឌ្ឍន៍​នៃ​ពិភពលោក​សព្វ​ថ្ងៃ ដូចជា​ប្រកួត​ប្រជែងជាមួយតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្ស ឬបើ​និយាយ​តាម​របៀប​ផ្សេង​ទៀត ការវិវឌ្ឍ​ន៍​នោះ គឺបង្ខំមនុស្ស​ឲ្យ​រក​ចម្លើយដោះស្រាយបញ្ហានៃការវិវឌ្ឍ​ន៍វិញ។

៥- ការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំង

ក.   សព្វថ្ងៃ មនុស្សមានចិត្តគំនិតរំជើបរំជួលនឹងសភាពការណ៍ជីវភាព ភ្ជាប់នឹងការផ្លាស់ប្តូរជាទូទៅក្នុងសង្គម​ដែរ។ តាម​ការ​ផ្លាស់​ប្តូររួម​នេះ វិទ្យាសាស្ត្រ គណិតវិទ្យា ជីវវិទ្យា និងមនុស្ស​សាស្រ្ត មានប្រៀប​លើ​វិជ្ជា​ឯទៀតៗ​ទាំង​អស់ ក្នុងការអប់រំ​ចិត្ត​គំនិត​យុវជន។ បច្ចេកទេស​ដែលកើតចេញពីវiជ្ជាទាំងប៉ុន្មាននោះ ក៏មាន​ប្រៀប​លើ​ការ​រស់​នៅ​ដែរ។ ចិត្តគំនិត​អប់រំ​តាម​វិទ្យាសាស្រ្តបែបនេះ បានធ្វើឲ្យវប្បធម៌និងរបៀបរិះគិត​ប្លែកពីវប្បធម៌ និង​របៀប​រិះគិត​កាល​ពីមុន។ ការ​អភិវឌ្ឍន៍​នៃ​បច្ចេកទេសបានប្រែទ្រង់ទ្រាយនៃផែនដីរួចទៅហើយ រហូតដល់​មនុស្ស​ចង់​ទៅដណ្តើមយក​អាកាសវេហាស៍ទៀតផង ហើយគេ​ក៏ទៅ​ដល់ស្ថានព្រះច័ន្ទ​រួចហើយដែរ។

ខ.   មនុស្សហាក់ដូចជា លាតអំណាចនៃប្រាជ្ញារបស់ខ្លួន រហូតដល់ធ្វើជាម្ចាស់លើពេលវេលាគឺមនុស្សបច្ចុប្បន្ន​មាន​ចំណេះ​ស្គាល់​ព្រឹត្តការណ៍ដែល​កើត​ពី​អតីតកាលដោយសារប្រវត្តិសាស្រ្តគេក៏មានគម្រោងការ និង​សេចក្តី​ព្រាង​សម្រាប់​ពេល​អនាគត​ដែរ។ ការអភិវឌ្ឍន៍ជីវវិទ្យា ចិត្តវិទ្យា និងសង្គមវិទ្យា មិន​គ្រាន់តែ​ផ្តល់​ឱកាស​ឲ្យ​មនុស្ស​ស្គាល់ខ្លួន​កាន់តែ​ច្បាស់​ឡើងៗប៉ុណ្ណោះទេ តែផ្តល់​មធ្យោបាយ​ឲ្យមនុស្ស​អាច​មាន​ឥទ្ធិពល​ទៅ​លើ​ជីវិត​របស់​មនុស្ស​ក្នុងសង្គម​នានា​ថែម​ទៀត ដោយ​យក​បចេ្ចកទេសស្របតាមសង្គមនោះមកប្រើ។ នៅពេល​ជាមួយ​គ្នា​នេះ មនុស្សជាតិខិត​ខំ​គ្រោងទុក​អំពីចំនួន​មនុស្ស​ក្នុង​ប្រទេស​នីមួយៗ ព្រមទាំងត្រួតត្រាចំនួនទាំងនោះ​ផង​ដែរ។

គ.   ចលនានៃប្រវត្តិសាស្រ្តកាន់តែលឿនទៅៗ បណ្តាលឲ្យម្នាក់ៗពិបាកនឹងតាមទាន់។ វាសនាសហគមន៍មនុស្ស​ទាំង​មូល​ត្រឡប់ទៅជា​វាសនា​រួម​តែមួយ មិនបែកពីគ្នាដូចសម័យមុនៗ ពោលគឺ មិនដូចកាលដែលប្រទេស​នីមួយៗ​មាន​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ដាច់ៗ​ពី​គ្នា។ សរុបសេចក្តី​មក ពិភពលោក​ឆ្លងពី​សភាពការណ៍នឹងន ទៅជា​សភាព​ការណ៍​ដែលមាន​ចលនា​និង​វិវឌ្ឍន៍​ឡើង។ ហេតុនេះហើយ បាន​ជាកើតរបៀបរិះគិតថ្មីអំ​ពីបញ្ហាដ៏ធំទូលំ​ទូលាយ​បណ្តោយ​ឲ្យអ្នកប្រាជ្ញ​ត្រូវ​ធ្វើវិភាគ​និង​សំយោគ​ថ្មី។

៦- ការប្រែប្រួលខាងសង្គម

ក.   ដោយសភាពការណ៍មនុស្សលោកប្រែប្រួលដូច្នេះ សហគមន៍នានាដែលកាន់តាមប្រពៃណីពីបុរាណ គឺបក្ខ​សម្ពន្ធ កុលសម្ពន្ធដែលមានចាស់​ព្រឹទ្ធាចារ្យត្រួតត្រា សហគមន៍ភូមិ និងក្រុមឯទៀតៗ ព្រមទាំងទំនាក់​ទំនង​ក្នុង​សង្គម ក៏​ប្រែ​ប្រួល​កាន់តែខ្លាំង ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃដែរ។

ខ.   សង្គមបែបឧស្សាហកម្ម ក៏លាតសន្ធឹងក្នុងពិភពលោកបន្តិចម្តងៗ បណ្តាលឲ្យ​ប្រទេសខ្លះ​មានសេដ្ឋកិច្ច​ជឿន​លឿន​មាន​ធន​ធាន​ច្រើនហូរហៀរ ប្រែទស្សនៈនិងរបៀបរស់នៅក្នុងសង្គមទាំងស្រុង ឲ្យបានប្លែកពីទស្សនៈ​និង​របៀបរ​ស់នៅ​ដែល​គេ​មាន​តាំងពីយូរសតវត្សមក។ តាមរបៀប​ដដែលនេះ វប្បធម៌នៃការរស់នៅក្នុងទីក្រុង កាន់​តែ​មាន​ឥទ្ធិពលទាក់​ទាញ​ចិត្តអ្នកស្រែចម្ការ គឺបណ្តាលឲ្យកើតមានទីក្រុង​ថ្មីៗជាច្រើន ដែល​មាន​មនុស្ស​កាន់​តែ​ច្រើនរស់នៅ ព្រមទាំង​បណ្តាល​ឲ្យរបៀប​រស់​នៅបែបអ្នកក្រុង ភាយចូលទៅ​ក្នុងស្រុក​ស្រែ​ចម្ការ​ទៀត​ផង។

គ.   មានមធ្យោយបាយទូរគមនាគមន៍ថ្មីៗក្នុងសង្គមកាន់តែល្អប្រសើរឡើង ជួយឲ្យប្រជាជននៅគ្រប់​កន្លែង​ដឹង​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័សបំផុត នូវ​ព្រឹត្តិការណ៍ដែលកើត​ឡើងក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។ មធ្យោយបាយទាំងនោះ​ក៏ជួយ​ផ្សព្វផ្សាយ​គំនិត និង​មនោសញ្ចេតនាផ្សេងៗ ​បណ្តាល​ឲ្យកើត​ប្រតិកម្មតៗ​គ្នា​ជា​ច្រើន។

ង.   ត្រូវចាប់អារម្មណ៍ទៀតថា ដោយមូលហេតុផ្សេងៗ មានមនុស្សជាច្រើនត្រូវចាក​ចេញពីភូមិ​ស្រុក​របស់​ខ្លួន​ទៅ​រស់​នៅ ជាអន្តោប្រវេសន៍ក្នុង​ប្រទេស​ផ្សេងទៀត ហើយក៏ផ្លាស់ប្តូររបៀប​រស់នៅដែរ។

ច.   និយាយរួមទៅ មនុស្សមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមនុស្សដូចគ្នា កាន់តែច្រើនឡើងៗ រីឯចលនា​នាំឲ្យមនុស្ស​រស់​នៅ​ជា​មួយគ្នាកាន់តែច្រើនឡើង (ហៅថា"សង្គមនីយកម្ម”) បង្កើតចំណងទំនាក់ទំនងថ្មីៗ​ជាច្រើន ប៉ុន្តែ ជួន​កាល​មិន​ជួយ​អភិវឌ្ឍ​បុគ្គលិ​កលក្ខណៈរបស់មនុស្ស​ម្នាក់ៗឲ្យបានពេញលេញឡើយ គឺមិនជួយ​បង្កើត​ទំនាក់​ទំនង ដែល​ពិតជា​ទំនាក់​ទំនង​រវាងនុស្ស​និងមនុស្ស ពោល​គឺ​ឲ្យមាន "បុគ្គលិកូបនីយកម្ម” (កិច្ចនាំឲ្យ​មនុស្ស​ម្នាក់ៗ​ទៅជាបុគ្គល​ដ៏ពេញ​លក្ខណៈ​ដោយមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ)។

ឆ.   តាមពិត ការវិវឌ្ឍ​ន៍សង្គមបែប​នេះ កើតឡើងជាពិសេស​ក្នុងប្រជាជាតិដែលបានទទួលផលពីការជឿនលឿន​ខាង​សេដ្ឋកិច្ចនិងខាង​បច្ចេក​ទេស​រួច​ហើយ។ ប៉ុន្តែ ការការវិវឌ្ឍ​ន៍សង្គមបែប​នេះ​ក៏ចាប់ផ្តើមកើតឡើងក្នុង​ប្រទេស​កំពុង​អភិវឌ្ឍន៍​ដែរ គឺប្រជាជនប្រទេសទាំងនោះចង់ទទួលចំណែក​ផលនៃ​ឧស្សាហូបនីយកម្ម (ការ​ផ្លាស់​កសិកម្មវទៅជា ឧស្សាហកម្ម​) និងនៃនគរូបនីយកម្ម (អ្នកជនបទផ្លាស់ទីមករស់​នៅទីក្រុង)។ ប៉ុន្តែ ប្រជាជន​ទាំងនោះ ជាពិសេស​ទោះជាប្រជាជន​ដែល​ផ្ចង់ចិត្តនឹង​ប្រពៃណីបូរាណជាងគេ ក៏មានបំណង​ចង់ប្រើ​សេរីភាព​របស់គេ តាមបែបមនុស្ស​ពេញវ័យ និង​តាម​របៀប​ជាបុគ្គល​ផ្ទាល់ខ្លួន។

៧- ការផ្លាស់ប្តូរខាងចិត្តសាស្រ្ត ខាងសីលធម៌ និងខាងសាសនា

ក.   ការផ្លាស់ប្តូរចិត្តគំនិត​និងការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធក្នុងសង្គម បណ្តាលឲ្យមនុស្ស ជាពិសេសយុវជន ​រិះគន់​និង​មាន​ចិត្ត​សង្ស័យ​អំពីតម្លៃនៃប្រពៃណីដែល​គេបាន​ទទួលពីដូនតាមក ហើយ​មិន​សុខចិត្តរស់​នៅតាម​សភាព​ការណ៍​ពី​មុន​ទៀត​ឡើយ។ លើស​ពីនេះទៅទៀត ដោយគេ​ព្រួយបារម្ភ គេនាំគ្នាបះបោរប្រឆាំងនឹងសង្គម។នៅ​ពេល​ជាមួយគ្នា​នេះ គេ​យល់​ច្បាស់​អំពីសារៈសំខាន់របស់ខ្លួនក្នុងសង្គម ហើយចង់ធ្វើម្ចាស់ការលើសង្គមនោះ ដោយ​មិនបង្អង់ឡើយ។ ហេតុនេះ​ហើយ​បានជា​ទាំង​ឪពុកម្តាយ ទាំងអ្នកអប់រំ តែងតែ​ជួប​ប្រទះ​ការ​ពិបាក​កាន់​តែ​ខ្លាំងឡើងៗ ក្នុងការបំពេញ​មុខងារ​អប់រំ គេ។

ខ.   ជួនកាល ក្របខ៍័ណ្ឌនៃការរស់នៅច្បាប់ របៀបរិះគិតពិចារណា និងរបៀបយល់ឃើញ ដែល​ហូរ​មក​ពី​អតីត​កាល ដូចជាមិន​សូវ​ស្របនឹងសភាពការណ៍នាបច្ចុប្បន្នកាល។ ហេតុនេះមនុស្សជ្រួលច្របល់ក្នុង​ចិត្ត មិនដឹង​ថា ខ្លួនត្រូវ​មាន​កិរិយាមារ​យាទយ៉ាងណានោះទេ សូម្បីតែអំពីសីលធម៌​និងវិន័យណែនាំ។

គ.   របៀបរស់នៅបែបថ្មីៗទាំងនោះ ក៏មានឥទ្ធិពលលើរបៀបអនុវត្តតាមសាសនាដែរ។ ម្យ៉ាង ដោយមនុស្ស​ជាប់​ក្នុង​ការ​រិះគិត​ពិចារណាកាន់តែជ្រៅទៅៗ គេលែងគិតគូរអំ​ពីពិភពលោក​តាមរបៀបមន្តអាគម និងតាមអបិ្បយ​ជំនឿ​ទៀត​ដែរ តែ​គេត្រូវភ្ជាប់​ចិត្ត​នឹង​លទ្ធិនៃ​ជំនឿដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់យ៉ាងសកម្ម។ ដូច្នេះមាន​មនុស្ស​កាន់តែ​ច្រើន​មាន​ទំនាក់​ទំនង​ផ្ទាល់​ជាមួយព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ទុកជាព្រះ​ដែល​មានព្រះជន្មគង់នៅ។ ម្យ៉ាងទៀត មាន​មនុស្ស​កាន់​តែ​ច្រើនឡើងៗ​លែងចូល​រួម​ពិធី​គោរពណ្រណិប័តន៍​តាមសាសនា។ កាល​ពី​មុន មានតែ​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​តូច ដែល​បដិសេធ​មិនព្រម​ទទួល​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់បោះ​បង់​ចោល​សាសនា ឬមិនរវីរវល់​នឹងសាសនា។ ប៉ុន្តែអ្នក​ទាំង​នោះ​ត្រូវចោទថា ប្លែកពីគេ។ ផ្ទុយទៅ​វិញ​សព្វថ្ងៃ មនុស្ស​ទូទៅចូលចិត្តនិយាយថា អ្នកប្រព្រឹត្តដូច្នេះ ពិត​ជា​ប្រព្រឹត្ត​ស្រប​តាមការ​អភិវឌ្ឍន៍នែវិទ្យាសាស្រ្ត ឬតាម​លទ្ធិ​មនុស្ស​និយមរបៀប​ថ្មី។ កាល​ពី​មុន​មាន​តែ​ទស្សន​វិទូ​ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលមិនរវីរវល់​នឹងសាសនា។ តែសព្វថ្ងៃ ក្នុង​តំបន់​ជាច្រើន អ្នក​និពន្ធអក្សរសាស្រ្ត អ្នកសិល្បៈ អ្នក​បកស្រាយតាមមនុស្សសាស្រ្ត និង​អ្នក​បកស្រាយ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត សូម្បីតែ​អ្នក​កាន់ច្បាប់រដ្ឋ ក៏មិន​អើពើហើយ​បដិសេធ​ព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ ហេតុនេះ​ហើយ​បានជាមនុស្សជា​ច្រើន​វិលវល់​ក្នុង​ចិត្ត​និងជ្រួល​ច្របល់ជាខ្លាំង។

៨-ការបង្ខូចតុល្យភាព និងសតិមនុស្សក្នុងពិភពលោកទំនើប

ក.   ការវិវឌ្ឍន៍យ៉ាងលឿនបែបនេះ ជួនកាលកើតឡើងដោយ​គ្មានរបៀបរៀបរយ ជាពិសេស​ការភ្ញាក់​ស្មារតី​កាន់តែ​ច្បាស់​ថា មនុស្ស​លោក​បែកខ្ញែកគ្នា បណ្តាលឲ្យកើតទំនាស់ និងបង្ខូចតុល្យភាពក្នុង​សង្គម​ព្រមទាំង​បង្ខូច​សតិមនុស្ស កាន់​តែ​ធ្ងន់​ទៅៗ។

ខ.   ចំពោះបុគ្គលម្នាក់ៗ ជួនកាល ខូចសតិដោយសារប្រាជ្ញាខាងបចេ្ចកទេសទំនើបរបស់ខ្លួន មិនសីុចង្វាក់​និង​ទស្សនៈ​អរូបី​អំពីជំនឿដែលគេបាន​ទទួលពីមុនមក ហើយគេគ្មានសមត្ថភាពធ្វើសំយោគ​នូវចំណេះដឹង​ទាំង​ប៉ុន្មាន​របស់​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​សមរម្យ។ គេក៏ខូចសតិ ដោយមតិទំនើបៗដែលខ្វល់​ខ្វាយចង់​តែធ្​វើការឲ្យ​សម្រេច​បាន​ជា​លទ្ធផល ​តែមិន​រវី​រវល់​នឹង​មនសិការ ដែលបញ្ជាឲ្យប្រព្រឹត្ត​តាមសីលធម៌។ សភាពការណ៍​ក្នុង​ការ​រស់​នៅ​រួម មិនសីុ​ចង្វាក់​នឹងការ​រិះ​គិត​ដោ​យ​ម្នាក់​ឯង នេះក៏​បណ្តាល​ឲ្យ​ខូចសតិដែរ។ មនុស្សធ្វើការ​តែមួយមុខ​តាម​ឯកទេស​របស់​ខ្លួន តែគ្មាន​ទស្សន​ៈ​រួម​ទូទៅ នេះក៏​បណ្តាល​ឲ្យ​ខូចសតិដែរ។

គ.   ក្នុងរង្វង់គ្រួសារ​មានទាស់ទែងគ្នា មិនចុះសម្រុងគ្នា បណ្តាលមកពីមានមនុស្សច្រើនពេក ពី​សភាព​ការណ៍​សេដ្ឋកិច្ច ពីសភាពការណ៍ក្នុងសង្គម ពីទំនាស់តណនិងតណ ឬមកពីទំនាក់ទំនងថ្មីក្នុង​សង្គមរវាងបុរស និង​ស្រ្តី។

ង.   ដោយជាតិសាសន៍បែកខ្ញែកទាស់ទែងគ្នា វណ្ណៈឋានៈ ប្រទេសមានធនធានស្តុកស្តម្ភនិង​ប្រទេស​មាន​ធនធាន​តិច​ជាង ទាស់ទែងគ្នា បណ្តាលឲ្យខូចដល់តុល្យភាពក្នុងសង្គមនិងក្នុងពិភពលោក។ ស្ថាប័នអន្តរជាតិកើត​ឡើង​ដោយ​ប្រជាជាតិ​នានា ក្នុងគោល​បំណង​ចង់​ស្វែងរក​សន្តិភាព ប៉ុន្តែដោយមានការ​ឃោសនាមនោគម​វិជ្ជា​ផ្សេងៗ មាន​ប្រជាជាតិ​និង​ក្រុមឯទៀតៗ​ដែលគិតតែពី​ប្រយោជន៍របស់ខ្លួន គឺបណ្តាលឲ្យទាស់ទែងគ្នា។

ច.   ដោយមនុស្សមិនទុកចិត្តគ្នានិងស្អប់គ្នាទៅវិញទៅមក បណ្ដាលឲ្យកើតជម្លោះ និងមហន្តរាយ គឺមនុស្សផ្ទាល់​ជាមូល ហេតុ​នៃការបង្កើតជម្លោះ និងមហន្តរាយទាំងនោះ ហើយក៏ជាអ្នករងគ្រោះដែរ។

៩- មនុស្សជាតិមានសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នាកាន់តែសកល

ក.   ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ មានមនុស្សកាន់តែច្រើនយល់ឃើញថា មនុស្សជាតិអាច (និងត្រូវ)ពង្រឹងម្ចាស់ការ​លើ​បរិស្ថាន​និង​លើ​សត្វ​លោកទាំងឡាយ។ មនុស្សក៏អាច (ហើយត្រូវ) ចាត់ចែងរបៀបរៀបរយក្នុងកិច្ច​ការ​នយោបាយ​ក្នុង​សង្គម និងក្នុង​សេដ្ឋកិច្ច ឲ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់ដែរ ក្នុងបុព្វហេតុ​បម្រើ​មនុស្ស​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើងៗ និង​ផ្តល់ឲ្យ​មនុស្ស​ម្នាក់ៗ និងឲ្យ​ក្រុម​នីមួយៗ អាចប្រកាសបញ្ជាក់និងពង្រឹងតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួន។

ខ.   ដោយមូលហេតុនេះ មនុស្សជាច្រើនភ្ញាក់ស្មារតីកាន់​តែច្បាស់ថា មានអយុត្តិធម៌ក្នុងពិភពលោក គ្មាន​ចែក​ធនធានរួម​ឲ្យ​បានស្មើ ហើយយល់ឃើញថាគេរងអយុត្តិធម៌ នាំគ្នាតវ៉ាទាមទារ​តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរ​របស់ខ្លួន​យ៉ាង​ឃោរឃៅ។ ប្រជាជន​ក្នុង​ប្រទេសកំពុង​អភិវឌ្ឃន៍ មានប្រទេសដែលទើបបានទទួលឯករាជ្យជាដើម ចង់ទទួល​ចំណែក​ផល​នៃអរិយធម៌​ទំនើប​ក្នុងវិស័យ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ព្រមទាំង​ចង់​មាន​តួនាទី​ក្នុង​ឆាក​អន្តរជាតិ​ផង។ ក៏ប៉ុន្តែប្រជាជាតិទាំង​នោះ និង​ប្រជាជាតិដែលមាន​ធនធានស្តុកស្តម្ភ ហើយអភិវឌ្ឍន៍លឿនជាង កាន់តែ​មាន​គម្លាត​ឆ្ងាយពីគ្នា។ នៅពេលជា​មួយ​គ្នា​នេះ ជាញឹកញយណាស់ ប្រជាជាតិទាំងនោះស្ថិតនៅ​ក្រោម​ចំណុះ​ប្រជាជាតិ​ដែលស្តុកស្តម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើង សូម្បីតែ​ក្នុង​វិស័យសេដ្ឋកិច្ច។ ប្រជាជន​ដែល​ស្រេក​ឃ្លាន​តែង​ចោទ​ប្រកាន់​ប្រជាជាតិដែលមានសម្បូណ៌ហូរហៀរ។ នៅ​ប្រទេស ណាដែលស្រ្តីមិនទាន់មានសិទ្ធិស្មើនឹងបុរស ស្រ្តី​ក៏​នាំ​គ្នា​ទាមទារ​សិទ្ធិនោះ និងសូមឲ្យរដ្ឋអនុវត្តតាមទៀតផង។ ប្រជាពលករ គឺកម្មករនិងកសិករ មិនគ្រាន់តែ​ចង់​បាន​ប្រាក់បៀវត្ស​៍សម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិតប៉ុណ្ណោះទេ តែមានបំណងចង់​ពង្រឹង​កិត្តិយស​នៃ​បុគ្គលិក​លក្ខណៈ​របស់​ខ្លួន ដោយសារកិច្ចការរបស់គេ។ ប្រសើរជាងនេះទៅទៀត គេក៏ចង់ចូលរួមក្នុងការ​ចាត់​ចែង​ជីវិត​សេដ្ឋកិច្ច ជីវិតក្នុងសង្គម ជីវិតនយោបាយ និង​វប្បធម៌ផងដែរ។ នេះជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែល​មនុស្ស​ជាតិទាំងមូលហ៊ានគិតថា ប្រជាជាតិទាំងអស់អាច(នឹងត្រូវ)ទទួលផលផ្លែពីអរិយធម៌​យ៉ាងពិត​ប្រាកដ។

គ.   ប៉ុន្តែ មនុស្សមានសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នាជ្រៅជាង និងសកលជាងសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នាទាំងនោះទៅទៀត គឺមនុស្ស និង​ក្រុម​នានា​ស្រេកឃ្លានចង់បានជីវិតយ៉ាងពេញលេញប្រកបដោយសេរីភាព ចង់រស់​នៅយ៉ាង​ថ្លៃថ្នូរ​សម​នឹង​ឋានៈ​ខ្លួនជា​មនុស្ស អាចប្រើ​ប្រាស់លទ្ធភាពដ៏ទូលំទូលាយទាំងប៉ុន្មាននៃពិភពលោក​នាបច្ចុប្បន្នមក​បម្រើ​ខ្លួន​ដែរ។ ចំពោះប្រជាជាតិនានា គេ​នៅ​តែ​ខិត​ខំដោយក្លាហាន ដើម្បីឲ្យរួបរួមគ្នាជាសហគមន៍​សកលម្យ៉ាង។

ង.   ដូច្នេះ យើងអាចសង្កេតឃើញថា ពិភពលោកទំនើបមានអំណាចខ្លាំងផង និងទន់ខ្សោយផង អាចប្រព្រឹត្ត​អ្វីដ៏​ល្អ​ប្រសើរ​ជាងគេបំផុតផង និងអ្វីដ៏អាក្រក់ជាងគេបំផុតផង ហាក់ដូចជាមានផ្លូវពីរនៅពីមុខ គឺផ្លូវ​ទៅ​កាន់​សេរីភាព​ផង និងផ្លូវទៅ​កាន់ភាពជាទាសករផង អាចអភិវឌ្ឍន៍បាន ឬថយក្រោយវិញបានដែរ ទៅកាន់​ភាតរភាព ឬទៅកាន់​ការស្អប់គ្នា។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សបានធ្វើឲ្យថាមពលចាប់ផ្តើមមានចលនាផ្សេងៗ។ តែ​មនុស្ស​ភ្ញាក់ស្មារតីថា​ឥឡូវ​ខ្លួន​អាច​តម្រង់​ថាមពល​ទាំងនោះទៅទិសល្អ ស្រេចតែចិត្ត គឺបណ្តោយ​ឲ្យថាមពល​ទាំង​នោះ​កម្ទេចខ្លួន ឬបម្រើខ្លួនក៏បាន​ដែរ។ ហេតុនេះហើយបានជាមនុស្សចោទសួរខ្លួនឯង។

១០- មនុស្សជាតិចោទសួរយ៉ាងជ្រៅ

ក.   តាមពិត ការបង្ខូចតុល្យភាពក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃ ជាប់នឹងការបង្ខូចតុល្យភាពជាគ្រឹះដែលមានប្ញសក្នុងចិត្ត​មនុស្ស​តែម្តង។ ក្នុងចិត្តមនុស្ស មានកត្តាជាច្រើនប្រទាញប្រទង់គ្នា។ ណាមួយ ក្នុងឋានៈខ្លួនជាសត្វលោក មនុស្ស​មាន​ព្រំដែន​ជាច្រើន។ ណាមួយទៀត ខ្លួន​ប៉ង​ប្រាថ្នា​ចង់បាន​ជីវិតដ៏​ប្រសើរ​បំផុត ដែល​ពិតជា​ទិសដៅ​របស់​ខ្លួន។ មាន​បំណងជា​ច្រើន​ទាក់ទាញចិត្ត ហើយខ្លួនត្រូវជ្រើសរើសជានិច្ចថា ធ្វើតាម​បំណង​ទាំងនេះ​ក៏​បាន ឬលះបង់ក៏បានដែរ។ អាក្រក់​ជាង​នេះ​ទៅទៀត ដោយខ្លួនទន់ខ្សោយនិងជាអ្នកបាប ជាញឹកញាប់​មនុស្ស​ចេះ​តែ​ប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ដែលខ្លួនមិនចង់ធ្វើ តែ​មិន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើល្អ​ដែលខ្លូន ចង់​ធ្វើនោះទេ (រម ៧, ១៤.២១)។ សរុបសេចក្តីមក មនុស្សបាក់បែកគ្នាឯងពីខាងក្នុងចិត្ត ជា​មូលហេតុបង្កបង្កើត​ទំនាស់​ទាស់ទែង​គ្នា​ជាច្រើននិងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ តាម​ពិត មានមនុស្សជាច្រើនបែរចិត្តឆ្ងាយ មិន​យល់ឃើញ​សភាពការណ៍​ដ៏សែន​ពិបាក​នេះ​យ៉ាងជាក់ច្បាស់ទេ ព្រោះគេរស់​នៅតាម​លទ្ធិ​សម្ភារៈនិយម ដែលជ្រួតជ្រាប​ក្នុង​ការរស់នៅ​របស់​គេ​ស្រាប់។ មានមនុស្សមួយចំនួនទៀត រងគ្រោះដោយភាពក្រីក្រតោកយ៉ាក មិនអាចចាប់អារម្មណ៍​នឹង​សេចក្តី​នេះ​បាន។ មានចំនួន​មនុស្សរឹតតែច្រើនទៅទៀតស្មានថា បានសេចក្តីសុខសាន្ត ដោយទទួលសេចក្តី​អត្ថាធិប្បាយ​ផ្សេងៗអំពីពិភពលោក តាម​តែសង្គមផ្តល់ឲ្យ។ មានក្រុមខ្លះសង្ឃឺមថា មនុស្សជាតិអាចមាន​សេរីភាព​ដ៏​ពិតប្រាកដនិងយ៉ាងពេញលេញ ដោយសារ​តែ​ខ្លួនខិតខំប្រឹងប្រែងប៉ុណ្ណោះ។ គេបញ្ចុះបញ្ចូល​ខ្លួន​ឯង​ថា រាជ្យ​របស់​មនុស្ស​នៅលើផែដី នឹងអាចបំពេញសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នា​ទាំងប៉ុន្មានដែលខ្លួនចង់បាននោះ។ មាន​ក្រុម​អ្នកខ្លះ​ទៀតអស់​សង្ឃឹម ដោយយល់ឃើញថាជីវិតគ្មានន័យសោះ។ គេនាំ​គ្នា​លើកតម្កើងអ្នក​ក្លាហាន​មោះមុត ដែលផ្តល់​អត្ថន័យទាំង​ស្រុងដល់ជីវិត តាមខ្លួនយល់​ឃើញវិញ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មាន​មនុស្ស​កាន់តែច្រើនឡើងៗ​នៅពេលឃើញ​ការ​វិវឌ្ឍន៍នៃពិភពលោកសព្វថ្ងៃ នាំគ្នាចោទសួរ​សំណួរជាគ្រឹះ ឬ​នឹក​គិត​អំពីសំណួរទាំងនោះ​តាមរបៀប​មោះ​មុតជាថ្មីថា តើអ្វីទៅមនុស្ស? តើទុក្ខវេទនា សេចក្តីអាក្រក់ មរណភាព មានអត្ថន័យ​យ៉ាងណា? ទោះបីមានការ​អភិវឌ្ឃន៍ច្រើន​យ៉ាងណាក្តី ក៏ទុក្ខវេទនា សេចក្តី​អាក្រក់ មរណភាព ស្ថិតនៅរហូតដែរ។ តើជ័យជម្នះទាំងប៉ុន្មានក្នុង​វិស័យជាច្រើន​បាន​ប្រយោជន៍អ្វី បើត្រូវប​ង់ខាត​ថ្លៃ​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ? តើមនុស្សអាចយកអ្វី​មកជួយសង្គមបាន? តើមនុស្ស​អាចរង់ចាំ​ទទួល​អ្វីពីសង្គម? ផុតពី​ជីវិត​នេះ តើនឹងទៅជាយ៉ាងណាដែរ?

ខ.   ចំពោះព្រះសហគមន៍វិញ ព្រះសហគមន៍ជឿថា ព្រះគ្រីស្តដែលសោយទិវង្គតនិងមានព្រះជន្មថ្មីដ៏រុងរឿងដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់មនុស្សទាំងអស់ (២ករ ៥,១៥) ព្រះអង្គប្រទានពន្លឺនិងកម្លាំងឲ្យមនុស្ស ដោយសារព្រះ​វិញ្ញាណ​ព្រះអង្គ ដើម្បីឲ្យ​មនុស្សអាចតបឆ្លើយស្របតាមទិសដៅដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ខ្លួន គឺតាម​ព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅ។ ព្រះ​សហគមន៍​ជឿ​ថា នៅ​ក្រោម​មេឃ​នេះក្រៅពីព្រះគ្រីស្តយេស៊ូ ព្រះជា​ម្ចាស់​ពុំបាន​ប្រទាន​នាម​ណា​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​មក​មនុស្សដើម្បី​សង្គ្រោះ​យើង​នោះ​ឡើយ (កក ៤, ១២)។ ព្រះសហគមន៍ក៏ជឿថា អត្ថន័យ​ដ៏​សំខាន់ និងទិសដៅ​នៃ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ទាំងមូលរបស់មនុស្ស ស្ថិតនៅ​ក្នុងអង្គព្រះអម្ចាស់ និង​ព្រះបរម​គ្រូ​របស់​ខ្លួន។ ព្រះសហគមន៍បញ្ជាក់​ទៀត​ថា ទោះបី​មានការផ្លាស់ប្តូរជា ច្រើន​យ៉ាងណាក្តី ក៏មានសេចក្តីខ្លះ​នៅ​ស្ថិតស្ថេរ​នៅឡើយ គឺអ្វីៗដែលមានគ្រឹះ​នៅក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត គឺព្រះអង្គមិន​ប្រែប្រួល​ឡើយ​‌ពីដើម នៅ‌​ពេល​សព្វ​ថ្ងៃ‌ និង​នៅរហូត​ដល់​អស់​កល្ប​ជានិច្ចព្រះអង្គ​នៅ​តែ​ដដែល (ហប ១៣, ៨)។ ហេតុនេះហើយបានជា​មហា​សន្និបាត ក្រោមពន្លឺរបស់​ព្រះ​គ្រីស្តជា​រូបតំណាង^​‌​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ដែល​យើង​មើល​ពុំ​ឃើញជា​រៀម​ច្បង​នៃ​សត្វលោកទាំង​អស់​ដែល​ព្រះជាម្ចាស់​បាន​ប្រតិស្ឋាន​មក (កូឡ​១,១៥) មានបំណង​និយាយ​សន្ទនា​ជាមួយ មនុស្ស​ទាំងអស់ ដើម្បី​បំភ្លឺការអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស និងជួយមនុស្សជាតិ​ឲ្យរក​ដំណោះស្រាយ​ចំពោះ​បញ្ហា​ដ៏​សំខាន់ៗ​នាបច្ចុប្បន្ននេះ។

១. មនុស្សក្នុងឋានៈជាបុគ្គល

ដើម្បីយល់អំពីព្រះបិតា ព្រះបុត្រា និងព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធ បិតាព្រះសហគមន៍បានបង្កើតពាក្យ “អង្គ” ឬ “បុគ្គល”។ ពាក្យ​នេះ សម្ដៅទៅលើលក្ខណៈពិសេសរបស់អង្គនិមួយៗ និងទំនាក់ទំនង ដែលអង្គនិមួយៗមានជាមួយអង្គឯ​ទៀតៗ។ ក្រោយ​មក ទស្សនវិទូតបានយក់ពាក្យនេះឡើងវិញ សម្ដៅទៅលើមនុស្សម្នាក់ៗ។ មនុស្សទៅជាបុគ្គល ដែលមាន​លក្ខណៈពិសេសប្លែកពីអ្នកដទៃ។ មនុស្សមានប្រាជ្ញា អាចទទួលសេចក្ដីពិត គាត់មានមនសិការ ហើយមានសេរីភាព។ អ្វីៗទាំងអស់នោះ បង្ហាញថា មនុស្សជារូបតំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ហើយ​មាន​លក្ខណៈដូចព្រះអង្គដែរ។

តាម “អំណរ និងក្តីសង្ឃឹម”៖

១២- មនុស្សជារូបតំណាងរបស់ព្រះជាម្ចាស់

ក.   អ្នកផ្ញើជីវិតលើព្រះជាម្ចាស់ និងអ្នកដែលមិនផ្ញើជីវិតលើព្រះអ​ង្គជាច្រើន មានយោបល់ស្របគ្នាអំពីចំណុចនេះ​ថា អ្វីៗ​ទាំង​អស់នៅ​លើផែនដីទាំងមូល មានទិសដៅនិងអត្ថន័យដោយសារមនុស្ស ដែលជាស្នូល​និង​ជា​កំពូល​នៃពិភព​លោក។

ខ.   ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីទៅមនុស្ស? មនុស្សយើងបានផ្តល់យោបល់ផ្សេងៗជាច្រើនអំពីខ្លួនផ្ទាល់ ជួនកាលជាចម្លើយផ្ទុយគ្នា គឺថា ជួនកាល​មនុស្សលើកតម្កើងខ្លួនឯង ទុកជាក្បួនវិន័យដាច់ខាតលើអ្វីៗទាំងអស់ ជួនកាល មនុស្សបន្ទាប​ខ្លួន​រហូត​ដល់​អស់សង្ឃឹម។ ហេតុនេះហើយបានជាមនុស្សនៅតែមានចិត្តសង្ស័យ និងតប់ប្រមល់។ ព្រះ​សហគមន៍​ក៏​ចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង ខ្លាំងនឹងការពិបាកទាំងនោះ។ ព្រះសហគមន៍មាន​សមត្ថភាពអាចតបចម្លើយ​បាន​ទៅសំណួរទាំងនោះ ព្រោះព្រះជា​ម្ចាស់បានបង្រៀនព្រះសហគមន៍ ដោយ​សម្តែងសេចក្តីពិត​អំពីព្រះអង្គ​ឲ្យ​ស្គាល់តាមព្រះ​គម្ពីរ។ តាមព្រះ​គម្ពីរមានចែង​អំពីលក្ខណៈដ៏ពិតប្រាកដរបស់មនុស្ស គឺមាន​បញ្ជាក់យ៉ាង​ច្បាស់​ថា មនុស្សទន់ខ្សោយមែន​ហើយ តែនៅ​ពេលជាមួយ គ្នានេះ ត្រូវទទួលស្គាល់យ៉ាង​ត្រឹមត្រូវ នូវ​តម្លៃ​ដ៏​ថ្លៃថ្នូរ និងគោលដៅនៃជីវិតរបស់គេ តាមព្រះ​ជាម្ចាស់កំណត់ទុក។

គ.   ក្នុងព្រះគម្ពីរមានចែងថា ព្រះជាម្ចាស់ប្រតិស្ឋានមនុស្ស “ឲ្យមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ” អាចស្គាល់ និង​ស្រឡាញ់​ព្រះអាទិករ​របស់ខ្លួន ព្រះអង្គតែងតាំងមនុស្សទុកជាម្ចាស់នៃសត្វលោកទាំងអស់នៅលើផែនដី (កណ ១,២៦ ប្រាញ ២, ២៣) ដើម្បី​ឲ្យមានអំណាចលើសត្វលោកទាំងនោះ និងប្រើប្រាស់សត្វលោក ទាំង​លើក​តម្កើង​សិរីរុងរឿង​របស់​ព្រះ​អង្គ (បស ១៧, ៣.១០)។ “តើមនុស្សមានឋានៈអ្វី​បានជា​ព្រះអង្គ​នឹកគិត​ដល់​គេ​ដូច្នេះ? តើបុត្រមនុស្ស​ជាអ្វីបានជាព្រះអង្គ​យក​ព្រះហប្ញទ័យទុកដាក់នឹងគេយ៉ាងនេះ? ព្រះអង្គបាន​ប្រោស​ឲ្យគេមានឋានៈទាប​ជាង​ទេវតា​តែបន្តិចប៉ុណ្ណោះ ព្រះអង្គប្រទាន​សិរីរុងរឿង​  និង​ កិត្តិយស​ដល់គេ​ទុកជា​មកុដ​រាជ្យព្រះអង្គប្រទាន​ឲ្យ​គេគ្រប់គ្រង​លើអ្វីៗទាំងអស់ដែល​ព្រះ​អង្គ​បាន​ប្រតិស្ឋានមក ព្រះអង្គបាន​បង្ក្រាប​អ្វីៗ​ទាំងអស់ឲ្យនៅក្រោម​ជើង​របស់​គេ” (ទន ៨, ៥.៧)។

ង.   ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់មិនបានប្រតិស្ឋានមនុស្សឲ្យនៅតែម្នាក់ឯងទេ តែតាំងពីដើមរៀងមក “ព្រះអង្គ​ប្រតិស្ឋាន​មនុស្ស​ជា​បុរស​ជាស្រ្តី” (កណ ១, ២៧)។ សង្គមដែលមានបុរសនិងស្ត្រីនេះ ជារបៀប​ដើមដំបូង ដើម្បី​បញ្ជាក់​ថា បុគ្គលទាំងអស់​ត្រូវ​តែរួប​រួមគ្នា។ តាមលក្ខណៈ​ដ៏ជ្រៅបំផុតរបស់ខ្លួន មនុស្សជាបុគ្គលមួយ ដែល​រស់នៅ​ក្នុង​សង្គម។ ប្រសិនបើមនុស្ស​គ្មាន​ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ គេមិនអាចរស់នៅបានទេ ហើយគេ​ក៏មិនអាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ទេពកោសល្យ​របស់ខ្លួនចម្រើន​ឡើង​បានដែរ។

ច.   ហេតុនេះហើយ ក្នុងព្រះគម្ពីរមានចែងទៀតថា “ព្រះជាម្ចាស់ទតឃើញអ្វីៗទាំងអស់​ដែល​ព្រះអង្គ ប្រតិស្ឋាន​មក​នោះ ទ្រង់ឈ្វេងយល់ថា​ល្អ​ប្រសើរបំផុតហើយ”។ (កណ ១, ៣១)។

១៣- អំពើបាប

ក.   ព្រះជាម្ចាស់តែងតាំងមនុស្សមានសភាពសុចរិត។ ប៉ុន្តែ មារដ៏មានកលល្បិច​ជាងគេ​បញ្ឆោតមនុស្ស​បណ្តាល​ឲ្យគាត់ ប្រើសេរីភាពរបស់ខ្លួនហួសហេតុ លើកខ្លួនប្រឆាំងទាស់នឹងព្រះជាម្ចាស់ និងមានបំណង​ចង់បាន​សេចក្តីសុខ​ដោយ​មិន ត្រូវការព្រះអង្គសោះ។ ទោះបីមនុស្សលោកស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់ក្តី ក៏ “គេពុំបាន​លើក​តម្កើងសិរីរុងរឿងរបស់ព្រះអង្គ​ឲ្យ សម​នឹង​ឋានៈរបស់ព្រះជាម្ចាស់ទេ (…) ផ្ទុយទៅវិញ‌​ចិត្ត​ល្ងី​ល្ងើរបស់គេ​ក៏​បែរ​ទៅជាងងឹតសូន្យសុងដែរ។គេនាំគ្នា​ថ្វាយ បង្គំ​និង​គោរពបម្រើអ្វីៗដែលព្រះជាម្ចាស់​ប្រតិស្ឋាន​មកជំនួស​ការ​គោរព​បម្រើ​ព្រះ​ដែល​បាន​ប្រតិស្ឋានសត្វលោក​ទាំង​នោះ​វិញ”(រម ១,២១.២៥)។ ព្រះជា​ម្ចាស់​សម្តែង​ឲ្យ​យើង​ដឹង​សេចក្តីនេះ យើងក៏មានបទពិសោធន៍ដូច្នេះដែរ។ ប្រសិន​បើ​មនុស្ស​យើងពិនិត្យ​មើលចិត្តគំនិត​របស់​ខ្លួន យើងមុខជានឹងយល់ឃើញថា ខ្លួនមានលម្អៀងទៅប្រព្រឹត្ត​អំពើ​បាប មាន​តណ្ហា​ជាច្រើន​ចង់​ពន្លិច​ស្មារតី​របស់​យើង។ តណ្ហាទាំងប៉ុន្មាននេះ​មិនមែនបណ្តាលមកពីព្រះ​អាទិកររបស់ យើង​ដែល​មាន​ព្រះហឫទ័យ​សប្បុរស​ទេ។ មនុស្សលោកមិនព្រមទទួលស្គាល់ព្រះ​ជាម្ចាស់​ទុកជាដើមកំណើត​របស់​ខ្លួនឡើយ។ ធ្វើ​ដូច្នេះ​គេ​បាក់បែក​សណ្តាប់ធ្នាប់ដែលតម្រង់ខ្លួនទៅរក​ទីដៅ​ចុងក្រោយបំផុត​នៃជីវិតរបស់គេ។ នៅពេល​ជាមួយគ្នា​នេះ មនុស្សកើតតណ្ហាាប្រទាញប្រទង់នឹងខ្លួនឯង ដែលបណ្តាលឲ្យបំបែក​ទំនាក់ទំនងជា​មួយ​មនុស្សឯទៀតៗ​និង​ជាមួយ​សត្វ​លោក​ទាំង​ឡាយយ៉ាងស្រួល។

ខ.   ហេតុនេះ យើងយល់ឃើញថា មនុស្សបាក់បែកពីប្រភពខាងក្នុង។ ការរស់នៅរបស់មនុស្សយើង ទោះជា​ការ​រស់​នៅ​របស់​បុគ្គលម្នាក់ៗក្តី ឬជាការរស់នៅរួមក្តី ច្បាស់ជាការតយុទ្ធដ៏ឃោរឃៅ គឺសេចក្តីល្អតយុទ្ធ​និង​សេចក្តី​អាក្រក់ ពន្លឺ​តយុទ្ធ​និង​ភាពងងឹត។ លើសពីនេះទៅទៀត មនុស្សយើងឃើញថា គឺយើងម្នាក់ៗ​ដឹងខ្លួនថា ដូចជា​ជាប់ច្រវាក់ដ៏ធ្ងន់។ ប៉ុន្តែ ព្រះអម្ចាស់​ផ្ទាល់​យាងមកប្រោសឲ្យមនុស្សយើង​មានសេរីភាព​និងមាន​កម្លាំង​ឡើង​វិញ ព្រះអង្គប្រែយើងពីខាង​ក្នុង​ឲ្យបាន​ថ្មីដោយ​បណ្តេញចៅហ្វាយរបស់មនុស្សលោក​ចេញ​ទៅខាងក្រៅ (យហ ១២, ៣១) គឺចៅហ្វាយដែល​បណ្តាល​ឲ្យ​មនុស្ស​ធ្វើជាខ្ញុំបម្រើរបស់បាប (យហ ៨, ៣៤)។ បាបក៏​បណ្តាល​ឲ្យមនុស្សអន់ថយ ហើយ​ឃាត់មិន​ឲ្យ​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ពេញល​ក្ខណៈ។

គ.   យើងទាំងអស់គ្នា មានបទពិសោធន៍អំពីតម្លៃដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតនៃជីវិតរបស់មនុស្ស តាមព្រះហឫទ័យ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​កំណត់​ទុក ហើយក៏មានបទពិសោធន៍អំពីទុក្ខដ៏ធ្ងន់ធ្ងររបស់មនុស្សផងដែរ។ ព្រះគម្ពីរសម្តែងអត្ថន័យ​ដ៏ជ្រៅ​ចុងក្រោយ​បំផុត​នៃ​តម្លៃដ៏ខ្ពង់​ខ្ពស់​និងនៃទុក្ខ​ទាំងនោះ។

១៤- សភាពរបស់មនុស្ស

ក.   ទោះបីមនុស្សមានរូបកាយនិងវិញ្ញាណ តែក៏ជាអង្គតែមួយដែរ។ ក្នុងឋានៈខ្លួនមានរូបកាយ មនុស្ស​យើង​សរុប​ធាតុ និងអ្វីៗ​ទាំងអស់ដែល​មានក្នុងពិភពលោក ដូច្នេះអ្វីៗទាំងនោះអាចលើកតម្កើងសិរីរុងរឿង​ព្រះអាទិករ​របស់​ខ្លួន​ដោយសេរី តាម​រយៈ​មនុស្ស ជាកំពូលនៃពិភពលោក (ដន ៣,៥៧.៩០)។ ហេតុនេះ ត្រូវហាម​ផ្តាច់​មនុស្ស​យើង កំុឲ្យមាក់ងាយជីវិត​រូបកាយជាដាច់ខាត ផ្ទុយទៅវិញ មនុស្សយើង​ត្រូវតែលើកតម្លៃនៃរូបកាយ និង​គោរព​រូបកាយដែល​ព្រះជា​ម្ចាស់​ប្រតិស្ឋាន​មក ហើយដែលត្រូវទទួលជីវិត​ថ្មីដ៏រុងរឿង​នៅពេលចុង​ក្រោយ​បំផុត។ ប៉ុន្តែ ដោយមនុស្សយើងត្រូវ​របួស​ដោយ​សារ​អំពើបាប យើងដឹង​ខ្លួន​ថា រូបកាយបះបោរ​ប្រឆាំងនឹង​វិញ្ញាណ។ ហេតុនេះកិត្តិយសរបស់មនុស្សយើង ទាម​ទារ​ឲ្យ​យើង​ប្រើរូប​កាយមក​លើកតម្កើងសិរីរុងរឿង​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ (១ករ ៦,១៣.២០) មិនបណ្តាយឲ្យរូបកាយ​ធ្លាក់​ទៅ​ធ្វើជា​ទាសករ​នៃតណ្ហា ជាលម្អៀង​ទៅរក​សេចក្តី​អាក្រក់ដែលកប់ទុកក្នុងចិត្ត។

ខ.   តាមពិត យើងមិនយល់ច្រឡំ ដោយទទួលស្គាល់ថា មនុស្សយើងប្រសើរជាងជាតិទាំងឡាយ​ដែល​ស្ថិត​ក្នុង​ខ្លួន និងរាប់​ទៀត​ថា មនុស្សយើងមិនគ្រាន់តែជាចំណែកដ៏តូចនៃធម្មជាតិ ឬជាគ្រឿង​អនាមិក​នៃសង្គម​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ គឺមនុស្សយើង​មានអ្វីលើសកត្តាទាំងនោះ មនុស្សយើងហួស​ពីវត្ថុទាំងឡាយ ព្រោះខ្លួន​មាន​វិចារណញ្ញាណ នៅខាងក្នុង។នៅពេល​យើង​នឹក​ស្មឹងស្មាធិ៍រិះគិតអំពីខ្លួនឯង យើងទៅដល់ទី​ជម្រៅនៃ​វិចារណញ្ញាណ​ដែលនៅ ខាងក្នុងនោះ ជាកន្លែងព្រះ​ជា​ម្ចាស់​រង់​ចាំ​ជួប​យើង គឺព្រះជាម្ចាស់ដែលស្ទង់ចិត្ត​គំនិត (១ពង្ស ១៦, ៧; យរ ១៧, ១០)។ មនុស្សយើងក៏សម្រេច​អំពី​វាសនា​របស់ខ្លួន​ដោយ​ផ្ទាល់ខ្លួននៅទី​ជម្រៅ​នៃ​ចិត្ត​គំនិត​នោះ ដោយ ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រណីផង។ដូច្នេះ ពេលណា​យើង​ទ​ទួលស្គាល់ថាខ្លួនមាន​វិញ្ញាណ​ដ៏អមតៈ ពេលនោះ​យើងយល់ដល់ទីជម្រៅនៃសេចក្តីដ៏ពិតប្រាកដអំពី​ខ្លួន គឺ​យើង​លែង​គិតថា​យើងជាគ្រឿង ដែល​កើតមក​តែពី​ធម្មជាតិ ឬដោយ​សង្គម ដូចគេស្រមៃ​ឃើញ​ទៀតហើយ។

១៥- ប្រាជ្ញាមានតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរ

ក.   មនុស្សយើងទទួលប្រាជ្ញាជាចំណែកនៃពន្លឺរបស់ព្រះប្រាជ្ញាញាណរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ហេតុនេះហើយ​បាន​ជា​យើង​យល់​ដឹងយ៉ាងត្រឹមត្រូវថា ខ្លួនប្រសើរជាងអ្វីៗទាំងអស់ក្នុងពិភពលោក ព្រោះយើងមាន​ប្រាជ្ញា។ ពី​សតវត្សមួយទៅ សតវត្សមួយ មនុស្សព្យាយាមខិតខំប្រើប្រាជ្ញារបស់ខ្លួនធ្វើឲ្យវិទ្យាសាស្រ្តនៃបទ​ពិសោធន៍ បច្ចេកទេស និងវិចិត្រសិល្បៈ ចម្រើនឡើង​ជាលំដាប់។ នៅសម័យឥឡូវ មនុស្សយើងបានជ័យ​ជម្នះ​យ៉ាង​អស្ចារ្យ ដោយបានរកឃើញអ្វីៗខាងសម្ភារៈ និងបាន​បង្រ្កាបពិភពសម្ភារៈនោះ យកមកប្រីប្រាស់។ ប៉ុន្តែ ជានិច្ច​ជាកាល មនុស្សបានស្វះស្វែងរកសេចក្តីពិតដ៏ ជ្រៅជាង ហើយ​បានរកឃើញផង ដ្បិតប្រាជ្ញា​មនុស្ស​មិន​គ្រាន់តែ​ចេះពិនិត្យមើលអ្វីៗដែលអាចមើលឃើញបានប៉ុណ្ណោះ​ទេ តែអាច រិះគិតនិងយល់​យ៉ាងជាក់ច្បាស់​នូវ​អ្វី​ដ៏​ពិតប្រាកដ​ដែលមានកប់នៅខាងក្នុងអ្វីទាំងនោះ តាមតែអាច​យល់​បាន ទោះបីអំពើបាបបានបន្សល់ទុក​ភាព​ងងឹត​និងភាព​ទន់ខ្សោយក្នុងប្រាជ្ញាមនុស្សយើងក៏ដោយ។

ខ.   ក្នុងឋានៈខ្លួនមានប្រាជ្ញា បុគ្គលម្នាក់ៗសែ្វងរក (ហើយត្រូវតែស្វែងរក) ធ្វើឲ្យខ្លួនបានពេញលក្ខណៈ​ដោយ​សារ​គតិបណ្ឌិត។ គតិបណ្ឌិតតែងតែទាក់ទាញវិញ្ញាណរបស់មនុស្សយ៉ាងខ្លាំង និងយ៉ាងថ្នាក់ថ្នម ឲ្យ​ស្វះស្វែង​រក និង​ស្រឡាញ់ សេចក្តីពិត​និងអ្វីដ៏ល្អប្រសើរ។ មនុស្សណាដែលមានគតិបណ្ឌិតជ្រួតជ្រាប ពិត​ជា​ឆ្លងពី​ពិភព ដែលមើលឃើញទៅ​ពិភព​ដែល​មើល​មិនឃើញពុំខាន។

គ.   មនុស្សសម័យឥឡូវត្រូវការគតិបណ្ឌិត​នេះជាចំាបាច់ ច្រើនជាងមនុស្សសម័យឯទៀតៗទាំងអស់ ដើម្បីធ្វើ​ឲ្យ​អ្វីៗ ដែល​មនុស្ស​បានរកឃើញនិងបង្កើត ពិតជាមានលក្ខណៈជាមនុស្សអាចបម្រើមនុស្យបាន។ ប្រសិន​បើ​គ្មាន​មនុស្ស​ប្រកប​ដោយគតិបណ្ឌិតទេ ពិភពលោកពិតជាគ្មានអនាគត។គួរឲ្យបន្ថែមសេចក្តី​កំណត់នេះថា គឺ​មាន​ប្រទេស​ជាច្រើន​ក្រីក្រ​ខាង​ធនធានសម្ភារៈ តែបែរទៅជាមានខាងគតិបណ្ឌិត គេអាច​ជួយ​ប្រទេស​ឯទៀតៗ​យ៉ាង​ខ្លាំងឲ្យ​បាន​គតិបណ្ឌិត​នោះ។

ច.   ដោយព្រះអំណោយទាននៃព្រះវិញ្ញាណជួយបំភ្លឺចិត្តគំនិត មនុស្សអាចយល់ស្មឹងសា្មធិ៍និងក្រេបជញ្ជក់​ឱជារស​នៃ​គម្រោងការ​ដ៏​អស្ចារ្យនៃព្រះហប្ញទ័យព្រះជាម្ចាស់ ដោយសារជំនឿ (បស ១៧, ៧.៨)។

១៦- មនសិការខាងសីលធម៌មានតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរ

នៅពេលមនុស្សយើងរិះគិត យើងមុខជានឹងរកឃើញក្បួនវិន័យដែលខ្លួនមិនបានកំណត់ខ្លួន​ឯងកប់​នៅខាង​ជម្រៅ​នៃ​មនសិការរបស់ខ្លួន គឺក្បួនវិន័យដែលយើងត្រូវតែអនុវត្តតាម។ សម្លេងនេះនៅតែ​ជំរុញ​យើងឲ្យមានចិត្ត​ស្រឡាញ់ ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើល្អ និងជៀសវាងមិនឲ្យប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ដែលលាន់ឮក្នុង​ជម្រៅចិត្តតាម​កាលៈ​ទេសៈ​ថា “ចូរប្រព្រឹត្ត​អំពើ​នេះ កុំប្រព្រឹត្ត​អំពើនោះ”។ ព្រះជាម្ចាស់ចារក្បួន​វិន័យ​នោះក្នុងចិត្តមនុស្ស។ មនុស្សមានកិត្តិយស​ដោយ​អនុវត្ត​តាម ហើយ​ក្បួន​វិន័យនោះ​ក៏នឹងវិនិច្ឆ័យមនុស្សដែរ (រម ២,១៤.១៦)។ក្នុងមនុស្ស មនសិកាជា​មណ្ឌល​ដ៏ស្ងាត់កំបាំងជាងគេ ជាទីកន្លែង​ដ៏សក្ការៈដែល​មនុស្សនៅ​តែម្នាក់ឯងជាមួយព្រះ​ជាម្ចាស់ ជាកន្លែងព្រះសូរសៀង​របស់​ព្រះ​អង្គ​លាន់់ឮឡើង (មថ ២២, ៣៧-៤០; កាឡ ៥, ១៤)។ មនសិការរកឃើញយ៉ាងអស្ចារ្យ​នូវវិន័យ​ស្តីអំ​ពី​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ចំពោះ​ព្រះជាម្ចាស់ និង​ចំពោះបងប្អូន ដែលជាវិន័យកំពូល (មថ ២២, ៣៧-៤០; កឡ ៥, ១៤)។

ដោយគ្រីស្តបរិស័ទស្មោះត្រង់នឹងមនសិការ រួមជាមួយមនុស្សឯទៀតៗ​ទាំងអស់ គេត្រូវរួមគ្នាស្វែងរក​សេចក្តី​ពិត និង​ដោះស្រាយយ៉ាងត្រឹមត្រូវនូវបញ្ហាខាងសីលធម៌ ដែលការ​រស់​នៅរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ និងការ​រស់នៅក្នុងសង្គម​ចេះតែ​ចោទ​ឡើង។ មនសិការទៀងត្រង់កាន់តែ​ខ្លាំងយ៉ាង​ណា បុគ្គលឬក្រុមមនុស្សអាចសម្រេច​សេចក្តីឲ្យកាន់តែច្បាស់ និង​ឲ្យ​បាន​ស្របនឹងច្បាប់សីលធម៌​ដែល​មិនអាចប្រកែកបានយ៉ាងនោះដែរ។ក៏ប៉ុន្តែ ទោះបី​មនសិការ​វង្វេង ជាញឹកញាប់​ដោយ​មនុស្ស​មិន​អាច​ឈ្នះអវិជ្ជាក្តី ក៏មនសិការនៅតែរក្សាទុកតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរ​ដដែល។ ផ្ទុយទៅវិញ បើ​មនុស្ស​មិនរវីរវល់​ស្វែងរក​សេចក្តី​ពិត និងអ្វីដ៏ល្អ​ប្រសើរ ហើយ​មានទម្លាប់​ប្រព្រឹត្តអំពើបាប យូរៗទៅមនសិការរបស់គេ​ហាក់​ដូចជាខា្វក់។

១៧- សេរីភាពមានតម្លៃដ៏ឧត្តុង្គឧត្តម

មនុស្សបែរទៅរកអ្វីដ៏ល្អ ដោយប្រើសេរីភាពរបស់ខ្លួនជានិច្ច។ មនុស្សសម័យឥឡូវចូលចិត្តនឹង​សេរីភាព​នេះ​យ៉ាង​ខ្លាំង ហើយក៏ខិតខំចង់បានយ៉ាងក្លៀវក្លាផង។ គេស្វែងរកដូច្នេះ​ត្រឹមត្រូវហើយ។ ក៏ប៉ុន្តែជាញឹកញាប់ គេស្រឡាញ់​សេរីភាព​តាមរបៀប​មិនទៀងត្រង់ទេ ហាក់ដូចជាគេយល់ថាមានសិទ្ធិធ្វើអ្វីក៏បាន សូម្បីតែអំពើអាក្រក់ក៏ធ្វើបានដែរ ឲ្យតែ​ខ្លួន​ចូល​ចិត្ត​និង​សប្បាយ​ប៉ុណ្ណោះ។ រីឯសេរីភាពដ៏ពិតប្រាកដវិញ ជាសញ្ញាសម្គាល់ពិសេសបញ្ជាក់ថាមនុស្សមាន​លក្ខណៈ​ដូចព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះ​ជាម្ចាស់​សព្វព្រះហឫទ័យទុក​ឲ្យមនុស្សអាចស្វែងរក​ព្រះអាទិករ​របស់ខ្លួន ដោយ​សម្រេច​ខ្លួន​ឯង​បាន (បស ១៥, ១៤) ហើយ​ប្រសិនបើគេ​ផ្ញើ​ជីវិត​លើព្រះអង្គដោយប្រើសេរីភាពនោះ គេក៏អាច​បាន​ពេញ​លក្ខណៈ​យ៉ាងសែ​ន សុខសាន្តបានដែរ។ ហេតុនេះ កិត្តិយសដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សទាម​ទារឲ្យមនុស្សប្រព្រឹត្តកិច្ចការអ្វីៗ ដែល​ខ្លួន​បាន​ជ្រើសរើស​ដោយ​ដឹង​ខ្លួន ដោយ​សេរីភាព គឺ​សម្រេចដោយ​ជឿជាក់​ដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់យ៉ាងជ្រៅក្នុងចិត្ត មិន​មែន​ដោយ​មាន​តណ្ហាពុះកញ្រ្ជាល ឬដោយ​គេបង្ខំឡើយ។ ប្រសិនបើមនុស្សរំដោះខ្លួនឲ្យរួចផុតពីធ្វើជាទាសករនៃ​តណ្ហា​ទាំង​អស់ គេមុខជាបានកិត្តិយសនេះ ដោយ​ខ្លួន​ជ្រើសរើស​ដោយសេរីនឹងប្រព្រឹត្តអំពើល្អ។ពេលនោះគេ​ចាប់ផ្តើម​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​កាន់ទីដៅនៃជីវិតរបស់ខ្លួន និងប្រើ​ប្រាជ្ញាដ៏វាងវៃដើម្បី​ខិតខំយ៉ាងពិតប្រាកដនឹង​រកមធ្យោបាយ​ទៅ​កាន់​ទីដៅ​នោះ។ ក៏​ប៉ុន្តែសេរីភាពរបស់​មនុស្ស អាចតម្រង់​ខ្លួនទាំង​ស្រុង​និងយ៉ាងសកម្មទៅកាន់​ព្រះជាម្ចាស់បាន​យ៉ាង​ពិត​ប្រាកដ ដោយ​សារ​តែព្រះអង្គជួយប្រោស​ប្រណី ព្រោះអំពើបាបបានធ្វើឲ្យសេរីភាពនោះត្រូវរបួស។ យើងម្នាក់ៗ​នឹង​ត្រូវ​ទៅ​ឈរ​នៅ​មុខ​ទី​កាត់​ក្ដី​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ដើម្បី​ឲ្យ​ម្នាក់ៗ ទទួលផល​តាម​អំពើ​ដែល​ខ្លួន​បាន​ប្រព្រឹត្ត​កាលពី​នៅរស់​ក្នុង​រូបកាយ ទោះបី​ជា​អំពើ​នោះ​ល្អឬ​អាក្រក់​ក្ដី (២ករ ៥,១០)។

១៨- ការអាថ៌កំបាំងនៃមរណភាព

ក.   លក្ខណៈដ៏អាថ៌កំបាំងនៃជីវិតមនុស្សទៅដល់កំពូលនៅពេលមនុស្សប្រឈមមុខនឹងមរណភាព។ មនុស្ស​មិន​គ្រាន់​តែ​ជ្រួលច្របល់ដោយខ្លួនខ្លាច​រងទុក្ខឈឺចុកចាប់ និងដោយរូបកាយត្រូវអន់ថយទៅៗប៉ុណ្ណោះទេ តែ​លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀ​ត មនុស្ស​រឹត​តែ​ភ័យ ខ្លាចនឹងការវិនាសអន្តរាយរហូតជាស្ថាពរ។ បំណង​ប្រាថ្នា​ដ៏​ជ្រៅ​បំផុត​នៃ​ចិត្ត​គំនិត​បំភ្លឺ​យើង​យ៉ាង​ត្រឹមត្រូវថា យើងមិន​ព្រម​អន្តរាយ​ទាំងស្រុងដូចេ្នះជាដាច់ខាត ហើយក្នុងឋានៈជា​បុគ្គល​ម្នាក់ យើង​ក៏​មិន​សុខ​ចិត្ត​ទទួល​បរាជ័យដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះ​ឡើយ។ មនុស្សយើងមានពូជនៃ​ជីវិត​អស់កល្ប​ជានិច្ច​កប់ក្នុងខ្លួន ពូជនៃ​ជីវិតនេះ​មិន​មែនកើតតាមធម្មជាតិទេ។ ដោយយើងមាន​ពូជនៃ​ជីវិតនេះ យើងតែងតែ​ជំទាស់​យ៉ាងខ្លាំងនឹង​មរណភាព។ មនុស្សយើងខិតខំតាមបច្ចេកទេសទាំងប៉ុន្មានយ៉ាងណា ទោះបី​បច្ចេកទេស​ទាំង​នោះ​មានប្រយោជន៍​យ៉ាង​ណាក៏ដោយ ក៏មិនអាចបន្ធូរការតប់ប្រមល់របស់ខ្លួន​ឲ្យបាន​ធូរស្រាលឡើយ។ ជីវវិទ្យា​អាចបន្ត​អាយុជីវិត​មនុស្ស​បានតែ​មិន​អាចបំពេញបំណងរបស់មនុស្សដែលចង់បានជីវិតរហូត ដែល​នៅ​តែជាប់​ក្នុងជម្រៅ​ចិត្តគេ​ជា​និច្ច។

ខ.   ប៉ុន្តែ ទោះបីមនុស្សយើងស្រមៃឃើញអំពីមរណភាពយ៉ាងណាក្តី ក៏មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបានដែរ។ ព្រះសហគមន៍​ដែលទទួលសេចក្តីបង្រៀនពីព្រះជាម្ចាស់បានសម្តែងឲ្យដឹង ក៏ប្រកាសបញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គ​ប្រតិស្ឋាន​មនុស្ស​ដើម្បី ឲ្យមានទីដៅ​ដ៏សុខក្សេមក្សាន្តរួចផុតពីទុក្ខវេទនានៃលោកនេះ។ តាមជំនឿ​របស់​គ្រីស្ត​បរិស័ទ មនុស្ស​រមែងតែង​តែ​ស្លាប់​ព្រោះ​តែ​អំពើ​បាប ប៉ុន្តែ គង់តែថ្ងៃណាមួយ មរណភាព​ខាងរូបកាយ​មនុស្ស​ត្រូវ​ចាញ់​ជា​ពុំខាន គឺនៅពេល​ព្រះ​សង្គ្រោះ​ដ៏ មាន​ឫទ្ធានុភាព​សព្វ​ប្រការ និងប្រកប​ដោយ​ព្រះហឫទ័យ​មេត្តា​កុណា​នឹងសង្គ្រោះ​មនុស្សលោក។មនុស្ស​បាត់​បង់​ការសង្គ្រោះនេះ ព្រោះតែ​អំពើបាបរបស់ខ្លួន។ ព្រះជាម្ចាស់​បាន​ត្រាស់​ហៅមនុស្ស ហើយនៅតែត្រាស់ហៅ​គេ​ឲ្យ​ផ្ញើ​ជីវិតទាំងស្រុងលើព្រះអង្គ ដើម្បី​ឲ្យរួបរួម​ជាមួយ​ព្រះ​អង្គ​ក្នុងជីវិតអស់កល្បជានិច្ច ដែលមិនចេះប្រែប្រួល​ឡើយ។ព្រះ​គ្រីស្តបានជ័យជម្នះនេះ ដោយ​មាន​ព្រះជន្មថ្មី​ដ៏រុងរឿង ព្រះអង្គក៏រំដោះមនុស្ស​ឲ្យបានរួចពីស្លាប់ ដោយទ្រង់​សោយ​ទិវង្គត។ ព្រះសហគមន៍ផ្តល់ឲ្យ​មនុស្ស​គ្រប់ៗ​គ្នាអាចពិនិត្យ​ពិច័យជំនឿ​ដ៏រឹងប៉ឹងរបស់ខ្លួន គឺជំនឿនេះអាច​តបឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​ដែល​មនុស្ស​ចោទ​សួរ​អំពី​អនាគត​របស់ខ្លួន ទាំងតប់ប្រមល់។ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ ជំនឿក៏ផ្តល់​ឲ្យមនុស្ស​ភាពមានលទ្ធអាច​រួប​រួម​ជាមួយ​បងប្អូន​ដ៏ជាទីស្រឡាញ់​ដែលចែកឋានទៅហើយ ក្នុង​អង្គ​ព្រះ​គ្រីស្ត។ ជំនឿក៏ផ្តល់ឲ្យ​យើង​មាន​សេចក្តី​សង្ឃឹម​ថា បងប្អូនទាំង​នោះបានទទួលជីវិត​ដ៏ពេញលេញ​នៅក្បែរព្រះអង្គដែរ។

២. ពេលមនុស្សប្រុសជួបមនុស្សស្រី៖ ក្រុមគ្រួសារ

ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់មិនបានប្រតិស្ឋានមនុស្សឲ្យនៅតែម្នាក់ឯងទេ តែតាំង​ពី​ដើម​រៀងមក “ព្រះអង្គបង្កើត​មនុស្ស​ជា​បុរស​ជាស្រ្តី” (កណ ១, ២៧)។ សេចក្ដីស្រលាញ់រវាងមនុស្សប្រុស និងមនុស្សស្រី បង្ហាញអំពី​សេចក្ដី​ស្រលាញ់​របស់​ព្រះជា​ម្ចាស់​ចំពោះ​មនុស្សដែរ។ មនុស្សប្រុសស្រលាញ់មនុស្សស្រី ហើយសេចក្ដីស្រលាញ់នេះ បង្កើតផលផ្លែ ដូចព្រះបិតា និងព្រះ​បុត្រា ស្រលាញ់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធជាផលផ្លែនៃសេចក្ដីស្រលាញ់នេះ។ ព្រះគម្ពីរ​ទាំង​មូល​សម្ដែង សេចក្ដីស្រលាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់ចំពោះជនជាតិអ៊ីស្រាអែល (ព្យាការី ហូសេ អេសាយ... សន្តប៉ូល... អភ ៥, ២៤­៣២)។

តាម “អំណរ និងក្ដីសង្ឃឹម”៖

៤៧- អាពាហ៍ពិពាហ៍និងក្រុមគ្រួសារក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃ

ក.   សន្តិភាពរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ និងសន្តិភាពរបស់សង្គម ទាំងសង្គមមនុស្ស ទាំងសង្គមគ្រីស្តបរិស័ទ ភ្ជាប់​យ៉ាង​ជិត​ស្និទ្ធនឹងការចម្រើននៃសហគមន៍គូស្វាមីភរិយា និងការចម្រើននៃសហគមន៍ក្រុមគ្រួសារ។ ហេតុនេះ​ហើយ បាន​ជា​គ្រីស្តបរិស័ទរួមជាមួយអស់អ្នកដែលរាប់រកសហគមន៍ស្វាមីភរិយា និងសហគមន៍ក្រុម​គ្រួសារ​យ៉ាង​ខ្លំាង មាន​អំណរ​សប្បាយយ៉ាងស្មោះចំពោះអស់អ្នកដែលគាំទ្រគូស្វាមីភរិយានិងក្រុម​គ្រួសារតាម​របៀប​ផ្សេងៗ។ អ្នកទាំងនេះ ជួយ​ណែ​នាំ​មនុស្សលោកនាបច្ចុប្បន្នកាល ឲ្យចូលចិត្តរាប់រកកាន់តែ​ខ្លាំងឡើងៗ ចំពោះ​សហគមន៍​នេះ ជាសហគមន៍​ប្រកប​ដោយ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់ និងជួយណែនាំ​មនុស្សលោក​ឲ្យ​គោរព​ជីវិត​ទៀត​ផង។ គេក៏ជួយគូស្វាមីភរិយានិង​ឪពុក​ម្តាយ​ឲ្យ​បំពេញ​បេសកកម្ម​ដ៏ប្រសើររបស់ខ្លួនដែរ។ អ្នកទាំងនោះ រង់ចាំ​ទទួល​លទ្ធផលកាន់តែល្អឡើងពី​ការគោរពគូស្វា​មី​ភរិយា​និងជីវិតនោះ ព្រមទាំងយកចិត្តទុកដាក់​ឲ្យ​មនុស្ស​ឯទៀតៗ​ធ្វើតាមទៀតផង។

ខ.   មនុស្សនៅគ្រប់ទីកន្លែង​មិនចាប់អារម្មណ៍ចំពោះកិត្តិយសដ៏ថ្លៃថ្នូរនៃអាពាហ៍ពិពាហ៍និងនៃក្រុមគ្រួសារដូចគ្នា​ទេ។ ជួន​កាលបុរសមានភរិយាច្រើន ឬស្រ្តីមានស្វាមីច្រើន មានការលែងលះគ្នា ដែលប្រៀបដូចជា ជំងឺ​រាត​ត្បាត​ម៉្យាង មាន​ស្នេហាដោយសេរី និងស្នេហាក្លែងក្លាយឯទៀតៗ។ល។ ការទាំងប៉ុន្មាននោះ បង្អាប់បង្អោន​កិត្តិយស​ដ៏ថ្លៃថ្នូរ​នៃការ​រស់នៅជាគូស្វាមីភរិយានិងជាក្រុមគ្រួសារ។ ម៉្យាងទៀត អត្តទត្ថបុគ្គលនិយម គឺ​មនុស្ស​ដែលគិតតែពី​ខ្លួនឯងអ្នកដែល​គិតតែពីការភ្លើតភ្លើនសប្បាយតាមផ្លូវភេទ និង​អស់​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​តាម​របៀប​ផ្សេងៗ​ខុស​​​​វិន័យ​រារាំង​មិន​ឲ្យកើតកូន សុទ្ធ​តែបង្អាប់បង្អោនសេចក្តី​ស្រឡាញ់​នៃគូស្វាមី​ភរិយា​នេះ​ទៀត​ផង។ សភាព​ការណ៍​​សេដ្ឋកិច្ច សភាពការណ៍​ក្នុងសង្គម ​សភាពការណ៍ចិត្តសាស្រ្ត និងសភាពការណ៍​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​ប្រទេស​នាបច្ចុប្បន្ន ក៏នាំវឹកវរ​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចូលក្នុងរង្វង់​ក្រុម​គ្រួសារដែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ យើង​ក៏​ព្រួយ​បារម្ភ​ដោយ​​សង្កេតឃើញថា នៅតំបន់ខ្លះក្នុង​ពិភព​លោក ការ​បង្កើន​ចំនួន​ប្រជាជន​បណ្តាល​ឲ្យ​កើត​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ដែរ។ ការទាំងប៉ុន្មាននោះបណ្តាលឲ្យមនសិការមនុស្ស​តប់ប្រមល់។ ក៏​ប៉ុន្តែ ទោះបីជាយ៉ាង​ណាក៏​ដោយ ទោះបី​ការផ្លាស់ប្តូរប្រែប្រួលយ៉ាងជ្រៅនៃសង្គមសម័យឥឡូវ​បណ្តាល​ឲ្យកើត​ការ​ពិបាក​ជា​ច្រើនក្តី ក៏ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​ទាំង​នោះសម្តែងជាញឹកណាស់ និងតាមរបៀបផ្សេង អំពីលក្ខណៈដ៏ពិត​ប្រាកដ​នៃ​គូស្វាមីភរិយានិង​ក្រុម​គ្រួសារដែរ។អាពាហ៍ពិពាហ៍និងក្រុមគ្រួសារ នៅតែមាំ​មួននិងមានកម្លាំង​យ៉ាងរឹង​ប៉ឹង​ទៀត​ផង។

គ.   ហេតុនេះហើយ បានជាមហាសន្និបាតសូមបរិយាយយ៉ាង​ច្បាស់នូវចំណុចខ្លះៗនៃលទ្ធិរបស់​ព្រះសហគមន៍ ដោយ​មាន​បំណងចង់បំភ្លឺចិត្តគំនិតគ្រីស្តបរិស័ទ និងលើកទឹកចិត្តគេផង ព្រមទាំង​បំភ្លឺចិត្ត​គំនិត និងលើក​ទឹក​ចិត្តអស់​អ្នកដែល​ខិតខំ​ថែរក្សាទុកនិងពង្រឹងកិត្តិយសនៃការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយានិងជាក្រុមគ្រួសារ ឲ្យ​បាន​ដូច​កាល​ពីដើម។ អ្នកទាំង​នោះ ក៏នឹងលើកតម្កើងតម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូរពិសេសនិងដ៏សក្ការៈនៃ​ការរស់នៅជាគូស្វាមី​ភរិយា​ទៀតផង។

៤៨- ការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយានិងជាក្រុមគ្រួសារមានលក្ខណៈដ៏វិសុទ្ធ

ក.   គូស្វាមីភរិយា ពិតជាសហគមន៍ដ៏ជ្រៅម៉្យាង ដោយអ្នកទាំងពីររួមរស់ជាមួយគ្នានិងស្រឡាញ់គ្នា។ ព្រះអាទិករ​តែង​តាំង​សហគមន៍នេះ និងប្រទានឲ្យសហគមន៍នេះមានវិន័យផ្ទាល់។សហគមន៍នេះ​សង់ឡើង​លើ​សម្ពន្ធ​មេត្រី​រវាង​គូស្វាមី​ភរិយា គឺអ្នក​ទាំងពីរសន្យាថា ម្នាក់ៗយល់ព្រមរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា។ ពាក្យ​សន្យា​នេះ​ពុំ​អាច​ដាច់និងលប់បំបាត់​បាន​ឡើយ។ ពេលគូស្វាមីភរិយាប្រគល់ខ្លួនទៅវិញទៅមក និង​ទទួល​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក អ្នកទាំងពីរពិតជាប្រព្រឹត្តកិច្ច​មួយ​ដែលមាន​លក្ខណៈ​ជាមនុស្ស​សុទ្ធសាធមែន។ ដូច្នេះ កើត​ស្ថាប័ន​ម៉្យាង គឺ​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ដែលធម្មវិន័យ​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ក៏បញ្ជាក់ ហើយសូម្បីតែ​សង្គម​មនុស្ស ក៏​ទទួល​ស្គាល់ដែរ។ ចំណង​ដ៏សក្ការៈនៃអាពាហ៍ពិពាហ៍នេះ នៅ​ស្ថិត​ស្ថេរមិនប្រែប្រួលតាមទំនើងចិត្តមនុស្សទេ ដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​គូស្វាមីភរិយា និងជាប្រយោន៍ដល់កូន​ៗ​និងជា​ប្រយោជន៍​ដល់សង្គមទៀតផង។ ព្រះ​ជាម្ចាស់​ផ្ទាល់​ព្រះអង្គ បានបង្កើតការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយាដែលមាន​សេចក្តីថ្លៃថ្នូរផ្ទាល់​និងមាន​ទីដៅ​ផ្សេងៗ។ សេចក្តី​ទាំង​នោះ​មានសារៈសំខាន់ជាទីបំផុត ដើម្បីបន្តពូជមនុស្ស​ជាតិ​ត​ទៅទៀត ដើម្បីឲ្យ​សមាជិក​ម្នាក់ៗ​ក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ​អាចអភិវឌ្ឍចម្រើនឡើងនិងអាចទទួលជីវិតអស់កល្បជានិច្ច ហើយ​ដើម្បី​ឲ្យក្រុម​គ្រួសារ និង​សហ​គមន៍​មនុស្សទាំងមូលបានសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ នៅស្ថិតស្ថេរ រស់នៅដោយ​សុខសាន្ត និង​ចម្រើនឡើង។ លក្ខណៈ​នៃ​អាពាហ៍ពិពាហ៍និងលក្ខណៈនៃសេចក្តីស្រឡាញ់របស់គូស្វាមីភរិយា តម្រង់តទៅការ​បន្តពូជ និង​ទៅ​ការ​អប់រំ​កូន ហាក់ដូចជាកំពូល​នៃអាពាហ៍ពិពាហ៍និងនៃសេចក្តីស្រឡាញ់នោះ។ ដោយសម្ពន្ធ​មេត្រី​ជាគូ​ស្វាមី​ភរិយា បុរស និង​ស្រ្តី ^“មិន​មែន​ជា​បុគ្គល​ពីរ​នាក់​ទៀត​ទេគឺជា​រូប​កាយ​តែ​មួយ​វិញ” (មថ ១៩,៦) គេ​ជួយ​គ្នា​គាំទ្រ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅមក ដោយ​រួម​បវេណីផង និងដោយមានសកម្មភាពរួមផង។ ដូច្នេះ គេ​ដឹងខ្លួនថា គេរួបរួម​គ្នា​ជា​ចិត្ត​ថ្លើម​តែ​មួយ និងរួបរួម​គ្នាកាន់​តែ​ជិត​ស្និទ្ធ​ឡើងៗផង។អ្នកទាំងពីរប្រគល់ខ្លួនទៅវិញ​ទៅមក ដោយរួម​បវេណី ទាម​ទារ​ឲ្យ​គូស្វាមី ភរិយា មាន​ចិត្ត​ស្មោះ​ភក្តី​ទាំង​ស្រុង និងរួមគ្នាមិនអាចបំបែក​បានឡើយ។

ខ.   ព្រះគ្រីស្តជាអម្ចាស់បានប្រទានពរយ៉ាងបរិបូរណ៍លើសេចក្តីស្រឡាញ់នោះតាមទីដៅផ្សេងៗ។ សេចក្តី​ស្រឡាញ់​​នោះ​   ហូរ​ចេញមកពីព្រះជាម្ចាស់ជាប្រភពនៃសេចក្តីស្រឡាញ់ និងតែងតាំងតាមនិមិត្តសញ្ញា​អំពី​ព្រះ​គ្រីស្ត​​រួមជា​មួយ​ព្រះសហគមន៍។ កាលពីដើម ព្រះជាម្ចាស់ចងសម្ពន្ធមេត្រី​ប្រកប​ដោយ​ព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់​និង​ភក្តី ស្មោះ​ជាមួយ​ប្រជារាស្រ្តព្រះអង្គយ៉ាងណា (ហស ២; យេ ៣,៦-១៣; អគ ១៦ និង២៣; អស ៥៤) សព្វ​ថ្ងៃ ព្រះសង្គ្រោះ​របស់​មនុស្សលោក ជាព្រះស្វាមីនៃព្រះសហគមន៍ (មថ ៩,១៥; មក ២,១៩-២០; លក ៥,៣៤-៣៥​; យហ ៣,២៩; ២ករ១១,២៥-២៧; វវ ១៩,៧-៨; ២១,២ និង ៩)ក៏យាងម​កជួប​គូ​ស្វាមី​ភរិយា​ជាគ្រីស្តបរិស័ទដោយ​សារ​អគ្គ​សញ្ញា​អាពាហ៍ពិពាហ៍យ៉ាងនោះដែរ។ ព្រះអង្គនៅតែ​សណ្ឋិត​នៅ​ជា​មួយ​គូស្វាមី​ភរិយា ដែល​ប្រគល់រូបកាយគ្នា​ទៅ​វិញទៅមក ដើម្បីឲ្យគេអាចស្រឡាញ់​គ្នា​ដោយ​ចិត្តភក្តី​ស្មោះ​ស្ម័គ្រ​​ជានិច្ច​រហូត ដូចព្រះអង្គបានស្រឡាញ់ព្រះសហគមន៍ និង​បាន​បូជាព្រះជន្មសម្រាប់​ព្រះសហគមន៍​ដែរ (អភ ៥, ២៥)។ ព្រះហឫទ័យស្រឡាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់បានលើកយក​សេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏ ពិត​ប្រាកដ​របស់​គូស្វាមី​ភរិយា​ឲ្យ​ចូលរួមជាមួយ។ ឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះគ្រីស្តដែលរំដោះ​មនុស្ស​លោក និង​ព្រះ​សហគមន៍ ដែល​មាន​សកម្មភាព​សង្គ្រោះមនុស្សលោក ក៏ណែនាំសេចក្តីស្រឡាញ់នោះនិង​ប្រទានឲ្យ​មាន​តម្លៃ​ថ្មី​ទៅទៀត។ ដូច្នេះ សេចក្តី​ស្រឡាញ់នោះ អាចណែនាំ​គូស្វាមីភរិយាទៅកាន់ព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងស័ក្តិសិទ្ធិ អាច​ជួយ​គេ និងអាច​ជួយ​ពង្រឹង​គេ​ក្នុងបេសកកម្មដ៏ប្រសើរបំផុត ជាឪពុកនិងជាម្តាយ(ពន្លឺ ១១,៣៥,៤១)។ ហេតុ​នេះ​ហើយ បាន​ជា​មាន​អគ្គសញ្ញា​មួយ​ដ៏​ពិសេស​ផ្តល់កម្លាំងដល់គូស្វាមីភរិយាជាគ្រីស្តបរិស័ទ ហាក់ដូចជា ប្រសិទ្ធ​គេ ដើម្បីឲ្យ​គេ​អាច​បំពេញ​ភារកិច្ចរបស់​ខ្លួន​យ៉ាងសមរម្យ។ អនុភាពនៃអគ្គសញ្ញានេះ ជួយគេឲ្យ​បំពេញ​បេសកកម្ម​របស់ខ្លួន​ជា​គូស្វាមីភរិយា និងជាអ្នកណែនាំ​ក្រុម​គ្រួសារ។ ព្រះវិញ្ញាណ​របស់​ព្រះគ្រីស្ត​ក៏​ជ្រួត​ជ្រាប​ក្នុង​ការ​រស់នៅ​ទាំង​អស់​របស់​គេ ឲ្យគេមានជំនឿ មានសេចក្តីសង្ឃឹមនិង​មានសេចក្តីស្រឡាញ់។ ដូច្នេះ គូ​ស្វាមី​ភរិយា​អាច​ឈាន​ទៅជាបុគ្គលកាន់តែ​ពេញ​លក្ខណៈ​ឡើងៗ និងអាចជួយគ្នា​ទៅវិញ​ទៅ​មក​ឲ្យ​បាន​វិសុទ្ធ​ទៀត​ផង។ គេក៏រួម​ចំណែក​លើក​តម្កើង​សិរីរុរឿង​របស់​ព្រះជាម្ចាស់។

គ.   ដោយឪពុកម្តាយធ្វើជាគំរូ និងដោយគាត់រួមគ្នាអង្វរព្រះជាម្ចាស់ទុកជាមុនឲ្យកូនៗ ហើយសូម្បីតែ អស់អ្នក​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុងរង្វង់ក្រុមគ្រួសារ ក៏នឹងមានចិត្តប្រកបដោយមនុស្សធម៌យ៉ាងស្រួល ហើយ​រកផ្លូវទៅ​កាន់​ការ​សង្គ្រោះ និង​ឲ្យបាន វិសុទ្ធ​យ៉ាងស្រួលដែរ។ រីឯគូស្វាមីភរិយាវិញ គេចម្រើនឡើងដោយមានកិត្តិយស​ដ៏ថ្លៃថ្នូរ​បំពេញ​តួនាទី​របស់ខ្លួន​ជា​ឪពុក​និង​ជាម្តាយ។គាត់ក៏ខិតខំបំពេញភារកិច្ចអប់រំរបស់ខ្លួនដោយយកចិត្តទុកដាក់ គឺ​ជា​ភារកិច្ច​របស់​គាត់ផ្ទាល់ជា​ពិសេសអប់រំកូនៗ​ខាងផ្លូវសាសនា។

ង.   កូនៗ​ជាសមាជិកដ៏រស់រវើកនៃក្រុមគ្រួសារ។ គេជួយឪពុកម្តាយឲ្យបានវិសុទ្ធតាមរបៀបរបស់គេ។ គេ​អរគុណ​ឪពុក​ម្តាយ គេគោរពកោតខ្លាចគាត់ និងទុកចិត្តលើគាត់ទៀតផង។ ធ្វើដូច្នេះ គេពិតជាតបឆ្លើយនឹងគុណ​បុណ្យ​ឪពុក​ម្តាយ។ ក្នុងឋានៈជាបុត្រធីតាដ៏ល្អ គេជួយឪពុកម្តាយនៅគ្រាពិបាកប្រចាំជីវិត ជាពិសេសគេជួយ​ថែរក្សា​នៅពេល​គាត់ចាស់​ជរានៅឯកោ។ មនុស្សទាំងអស់ត្រូវតែគោរពបុរសពោះមាយនិងស្រ្តីមេមា៉យ ដែល​មាន​ចិត្តក្លាហាន​រស់នៅ​តាម​របៀប​ព្រះ​ជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅឲ្យគេជា​គូស្វាមី​ភរិយាកាលពីមុននោះ (១ ធម ៥,៣)។ ក្រុមគ្រួសារត្រូវចែក​រំលែកធនធានខាង​វិញ្ញាណ​ទៅវិញទៅមក ដោយចិត្តទូលាយ។ ក្រុមគ្រួសារ​គ្រីស្ត​បរិស័ទកើតដោយសារអាពាហ៍ពិពាហ៍ ជានិមិត្តសញ្ញា និង​ទទួល​ចំណែក​ក្នុងសម្ពន្ធមេត្រីប្រកបដោយ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​រវាងព្រះគ្រីស្តនិងព្រះសហគមន៍ (អភ ៥,៣២) ហេតុនេះ ក្រុមគ្រួសារ​គ្រីស្តបរិស័ទ ត្រូវ​បង្ហាញ​ឲ្យមនុស្សលោកឃើញវត្តមានដ៏រស់រវើករបស់ព្រះសង្គ្រោះក្នុងលោកនេះ និងលក្ខណៈដ៏ពិត​ប្រាកដ​របស់​ព្រះសហគមន៍។ គេបង្ហាញវត្តមាននេះ ដោយ​សេចក្តីស្រឡាញ់​ជាគូស្វាមីភរិយា ដោយបង្កើតកូនដោយ​ចិត្ត​ទូលាយ ដោយគេមានចិត្តស្មោះ​ភក្តីចំពោះគ្នានឹងគ្នា និងដោយសមាជិកទាំង​អស់ក្នុងក្រុមគ្រួសារ​នោះចេះ​សហការ​គ្នាផង។

៤៩- សេចក្តីស្រឡាញ់ជាគូស្វាមីភរិយា

ក.   ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់អញ្ជើញអ្នកភ្ជាប់ពាក្យឲ្យកាន់តាមសេចក្តីសន្យារបស់គេ និង​ស្រឡាញ់​គ្នាទៅ​វិញ​ទៅ​មក​យ៉ាងបរិសុទ្ធ។ ព្រះបន្ទូលក៏អញ្ជើញគូស្វាមីភរិយាឲ្យស្រឡាញ់គ្នា ដោយឥតរសាយចិត្តឡើយ (កណ ២, ២២-២៤; សភ៥,១៨-២០; ៣១,១០-៣១; តប ៨,៤-៨ ;ចស ១,១-៣; ២,១៦; ៧,៨-១១ ;១ករ ៧,៤-៦; អភ ៥, ២៥-៣៣)។ មនុស្សជាច្រើននៅ​សម័យឥឡូវ ក៏លើក​តម្កើងសេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏ពិត​ប្រាកដ​របស់​គូ​ស្វាមី​ភរិយា​ដែរដែលគេ​សម្តែង​តាមរបៀបផ្សេងៗ ស្របតាម​ប្រពៃណីដ៏ត្រឹម​ត្រូវ​របស់ប្រជាជននានា និង​ស្រប​តាម​អាយុរបស់គេផង។ សេចក្តីស្រឡាញ់នោះពិតជាមានលក្ខណៈជាមនុស្ស​យ៉ាងវិសេស ព្រោះ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​នោះ ហូរចេញមកពីបុគ្គលម្នាក់ ទៅ​កាន់​បុគ្គល​ម្នាក់ទៀត ដោយគេសម្រេចចិត្ត​ថា នឹង​មាន​សញ្ចេតនា​ស្រឡាញ់នោះ។ សេចក្តីស្រឡាញ់នោះ ផ្តល់​        សេចក្តី​សុខដល់បុគ្គលទាំងស្រុង។ ហេតុនេះ សេចក្តី​ស្រឡាញ់​នោះ អាចផ្តល់តម្លៃពិសេសដល់​កាយវិការ​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដែលគូស្វាមីភរិយាប្រព្រឹត្តតាមរូបកាយ និង​ដល់​ជីវិត​នៃចិត្តគំនិតដែលបង្ហាញសេចក្តីស្រឡាញ់នោះផង។ សេចក្តី​ស្រឡាញ់​នោះ បណ្តាល​ឲ្យ​កាយ​វិការ និង​របៀប​បញ្ចេញ​មនោសញ្ចេតនាទាំងនោះ ទទួលតម្លៃទុកជាកត្តា​និងជា​សញ្ញា​សម្គាល់នៃការ​រាប់អាន​ផ្ទាល់​ក្នុង​លក្ខណៈ​ជាគូស្វាមីភរិយា។ ព្រះអម្ចាស់​បានប្រោសព្យាបាល​សេចក្តីស្រឡាញ់​នោះនិង​លើកតម្កើង​ឲ្យ​បាន​ពេញ​លក្ខណៈ ដោយព្រះអង្គប្រោសប្រណីយ៉ាង​ពិសេស​តាមព្រះហឫទ័យ​មេត្តាករុណា​របស់​ព្រះ​អង្គ។​សេចក្តី​ស្រឡាញ់នោះបង្រួមបង្រួបលក្ខណៈ​ជាមនុស្សផង និង​លក្ខណៈជាព្រះជាម្ចាស់ផង និងណែនាំគូស្វាមី​ភរិយា​ឲ្យប្រគល់ខ្លួនឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមកដោយសេរី។អ្នកទាំងពីរបង្ហាញការប្រគល់ខ្លួននោះដោយបញ្ចេញ មនោ​សញ្ចេតនា និង​ដោយធ្វើកាយវិការ​ថ្នាក់ថ្នមគ្នា។ សេចក្តី​ស្រឡាញ់នោះក៏ជ្រួតជ្រាប​ដល់ការ​រស់​នៅ​ទាំង​ស្រុង​របស់គេ​ទៀត​ផង។ លើស​ពីនេះទៅទៀត​សេចក្តីស្រឡាញ់នោះកាន់តែពេញលក្ខណៈនិងចម្រើនឡើង ដោយ​គូស្វាមី​ភរិយា ស្នេហាគ្នាជាញឹក​ដោយ​ចិត្ត​ទូលាយដែរ។ ដូច្នេះសេចក្តីស្រឡាញ់នេះ ហួសពីតណ្ហា ដែល​លម្អៀង​ទៅរកការភ្លើតភ្លើនតាមតណ្ហាឆ្ងាយណាស់។ ប្រសិន​បើគូស្វាមីភរិយាស្រឡាញ់គ្នា ដោយ​សំអាង​តែ​លើ​លម្អៀងនៃតណ្ហាភ្លើត​ភ្លើនធម្មតានោះ សេចក្តីស្រឡាញ់​របស់គេមុខជាសាបសូន្យ​បាត់​ទៅ​យ៉ាង​ឆាប់ៗ និង​យ៉ាងសែនអណោចអធមជាពុំខានឡើយ។

ខ.   សេចក្តីស្រឡាញ់នោះសម្តែងចេញតាមរបៀបពិសេសរបស់វា និងសម្រេចដោយគូស្វាមីភរិយាស្នេហាគ្នា ជា​កិច្ចផ្ទាល់​នៃការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា។ ហេតុនេះហើយ បានជា​កាយវិការទាំងប៉ុន្មានដែលគូស្វាមីភរិយា​ប្រព្រឹត្ត​នៅពេល​ស្នេហា​ដ៏បរិសុទ្ធនោះ ពិតជាកិច្ចដ៏ល្អប្រកបដោយគុណធម៌ និង​សមរម្យ​ថ្លៃថ្នូរទៀតផង។ ប្រសិន​បើគូស្វាមីភរិយា​ស្នេហា​គ្នាតាមលក្ខណៈជាមនុស្សយ៉ាងពិតប្រាកដ កាយវិការទាំងនោះទៅជាសញ្ញា​សម្គាល់​បង្ហាញ​អំពីការប្រគល់ខ្លួន​ទៅ​វិញ​ទៅមក និងជួយសម្រួលការប្រគល់ខ្លួននោះទៀតផង។ ការប្រគល់​ខ្លួន​ទៅវិញទៅមកនោះក៏ផ្តល់ផល​ប្រយោន៍​ដ៏មាន​តម្លៃ​ដល់​គូស្វាមីភរិយា ទាំងមានអំណរសប្បាយ និង​អរគុណ​គ្នា​ផង។ គូស្វាមីភរិយា​ធ្វើពិធីទទួល​ស្គាល់​ការ​ប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួននឹងស្រឡាញ់គ្នាទៅ​វិញ​ទៅ​មក ជា​ពិសេស​ព្រះគ្រីស្តប្រោសប្រសិទ្ធិឲ្យសេចក្តីស្រឡាញ់នោះ​បាន​វិសុទ្ធថែមទៀតផង ដោយ​អគ្គ​សញ្ញា​អាពាហ៍​ពិពាហ៍។ សេចក្តីស្រឡាញ់នោះនៅស្មោះភក្តីរលាយមិនបាន គឺភក្តី ទាំង​រូបកាយ ទាំងគំនិត ទាំងនៅគ្រា​ស្រណុក និងនៅគ្រាវេទនា។ ហេតុនេះសេចក្តីស្រឡាញ់់​បែប​នេះ ទាម​ទារ​មិន​ឲ្យ​លែង​លះគ្នា និង​មិន​ឲ្យក្បត់​ចិត្ត​គ្នា​បានឡើយ។ យើងត្រូវទទួលស្គាល់ថា ពេលគូស្វាមីភរិយាស្នេហាគ្នា​យ៉ាង​ពេញ​លក្ខណៈនោះ បុរស​និង​ស្រ្តី​មាន​កិត្តិយស​ដ៏ថ្លៃថ្នូរស្មើគ្នាក្នុងឋានៈជាបុគ្គល​ម្នាក់។ ភាពស្មើគ្នានោះ បង្ហាញ​យ៉ាង​ច្បាស់ថា ត្រូវមាន​គូ​ស្រករ​តែ​មួយគត់​ដូចព្រះអម្ចាស់បានបញ្ជាក់ស្រាប់ហើយ។ គូស្វាមីភរិយាជាគ្រីស្តបរិស័ទត្រូវ​មាន​ព្រហ្មវិហារ​ធម៌​យ៉ាងខ្លាំង ទើបអាចកាន់ តាមកាតព្វកិច្ច​របស់ខ្លួនដោយចិត្តព្យាយាម តាមតែព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅគេ។ហេតុ​នេះ បាន​ជា​ព្រះជាម្ចាស់ប្រោសប្រណី ឲ្យគូស្វាមីភរិយាមានសមត្ថភាពអាចរស់នៅ​បែប​វិសុទ្ធ​ នោះ​បាន។ អ្នក​ទាំងពីរត្រូវតែថែរក្សា​សេចក្តីស្រឡាញ់ឲ្យ កាន់តែខ្លាំងឡើង​ចេះអត់ទោសឲ្យគ្នាដោយចិត្តទូ​លាយ​ប្រុង​ខ្លួន​បូជា​ជីវិតសម្រាប់គូរបស់ខ្លួនគឺ​លះបង់ប្រយោន៍របស់ខ្លួនជានិច្ច។ អ្នកទាំងពីរត្រូវតែអង្វរព្រះជាម្ចាស់ សូម​ព្រះអង្គ​ប្រោសឲ្យគេមានសេចក្តីស្រឡាញ់​បែបនោះផង។

គ.   ត្រូវគោរពស្នេហាដ៏ពិតប្រាកដរបស់គូស្វាមីភរិយាយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ ប្រសិនបើ គូស្វាមីភរិយា​ជាគ្រីស្ត​បរិស័ទ​ផ្តល់​សក្ខីភាព​យ៉ាងប្រសើរអំពីចិត្តស្មោះភក្តី អំពីការរស់នៅយ៉ាងសុខដុមរមនា ប្រសិនបើគេ​ស៊ូប្តូរ​ជីវិត​អប់រំ​កូនៗ ប្រសិន​បើគេ​ទទួល​ខុសត្រូវឲ្យរបៀបរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា និងជាក្រុមគ្រួសារ​ប្រែជាថ្មី​តាម​សេចក្តី​ត្រូវការ​ក្នុងវិស័យវប្បធម៌ ចិត្តសាស្រ្ត និងសង្គម គេពិតជាជួយបង្កើតមតិសាធារណៈដ៏ត្រឹមត្រូវអំពី​សេចក្តី​ស្នេហា​នោះ។ ត្រូវបង្ហាត់យុវជន​ឲ្យទាន់​ពេលវេលា និងតាមសេចក្តីត្រូវការ អំពីកិត្តិយស​ដ៏ថ្លៃថ្នូរ​នៃ​សេចក្តី​ស្នេហា​ជា​គូស្វាមីភរិយា អំពីគោលដៅ និងអំពី​របៀប ប្រព្រឹត្តផងដែរ។បើអប់រំយុវជនក្នុង​រង្វង់ក្រុម​គ្រួសារ ទើបប្រសើរជាងទទួលការបង្ហាត់នៅកន្លែងផ្សេង។ ដូច្នេះយុវជន ដែលទទួលការ​អប់រំ​អំពី​ព្រហ្ម​ចរិយ​ធម៌ ដល់ពេលកំណត់ គេអាច​រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ រស់នៅជាគូស្វាមីភរិយាក្រោយ ពីបាន​រស់នៅ​យ៉ាង​ថ្លៃថ្នូរ​តាំង​ពី​ពេលភ្ជាប់ពាក្យមក។

៥០-គូស្វាមីភរិយាបន្តពូជ

ក.   លក្ខណៈផ្ទាល់នៃអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងស្នេហាជាគូស្វាមីភរិយាមានគោលដៅតម្រង់ទៅបន្តពូជនិងអប់រំកូន។ កូនៗ ជាអំណោយទានដ៏​ប្រសើរ​បំផុតនៃការរស់ជាគូស្វាមីភរិយា ហើយ​ក៏ជួយផ្តល់សេចក្តីសុខ​ដល់​ឪពុក​ម្តាយ​យ៉ាងខ្លាំង​ដែរ។ ព្រះជាម្ចាស់មានព្រះបន្ទូល​ដោយផ្ទាល់ព្រះអង្គថា “បើ​មនុស្សនៅតែឯង​មិនស្រួលទេ” (កណ ២,១៨)។ តាំងពីដើម​រៀង​មក ព្រះ​អង្គ​ប្រតិស្ឋានមនុស្សជាបុរសនិងជាស្រ្តី (មថ ១៩,៤) ព្រះអង្គក៏​សព្វព្រះហឫទ័យ​ឲ្យមនុស្សទទួល​ចំណែក​ពិសេស​ក្នុងកិច្ច​ប្រតិស្ឋានរបស់ព្រះអង្គ ហេតុនេះហើយបានជា​ព្រះអង្គ​ប្រទានពរឲ្យបុរសនិង​ស្រ្តី​ថា “ចូរបង្កើត កូនចៅ​ឲ្យបាន​កើន​ច្រើន​ឡើង” (កណ ១,២៨)។ដូច្នេះ ស្នេហា​ដ៏​ពិតប្រាកដ តាមការយល់​ឃើញ​យ៉ាង​ត្រឹមត្រូវ ដូច​រចនាសម្ពន្ធនៃ​ក្រុមគ្រួសារ ដែលហូរ​មក​ពី​ស្នេហា​នោះ ក៏​តម្រង់ទៅជួយឲ្យគូស្វាមីភរិយា​មាន​ចិត្ត​ទូលាយ​សហការ ជា​មួយ​ព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់​របស់​ព្រះអាទិករ និងរបស់ព្រះសង្រ្គោះ គឺព្រះអង្គមាន​បំណង​ចង់ពង្រីក​មហាគ្រួសារ​របស់​ព្រះអង្គ និងឲ្យមហា​គ្រួសារ​នោះ​កាន់តែប្រសើរឡើងៗ ដោយសារគេ។ ទោះជាយ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ ក៏​មិន​ត្រូវភ្លេច គោលដៅ​ឯទៀតៗ​នៃ​ការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា​ដែរ។

ខ.   គូស្វាមីភរិយា​មានភារកិច្ចផ្ទាល់នឹងបន្តជីវិត ហើយអប់រំកូន។ ត្រូវចាត់ទុកថាភារកិច្ចនេះជាបេសកកម្ម​របស់អ្នក​ទាំងពីរផ្ទាល់។ គូស្វាមីភរិយា​ដឹងខ្លួនថា គេជាសហការីនៃព្រះហឫទ័យស្រឡាញ់របស់ព្រះជាម្ចាស់​ជា​ព្រះ​អាទិករ ហាក់​ដូច​ជា​បកស្រាយព្រះហឫទ័យស្រឡាញ់នោះឲ្យអ្នកដទៃស្គាល់។ ហេតុនេះហើយបានជា គេត្រូវ​បំពេញបន្ទុកបន្តពូជទាំង​ទទួលការខុស​ត្រូវក្នុងឋានៈជាមនុស្សផង និងជាគ្រីស្តបរិស័ទផង។ ពេល​សម្រេច​ចិត្ត​បន្តពូជ​អ្នកទាំងពីរ​ត្រូវតែ​យល់​ព្រមនឹងគ្នា រួមគ្នា​ខិត​ខំរិះគិត សម្រេចចិត្ត​យ៉ាងទៀងត្រង់ ទាំងសុខចិត្ត​ស្តាប់​តាម​ព្រះបញ្ជារបស់ព្រះជាម្ចាស់​ដោយ​គោរព។ អ្នកទាំងពីរត្រូវរិះ​គិត​ថ្លឹងថ្លែងសេចក្តីសុខរបស់​ខ្លួន​ផ្ទាល់ សេចក្តី​សុខ​របស់កូនៗដែលកើតរួចហើយ ហើយ​សេចក្តីសុខកូនដែលនឹងកើត​នៅពេលអនាគត។ គេពិនិត្យ​ពិចារណា​អំពីសភាពការណ៍ខាងសម្ភារៈ និង​ខាង​វិញ្ញាណ​នា​សម័យ​គេរស់នៅនិងអំពី​សភាពការណ៍​របស់​ខ្លួន​គេ​ផ្ទាល់។ គេ​គិតគូរអំពីសេចក្តីសុខក្នុង​សហគមន៍ គ្រួសារ អំពីសេចក្តី​ត្រូវការ​របស់​សង្គមនៅនាលោកនេះ និង​អំពី​សេចក្តីត្រូវការ​របស់ព្រះសហគមន៍​ថែមទៀត​ផង។ គូស្វាមីភរិយាជា​គ្រីស្តបរិស័ទ​ត្រូវ​សម្រេចចិត្ត​បន្ត​ពូជ ដោយខ្លួនគេផ្តាល់តែម្តង នៅចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះជាម្ចាស់។ សូម​ឲ្យ​គូ​ស្វាមី​ភរិយា​ជាគ្រីស្តបរិស័ទ​ដឹង​ច្បាស់​ថា គេមិនអាចរស់នៅនិងប្រព្រឹត្តតាមអំពើចិត្តបានទេ តែគេ​មានកាតព្វកិច្ច​ប្រព្រឹត្ត​តាម​មនសិការ​របស់​ខ្លួន​ជានិច្ច គឺមនសិការដែលត្រូវស្របតាមធម្មវិន័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ សូមឲ្យគូស្វាមី​ភរិយា​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ស្តាប់​ការ​ណែនាំព្រះសហគមន៍ ដែលមានអំណាចអាចបកស្រាយធម្មវិន័យនោះ តាម​ពន្លឺនៃ​ដំណឹង​ល្អ។ ធម្ម​វិន័យ​របស់ព្រះជាម្ចាស់នេះ សម្តែងយ៉ាងច្បាស់អំពីអត្ថន័យស្នេហារបស់គូស្វាមីភរិយាការពារ​សេចក្តី ស្រឡាញ់ និងណែនាំសេចក្តីស្រឡាញ់នោះឲ្យមានលក្ខណៈជាមនុស្សយ៉ាងពិតប្រាកដ។ គូស្វាមីភរិយា​ត្រូវ​ផ្ញើ​ជីវិត​លើ​ព្រះជាម្ចាស់ដែលថែរក្សាពិភពលោក និងត្រូវអប់រំខ្លួនឲ្យមានចិត្តលះបង់បូជាជីវិត (១ករ៧, ៥)។ ហេតុ​នេះ​ហើយ បាន​ជា ពេលគូស្វាមីភរិយា​គ្រីស្តបរិស័ទ​ទទួល​ការ​ខុស​ត្រូវ​បំពេញ​មុខងារ​របស់​ខ្លួន​ជា​អ្នក​បន្តពូជ គេ​ទទួលការខុស​ត្រូវដោយ​ចិត្តទូលាយ ក្នុងឋានៈជាមនុស្សផង និងជាគ្រីស្តបរិស័ទផង។ ពេលនោះ គេ​លើកតម្កើងសិរីរុងរឿង​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ហើយ​តម្រង់ខ្លួនទៅជាមនុស្សពេញលក្ខណៈក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត។ ក្នុង​ចំណោមអស់អ្នកដែលបំពេញកិច្ចបន្តពូជ​ដែលព្រះ​ជាម្ចាស់បានផ្ញើទុកឲ្យបំពេញនោះ ត្រូវចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ពិសេស​ចំពោះអ្នកដែលព្រមពៀងគ្នា ក្រោយពីបានពិគ្រោះ​ជា​មួយគ្នា សុខ​ចិត្តបង្កើតកូនឲ្យបានច្រើន និង​អប់រំ​ឲ្យបានថ្លៃថ្នូរដោយចិត្តទូលាយ។

គ.   ប៉ុន្តែ ព្រះជាម្ចាស់តែងតាំងការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា​មិនគ្រាន់តែសម្រាប់បន្តពូជប៉ុណ្ណោះទេ។ លក្ខណៈ​ផ្ទាល់​របស់​សម្ពន្ធមេត្រីចងបុរសនិងស្រ្តីដែលស្រាយមិនបាន ហើយសេចក្តីសុខរបស់កូនៗ ទាមទារឲ្យ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​របស់​គូស្វាមីភរិយា​បានទៀងត្រង់ និងរីកចម្រើនឡើងៗជាលំដាប់។ ហេតុនេះហើយ ត្រូវចាត់ការ​រស់​នៅ​របស់គូ​ស្វាមី​ភរិយា​ដែលគ្មានកូន ផ្ទុយ​នឹង​បំណងប្រាថ្នាយ៉ាងខ្លាំងរបស់គេ ទុក​ជាសហគមន៍​មួយ និង​ជា​ការ​រួបរួមទាំងស្រុង​ប្រចាំជីវិតដែល​នៅតែមានតម្លៃយ៉ាងថ្លៃថ្នូរ និងមិនអាចស្រាយបានដែរ។

៥១- ស្នេហារបស់គូស្វាមីភរិយា​និងការគោរពជីវិត។

ក.   មហាសន្និបាតដឹងច្បាស់ថា សព្វថ្ងៃគូស្វាមីភរិយា ដែលមានបំណង​ចង់ណែនាំ​ការរស់​នៅ​របស់​ខ្លួន​យ៉ាង​សមរម្យ ត្រូវតែប្រឈមមុខជាញឹកញាប់នឹងសភាពការណ៍ជីវភាពខ្លះៗមិនស្រួល គ្មានលទ្ធភាព​អាច​បង្កើន​ចំនួន​កូន​របស់ខ្លួន​បាន​ឡើយ ​យ៉ាងហោចណាស់ក្នុងរយៈពេលមួយប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុនេះ គេពិបាកប្រព្រឹត្ត​តាម​សេចក្តីស្នេហា​ដ៏ស្មោះភក្តី​របស់​គេ និងរួមរស់​យ៉ាង​ពេញលេញ​តាម​ឋានៈជាគូស្វាមីភរិយាដែរ។ ប្រសិនបើគូ​ស្វាមី​ភរិយា​ដាច់រួមបវេណី គេ​ប្រហែល​ពិបាក​ស្រឡាញ់​គ្នាយ៉ាងស្មោះភក្តី ហើយក៏អាច​បណ្តាល​ឲ្យ​សេចក្តី​សុខ​របស់​កូនៗពិបាកដែរ។ នៅក្នុង​ករណី​នោះ ការអប់រំ​កូនៗក៏​សែន​ពិបាក ហើយគូស្វាមីភរិយា​ប្រហែល​នឹង​ខ្វះ​សេចក្តីក្លាហានទទួលកូននៅពេល​ក្រោយត​ទៅ​ទៀត។

ខ.   មានគូស្វាមីភរិយាខ្លះ ហ៊ានដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះតាមរបៀបទុច្ចរិតខុសវិន័យ រហូតដល់ហ៊ាន​សម្លាប់កូន​ទៅ​ទៀត។ ព្រះសហគមន៍សូមរំឭកថា វិន័យទាំងប៉ុន្មានរបស់ព្រះជាម្ចាស់ណែនាំអំពីការបន្តជីវិត និងវិន័យ​ដែល​ជួយឲ្យ​សេចក្តី ស្រឡាញ់​ដ៏ពិតប្រាកដរបស់គូស្វាមីភរិយាចម្រើនឡើង មិនទាស់ទែងគ្នាឡើយ។

គ.   ព្រះជាម្ចាស់​ជាប្រភពនៃជីវិត ព្រះអង្គបានផ្ញើមុខងារបន្តជីវិ​តឲ្យមនុស្សលោក ជាមុខងារដ៏ប្រសើរថ្លៃថ្នូរ។ មនុស្ស​ត្រូវ តែបំពេញមុខងារនេះតាមរបៀបគាប់ព្រះហឫទ័យព្រះអង្គ។ ហេតុនេះហើយបានជា​ត្រូវរក្សា​ទុក​ជីវិត​តាំងតែពីពេល​ទារកចាប់ផ្ទៃមក ដោយ​យកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងបំផុត។ ការពន្លូតកូន ឬការធ្វើឃាតកូន ពិត​ជាបទឧក្រិដ្ឋដ៏​អប្រិយ​គួរឲ្យស្អប់ខ្ពើមណាស់។គុណ​សម្បត្តិរបស់​មនុស្ស ដែលមាន​ភេទ និង​ដែល​មាន​អំណាច​អាច​បង្កើតកូន​ប្រសើរ​អស្ចារ្យ ច្រើនជាងគុណសម្បត្តិ​សត្វ​ឯទៀតៗដែលមានជីវិតកម្រិតទាប។ ហេតុ​នេះ​ហើយ បានជាគូស្វាមីភរិយា​ត្រូវ​គោរពកាយ វិការពិសេស​ដែលខ្លួនប្រព្រឹត្តសម្រាប់បន្ត​ជីវិតយ៉ាង​ខ្លាំង​ឲ្យ​បាន​ស្របតាមតម្លៃថ្លៃថ្នូរដ៏ពិតប្រាកដ​របស់​មនុស្ស។ ពេល​គូស្វាមីភរិយាត្រូវសម្រួលស្នេហា នឹងការបន្ត​ជីវិត​ក្នុង​ឋានៈជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ​នោះ ត្រូវនឹកគិតថា​ចរិយាសីលធម៌ក្នុង ការ​ប្រព្រឹត្ត​មិន​អាស្រ័យ​តែ​លើ​ចិត្ត​គំនិតដ៏ស្មោះត្រង់របស់គេ ឬមិនអាស្រ័យដោយគេថ្លឹងថ្លែង​មូលហេតុ​ផ្សេងៗប៉ុណ្ណោះទេ តែត្រូវ​សម្រេច​ចរិយា​សីលធម៌តាមកត្តាខ្លះដែលប្រកែកមិនបាន ដែលហូរមកពី​លក្ខណៈ​របស់បុគ្គលនិងសភាព នៃកិច្ចការ​ដែល​គេ​ប្រព្រឹត្ត​នោះ​វិញ។ លក្ខណៈសម្រាប់ថ្លឹងថ្លែងវិនិច្ឆ័យទាំងនោះ ក៏គោរព​អត្ថន័យ​របស់គូស្វាមីភរិយា ដែល​ប្រគល់​ខ្លួន​ឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក និងអត្ថន័យនៃកិច្ចបន្តជីវិត ស្របតាមលក្ខណៈ​ខ្លួនគេ​ជាមនុស្ស ក្នុង​បរិយាកាស នៃសេចក្តីស្រឡាញ់យ៉ាងពិតប្រាកដ។ប្រសិនបើ​គូស្វាមីភរិយា​មិន​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ព្រហ្មចារិយធម៌​ដោយ​ចិត្តស្មោះទេ គេមិន​អាចសម្រេចដូច្នេះបានឡើយ។ អំពីការពន្យា​រកំណើត​កូន បុត្រធីតា​នៃ​ព្រះ​សហ​គមន៍ ដែល​អនុវត្ត​តាមគោល​ការណ៍​ព្រះសហគមន៍ គ្មានសិទ្ធិប្រព្រឹត្តតាមមាគ៌ាដែល​ការ​ណែនាំ​ព្រះ​សហគមន៍​មិន​យល់ព្រមនោះទេ ព្រោះ​ការ​ណែ​នាំ​នេះមាន​តូនាទីបកស្រាយធម្មវិន័យរបស់ព្រះជាម្ចាស់។

ឃ.  សូមឲ្យមនុស្សទាំងអស់ជ្រាបយ៉ាងច្បាស់ថា មិនត្រូវនឹកគិតអំពីជីវិតមនុស្ស និងអំពី​បន្ទុក​បន្តពូជ​នោះ ដោយ​នឹក​ត្រឹមតែ ពីលោកនេះប៉ុណ្ណោះទេ ហើយក៏គ្មានអត្ថន័យយ៉ាងពេញលេញត្រឹមតែក្នុង​លោកនេះដែរ។ ត្រូវ​រិះគិត​អំពី​ជីវិត មនុស្ស​និង​បន្ទុក​នៃការបន្តពូជ ដោយនឹកជានិច្ចដល់វាសនារបស់មនុស្ស ជាវាសនា ដែល​នៅ​ស្ថិតស្ថេរ​អស់កល្បជា​និច្ចវិញ។

៥២- មនុស្សទាំងអស់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹងតម្លៃនៃការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា និងជាក្រុមគ្រួសារ

ក.   ក្រុមគ្រួសារហាក់ដូចជាសាលាអប់រំមនុស្សឲ្យចម្រើនឡើង។ ក៏ប៉ន្តែ ក្រុមគ្រួសារនេះ ទាមទារ​ឲ្យ​សមាជិក​ទាំង​អស់​រួបរួម​គ្នាដោយចិត្តថ្លើមតែមួយ ឲ្យគូស្វាមីភរិយាចែករំលែកគំនិតយោបល់របស់ខ្លួន ហើយក៏ទាមទារ​ឲ្យ​ឪពុក​ម្តាយ​យកចិត្ត​ទុក​ដាក់​រួម​សហការ​ក្នុងកិច្ចអប់រំកូនៗដែរ ទើបក្រុមគ្រួសារនេះ អាចទៅដល់ជីវិត​របស់​ខ្លួន​យ៉ាង​ពេញលេញ និងអាច​បំពេញ​បេសកកម្ម​របស់​ខ្លួនឲ្យបានពេញលក្ខណៈ។ ឪពុកត្រូវ​មានវត្តមាន​យ៉ាង​សកម្ម ទើបគាត់អាចជួយជាខ្លាំង​ក្នុង​ការ​អប់រំ កូនបាន។ ក៏​ប៉ុន្តែ កូនៗ ជាពិសេសកូនៗតូចជាងគេ ត្រូវការ​ម្តាយ​ជា​ចំាបាច់។ ហេតុនេះហើយ​បានជា​ត្រូវ​បណ្តោយ ឲ្យម្តាយមានលទ្ធភាពអាច​ថែ​ទាំក្រុម​គ្រួសារ​របស់ខ្លួន​បាន។ តែមិនត្រូវបំភ្លេចថា សិទ្ធិស្រ្តីកំពុងចម្រើនឡើងក្នុងសង្គម​ដែរ។ សូមអប់រំកូនៗយ៉ាងណា ដើម្បីឲ្យនៅ​ពេល​វា​ពេញវ័យ វា​ចេះទទួលខុសត្រូវ អាចតបឆ្លើយនឹងព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅ​គេ។ ប្រសិនបើ ព្រះអង្គ​ត្រាស់​ហៅ​ឲ្យគេកាន់សាសនា គេនឹងអាច​ជ្រើស​រើសរបៀបរស់នៅរបស់ខ្លួន។ ប្រសិន​បើ​គេ​រៀបអា​ពាហ៍ពិពាហ៍ ឲ្យ​គេ​អាច​បង្កើតក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួនផ្ទាល់បាន ដោយ​មាន​លក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់តាម​សីល​ធម៌ តាម​សង្គម និង​តាមសេដ្ឋកិច្ចទៀតផង។ ឪពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល មានភារកិច្ចណែនាំកូនៗដោយ​ទូន្មាន​គេ​ដោយ​ប្រាជ្ញា ក្នុងការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ទោះបី​យុវជនចូលចិត្តស្តាប់​គាត់ក្តី ក៏គាត់ត្រូវប្រយ័ត្ន កុំបង្ខំចិត្តគេ​ដោយ​ត្រង់ៗ ឬដោយប្រយោល ជំរុញគេឲ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ឬឲ្យជ្រើសរើសគូ​ស្រករ។

ខ.   ក្រុមគ្រួសារពិតជាកន្លែងដែលមនុស្សច្រើនតំណអាចជួបគ្នាបាន និងអាច​ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ឲ្យ​ទទួល​ប្រាជ្ញា​កាន់តែ​ទូលំ​ទូលាយ​ឡើងដែរ។ ក្រុមគ្រួសារក៏ពិតជាកន្លែងសម្រួលសិទ្ធិបុគ្គលម្នាក់ៗ ជាមួយសិទ្ធិបុគ្គល​ដទៃ​ទៀត​ក្នុងសង្គម​ផង។ ហេតុ​នេះ​ហើយ បានជាក្រុមគ្រួសារពិតជាគ្រឹះនៃសង្គមមែន។ អស់លោក​អ្នក​ដែល​មាន​ឥទ្ធិពល​លើសហគមន៍​នា​នានិងនៅលើ​ក្រុម​ផ្សេងៗក្នុងសង្គម ត្រូវ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់ពង្រឹងការ​រស់នៅ​ជា​គូស្វាមី​ភរិយា និងក្រុមគ្រួសារយ៉ាង​សកម្ម។ សូមឲ្យ​រដ្ឋអំណាចទទួល​ស្គាល់លក្ខណៈ​ដ៏ពិតប្រាកដ​នៃការរស់​នៅ​ជា​គូស្វាមីភរិយា និងជាក្រុមគ្រួសារថែ​រក្សា​ការពារ និង​ធ្វើ​ឲ្យការរស់នៅជាគូស្វា​មីភរិយា និង​ជាក្រុមគ្រួសារ​ចម្រើន​ឡើង ការពារសីលធម៌សាធារណៈ និង​ជួយ​ជីវភាព​ក្រុម​គ្រួសារ​ទៀតផង។ សូមឲ្យ​រដ្ឋអំណាច​ចាត់​ទុក​ថា ការទាំងនោះជាកាតព្វកិច្ចដ៏សក្ការៈរបស់ខ្លួន។ ត្រូវ​ធានា​សិទ្ធិ​ឪពុក​ម្តាយ​ឲ្យបង្កើតកូន និងសិទ្ធិឲ្យអប់រំ​កូនៗ​ក្នុង​រង្វង់ក្រុមគ្រួសារដែរ។ត្រូវបង្កើតក្បួនច្បាប់និងឲ្យមានក្រុម​ផ្សេង​ៗ ដើម្បីការពារនិងផ្តល់ជំនួយ​តាម​សេចក្តី​ត្រូវការ ដល់អស់អ្នកដែលបាត់បង់ក្រុម​គ្រួសារ ដែលគួរឲ្យ​អាណិត។

គ.   គ្រីស្តបរិស័ទចេះ​ប្រើ​ប្រាស់​ពេល​វេលា (អភ ៥,១៦ កូឡ ៤,៥) ត្រូវ​វែកញែកអ្វីៗដែលនៅស្ថិតស្ថេរអស់កល្ប​ជានិច្ច និង​អ្វីៗដែលតែងតែប្រែប្រួល ហើយត្រូវពង្រឹងតម្លៃនៃការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយា និងជាក្រុម​គ្រួសារ​យ៉ាង​សកម្ម។ គេនឹង​ផ្តល់​សក្ខីភាពអំពីការរស់នៅរបស់ខ្លួនគេផ្ទាល់ផង និងដោយ​រួមសហការជាមួយ​អស់​មនុស្ស ដែលមានឆន្ទៈល្អផង។ ធ្វើ​ដូច្នេះ​គេដកសេចក្តីពិបាកចេញពីក្រុមគ្រួសារ ផ្គត់ផ្គង់សេចក្តីត្រូវការ​របស់​ក្រុម​គ្រួសារ និងធានាឲ្យក្រុមគ្រួសារទាំងនោះ​ទទួល​អត្ថប្រយាជន៍នៃ​សម័យទំនើបដូចគេដែរ។ គំនិតទូទៅ​របស់​គ្រីស្ត​បរិស័ទ មនសិការដ៏ទៀងត្រង់របស់មនុស្ស​លោក​ខាង​សីលធម៌ ប្រាជ្ញា និងសមត្ថភាព​របស់​អស់​អ្នក​ដែល​រៀនខាងវិទ្យាសាសនា មុខជានឹងជួយយ៉ាងខ្លាំងឲ្យគោល​ការណ៍​ទាំងនោះបានសម្រេច។

ឃ.  អ្នកបច្ចេកទេសខាងវិទ្យាសាស្រ្ត ជាពិសេស​អ្នកបច្ចេកទេសខាងជីវវិទ្យា វិជ្ជាពេទ្យ សង្គមវិទ្យា ចិត្តវិទ្យា សុទ្ធតែ​អាច​ជួយ ពង្រឹងការរស់នៅជាគូស្វាមីភរិយានិងក្រុមគ្រួសារ និងជួយធ្វើឲ្យមនសិការបានស្ងប់ស្ងៀម។ អ្នក​បច្ចេកទេស​ទាំងនោះ អាច​ធ្វើការសិក្សាសំដៅទៅទិសដៅតែមួយ និងយកចិត្តទុក​ដាក់​បញ្ជាក់​កាន់តែ​ច្បាស់​អំពី​សភាពការណ៍ ដែលជួយ​មនុស្សក្នុងកិច្ច​ពន្យារ​កំណើតកូនផង។

ង.   អស់លោកបូជាចារ្យដែលទទួលការអប់រំអំពីក្រុមគ្រួសារ មានភារកិច្ចជួយគាំទ្រគូស្វាមីភរិយា ឲ្យរស់នៅតាម​ឋានៈ​របស់​ខ្លួនជារបៀបរស់នៅដែលព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅគេ។ ត្រូវ​ជួយគេតាមមធ្យាបាយ​ផ្សេងៗ​នៃ​ការ​ណែនាំ ដោយ​ធ្វើពិធី​អត្ថាធិប្បាយព្រះបន្ទូលព្រះជាម្ចាស់ជូនគេ ដោយធ្វើពិធីគោរពប្រណិប័តន៍ផ្សេងៗ និង​ដោយ​ផ្តល់​ជំនួយឯទៀតៗ​ខាង​ព្រះវិញ្ញាណ​ផង។ត្រូវមានចិត្តមេត្តានិងអត់​ធ្មត់ខន្តី ជួយ​ពង្រឹង​គេឲ្យ​ឆ្លង​កាត់​ការ​ពិបាក​នានារបស់គេ។ ត្រូវលើក​ទឹកចិត្ត​គេ​ដោយ​ចិត្ត​ស្រឡាញ់ ដើម្បីឲ្យគេទៅជា​ក្រុម​គ្រួសារបញ្ចេញ​រស្មីដ៏​ត្រចះ​ត្រចង់អំពីសុខដុមរមនាយ៉ាងពិតប្រាកដ។

ច.   មានអង្គការផ្សេងៗ ដូចជាសមាគមក្រុមគ្រួសារ យកចិត្តទុកដាក់បង្រៀនលទ្ធិនៃគ្រីស្តសាសនា និងមាន​សកម្មភាព បង្រៀនយុវជន និងគូស្វាមីភរិយាជាពិសេសគូស្វាមីភរិយាថ្មីៗ ឲ្យរស់នៅជាក្រុមគ្រួសារ ក្នុងសង្គម និង​ឲ្យ​ទៅជាគ្រីស្ត ទូតថែមទៀតផង។

ឆ.   នៅទីបញ្ចប់ សូមឲ្យគូស្វាមីភរិយា ដែលព្រះជាម្ចាស់ប្រតិស្ឋានឲ្យមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គដែលមាន​ព្រះ​ជន្ម​គង់​នៅ គឺគូស្វាមីភរិយាដែលរស់នៅតាមរបៀបរៀបរយដ៏ពិតប្រាកដ សូមរួមគ្នាដោយចិត្តថ្លើមតែមួយ មាន​គំនិត​តែមួយ ជួយគ្នា​ឲ្យបានវិសុទ្ធទៅវិញទៅមក។ សូមដើរតាមព្រះគ្រីស្ត ជាដើម​កំណើត​នៃជីវិត (រម ៥,១៥ និង​១៨ ៦,៥-១១; កាឡ ២,២០)ទាំងឆ្លងកាត់អំណរសប្បាយ ទាំងបូជាជីវិត​តាមតែព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់ហៅ​ឲ្យ​រស់​នៅ​ជា​គូស្វាមី​ភរិយា​នោះ។ ដោយសេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏ស្មោះភក្តីថែមទៀត សូមឲ្យគូស្វាមីភរិយាទាំងនោះ​ទៅជាសាក្សីអំពី​គម្រោងការ​ដ៏អស្ចារ្យ​នៃ​ព្រះហឫទ័យស្រឡាញ់ ដែលព្រះអម្ចាស់បាន​សម្តែង​ឲ្យមនុស្ស​លោក​ស្គាល់ ដោយព្រះអង្គ​សោយ​ទិវង្គត​និងមាន​ព្រះ​ជន្មថ្មីដ៏រុងរឿង។ (ភាគទី២)

៣. មនុស្សរស់នៅក្នុងសង្គម

មនុស្ស​ជាបុគ្គលមួយ ដែល​រស់​នៅ​​ក្នុង​សង្គម។ ប្រសិនបើមនុស្ស​គ្មាន​ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ គេមិនអាចរស់នៅ​បាន​ទេ ហើយគេ​ក៏មិនអាច​ធ្វើ​ឲ្យ​​ទេពកោសល្យ​របស់ខ្លួនចម្រើន​ឡើង​បានដែរ។ មនុស្សយើងទៅជាមនុស្សពេញ​លក្ខណៈអោយតែយើងចេះរួមជាមួយគ្នាក្នុងសង្គម។

តាម “អំណរ និងក្តីសង្ឃឹម”៖

២៤- ព្រះជាម្ចាស់បានត្រាស់ហៅមនុស្សឲ្យមានលក្ខណៈជាសង្គម

ក.   ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះបិតា ថែរក្សាការពារមនុស្សទាំងអស់ជាបុត្រធីតារបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះ​អង្គ​សព្វ​ព្រះហឫទ័យ​ឲ្យ​មនុស្ស​ទាំង​អស់ចូលរួមជាមហាគ្រួសារតែមួយ និងរាប់គ្នាទុកជាបងប្អូនទៅវិញ​ទៅមក។ ព្រះអង្គ​បាន​ប្រតិស្ឋាន​មនុស្ស​ទាំង​អស់​ឲ្យមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ “ព្រះអង្គ​ប្រទាន​ឲ្យ​ប្រជាជាតិ​នានា​កើត​ចេញ​មក​ពី​មនុស្ស​តែ​ម្នាក់‌ហើយ​ឲ្យគេ​រស់​នៅ​ពាស​ពេញ​លើ​ផែនដី​ទាំងមូល” (កក ១៧,២៦)។ ព្រះជាម្ចាស់​ត្រាស់​ហៅ​ឲ្យ​មនុស្សទាំងអស់មានទិសដៅតែមួយ​គត់ គឺព្រះអង្គតែម្តង។

ខ.   ហេតុនេះហើយបានជាសេចក្តីស្រឡាញ់ចំពោះព្រះជាម្ចាស់និងចំពោះអ្នកដទៃ ជាវិន័យទីមួយ​ដ៏សំខាន់​ជាង​គេ។ ក្នុង​ព្រះ​គម្ពីរមានចែងថាការស្រឡាញ់ព្រះជាម្ចាស់ មិនអាចបែកចេញពីការស្រឡាញ់អ្នកដទៃទេ។ វិន័យ​ឯទៀត​ៗ​‌‌​សង្ខេប​មក​ជាវិន័យតែមួយនេះ​ថា “ចូរស្រឡាញ់អ្នកឯទៀតៗ​ឲ្យបានដូច​ស្រឡាញ់ខ្លួនឯងដែរ...”។ “សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​នាំឲ្យ​ប្រតិបត្តិ​តាមវិន័យបានពេញលក្ខណៈ” (រម ១៣,១០; ១យហ ៤,២០)។ សេចក្តីនេះ​មាន​សារៈសំខាន់​ជា​ទី​បំផុតនិង ជាក់ស្តែង​សម្រាប់មនុស្សលោកដែលកាន់តែពឹងផ្អែកគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុង​ពិភពលោក ដែលកាន់តែរួម​គ្នា​ជា​ធ្លុង​តែ​មួយ។

គ.   សូមរិះគិតឲ្យបានជ្រៅជាងទៅទៀត។ ពេលព្រះអម្ចាស់យេស៊ូអង្វរព្រះបិតា ព្រះអង្គ“សូមឲ្យ​មនុស្ស​ទាំងអស់​រួម​ជា​អង្គ​តែ​មួយ ដូច​យើងជាអង្គតែមួយដែរ​” (យហ ១៧,២១.២២)។ព្រះយេស៊ូប្រទាន​ទស្សនៈ​មួយ ដែល​ប្រាជ្ញា​មនុស្ស​លោក​គិត​មិនដល់ គឺ​ព្រះអង្គដូចជាផ្តល់គំនិតថា ពេលបុត្រធីតារបស់ព្រះជាម្ចាស់រួបរួមគ្នា​ក្នុង​សេចក្តី​ពិត និងក្នុង​សេចក្តី​ស្រឡាញ់គឺគេរួបរួមគ្នាម្យ៉ាង​ដូចព្រះបិតាព្រះបុត្រា និងព្រះវិញ្ញាណរួបរួមគ្នាដែរ។ ដោយ​មនុស្ស​បានដូចព្រះ​ត្រៃឯក ដូច្នេះ មនុស្សមានសមត្ថភាព​នឹងស្គាល់លក្ខណៈរបស់​ខ្លួន​បាន​យ៉ាងពេញ​លេញ ហើយលុះត្រាតែគេ​ប្រគល់​ខ្លួនឲ្យ​អ្នក​ដទៃ ដោយ​មិនរក​ប្រយោជន៍ផ្ទាល់​ខ្លួនសោះ (លក ១៧,៣៣) ព្រោះ​ព្រះជាម្ចាស់សព្វព្រះ​ហឫទ័យ​ប្រតិស្ឋានមនុស្ស ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់តែខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ ខុសប្លែក​ពី​សត្វលោកឯទៀតៗទាំងអស់។

២៥- បុគ្គលម្នាក់​ៗនិងសង្គមមនុស្សជំពាក់ជំពិនជាមួយគ្នា

ក.   មនុស្សមានលក្ខណៈជាសង្គម។ លក្ខណៈនោះបង្ហាញយ៉ាងជាក់ច្បាស់ថា ការអភិវឌ្ឍន៍បុគ្គលម្នាក់ៗ និង​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គមជំពាក់ជំពិនគ្នាទៅវិញទៅមក។ បុគ្គលម្នាក់ៗតាមសភាពរបស់ខ្លួនជាមនុស្ស ត្រូវរស់នៅ​ក្នុង​សង្គម ជាតម្រូវការដ៏​ចាំ​បាច់។ប៉ុន្តែ មនុស្សជា (និងត្រូវជា) ដើមកំណើត ជាប្រធាន និងជា​ទិសដៅ​របស់​ស្ថាប័ន​ទាំងអស់។ ការ​រស់នៅ​ក្នុង​សង្គមមិន​មែនបន្ថែមអ្វីលើលក្ខណៈមនុស្សទេ។ មនុស្ស​ចម្រើន​ឡើង​គ្រប់​វិស័យ នឹងអាចទៅដល់​ទិសដៅ​កំណត់​រ​បស់​ខ្លួន​បាន លុះត្រាតែខ្លួនមាន​ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ ជួយ​បម្រើ​គ្នា​ទៅវិញទៅមក និង​និយាយ​សន្ទនា​ជាមួយមនុស្ស​ជា​បង​ប្អូន។

ខ.   មនុស្សត្រូវការចំណងខាងសង្គមជាចំាបាច់ ដើម្បីបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ខ្លួនចម្រើនឡើង។ ក្នុង​ចំណោម​ចំណង​ទាំង​នោះ​ក្រុមគ្រួសារនិងសហគមន៍រស់នៅក្នុងភូមិស្រុក ទាក់ទិន​ចំៗ​នឹង​លក្ខណៈ​ដ៏ជ្រៅ​របស់​មនុស្ស។ មា​នចំណង​ខ្លះមក​ពី​សេរីភាពនៃសេចក្តីប៉ងប្រាថ្នារបស់ខ្លួន។ សព្វថ្ងៃ​មាន​កត្តាផ្សេងៗ​បណោ្តយឲ្យ​ទំនាក់​ទំនង​រវាង​មនុស្ស​និងមនុស្ស និងការ ជំពាក់ជំពិនទៅវិញទៅមក មានកាន់តែច្រើនឡើងឥតឈប់ឈរ។ ហេតុនេះហើយ បានជា​កើត​សមាគម និង​ស្ថាប័ន​ផ្សេងៗតាមសិទ្ធិឯកជនឬសិទ្ធិសាធារណៈ។ យើង​តែង​តែ​ហៅ​ការនេះថា “សង្គមនិយកម្ម”។ គង់តែ “សង្គមនិយកម្ម”​នេះ​បណ្តាលឲ្យកើតវិបត្តិ​ខ្លះក៏ប៉ុន្តែ​នាំ​ប្រយោជន៍​ជា​ច្រើន ដែលផ្តល់​លទ្ធភាពឲ្យមនុស្សពង្រឹង​បុគ្គលិក​លក្ខណៈរបស់ខ្លួន និងបណ្តាល​ឲ្យ​គុណសម្បត្តិរបស់​គេ​ចម្រើន​ឡើង ហើយធានាសិទ្ធិថែមទៀត។

គ.   បុគ្គលម្នាក់ៗទទួលផលប្រយោជន៍ជាច្រើនពីការរស់នៅក្នុងសង្គម ដើម្បីឲ្យខ្លួនសម្រេចតាមគោលដៅនៃជីវិត​ដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់បាន​កំណត់ទុក សូម្បីតែគោលដៅខាងសាសនាក្តី ក៏ការរស់នៅក្នុងសង្គមជួយដែរ។ក៏ប៉ុន្តែ​យើង​ត្រូវទទួល​ស្គាល់​ថា មនុស្សជាច្រើនបែរចេញពីការប្រព្រឹត្ត​អំពើល្អ ទៅប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់វិញ ដោយសារ​ការ​ទាក់ទាញពីបរិស្ថាន​ក្នុងសង្គម ជាកន្លែងគេធ្លាប់រស់នៅតាំងពីកើតមក។ យើង​ឃើញ​ជា​ញឹកញាប់ថា គេ​ប្រព្រឹត្ត​ខុស​គន្លងក្នុង​ការ​រស់​នៅក្នុង​សង្គម មកពីមានការតឹងតែងក្នុងរចនាសម្ពន្ធសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយនិង​សង្គម។ ប៉ុន្តែ បើយើងរក​មូលហេតុ​យ៉ាង ជ្រៅជាង គឺគេប្រព្រឹត្តខុសគន្លងមកពីមនុស្សមានអំណួត និងគេ​គិត​តែ​ពី​ខ្លួន​ឯង បណ្តាលឲ្យខូច​ដល់​បរិយាកាស​ក្នុង​សង្គម។ តាំងពីកើតមក មនុស្ស​មាន​ទំនោរ ដែល​នាំ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​បាបរួចហើយ ប៉ុន្តែ​បើអំពើបាប​បាន​បង្ខូចរបៀប​រៀប​រយរបស់​ពិភព​លោក​ថែមទៀត គេមានមូល​ហេតុ​ថ្មីៗ ទាក់ទាញឲ្យគេប្រព្រឹត្តអំពើ​បាប។ប្រសិន​បើ​គេមិនខិតខំយ៉ាង​ខ្លាំង ហើយបើគ្មាន​ព្រះជាម្ចាស់ជួយ​ប្រោស​ប្រណី គេមិនអាចឈ្នះទំនោរអាក្រក់ទាំងនោះ​បាន​ឡើយ។

២៦- ត្រូវគិតគូររកប្រយោជន៍រួម

ក.   ចំណងមនុស្សនឹងមនុស្សរឹតតែខ្លាំងឡើងបន្តិចម្តងៗ ហើយលាតសន្ធឹងទៅលើពិភពលោកទាំងមូល។ ហេតុ​នេះ​ហើយ​បានជា ប្រយោជន៍រួមក៏លាតត្រដាងទៅលើពិភពលោកទាំងមូលកាន់តែសកល ហើយ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​សិទ្ធ​និង ភារកិច្ច​របស់មនុស្សជាតិទាំងមូល។ ពាក្យ “ប្រយោជន៍រួម” មានន័យថា លក្ខណៈ​ទាំងប៉ុន្មាន​ក្នុង​សង្គម ដែលហុចឲ្យទាំង​ក្រុម​ផ្សេងៗ ទាំងសមាជិកនីមួយៗនៃក្រុមទាំងនោះ អាច​បានពេញលក្ខណៈកាន់តែ​ពេញលេញ​និង​កាន់​តែស្រួល​ឡើង។ក្រុម​នីមួយៗត្រូវយល់ដល់សេចក្តីត្រូវការ និងដល់​សេចក្តីប៉ង​ប្រាថ្នា​ដ៏​ត្រឹម​ត្រូវ​នៃក្រុមឯទៀតៗហើយក៏ត្រូវ យល់​ដល់ប្រយោជន៍​រួមនៃ​ក្រុម​គ្រួសារ​មនុស្សទាំងអស់។

ខ.   នៅពេលជាមួយគ្នានេះ មនុស្សយល់កាន់តែច្បាស់អំពីកិត្តិយសដ៏ថ្លៃថ្នូរបំផុតរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ដែលមានតម្លៃ​លើស​អ្វីៗ​ទាំងអស់ ហើយដែលមានសិទ្ធិនិងភារកិច្ចនៅគ្រប់កន្លែងក្នុងពិភពលោក គ្មាននរណា​មានសិទ្ធិ​រំលោភ​បាន។ ហេតុនេះ​ហើយ ត្រូវរកមធ្យោបាយធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យមនុស្សអាច​ឈាន​ទៅដល់អ្វីៗ ដែល​ខ្លួន​ត្រូវ​ការ ដើម្បីរស់នៅ​តាម​របៀប​សម​នឹងឋានៈខ្លួនជាមនុស្សដ៏ពិតប្រាកដ។ ឧបមាថា ឲ្យគេមានចំណីអាហារ សម្លៀក​បំពាក់ ផ្ទះនៅសិទ្ធិជ្រើសរើស​របៀប​រស់នៅ​ដោយសេរី បង្កើតក្រុមគ្រួសារ សិទ្ធិរៀនសូត្រ មាន​ការងារ​ធ្វើ មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ សិទ្ធិឲ្យគេគោរព ឲ្យ​មាន​ពត៌មានដ៏សមរម្យ ឲ្យមានសិទ្ធិប្រព្រឹត្តតាម​មនសិការ​ដ៏​ត្រឹម​ត្រូវ​របស់​ខ្លួន ឲ្យមាន​សិទ្ធការពារការរស់នៅផ្ទាល់ខ្លួន និងឲ្យមានសេរីភាព​ត្រឹម​ត្រូវ មានសេរីភាព​ខាងសាសនា​ជាដើម។

គ.   ហេតុនេះរបៀបរៀបរយក្នុងសង្គមនិងការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម ត្រូវបែរទៅរកប្រយោជន៍របស់បុគ្គលជានិច្ច ព្រោះវត្ថុ​ត្រូវ​ស្ថិត​នៅក្រោម​ចំណុះរបស់បុគ្គល បុគ្គលមិនត្រូវស្ថិតនៅ​ក្រោមចំណុះរបស់វត្ថុទេ។ ព្រះអម្ចាស់ប្រទាន​យោបល់​ដោយ​មាន​ព្រះបន្ទូលថា “ព្រះ​ជាម្ចាស់​បាន​បង្កើត​ថ្ងៃ​សប្ប័ទដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​មនុស្សព្រះអង្គ​មិន​បាន​បង្កើត​មនុស្ស​ដើម្បី​ឲ្យ​បម្រើ​ថ្ងៃ​សប្ប័ទ​ឡើយ” (មក ២,២៧)។ ត្រូវ​យកព្រះបញ្ជា​នេះ មក​អនុវត្ត​ក្នុង​វិស័យ​ផ្សេងៗ គឺត្រូវយកសេចក្តីពិតធ្វើ​ជាគ្រឹះក្នុងការកសាងសង្គម​តាមយុត្តិធម៌។ ព្រះបញ្ជានេះ ត្រូវ​មាន​ជីវិត​រស់រវើក​ដោយសេចក្តីស្រឡាញ់ ហើយ​ឲ្យ​កាន់​តែស្រប​តាមលក្ខណៈ​ជាមនុស្ស​ដែល​ប្រកបដោយសេរីភាព។ យើង​ត្រូវខិតខំប្រែចិត្តគំនិតមនុស្ស ហើយ​ផ្លាស់ប្តូរ​សង្គម​ស្ទើរតែទាំងស្រុង។

ង.   ព្រះវិញ្ញាណរបស់ព្រះជាម្ចាស់ណែនាំពេលវេលា និងប្រែទ្រង់ទ្រាយនៃផែនដី តាមព្រះហឫទ័យមេត្តាករុណា​ថែរក្សា​ពិភព​លោកជា​និច្ច។ ព្រះវិញ្ញាណស្ថិតនៅការវិវឌ្ឍន៍នោះ។ ដំណឹងល្អដែលប្រៀបដូចជាមេក្នុងម្សៅ គឺ​បាន​បង្កើត និងនៅ​តែបង្កើត ឲ្យមនុស្សមានបំណងទាមទារកិត្តិយសដ៏ថ្លៃថ្នូរ​ឃាត់មិនបាន។

៤. ព្រះគ្រីស្តសម្ដែងព្រះជាម្ចាស់ផង មនុស្សផង

ព្រះគ្រីស្តយាងមក ដើម្បីសម្ដែងឋានៈថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្ស។ ដោយសារព្រះគ្រីស្តបន្ទាប់ខ្លួន មនុស្សក៏ត្រូវគេលើកតម្កើង។ ព្រះគ្រីស្តមិនមែនជាគូប្រឆាំងនឹងមនុស្ស ប៉ុន្តែបំភ្លឺជីវិតរបស់មនុស្សទៅវិញ។ ព្រះ​គ្រីស្តជាមនុស្សថ្មី​ស្រប​តាម​គម្រោង   កា​រណ៍​ដើមរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ អ្នកណាឃើញព្រះគ្រីស្ត អ្នកនោះ​ក៏​ឃើញមនុស្សថ្មីដែរ។ ព្រះគ្រីស្តសម្ដែង​អោយ​យើង​យល់​ថា ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅយើងអោយទៅជាព្រះគ្រីស្តថ្មីម្នាក់ៗ ដើម្បីទទួលការ​សង្រ្គោះ។

តាម “អំណរ និងក្តីសង្ឃឹម”៖

២២- ព្រះគ្រីស្តជាមនុស្សថ្មី

ក.   តាមពិត ប្រសិនបើយើងចង់យល់ខ្លះៗអំពីការអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្ស យើងត្រូវតែរិះគិតក្នុងពន្លឺនៃ​គម្រោង​ការ​ដ៏​អស្ចារ្យ​របស់ព្រះ​បន្ទូលដែលប្រសូតជាមនុស្ស គ្មានផ្លូវផ្សេងទៀតទេ។ លោកអាដំាជាមនុស្សមុនគេ​ជា​ប្រផ្នូល​របស់​មនុស្ស​ម្នាក់ដែលត្រូវមកខាងក្រោយ ពោលគឺ ជាប្រផ្នូលរបស់ព្រះគ្រីស្តជាព្រះអម្ចាស់ (រម ៥, ១៤) ព្រះអង្គពិតជា​លោក​អាដាំ​ថ្មី។ពេលព្រះគ្រីស្តសម្តែងការអាថ៌កំបាំង​ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះបិតា និង​ការ​អាថ៌​កំបាំង​នៃព្រះហឫទ័យ​ស្រឡាញ់របស់ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ក៏សម្តែងឋានៈរបស់មនុស្សយ៉ាងពេញលេញ និងនាំឲ្យគេ​ស្គាល់តម្លៃដ៏ថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួន តាមព្រះជាម្ចាស់​បានកំណត់​ទុក។ យើងមិនត្រូវឆ្ងល់ដោយ​សេចក្តីពិត​ទាំង​ប៉ុន្មាន​នៅ​ខាងលើ មានប្រភពចេញពី​ព្រះគ្រីស្ត និងទៅដល់ កំពូល​ដោយសារ​ព្រះគ្រីស្តផងដែរ។

ខ.   “ព្រះគ្រីស្ត​ជា​តំណាង​របស់​ព្រះជាម្ចាស់​ដែល​យើង​មើល​ពុំ​ឃើញ (កូឡ ១,១៥ ២ករ ៤៤)។ កាលពីដើម​ដោយលោក​អាដាំ​ប្រព្រឺត្តអំពើបាប លោកបង្ខូច​មនុស្ស ឲ្យលែងបាន​ដូចព្រះជាម្ចាស់។ តែព្រះគ្រីស្ត ដែល​ជា​មនុស្សដ៏ពេញ​លក្ខណៈ​បាន​ប្រោស​ឲ្យពូជពង្សរបស់លោកអាដាំបានដូចព្រះ​ជាម្ចាស់​វិញ។ ព្រះគ្រីស្ត​យក​សភាព​ជាមនុស្សយ៉ាង​ពិត​ប្រាកដ មិន​មែន​ជា​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ប្រែក្រឡាជាមនុស្សទេ គឺព្រះអង្គលើកសភាព​មនុស្ស​យើង ដើម្បីឲ្យសភាពមនុស្ស​យើង​ទទួល​តម្លៃ​ដ៏ថ្លៃថ្នូរយក​អ្វីមក​ប្រៀប​ផ្ទឹម​ពំុបាន។ ដោយព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះជាម្ចាស់ប្រសូតជាមនុស្ស ទ្រង់ដូច​ជា​ភ្ជាប់​ព្រះ​អង្គ​ជា​មួយ​មនុស្ស​គ្រប់ៗរូប។ ព្រះអង្គបាន​ធ្វើការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិតដោយផ្ទាល់ដៃជាមនុស្ស ព្រះអង្គបាន​រិះគិតដោយ​មាន​ប្រាជ្ញា​ជា​មនុស្សព្រះ​អង្គ​បានប្រព្រឹត្តកិច្ចការ​ទាំងអស់​ដោយសម្រេចសេចក្តីតាមរបៀបមនុស្ស ព្រះអង្គ​បាន​ស្រឡាញ់​ដោយ​មាន​ចិត្តជា​មនុស្ស។ព្រះអង្គ​ប្រសូត​ដោយសារព្រះនាងព្រហ្មចារីនីម៉ារី ហើយបានទៅជា​មនុស្ស​ដូច​យើង​បិះបិទ​ក្នុង​គ្រប់ប្រការទាំងអស់ តែ​ព្រះអង្គ​មិន​បានប្រព្រឹត្តអំពើបាបសោះឡើយ (ហប ៤,១៥)។

គ.   ព្រះគ្រីស្តជាកូនចៀមដែលគ្មានទោសតែបានជីវិតជូនមកយើង ដោយព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យបូជាព្រះជន្ម​ដោយ​គ្មាន នរ​ណាបង្ខំឡើយ។ព្រះជាម្ចាស់បានសម្រុះសម្រួលយើងក្នុងអង្គព្រះគ្រីស្ត ឲ្យជានានឹងព្រះអង្គ​ព្រម​ទាំង​ឲ្យជានា​គ្នានឹង គ្នាផង (២ករ៥,១៨.១៩ កូឡ ១,២០,២២)។ ព្រះគ្រីស្ត​បានដក​យើង​ឲ្យ​រួច​ពី​ធ្វើ​ទាសករ​របស់មារ​និងរបស់​បាប។ដូច្នេះ យើងម្នាក់ៗអាចនិយាយរួមជាមួយគ្រីស្តទូតប៉ូលថា៖ “ព្រះបុត្រា​របស់​ព្រះ​ជាម្ចាស់​បាន​ស្រឡាញ់ខ្ញុំនិងបាន​បូជា​ព្រះ​ជន្ម​សម្រាប់ខ្ញុំ” (កាឡ ២,២០)។ ដោយព្រះអង្គរងទុក្ខសម្រាប់យើង ព្រះអង្គមិនគ្រាន់​តែធ្វើជាគំរូឲ្យយើង​ដើរ​តាម លំអានព្រះអង្គប៉ុណ្ណោះទេ (១សល ២,២១ មថ ១៦,២៤ លក ១៤, ២៧) តែព្រះអង្គ​បាន​បើកមាគ៌ាមួយ។ ប្រសិនបើ​យើងដើរតាម​មាគ៌ានោះ ជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់របស់​មនុស្ស​យើង​បានវិសុទ្ធ និងទទួល​អត្ថន័យថ្មីផង។

ឃ.  គ្រីស្តបរិស័ទយើងបានត្រឡប់ឲ្យទៅដូចជាព្រះបុត្រា​ជារៀមច្បង​ក្នុងបណ្តាបងប្អូនជា​ច្រើន។‌(រម ៨,២៩ កូឡ ១, ១៨) និង “បានទទួល​ព្រះអំណោយទានដំបូង​របស់ព្រះ​វិញ្ញាណ” (រម៨,២៣) ដែល​ប្រោសឲ្យយើង​មាន​សមត្ថភាព​អាច​ប្រព្រឹត្តតាមធម្មវិន័យថ្មី គឺតាមសេចក្តី​ស្រឡាញ់ (រម ៨,១.១១; ២ករ ៤,១៤)។ មនុស្ស​ប្រែ​ជាថ្មី​ទាំងស្រុងពីខាងក្នុង ដោយសារព្រះវិញ្ញាណនេះដែល “​បញ្ចាំ​ចិត្ត​យើង “(អភ ១, ១៤) ទាំងរង់ចាំ​ព្រះ​ជាម្ចាស់​លោះ​រូបកាយយើង (រម ៨,២៣) គឺថា “ប្រសិន​បើព្រះវិញ្ញាណរបស់ព្រះជាម្ចាស់​ដែល​បាន​ប្រោស​ព្រះ​យេស៊ូ​ឲ្យមានព្រះជន្មថ្មីដ៏រុងរឿងទ្រង់សណ្ឋិត​នៅ ក្នុង​បងប្អូនមែននោះ​ព្រះអង្គដែលបាន​ប្រោស​ព្រះគ្រីស្ត​ឲ្យ​មាន​ព្រះជន្ម​ថ្មីដ៏រុងរឿង ទ្រង់ក៏នឹងប្រោសឲ្យរូបកាយរបស់ បងប្អូន​ដែល​រមែង​តែង​តែ​ស្លាប់​នោះ​មាន​ជីវិត​ដោយ​សារ​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដែលសណ្ឋិតនៅក្នុងបងប្អូន​នោះដែរ ៉(រម ៨,១១) ក៏ប៉ុន្តែ គ្រីស្តបរិស័ទ​មានកាតព្វកិច្ច​ត្រូវ​ប្រឆាំង​នឹង​សេចក្តីអាក្រក់ជាចាំបាច់មែន ទោះបីខ្លួនត្រូវ​ប្រឈមមុខនឹងទុក្ខ​ជា​ច្រើននិង​សេចក្តីស្លាប់ក៏ដោយ។ ដោយយើងរួមជាមួយព្រះយេស៊ូដែលសោយ​ទិវង្គតនិងមានព្រះជន្ម​ថ្មីដ៏​រុងរឿង នៅពេលយើង​ស្លាប់យើង​នឹង​បាន​ដូច​ព្រះគ្រីស្តហើយមានសេចក្តីសង្ឃឹមពង្រឹងចិត្តយើង។ដូច្នេះយើងក៏ធ្វើដំណើរទៅ ទ​ទួលជីវិត​ថ្មី​ដ៏រុងរឿង​ដែរ (ភល ៣, ១០; រម ៨, ១៧)។

ង.   សេចក្តីនេះមិនគ្រាន់តែសំដៅទៅដល់អ្នកដែលផ្ញើជីវិតលើព្រះគ្រីស្តប៉ុណ្ណោះទេ តែសំដៅទៅដល់មនុស្ស​ទាំង​អស់​ដែល​មាន​ឆន្ទៈល្អ ដោយមានព្រះហឫទ័យប្រោសប្រណីរបស់ព្រះជាម្ចាស់បំពេញសកម្មភាពក្នុងគេ​ដោយ​មើល​មិនឃើញ (ពន្លឺ ១៦)។ ដោយព្រះគ្រីស្តសោយទិវង្គតដើម្បីមនុស្សទាំងអស់ (រម ៨,៣២) និងដោយ​ព្រះជាម្ចាស់កំណត់ទី​ដៅតែមួ​យឲ្យជីវិតមនុស្ស​យ៉ាងពិតមែននោះ ពោលគឺឲ្យរួមរស់ជាមួយព្រះអង្គ យើង​ត្រូវ​តែ​យល់ថា ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏វិសុទ្ធ​ប្រោស​ឲ្យមនុស្ស ទាំងអស់​អាចរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តដែលសោយ​ទិវង្គត និង​មាន​ព្រះជន្មថ្មីដ៏​រុងរឿង តាមរបៀបដែល​ព្រះ​ជាម្ចាស់​ស្គាល់។

ច.   ការអាថ៌កំបាំងនៃជីវិតមនុស្សពិតជាមានតម្លៃដ៏អស្ចារ្យយ៉ាងនេះមែន។ ព្រះគ្រីស្តសម្តែងតម្លៃដ៏អស្ចារ្យនៃ​ការ​អាថ៌កំបាំង​របស់​ជីវិត​មនុស្សបែបនេះ ឲ្យអ្នកផ្ញើជីវិតលើព្រះអង្គស្គាល់។ ហេតុនេះហើយបានជា ដោយសារ​ព្រះគ្រីស្ត និងដោយ​រួម​ក្នុង​អង្គ​ព្រះគ្រីស្ត យើងអាច​យ​ល់​អំពីបញ្ហាដ៏​អាថ៌​កំបាំង​នៃ​ទុក្ខ​និងនៃសេចក្តីស្លាប់ ដែល​សង្កត់​ពីលើមនុស្សយើង។ ក្រៅពី​ដំណឹង​ល្អរបស់ព្រះគ្រីស្ត គ្មាននរណាអាចយល់អំពីអាថ៌​កំបាំង​ទាំងនោះបាន​ឡើយ។ ព្រះគ្រីស្តមាន​ព្រះ​ជន្ម​ថ្មីដ៏​រុង​រឿង។ ដោយព្រះអង្គសោយទិវង្គត ព្រះអង្គបានឈ្នះសេចក្តីស្លាប់ និង​ប្រទាន​ជីវិតឲ្យយើងយ៉ាងបរិបូណ៌ ដើម្បី​ឲ្យ​យើង​ទៅជាបុត្រធីតារួមក្នុងអង្គព្រះបុត្រា និងបន្លឺ​សម្លេង​ដោយ​រួម​ក្នុង​អង្គព្រះវិញ្ញាណថា “អប្បា! ឪ! ព្រះបិតា!” (រម ៨,១៥; ​កឡ ៤,៦; យហ ១,១២; ១យហ ៣,២ ១)។

៥. សំណួរ៖

១. ព្រះជាម្ចាស់បានបង្កើត និងត្រាស់ហៅយើង។ យើងម្នាក់ៗជាមនុស្សម្នាក់។   ប៉ុន្តែ អ្វីទៅជាមនុស្ស? យើងមិនអាច​ឆ្លើយ​នឹងសំណួរនេះ ដូចជាយើងនឹងឆ្លើយចំពោះសម្ភារៈណាមួយ (តុ ឡាន...) ដ្បិតមនុស្សជារូបតំណងរបស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ និងមានលក្ខណៈដូចព្រះអង្គ ដែលជាអាថ៌កំបាំង។ ប៉ុន្តែ យើងអាចបង្ហាញលក្ខណៈពិសេសខ្លះៗរបស់មនុស្ស ដែល​​ធ្វើ​អោយ​គេមានឋានៈដ៏ថ្លៃថ្នូរ។ ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅមនុស្សអោយថ្វាយខ្លួនទាំងស្រុងចំពោះព្រះអង្គ។ មនុស្ស​យើងមានសេរីភាព ដោយសារយើងមានប្រាជ្ញា ធ្វើអោយយើងចេះទទួលខុសត្រូវ ចេះស្តាប់មនសិការរបស់ខ្លួន ដើម្បី​អាច​មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់។ មនុស្សទាំងស្រុងជារូបកាយ ព្រឡឹង និងវិញ្ញាណ។

• តើខ្ញុំដឹងខ្លួនយ៉ាងដូចម្ដេចថា ខ្ញុំទទួលជីវិតពីព្រះជាម្ចាស់?
• តើការនេះផ្លាស់ប្តូរអ្វីខ្លះក្នុងជីវិតខ្ញុំ?
• តើព្រះជាម្ចាស់ ដែលប្រោសប្រទានជីវិតអោយខ្ញុំ ត្រាស់ហៅខ្ញុំអោយធ្វើអ្វីខ្លះ?
• នៅពេលដែលខ្ញុំដឹងខ្លួនអំពីព្រះជាម្ចាស់ ជាអ្នកបង្កើតខ្ញុំ តើខ្ញុំគិតអ្វីខ្លះអំពីព្រះអង្គ?
• តើខ្ញុំយល់ថា ព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះបិតាយ៉ាងដូចម្ដេច?

២. ដោយសារមនសិការ មនុស្សអាចស្តាប់ព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ហេតុនេះហើយ បានជាតាំងពីដើមរៀងមក មនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍រិះគិតអំពីអត្ថន័យនៃសកលលោកទាំងមូល ជីវិតមនុស្ស និងអំពីព្រះជាម្ចាស់ផង។ ទោះបី​មនុស្ស​ជាប់បាបក៏ដោយ ក៏មនុស្សនៅតែអាចមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់ដែរ។ ព្រះគ្រីស្ត​យាង​មក​សម្ដែង​ថា មនុស្សគ្រប់ៗរូប ទោះជាក្រក៏ដោយ អាចស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់។ មនុស្សគ្រប់ៗរូបស្វែងរកយុត្តិធម៌ សេចក្ដីពិត និង​អ្វី​ដ៏​ល្អ។

• តើខ្ញុំយល់ថា ព្រះជាម្ចាស់ត្រាស់ហៅខ្ញុំអោយចូលរួមក្នុងគម្រោងការណ៍របស់ព្រះអង្គយ៉ាងដូចម្ដេច?
• អ្វីទៅជាមនសិការ? តើខ្ញុំអាចយល់ថា “មនសិការជាទីស្ងាត់កំបាំងរបស់មនុស្ស ជាទីសក្ការៈ ដែលមនុស្ស​នៅ​ជា​មួយ​ព្រះជាម្ចាស់តែពីរនាក់?” យ៉ាងដូចម្ដេច?
• មនុស្សគ្រប់ៗរូបស្វែងរកអ្វីដ៏ល្អ សេចក្ដីពិត សោភណភាព។ ចំពោះខ្ញុំវិញ?

៣. ព្រះជាម្ចាស់មិនត្រាស់ហៅមនុស្សអោយប្រគួតប្រឆែងទៅជាមនុស្សល្អឥតខ្ចោះ។ ព្រះអង្គស្រលាញ់យើង ទោះ​ជា​យើង​ជាមនុស្សខ្សោយ។ តាម យហ ១៩,៥ ព្រះយេស៊ូ ដែលត្រូវគេវាយ ជា “មនុស្ស”។ ព្រះយេស៊ូយាងមករកយើង ទោះបី​យើងជាអ្នកតូចតាច ចាស់ជរា ពិការ ល។ល។

• តើខ្ញុំមានលក្ខណៈខ្សោយអ្វីខ្លះ? តើខ្ញុំធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីទទួលលក្ខណៈខ្សោយទាំងអស់នោះ?
• សូមអានលទិ្ធ ១៩៣៤ ដល់ ១៩៣៨៖ តើកំណត់ព្រំដែនរបស់អ្នកដទៃជាឪកាសអោយខ្ញុំធ្វើអ្វីខ្លះ?
• អ្វីទៅជាជីវិតដ៏ពេញលក្ខណៈ? ជោគជ័យ? តាមលោកីយ៍? តាមជំនឿ? តាមខ្ញុំ?
• តើខ្ញុំសុខចិត្តបន្ទាបខ្លួនរួមជាមួយព្រះគ្រីស្តយ៉ាងដូចម្ដេច?

៤. ពីដើមកំណើតដល់ស្លាប់ មនុស្សមានឋានៈដ៏ថ្លៃថ្នូរ ជាកំពូលនៃអ្វីៗទាំងអស់។ មនុស្សមិនគ្រាន់តែជាសត្វទេ។ ទោះបី​មនុស្សជាអ្នកវិកលចរិត ឬជាអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ក៏ដោយ ក៏មនុស្ស​នៅតែ​មាន​ឋានៈ​ជា​បុត្រ​ធិតា​របស់​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែរ។ ពេលមនុស្សរងទុក្ខលំបាក យើងស្វែងរកអត្ថន័យដល់ទុក្ខលំបាកទាំងអស់នោះ។ ការស្វែងរកអត្ថន័យនេះ បង្ហាញ​ថា យើងប្លែកពីសត្វ។

• តើខ្ញុំយល់ថា មនុស្សជាអ្នកថែរក្សារអ្វីៗទាំងអស់នៅលើផែនដី (កណ ១) យ៉ាងដូចម្ដេច?
• តើខ្ញុំមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងដូចម្ដេចជាមួយអ្នកដ៏ទៃ? តើខ្ញុំទាក់ទងជាមួយនឹងអ្នកធំ អ្នកមាន តែប៉ុណ្ណោះ ឬទេ?
• ធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីការពារ និងថែរក្សារអស់អ្នក ដែល “គ្មានប្រយោជន៍” តាមគំនិតលោកីយ៍?

សេចក្ដីបន្ថែម៖
នរវិទ្យាតាមពុទ្ធសាសនា

​សព្វថ្ងៃ មនុស្សយើងបានរីកចម្រើនខាងវិទ្យសាស្រ្តជាខ្លាំង៖ មនុស្សយន្តខាងពេទ្យវិទ្យា ប្រាជ្ញាសិប្បនិមិ្មត ជីវិតអមាតៈ ល។ល។ ​តើ​ពុទ្ធ​សាស​នាឆ្លើយតបយ៉ាងដូចម្ដេច ចំពោះការរីកចម្រើនខាងវិទ្យាសាស្រ្តទាំងអស់នោះ? តើមនុស្សអាច ប្រើប្រោសវិទ្យសាស្រ្ត តាមអំពើចិត្ត ឬទេ? តើវិទ្យសាស្រ្តទាក់ទងនឹងអត្តសញ្ញាណជាមនុស្សយ៉ាងដូចម្ដេច?

១. ចំពោះពុទ្ធសាសនា តើ​មនុស្ស​ជា​សត្វលោកដូចសត្វលោកឯទៀតៗ ឬទេ? តើសភាពជាមនុស្សប្លែកពីសភាពជា​សត្វ​​ត្រង់​ណាខ្លះ? ចំពោះព្រះពុទ្ធ មនុស្សយើងមានលក្ខណៈពិសេសប្លែកពីសត្វ គឺយើងអាចប្រព្រឹត្តកិច្ចការ ពោរ​ពេញ​ដោយ​​សេចក្ដី​ស្រលាញ់ យុត្តិធម៌ និងធម៌​មេត្តា​ករុណា ប៉ុន្តែយើងក៏អាចធ្វើអាក្រក់ផងដែរ រហូតដល់ធ្វើបាបគេ ដោយ​គ្មាន​​គោល​ដៅ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្ស​ជា​សត្វ​លោកពិសេស ព្រោះគាត់ដឹងខ្លួនអំពីស្ថានភាពរបស់ខ្លួន ធ្វើ​អោយ​គាត់​អាច​កែ​​ខ្លួន និងដើរតាមព្រះពុទ្ធ ដើម្បីអោយបានរួចពីការវិលវល់នៃលោកនេះ។

២. តើមនុស្សដូចជាមនុស្សយន្ត ឬទេ? ជាពិសេស តើស្ថានភាពនៃវិញ្ញាណពឹងផ្អែកទៅលើកោសិការផ្សេងៗនៃរូប​កាយ​របស់​យើង ឬទេ? ចំពោះព្រះពុទ្ធ សត្វលោកទាំងអស់ដូចជាម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រ ដែលមានគ្រឿទន់ (Logiciel) ជួយណែនាំ។ មនុស្សមិនគ្រាន់តែជារូបកាយ។ គាត់មានវិញ្ញាណផងដែរ។ វិញ្ញាណនេះ ជួយគ្រប់គ្រង​រូបកាយ។ ប៉ុន្តែ វិញ្ញាណ រូបកាយ ឬរូបធាតុ ជាស្ថានភាពក្នុងពេលផ្សេងៗនៃថាមពលដដែល។

៣. តាមព្រះពុទ្ធ អ្វីៗទាំងអស់ផ្លាស់ប្តូរជានិច្ច។ តើមនុស្សនឹងវិនាសបាត់បង់នៅអនាគត ឬទេ? បើដូច្នេះ តើមនុស្ស​មាន​គោល​​ដៅអ្វីខ្លះ? សត្វលោកទាំងអស់កើត ស្លាប់ និងកើតមកសាជាថ្មីជានិច្ច។ បើសិន​ជា​មនុស្ស​ទាំង​អស់​ស្លាប់​នៅពេល​តែ​មួយ ក៏ពួក​គេ​នឹង​កើត​មកសាជាថ្មីនៅកន្លែងផ្សេង ទោះជាកន្លែងនេះ ស្ថិតនៅក្នុងពិភពផ្សេងក៏ដោយ។ ជីវិតក្នុងលោក នេះវិលវល់ដោយគ្មានគោលដៅ។ ព្រះពុទ្ធជួយយើងអោយចូលក្នុងនិព្វាន ដោយរួចពីតណ្ហា។

៤. តើមនុស្សមានសិទ្ធិផ្លាស់ប្តូររូបកាយរបស់គាត់ផ្ទាល់ តាមតម្រោវការ ឬតាមអំពើចិត្ត ឬទេ? តើគាត់មានសិទ្ធិ ប្រើ​ប្រោស​វិទ្យាសាស្រ្ត ដើម្បីធ្វើតាមបំណងប្រាថ្នា អារម្មណ៍ ឬតណ្ហារបស់ខ្លួនឯង? បើយើងប្រើវិទ្យសាស្រ្ត ដើម្បី​បាន​ទ្រព្យ​​សម្ប្បត្តិ កិត្តិយស ឬដើម្បីបានសប្បាយកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ យើងនៅតែជាប់នឹងតណ្ហា។ ប៉ុន្តែ បើយើង​ប្រើ​វិទ្យ​សា​ស្រ្ត ដើម្បីរីកចម្រើនខាងវិញ្ញាណស្របតាមគោលដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ យើងក៏ធ្វើត្រឹមត្រូវដែរ។

៥. សម្រាប់ព្រះពុទ្ធ មនុស្សយើងពុំមានព្រលឹងវិញ្ញាណ។ បើមនុស្សម្នាក់មានជំងឺធ្ងន់ ឬស្លាប់ទៅហើយ តើយើង​មាន​សិទ្ធិ “កសាង” គាត់​​ឡើងវិញ ដោយប្រើវិទ្យសាស្រ្ត ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់គាត់ ឬក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ ឬដល់សង្គម? តាម​ការពិត ព្រះពុទ្ធបង្រៀនថា មានព្រលឹងវិញ្ញាណ ប៉ុន្តែ ព្រលឹងវិញ្ញាណនេះ មិនមែនអហង្ការ (Absolute)។ ហេតុនេះ​ហើយ បានជាយើងអាចប្រើ​វិទ្យសា​ស្រ្ត ដើម្បីជួយមនុស្សម្នាក់អោយរីកចម្រើនតាមផ្លូវរបស់ព្រះពុទ្ធបាន។

៦. ចំពោះព្រះពុទ្ធ តើយើងអាចប្រើវិទ្យាស្រ្ត ដើម្បីពង្រឹងប្រាជ្ញា ឬសមត្ថភាពរបស់យើងបាន ឬទេ? បាន! អោយតែការ​ប្រើប្រោសវិទ្យាសាស្រ្តនេះ មិនប៉ះពាល់សុខភាព។ យើងអាចប្រើវិទ្យសាស្រ្ត ដើម្បីអោយមានប្រាជ្ញាកាន់តែប្រសើរ ដ្បិត ប្រាជ្ញារបស់មនុស្សជួយគាត់អោយដើរតាមព្រះពុទ្ធកាន់តែល្អៗ។ ប្រាជ្ញាជាឧបករណ៍ ដើម្បីមើលឃើញភាពពិតប្រាកដ នៃអ្វីៗទាំងអស់ ស្របតាមអ្វីដែលព្រះពុទ្ធធ្លាប់ប្រៀនប្រដៅកាលពីមុន។

៧. ពុទ្ធសាសនាដូចជាផ្លូវមួយ កុំអោយមនុស្សរងទុក្ខលំបាក។ តើយើងអាចប្រើថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់គ្រប់យ៉ាង ដើម្បី​ជួយមនុស្សកុំអោយឈឺ ឬទេ? បាន! យើងអាចប្រើថ្នាំ ដើម្បីបំបាត់ការឈឺចាប់ ប៉ុន្តែ យើងត្រូវ​ប្រយ័ត្ន​កុំ​ធ្វើ​អោយ​អ្នក​ជំងឺ​នេះ ញៀននឹងថ្នាំនោះឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងមិនគួរភ្លេចថា ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មនុស្សយើងនៅតែរងទុក្ខ​លំ​បាក ដោយសារតែស្ថានភាពជាមនុស្សរបស់យើង។

៨. តើព្រះពុទ្ធគិតថា មនុស្សត្រូវស្វែងរកអោយបានជីវិតអមាតៈ ឬទេ? ដោយសារមនុស្សចេះតែកើត ស្លាប់ និងកើត​សា​ជា​​ថ្មី​ជា​និច្ច យើងមានជីវិតអមាតៈស្រេចទៅហើយ។ ដោយសារការឈឺចាប់នៃសេចក្ដីស្លាប់ យើង​គ្រាន់​តែ​បាន​ភ្លេច​ជីវិត​អតីតៈរបស់យើង។ ការជួយមនុស្សអោយមានជីវិតអមាតៈនៅលើលោកនេះ​ ពុំសូវមានប្រយោជន៍។ យើងគួរ​ជួយ​មនុស្ស​​អោយដឹងខ្លួនថា ពេលគាត់ស្លាប់ គាត់នឹងចាប់ជាតិ ក្នុងស្ថានភាពផ្សេងតែប៉ុណ្ណោះ។